فوبیا | دلایل، انواع و راه درمان

از فوبیا یا ترس غیر عادی چقدر اطلاعات دارید؟

معنی فوبیا

فوبیا در لغت به معنای ترس شدید یا نامعقول یا نفرت شدید از چیزی است. یک نوع اختلال اضطرابی که با ترس مقاوم و بیش از حد از چیزی یا موقعیتی مشخص می شود .

فوبیاهای رایج شامل:

• آکروفوبیا: ترس از ارتفاع
• ایروفوبیا: ترس از پرواز
• آراکنوفوبیا: ترس از عنکبوت
• آسترافوبیا: ترس از رعد و برق
• آتوفوبیا: ترس از تنهایی
• کلاستروفوبیا: ترس از فضاهای بسته و شلوغ
• هموفوبیا: ترس از خون
• هیدروفوبیا: ترس از آب و… می باشد.

فوبیا بیماری

نوسوفوبیا نوعی از فوبیا می‌باشد که در آن فرد هراس شدیدی از بیمار شدن دارد، این اختلال معمولا در شرایطی که بیماری خاصی شایع می‌شود، مانند شرایط امروز ما که کرونا شایع می‌باشد و یا در افرادی که از بستگانشان دچار بیماری خاصی می‌باشند بیش تر شایع می‌باشد.

این افراد حتی گاهی با وجود جواب منفی در تست‌های تشخیصی مربوط به بیماری، باز هم باور نمی‌کنند که بیمار نیستند. در بین این افراد، افرادی هستند که کلا از گرفتن اطلاعات راجع به بیماری و حتی آوردن اسم بیماری فراری هستند. عده‌ای دیگر هم هستند که خود را در گرفتن اطلاعات راجع به بیماری غرق می‌کنند.

توجه داشته باشید که ترس از بیمار شدن و مراقبت از سلامتی نه تنها بد نیست، بلکه خیلی هم خوب و طبیعی می‌‌باشد. اما اگر از بیماری خاصی به شدت هراس دارید و زندگی شما را این حس مختل کرده است و شدیدا از آن هراس دارید، دیگر عادی نیست و شما نیاز به مشورت با روانشناس دارید.

فوبیا ارتفاع

آکروفوبیا یکی دیگر از انواع فوبیا می باشد، که در این اختلال، فرد از ارتفاع به شدت می‌هراسد. همه ما کم و بیش از ارتفاع ترس داریم، اما افراد دارای این اختلال، زمان مواجهه با ارتفاع دچار عوارضی نظیر تعریق شدید، تپش قلب، خشک شدن دهان، سرگیجه،عدم تعادل و… می شوند.

گاهی اوقات حملات اضطرابی برای فرد مبتلا به این اختلال، می‌تواند بسیار خطرناک باشد و حتی در شرایطی نظیر از دست دادن تعادل در ارتفاعاتی که محافظ وجود ندارد و یا حمله قلبی بر اثر حمله اضطرابی و سکته، منجر به مرگ فرد شود.

علل فوبیا

از فاکتورهای ایجادکننده فوبیا می توان به ژنتیک و فاکتورهای محیطی اشاره کرد. بچه‌هایی که در اقوام نزدیک خود فردی مبتلا به یکی از اختلالات اضطرابی وجود دارد، ریسک ابتلا به فوبیا در آن‌ها بیش تر می‌باشد.

وقایع استرس‌زا، مانند خاطره ای که نزدیک بوده غرق شود، می‌تواند مسبب فوبیا شود. مواجهه با مکان‌های بسته و محدود، ارتفاع زیاد و نیش حشرات، همه می‌توانند از منابع ایجاد کننده فوبیا باشند. برای تشخیص و درمان این اختلال اضطرابی، نیاز به مشورت با یک روان درمان گر آگاه و ماهر می‌باشد.

علائم فوبیا

صرف نظر از چیز یا وضعیتی که فرد نسبت به آن فوبیا دارد، زمان بروز، فرد دچار علائمی می‌شود که این علائم عبارتند از:

1. اضطراب بیش از اندازه
2. سرگیجه
3. تعریق بیش از حد و لرزش دست
4. تپش قلب
5. تهوع و استفراغ
6. احساس درد در ناحیه پشت و شانه
7. ناراحتی‌های دستگاه گوارش مانند معده درد و… .

توجه کنید که ممکن است فقط برخی از علائم در افراد بروز کند.

درمان فوبیا

درمان شناختی- رفتاری

رایج ترین روش درمانی برای مبتلایان این اختلال، درمان شناختی رفتاری (CBT) می‌باشد. در این روش، فرد با منبع ترس در شرایط کنترل شده‌ای مواجه می‌شود. این روش درمانی فرد را آرام کرده و اضطرابش را کم می‌کند.

در این درمان، تمرکز روی شناسایی و تغییر باورهای نادرست، افکار و واکنش‌های منفی زمان مواجهه با شرایط هراس می‌باشد. در روش‌های جدید درمان شناختی رفتاری، از تکنولوژی واقعیت مجازی برای رو در رو شدن با منبع هراسشان در محیط و شرایطی امن و خاطری آسوده، بهره می‌برند.

نوروفیدبک، هیپنوتیزم، روان تحلیلی، یادگیری مشاهده‌ای، واقعیت مجازی، حساسیت‌زدایی منظم و مواجهه درمانی، روش‌های درمانی هستند که ممکن است شما نامشان را میان روش‌های درمانی این اختلال بشنوید که تعدادی از آن‌ها زیرمجموعه روش‌های ذکر شده می‌باشند.

درمان دارویی

اگر شدت هراس و به دنبال آن شدت علائم زیاد باشد، فرد مبتلا نیاز دارد که دارو استفاده کند، در این شرایط فرد، علاوه بر مشورت با روانشناس نیاز به مراجعه به روان پزشک دارد. داروهایی که برای این اختلال تجویز می‌شود، معمولا داروهای ضد استرس و ضد اضطراب و داروهای ضد افسردگی می‌باشد.

بیماران مبتلا به فوبیا به خاطر علائم این اختلال و فرار از شرایط مواجهه با عامل هراس‌آور، کم کم از جامعه و بیرون دوری می‌کنند و در صورت درمان نشدن به افسردگی مبتلا می‌شوند.

فوبیاهای عجیب

علاوه بر فوبیاهای رایجی که گفته شد و شما تاکنون شنیده و گاهی با برخی از آن‌ها مواجه شده‌اید، برخی از فوبیاها وجود دارند که از نظر ما عجیب و دور از ذهن می‌باشد.

• آبلوتوفوبیا یا ترس از حمام کردن، شستن و تمیز کردن: افراد مبتلا به این اختلال از حمام کردن و شست وشو فراری هستند.
• ارگوفوبیا یا ترس از کار یا محل کار: افراد در این فوبیا از کار کردن و استخدام شدن هراس دارند. گاهی از قبل از رفتن به سرکار دچار هراس می‌شوند. این هراس ممکن است ترکیبی از هراس‌ها مانند ترس از شکست در انجام کارهای محول شده به آن ها، صحبت قبل از بقیه سر کار، معاشرت با همکاران و… باشد.
• چائتوفوبیا یا ترس از مو: افراد مبتلا به این فوبیا با موی انسان یا حیوان احساس ترس می‌کنند و یا آزارشان می‌دهد. این افراد از انسان‌ها و یا حیوان‌هایی که موی زیادی دارند فراری هستند و می‌ترسند. این افراد حتی ممکن است از موی تن خود نیز بترسند.
• سومنی فوبیا، هیپنوفوبیا یا ترس از خواب: در این اختلال فرد از خوابیدن هراس دارد، بعضی اوقات به دلیل اینکه می‌ترسند اگر خوابشان ببرد، شب دیگر نتوانند بخوابند. بعضی از آن ها می ترسند وقتی که خواب هستند بمیرند و… .

درمان گیاهی فوبیا

بسیاری از مردم دنبال درمان گیاهی برای این اختلال می باشند، شاید گیاهانی که خاصیت آرام بخشی دارند مقداری روی حملات اضطرابی تاثیر بگذارند ولی برای بررسی و درمان باید از متخصصین این امر کمک بگیرید.

آیا فوبیا درمان قطعی دارد؟

درمان این اختلال هم مانند دیگر اختلالات روان شناسی نیاز به زمان، حوصله و پیگیری دارد. یعنی علاوه بر انتخاب یک روانشناس و روان پزشک خوب برای خود، باید پیگیر درمان ها باشید.
در شرایط فعلی کرونا که باید از رفتن به مراکز درمانی پر خطر پرهیز کرد، برای کسب اطلاعات بیشتر شما می‌توانید در هر زمان از شبانه روز در هرکجای ایران که هستید با کارشناس روانشناسی و متخصص آنلاین اختلالات اضطرابی تلفنی ومتنی صحبت کنید و از ایشان غیرحضوری مشاوره بگیرید.