پوکی استخوان یا استئوپروز

بیماری پوکی استخوان، از جمله بیماری های ارثی و اکتسابی است، که باعث ضعیف شدن تراکم و بافت استخوان تا حد شکستگی می شود. در برخی از موارد می توان از مبتلا شدن به آن پیشگیری نمود.

تخلخل بافت استخوان

از جمله بیماری های شایع استخوانی در سراسر جهان، بیماری پوکی استخوان است، این بیماری زمانی رخ می دهد استخوان های بدن بسیار ضعیف می شوند یا بیش از حد استحکام خود را از دست می دهند. در این صورت استخوان ها، محکم نیستند و ممکن است در اثر زمین خوردن یا عطسه کردن، استخوان ها دچار آسیب یا شکستگی شوند. در این بیماری، استخوان های بدن متخلخل می شوند. اگر استخوانی که دچار بیماری پوکی استخوان شده است با میکروسکوپ دیده شود، شبیه به یک لانه زنبور است.

بیماران مبتلا به پوکی استخوان، معمولا در نواحی مفاصل مچ دست، مفصل ران و ستون فقرات، دچار شکستگی هایی می شوند، زیرا بیماری باعث ضعیف شدن استخوان می شود به حدی که با خم شدن یا تند راه رفتن و همچنین تکان های تند، استخوان های مختلف دچار شکستگی می شوند.

تاثیرات پوکی استخوان

بافت های استخوان، از بافت های زنده بدن هستند که به طور دائم رشد می کنند و بافت تازه جایگزین بافت قدیمی می شود، بیماری پوکی استخوان زمانی اتفاق می افتد که با از بین رفتن بافت کهنه، بافت جدیدی در استخوان رشد نمی کند. و هماهنگی بین از بین رفتن بافت قدیمی و تولید بافت جدید وجود ندارد.

بیماری پوکی استخوان در مردان و زنان

بیماری پوکی استخوان می تواند تمام زنان و مردان را درگیر کند، ولی این بیماری در زنان سفید پوست و آسیایی، مخصوصا زنانی که به سن یائسگی رسیده اند و سن آنها بالا رفته است، بیشتر به این بیماری مبتلا می شوند. بنابراین پوکی استخوان در زنان بسیار شایع تر از مردان می باشد. استفاده از رژیم غذایی سالم، ورزش های مفید و کاهش دهنده وزن و همچنین داروهای تقویتی، می تواند به جلوگیری و بهبود این بیماری کمک کند.

علائم پوکی استخوان

در مراحل اولیه بیماری پوکی استخوان، علائم واضحی وجود ندارد. ولی در مواقعی که استخوان ها ضعیف شده اند و فرد به پوکی استخوان مبتلا شده است، علائم و نشانه هایی در فرد ظهور می کند، از جمله این عوامل عبارتند از:

• استخوان های شکننده و ضعیف که با کوچکترین حرکتی می شکنند.
• کمردرد که بیشتر ناشی از ضعیف شدن استخوان های ستون مهره است.
• کوتاهی قد افراد با گذشت زمان
• خمیده شدن افراد مبتلا به پوکی استخوان

در چه زمانی می توانیم برای تشخیص یا جلوگیری از پوکی استخوان، به پزشک مراجعه نماییم:

در حالتی که فردی دچار یائسگی زودرس شده باشد، افرادی که به مدت چند ماه از داروهای کورتیکواستروئید مصرف کرده اند و همچنین افرادی که دارای والدین مبتلا به بیماری پوکی استخوان هستند، باید برای مشاوره و پیشگیری از این بیماری به دکتر پوکی استخوان مراجعه نمایند.

دلایل ابتلا به پوکی استخوان

با توجه به اینکه، بافت استخوان مداوم در حال تشکیل است و جایگزین بافت قدیمی می شود، بافت استخوان از استحکام بسیار خوبی برخوردار است. رشد استخوان ها معمولا تا سن بیست سالگی ادامه دارد و تقریبا در سن ۳۰ سالگی متوقف میشود.

رشد و شکل گیری توده استخوانی شما در جوانی، از عواملی است که در بیماری پوکی استخوان بسیار اهمیت دارد، زیرا اگر در این دوران استخوان با تغذیه مناسب شکل گرفته باشد، ابتلا به بیماری پوکی استخوان کمتر است.

از عوامل دیگر که در ایجاد بیماری پوکی استخوان دخیل است، وراثت می باشد، چون این بیماری می تواند زمینه ارثی نیز داشته باشد. هر چه در جوانی توده استخوانی شما استحکام بیشتری داشته باشد، با افزایش سن، احتمال مبتلا شدن به بیماری پوکی استخوان کاهش می یابد.

عوامل ایجاد بیماری پوکی استخوان

عوامل بسیاری در ایجاد بیماری پوکی استخوان نقش دارند و باعث افزایش آن می شوند، از جمله این عوامل می توان به:
افزایش سن، نژاد و قومیت، شرایط و سبک زندگی، تغذیه افراد و روش های درمانی، اشاره کرد.

عوامل ایجاد بیماری که افراد نمی توانند آنها را تغییر دهند

کنترل این عوامل برای جلوگیری از بیماری پوکی استخوان، از کنترل افراد خارج است، این عوامل عبارتند از:

• جنسیت: این بیماری در میان زنان شایعتر است تا مردان
• سن: خطر بیماری پوکی استخوان، با افزایش سن، بالاتر می رود.
• رنگ پوست و نژاد: نژادهای سفید پوست و آسیایی بیشتر به این بیماری مبتلا می شوند.
• وراثت و سابقه خانوادگی: اگر پدر یا مادر شما در اثر این بیماری، دچار شکستگی استخوان شوند یا از اعضای خانواده شما به این بیماری مبتلا باشند، شما بیشتر در معرض این بیماری قرار می گیرید.
• ریز اندامی: افرادی که از استخوان های باریک و ریزی برخوردار هستند، با افزایش سن توده استخوانی آنها ضعیف تر می شود و ممکن است به این بیماری مبتلا شوند.
• سطح هورمون: تغییرات سطح هورمون های بدن از جمله عواملی است که در ایجاد این بیماری نقش مهمی را ایفا می کند. از جمله هورمون هایی که افزایش و کاهش آنها اهمیت دارد، عبارتند از:
• هورمون های جنسی: با کاهش سطح این هورمون ها، استخوان بدن ضعیف تر می شود.
• از مهمترین عوامل مبتلا شدن زنان به بیماری پوکی استخوان، کاهش سطح هورمون های استروژن زنان در دوران یائسگی است. هورمون تستوسترون در مردان، با افزایش سن، کاهش می یابد، که در ظهور این بیماری نقش مهمی دارد.

شکستگی زانو

• مردانی که به سرطان پروستات مبتلا هستند و همچنین زنانی که، به سرطان پستان مبتلا می شوند، درمانهایی که برای این دو بیماری انجام می شود، باعث کاهش سطح تستوسترون در مردان و کاهش سطح استروژن در زنان می شود، که در ضعیف شدن استخوان بسیار موثر است.
• هورمون تیروئید: تغییرات سطح این هورمون از موثرترین عوامل برای مبتلا شدن به بیماری پوکی استخوان است، افرادی که دارای تیروئید پرکار هستند و همچنین افرادی که برای متعادل شدن کم کاری تیروئید دارو مصرف می کنند، بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند.
• فعالیت بیش از حد، غدد پاراتیروئید و همچنین غدد فوق کلیه، ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند.

 رژیم غذایی و تاثیر آن بر پوکی استخوان

افرادی با رژیم غذایی زیر، زودتر به بیماری پوکی استخوان مبتلا می شوند:

• مصرف کم کلسیم: عدم مصرف یا کم مصرف کردن کلسیم در وعده های غذایی، از عوامل مهم در ایجاد پوکی استخوان است. زیرا کاهش کلسیم در بدن باعث کاهش تراکم استخوان ها، ضعیف شدن زودرس آن و همچنین شکستگی می شود.
• کاهش اشتها در افراد: کم اشتهایی و در نتیجه آن کاهش وزن، منجر به ضعیف شدن استخوان در زنان و مردان می شود.
• جراحی های دستگاه گوارش: جراحی قسمتی از روده یا جراحی معده برای کاهش اندازه آن، باعث کاهش سطح، برای جذب مواد ریزمغذی از جمله کلسیم می شود. انجام این جراحی ها منجر به کاهش وزن و همچنین ضعیف شدن استخوان های بدن می شود، که شرایط را برای بیماری پوکی استخوان مهیا می سازد.
• مصرف داروهای استروئیدی: مصرف درازمدت داروهای کورتیکواستروئید به صورت تزریقی یا خوراکی، از جمله: کورتیزون و پردنیزون، باعث تداخل در روند بازسازی استخوان می شود و ریسک پوکی استخوان را افزایش می دهد.
• مصرف داروهای پیشگیری کننده: استفاده از داروهایی که باعث پیشگیری از بیماری های از جمله: ریفلاکس معده، تشنج، رد پیوند و سرطان می شوند، افراد را بیشتر در معرض این بیماری قرار می دهد.

خطر پوکی استخوان در افرادی که مشکلات پزشکی خاصی دارند بیشتر است ، از جمله:

ریسک پوکی استخوان در افرادی با بیماری های: سلیاک، بیماری التهاب روده، انواع سرطان، روماتیسم مفصلی و بیماری های کلیه و کبد بسیار بیشتر از افراد عادی است.

سبک زندگی و ارتباط آن با بیماری پوکی استخوان

• تحرک و ورزش کردن مداوم: افرادی که بیشتر وقت خود را به نشستن میگذرانند، خطر پوکی استخوان بیشتر آنها را تهدید می کند، نسبت به افراد پر تحرکی که مداوم ورزش می کنند. ورزش هایی مانند پیاده روی، دویدن، وزنه برداری و رقص های تند از جمله عواملی است که در پیشگیری از این بیماری به شما کمک می کند. بنابراین ورزش هایی که باعث تعادل وزن و تحرک بدن شوند بسیار مفید می باشند.
• مصرف بیش از اندازه مشروبات الکلی خطر مبتلا شدن به این بیماری را افزایش می دهد.
• با توجه به مطالعات انجام شده، نقش مصرف توتون در پوکی استخوان نامشخص است ولی تنباکو باعث ضعیف شدن استخوان ها می شود.

پیشگیری از پوکی استخوان

در این متن مواد غذایی پوکی استخوان که در پیشگیری از این بیماری بسیار مفید هستند را برای شما شرح داده ایم، این مواد غذایی عبارتند از:

پروتئین: از عناصر تشکیل دهنده بافت استخوان است و تراکم استخوان را افزایش می دهد. افراد گیاه خوار میزان پروتئین کافی برای بدن خود را دریافت نمی نمایند ولی اکثر افراد در تامین آن مشکلی ندارند، لبنیات، تخم مرغ، آجیل و حبوبات سرشار از پروتئین هستند. با توجه به اینکه افراد سالخورده میزان پروتئین جذبی بدنشان کاهش می یابد برای حل این مشکل باید به پزشک متخصص مراجعه کند تا مکمل های مناسب برای تامین پروتئین تجویز نماید.

کلسیم: نیاز به کلسیم برای مردان و زنان روزانه ۱۰۰۰ میلیگرم می باشد. که با افزایش سن این مقدار نیز افزایش پیدا می کند. مواد غذایی با منبع عالی از کلسیم عبارتند از: مواد غذایی کم چرب، سبزیجات با برگ های تیره، غلات و آب پرتقال، محصولات سویا، ماهی های ساردین و همچنین قزل آلا و غیره.

ویتامین دی: این ویتامین به جذب کلسیم در بدن کمک می کند و باعث سلامت استخوان ها می شود. اگرچه منبع تامین کننده ویتامین دی، نور خورشید است ولی بیشتر افراد به دلیل شرایط زندگی خود از کمبود این ویتامین رنج می برند.

افرادی که در اثر کمبود ریزمغذی ها در بدن خود، دچار احساس ناخوشایندی هستند و با اختلالاتی مواجه می شوند و احساس می کنند که ریسک مبتلا شدن به پوکی استخوان در آنها افزایش یافته است، برای درمان قطعی پوکی استخوان به پزشک متخصص مراجعه نمایند تا در صورت تشخیص بیماری به شما کند. درمان خانگی پوکی استخوان، ممکن است علاوه بر وخیم شدن بیماری، عوارض آن را نیز افزایش دهد.

آمپول پوکی استخوان

آمپول FORTEO، از آمپول های تزریقی است که برای درمان مردان و زنان مبتلا به بیماری پوکی استخوان تجویز می شود. استفاده از این آمپول برای افرادی که در اثر این بیماری دچار شکستگی استخوان شده اند بسیار رایج است، همچنین جایگزین خوبی برای سایر داروهای پوکی استخوان است. آمپول FORTEO، برای مردان و زنانی که در اثر مصرف داروهای گلوکوکورتیکوئید از جمله، پردنیزولون به مدت طولانی، دچار پوکی در استخوان های خود شده اند نیز توسط دکتر متخصص ارتوپد تجویز می شود.

درمان پوکی استخوان

برای درمان پوکی استخوان به صورت خودسرانه دارو مصرف نکنید، و برای درمان به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه نمایید. پزشک با معاینه و همچنین آزمایشات لازم، به راحتی سطح بیماری شما و پیشرفت آن را بررسی می نماید و درمان و داروهای مناسب را برای شما تجویز می نماید.

ممکن است داروهای مکمل برای رفع کمبود کلسیم و ویتامین D برای شما تجویز شود. از داروهایی که به صورت مشترک برای درمان زنان و مردانی که دچار شکستگی استخوان شده اند، تجویز می شود داروی بیس فسفونات می باشد.

داروهای دیگر که برای درمان این بیماری تجویز می شوند، عبارتند از: آلندرونات، آکتونل، بونیوا و زولدرونیک اسید.

در سالیان اخیر بیماری پوکی استخوان جز بیماری های شایع در سراسر جهان به شمار می آید که بیشتر افراد مسن و سالخورده در درگیر می کند. پوکی استخوان در زنان بسیار شایعتر از مردان است. عوامل مختلفی در مبتلا شدن به این بیماری نقش دارند که بسیاری از آنها قابل کنترل نیستند و افراد در کنترل آنها نقشی ندارند. راه های بسیاری برای پیشگیری از این بیماری وجود دارد.

نتایج مطالعات مختلف نشان می دهد، افرادی که بیش از حد مصرف خودسرانه مکمل های غذایی را در سوابق رژیمی و تغذیه ای خود دارند در معرض مبتلا شدند به انواع سرطان ها قرار می گیرند و خطر مبتلا شدن آنها به سرطان بالا می رود.

اگر شما هم از افرادی هستید که در معرض خطر مبتلا به  بیماری پوکی استخوان قرار دارید، بهتر است برای مشاوره و پیشگیری به متخصص مراجعه کنید. پزشک متخصص استخوان و ارتوپد مناسب ترین برنامه ها و داروهای تقویتی را برای شما تجویز می نماید و همچنین رژیم غذایی و برنامه های ورزشی متنوع و صحیح را به شما ارائه می دهد و نگرانی شما را برطرف می نماید.

• لطفا اگر این مقاله برای شما کاربردی بود، برای دوستان خود ارسال کنید. تا با کمک یکدیگر جامعه ای سالم تر داشته باشیم.

• وب سایت یا اپلیکیشن پذیرش۲۴، این امکان را برای شما فراهم کرده است که غیر حضوری و آنلاین، به صورت متنی یا تلفنی از پزشکان متخصص، مشاوره آنلاین استخوان و ارتوپد بگیرید و از ایشان راه درمان بخواهید.