کم خونی | علائم، انواع، پیشگیری و درمان

کم خونی

کم خونی(Anemia) یک اصطلاح است که می‌تواند به علت‌های کاهش میزان کل گلبول‌های قرمز خون (RBC)، یا کاهش هموگلوبین در خون و همچنین کاهش توانایی حمل اکسیژن توسط خون اتفاق بیفتد. کم خونی معمولا در آزمایش خون به صورت هماتوکریت یا کاهش هموگلوبین گزارش می‌شود. پروتئین اصلی در گلبول های خون انسان، هموگلوبین است که وظیفه انتقال اکسیژن در سراسر بدن را بر عهده دارد. افرادی که به کم خونی مبتلا هستند به طور معمول سطح هموگلوبین آنها کاهش پیدا می‌کند.

گفت و گو با پزشک متخصص

این بیماری اگر در سطح پایین باشد، علائم آن زیاد مشهود نمی‌باشد ولی، اگر بیماری کم خونی بسیار شدید باشد، اندام‌ها و بافت‌های بدن به میزان کافی اکسیژن دریافت نمی‌کنند. این بیماری از شایع‌ترین بیماری‌های خونی در آمریکا محسوب می‌شود که به طور تقریبی، ۶ درصد از جمعیت این کشور را درگیر می‌کند. در بین افراد این کشور، کودکان خردسال، زنان و افرادی با داشتن بیماری‌های زمینه‌ای بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند.

نکاتی که باید در رابطه با این بیماری در ذهن داشته باشید عبارتند از:

• شکل‌های خاصی از کم خونی، به وسیله ژن‌های شما می تواند به نوزاد منتقل شود و کودک شما از بدو تولد به این بیماری مبتلا باشد.
• زنان از افرادی هستند که به دلیل از دست دادن خون در دوران قاعدگی و همچنین وظیفه خون‌رسانی به جنین در دوران بارداری، بیشتر در معرض کم خونی فقر آهن قرار دارند.
• بزرگسالانی که به بیماری‌های مزمن کلیوی و همچنین سایر بیماری‌های مزمن مبتلا هستند، نسبت به افراد عادی بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند.

علائم کم خونی

در بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری، علائم می‌تواند به گونه‌ای خفیف باشد که قابل تشخیص برای خود فرد هم نباشد. با توجه به اینکه علت‌های ایجاد این بیماری متفاوت است، علائم هم می‌تواند متفاوت باشد. از علائم معمولی که افراد مبتلا به این بیماری از خود بروز می‌کنند، می‌توان به:

1. احساس خستگی در افراد مبتلا
2. تنگی نفس در این افراد
3. ضعف و عدم توانایی در ورزش کردن
4. مشکلات رشد در کودکان و نوزادان که بسته به شدت و ضعف این بیماری، علائم می‌توانند، شدید یا ملایم باشند.
5. پوست رنگ پریده و زرد از علائم ظاهری کم خونی به شمار می آید.

 علائم کم خونی در مردان

1. خستگی مفرط
2. رنگ پریدگی
3. ضربان قلب
4. ناخن‌های شکننده
5. احساس سردی در دست‌ها و پاها
6. درد زبان یا التهاب 
7.  سردرد‌های مزمن از علائم این بیماری در مردان و اکثر مبتلایان به این بیماری است.
8. همچنین از علائم سردرد کم خونی می توان به احساس سبکی در سر و سرگیجه در افراد مبتلا به این بیماری اشاره کرد.

انواع کم خونی

این بیماری دارای انواع مختلفی است که می‌تواند بیش از ۴۰۰ نوع را شامل شود، که تمام آن‌ها در سه گروه دسته‌بندی می شوند. که در زیر به شرح هر سه دسته این بیماری پرداخته ایم.

• کم خونی که با از دست دادن خون در افراد اتفاق می افتد: این بیماری با از دست دادن گلبول های قرمز خون در افراد به وجود می‌آید، این نوع بیماری به صورت مزمن فرد را مبتلا می‌کند زیرا در زمان طولانی و به آرامی اتفاق می‌فتد. علت‌های ایجاد این بیماری عبارتند از:
• افراد مبتلا به بیماری‌های دستگاه گوارش از جمله: التهاب و سرطان معده، بواسیر و زخم معده، استفاده از داروهای غیراستروئیدی مثل: ایبوپروفن یا آسپیرین که باعث زخم معده یا ورم معده می شوند.
• دوره قاعدگی‌های شدید در زنان، که می‌تواند همراه با فیبروم باشد.
• جراحی‌هایی که خون زیادی از فرد خارج می‌شود یا سانحه‌ای که منجر به خونریزی شدید می‌شود.
• کم خونی که در اثر تولید ناقص گلبول‌های قرمز یا کاهش تولید آن‌ها به وجود می‌آید: بدن افراد مبتلا به این بیماری توانایی تولید میزان کافی سلول‌های خونی را ندارد. این بیماری ممکن است در اثر کمبود مواد معدنی یا ویتامین‌های ضروری برای تشکیل گلبول های قرمز به وجود بیاید. دلایل ایجاد این نوع بیماری عبارتند از:
• مشکلات سلول‌های بنیادی و همچنین مغز استخوان
• نارسایی در کمبود آهن
• کم خونی ناشی از سلول‌های داسی شکل
• کم خونی در اثر کمبود ویتامین ها به ویژه ویتامین B12 یا همان فولات
• کم خونی که در اثر تخریب گلبول های قرمز به وجود می آید: به دلیل مشکلاتی در سلول‌های مغز استخوان و همچنین سلول های بنیادی، بدن فرد توانایی تولید سلول های قرمز به میزان کافی را ندارد. سلول های خونی توسط سلول های مغز استخوان ساخته می شوند، حال در صورتی که سلول‌های بنیادی مغز استخوان به میزان کافی وجود نداشته باشند، یا اینکه این سلول‌ها به درستی کار نکنند و همچنین اگر سلول‌های بنیادی با سلول‌های سرطانی جایگزین شوند، فرد دچار بیماری کم خونی می‌شود. انواع کم خونی پ‌هایی که در اثر مشکلات ناشی از مغز و استخوان و یا سلول های بنیادی به وجود می آیند، عبارتند از:
• کم خونی آپلاستیک، که در مواقعی که سلول‌های بنیادی به میزان کافی وجود نداشته باشند یا کلا از بین رفته باشند، ایجاد می‌شود. مبتلا شدن به این نوع بیماری ممکن است که از ژنتیک به افراد منتقل شود، یا از طریق، درمان‌های پزشکی مانند: داروهای شیمی درمانی، پرتو درمانی، یا عفونت‌های شدید در فرد به وجود بیاید. بیماری‌های بدخیم نیز می توانند، عملکرد مغز استخوان را تحت تاثیر قرار دهند، که از جمله آنها به انواع سرطان‌های بدخیم می‌توان اشاره کرد. اما در برخی مواقع نیز هیچ دلیلی برای ایجاد این بیماری وجود ندارد. از عوامل دیگر که بر ایجاد این بیماری تاثیر دارد، فلز سنگین سرب است که می‌تواند بر روی عملکرد مغز و استخوان تاثیر داشته باشد، تجمع سرب معمولا در اثر تماس افراد با این فلز در محل شغل اتفاق بیفتد یا اینکه ظروفی که حاوی ترکیبات سرب هستند هم می‌توانند میزان زیادی سرب را به بدن افراد منتقل کنند که در نهایت می‌‌تواند منجر به مبتلا شدن این نوع بیماری خونی در آن‌ها شود.

عوامل ایجاد آنمی یا کم خونی

• تالاسمی نوع دیگر از این بیماری است که در اثر مشکل در ایجاد هموگلوبین به وجود می آید. این نوع بیماری ممکن است در اثر تشکیل گلبول های قرمز در اندازه بسیار کوچک تر از حد طبیعی نیز تشکیل شود. ولی تشکیل شدن آنها به اندازه کافی یا حتی بیشتر نیز می باشد، ایجاد این گلبول های کوچک در ژنتیک افراد مبتلا تاثیر می گذارد. بیشترین مبتلایان به این بیماری در مدیترانه، آفریقا، خاورمیانه و جنوب شرقی آسیا وجود دارند. این بیماری ممکن است دارای انواع خفیف تا شدید باشد.
• کمبود آهن در بدن افراد منجر به یک نوع از این کم خونی به نام، فقر آهن می‌شود. آهن برای ساخت گلبول‌های قرمز به مغز استخوان کمک می‌کند که گلبول های قرمز در جهت اکسیژن‌رسانی به اندام‌ها و بافت‌ها، نیاز ضروری به عنصر آهن دارند:

این نوع بیماری ممکن است در اثر:

• رژیم غذایی بدون ریزمغذی آهن در کودکان، نوزادان، افراد گیاهخوار
• مصرف داروهای خاص یا غذاها و نوشیدنی‌های کافئین دار
• بیماری‌های گوارشی مانند: بیماری کرون، یا برداشتن بخشی از معده یا روده کوچک
• اهدای خون به صورت زیاد
• بارداری و شیردهی بدون مصرف مکمل آهن
• خونریزی‌های دستگاه گوارش که اغلب در اثر بیماری های مزمن به وجود می آید.
• بیماری خونی که در آمریکا و آفریقا غالب است، کم خونی سلول های داسی شکل است. در این نوع بیماری گلبول های قرمز خون معمولا به شکل داس و گرد می‌باشند. در این نوع کم خونی گلبول‌های قرمز به صورت سریع تجزیه می‌شوند، بنابراین اکسیژن رسانی به اندام‌ها مختل می‌شود. در این نوع بیماری گلبول‌های داسی شکل ممکن است در رگ‌های خونی گیر کنند و باعث ایجاد درد شوند.
• نوع دیگری از این کم خونی کمبود در دریافت میزان ویتامین‌های فولات و B12، است. با توجه که میزان کافی این ویتامین‌ها برای ساخت گلبول های قرمز لازم است، کاهش در میزان دریافتی آن‌ها یا عدم وجود این دو ویتامین می‌تواند منجر به این بیماری خونی شود که دلایل ایجاد آن عبارتند از:

مصرف رژیم‌های غذایی که دچار کمبود ویتامین B12، باشند و همچنین مصرف سبزیجاتی که بسیار پخته شده اند و ویتامین فولات آن‌ها حذف شوند.

گفت و گو آنلاین با متخصص خون و انکولوژی

کم خونی مگالوبلاستیک

در اثر کمبود ویتامین B12، یا فولات و یا کمبود هر دو آن‌ها به وجود می‌آید.

کم خونی خطرناک

در اثر عدم دریافت ویتامین B12، به وجود می‌آید. از دلایل کمبود این ویتامین در بدن می‌توان به: مصرف داروها و همچنین الکل اشاره کرد، البته استفاده از دمنوش‌های گرم نیز ممکن است باعث کمبود این بیماری شود.

• یک نوع دیگر از کم خونی در اثر مبتلا بودن افراد به بیماری‌های مزمن اتفاق می افتد، در این زمان، بدن فرد مبتلا، هورمون های کافی برای تولید گلبول های قرمز را ندارد. دلایل ایجاد این نوع بیماری عبارتند از:
• بیماری‌های مزمن کلیوی
• بیماری کم کاری تیروئید
• کهولت سن
• بیماری های مزمن از جمله: سرطان، دیابت، آرتریت روماتوئید، انواع عفونت‌ها.
• کم خونی که در اثر تخریب گلبول‌های قرمز خون به وجود می‌آید: این نوع بیماری که به کم خونی همولیتیک معروف است، به دلیل شکنندگی گلبول‌های خون ایجاد می‌شود. این بیماری ممکن است از بدو تولد همراه با افراد باشد یا اینکه بعدا به وجود بیاید. این نوع کم خونی بعضی اوقات دلیل مشخصی ندارد. ولی در اثر یک سری عوامل از جمله:
• بیماری لوپوس که سیستم ایمنی بدن مورد حمله قرار می‌گیرد. این نوع بیماری ممکن است برای جنین در رحم مادر نیز به وجود بیاید.
• بزرگ شدن طحال در افراد که بسیار در موارد نادر اتفاق می افتد ولی توانایی به دام انداختن گلبول های قرمز و همچنین از بین بردن آنها را دارد.
• سموم مار و همچنین سم عنکبوت، یا بیماری‌های عفونی و داروها، که بدن افراد را تحت تاثیر قرار می دهند.
• شرایط ژنتیکی، که باعث ایجاد این بیماری می‌شود از جمله: کم خونی سلول‌های داسی شکل، بیماری تالاسمی و همچنین پورپورای ترومبوسیتوپنیک.
• بیماری‌های مزمن و پیشرفته کبدی یا کلیوی که تولید سم می‌کنند.
• پیوندهای مصنوعی قلب و همچنین پیوندهای عروقی، تومورهای بدخیم، سوختگی‌های شدید، وجود داروهای شیمیایی در بدن، بیماری فشار خون شدید و اختلالات مربوط به لخته شدن خون نیز باعث ایجاد این نوع از بیماری خونی می‌شوند.

درمان خانگی کم خونی

اگرچه ممکن است درمان های خانگی برای بیماری کم خونی شدید به تنهایی تاثیری نداشته باشد ولی مصرف مواد غذایی با ویتامین‌های ضروری و همچنین آهن برای بهبود این نوع بیماری خونی مفید است. مثلا افرادی که دارای بیماری کم خونی فقر آهن هستند می‌توانند با استفاده از مصرف مواد غذایی از جمله:

• سبزیجاتی با برگ‌های تیره
• گوشت قرمز و همچنین سفید
• جگر و غذاهای دریایی
• لوبیا
• آجیل و دانه‌ها علاوه بر بهبودی این بیماری از پیشرفت آن جلوگیری کنند.

درمان کم خونی در طب سنتی

امروزه استفاده از دمنوش ها و داروهای سنتی برای درمان انواع کم خونی افزایش یافته است. ولی باید به این مسئله توجه کرد که بهترین راه درمان کم خونی یا کمک به بهبود بیماری مراجعه به پزشک متخصص و مصرف مواد غذایی که به بهبود این بیماری کمک می‌کنند، می‌باشد. زیرا بعضی از انواع کم خونی به صورت کامل هیچ وقت درمان نمی‌شوند و فقط افراد مبتلا باید تحت نظر پزشک دارو مصرف کنند تا به بتوانند فعالیت‌های روزمره خود را انجام دهند. شما می‌توانید در سریعترین زمان ممکن با استفاده از مشاوره آنلاین طب سنتی با پزشک آنلاین متخصص تلفنی و متنی صحبت کنیدو از مشاوره ایشان برای درمان و یا پیشگیری کم خونی خود استفاده کنید. بسیاری از افرادی که در طب سنتی فعالیت دارند با عنوان هایی مانند درمان سریع کم خونی، توجه افراد را جلب می کنند، توصیه می شود که بدون تجویز پزشک دارو مصرف نکنید.

قرص برای کم خونی مردان

داروها و درمان‌های مختلفی برای انواع کم خونی‌ها وجود دارد که بهترین راه استفاده از آن‌ها، تجویز توسط پزشک است تا بیماری شما به خوبی بهبود پیدا کند. اسید فولیک از جمله قرص هایی است که توسط پزشک تجویز می‌شود، برای درمان بیماری کم خونی همولیتیک داروهایی برای کمک به ایمنی بدن تجویز می شود، بیماران مبتلا به تالاسمی فقط باید خون تزریق کنند یا در صورت شدت بیماری پیوند مغز استخوان انجام دهند. مصرف مکمل‌های آهن و همچنین ویتامین‌ها نیز به بهبود بیماری کمک می‌کند.  تجویز قرص برای کم خونی مردان باید با توجه به تشخیص نوع کم خونی افراد مبتلا توسط پزشک یا پزشک آنلاین متخصص خون  انجام شود.

• لطفا اگر این مقاله برای شما کاربردی بود، برای دوستان خود ارسال کنید. تا با کمک یکدیگر جامعه ای سالم تر داشته باشیم.

گفت و گو با پزشک متخصص خون و انکولوژی