آنفولانزا در کودکان | علت، پیشگیری و درمان

آنفولانزا در کودکان، یک بیماری رایج، قدیمی و آشناست که هرچند به‌خودی‌خود، ترسناک نیست اما چنانچه در کنترل آن غفلت نموده یا در مواقع لازم، آن را به‌موقع درمان نکنید، می‌تواند به مقدمه‌ای برای اتفاقات ناخوشایند تبدیل شود.

باتوجه‌به سؤالات مختلفی که پیرامون این بیماری و همین‌طور موضوعاتی مثل دلیل آنفولانزا در کودکان و همین‌طور روش‌های پیشگیری و درمان آن مطرح هستند، در این راهنما قصد داریم اطلاعات مفیدی را خدمت شما همراهان گرامی ارائه دهیم.

آنفولانزا چیست؟

آنفولانزا یک عفونت ویروسی حاد است که توسط یکی از سه نوع ویروس خانواده آنفولانزا یعنی A، B یا C ایجاد می‌شود.بسیاری از والدین، سرماخوردگی را با آنفولانزا در کودکان اشتباه می‌گیرند درحالی‌که این دو، بیماری‌های متفاوتی هستند. بیماری سرماخوردگی می‌تواند به‌واسطه طیف گسترده‌ای از ویروس‌هایی پدیدار شود که دستگاه تنفس فوقانی شامل بینی، دهان و گلو را آلوده می‌کنند. این بیماری معمولاً ظرف چند روز به‌صورت خودبه‌خود درمان می‌شود و فقط به استراحت و آب‌رسانی نیاز دارد. اما آنفولانزا، در اثر ویروس‌های خاصی پدیدار می‌شود و در مقایسه با سرماخوردگی، اغلب شدیدتر و خطرناک‌تر است.

نکته مهم اینکه کودکان زیر ۵ سال و همین‌طور افراد سالمند، به طور بالقوه نسبت به این بیماری آسیب‌پذیرتر هستند و طبیعتاً در این زمینه چه از حیث پیشگیری و چه از جنبه درمان، به مراقبت بیشتری احتیاج دارند.

چه عواملی باعث بروز آنفولانزا در کودکان می‌شوند؟

عوامل آنفولانزا در کودکان همانند بزرگ‌سالان، ویروس‌ها هستند. اپیدمی سالانه آنفولانزا در فصول سرد، به‌واسطه ویروس‌های نوع A و B رخ می‌دهند درحالی‌که ویروس نوع C، باعث بروز بیماری بسیار خفیفی می‌شود که در هر مقطعی از سال می‌تواند پدیدار شود. ویروس آنفولانزای نوع A را بر اساس ساختار شیمیایی آن به زیرگروه‌های مختلفی تقسیم می‌کنند که هر یک می‌توانند به‌نوعی، باعث ابتلای کودکان به بیماری شوند.

آیا آنفولانزا در کودکان، مسری است؟

بله؛ آنفولانزا در کودکان و همین‌طور در بزرگ‌سالان، یک بیماری بسیار مسری است که به دو روش انتشار می‌یابد:

• روش مستقیم:

  اگر فردی ذرات و قطره‌های آلوده در هوا را که ممکن است به دلیل سرفه یا عطسه‌ یک فرد بیمار پخش شده باشد، استنشاق کند، ویروس به‌سادگی انتقال می‌یابد. علاوه بر این، هرگونه تماس با ترشحات دهان و بینی فرد آلوده در اثر اقداماتی مثل بوسیدن یا استفاده از قاشق و چنگال مشترک می‌تواند باعث انتقال ویروس شود. فراموش نکنید که قطرات حامل ویروس آنفولانزا در اثر سرفه یا عطسه می‌توانند تا ۱.۸ متر پرتاب شوند و چنانچه کسی در این فاصله از فرد آلوده قرار داشته باشد، ممکن است بیماری را بگیرد.

• روش غیرمستقیم:

  در این حالت، اجسام و سطوح هستند که به‌عنوان واسطه انتقال ویروس آنفولانزا عمل می‌کنند. یعنی اگر سطوح و اجسام در اثر عطسه یا سرفه، آلوده شوند و مدتی بعد، یک فرد سالم آن‌ها را با دست لمس کند و بین دست آلوده با مثلاً دهان یا بینی، تماسی ایجاد شود، ویروس می‌تواند به فرد سالم انتقال یابد. ویروس آنفولانزا بسته به نوع و ویژگی‌های خاصی که دارد، می‌تواند بین ۳ تا ۵ روز روی اشیاء و سطوحی مثل لیوان‌ها یا ظروف غذا، زنده باقی بماند.

دوره سرایت آنفولانزا در کودکان چقدر است؟

کودکان مبتلا به آنفولانزا می‌توانند یک روز قبل از بروز علائم، باعث ابتلای دیگران به بیماری شده و حتی تا هفت روز بعد از بروز علائم نیز می‌توانند ناقل بیماری باشند. گاهی ممکن است یک کودک، علی‌رغم اینکه نشانه شدیدی از ابتلا به بیماری ندارد، دیگران را به شدت بیمار کند. یکی از مهم‌ترین دلایل سرعت انتشار ویروس آنفولانزا، امکان انتقال آن قبل از پیدایش علائم است.

دوره کمون بیماری آنفولانزا در کودکان چقدر است؟

دوره کمون یا همان نهفتگی بیماری آنفولانزا معمولاً ۲ تا ۴ روز است. یعنی ۲ تا ۴ روز پس از ورود ویروس به بدن کودک، طول می‌کشد تا علائم بیماری خودشان را نشان دهند.

مشاوره آنلاین انفولانزا درکودکان

علائم آنفولانزا در کودکان چیست؟

همان‌طور که گفتیم، علائم آنفولانزا در کودکان معمولاً ۲ تا ۴ روز پس از ورود ویروس به بدن پدیدار شده و در اغلب مواقع، به‌سرعت گسترش می‌یابند. این علائم می‌توانند خود را به اَشکال زیر نشان دهند:

• تب ۴۰ درجه، لرز، دردهای عضلانی، سردرد، گلودرد، سرفه خشک و بی‌حالی از علائم کلاسیک بیماری آنفولانزا هستند. اکثر این علائم معمولاً سه تا چهار روز باقی می‌مانند اما مواردی مثل سرفه و خستگی ممکن است تا یک یا حتی بعضاً دوهفته بعد از رفع تب نیز ادامه پیدا کنند.
• آنفولانزای کودکان کوچک‌تر ممکن است شبیه به یک بیماری معمولی یا سایر عفونت‌های دستگاه تنفسی مثل خروسک، برونشیت یا ذات‌الریه باشد. شکم‌درد، استفراغ و اسهال، از متداول‌ترین علائم آنفولانزا در کودکان هستند که معمولاً بیشتر از اسهال، شاهد استفراغ هستیم. تب در اغلب کودکان معمولاً بالاست و تحریک‌پذیری و کج‌خلقی در آن‌ها می‌تواند زیاد باشد.
• آنفولانزا در نوزادان در اغلب مواقع تشخیص داده نمی‌شود زیرا علائم و نشانه‌های بروز بیماری در آن‌ها اختصاصی نیست و ممکن است حاکی از وجود یک عفونت باکتریایی باشد. آنفولانزا در نوزادان زیر ۶ ماه کمتر دیده می‌شود اما اگر نوزاد مبتلا شد معمولاً با علائمی مثل بی‌حالی، عدم اشتها و گردش خون ضعیف همراه است. والدین نوزاد، باید به میزان مصرف مایعات کودک، وجود هرگونه نشانه از عملکرد غیرعادی دستگاه تنفسی (مثل تعداد و عمق تنفس) و همین‌طور میزان تعامل و ارتباط کودک با خودشان توجه ویژه‌ای داشته باشند. اگر فواصل زمانی تعویض پوشک نوزاد از حالت عادی بیشتر شود، می‌توانید آن را به‌عنوان یکی از اولین نشانه‌های کم‌آبی بدن او تلقی کنید.

چه زمانی برای درمان به پزشک مراجعه کنیم ؟

اینکه برای درمان آنفولانزا در کودکان، چه زمانی با پزشک تماس بگیریم، از رایج‌ترین سؤالاتی است که والدین به‌کرات آن را مطرح می‌کنند. به‌هرحال باوجوداینکه آنفولانزا در اغلب موارد و بدون عارضه خاصی، درمان می‌شود، اما سهل‌انگاری در مواجهه با آن می‌تواند عواقب پشیمان‌کننده‌ای در پی داشته باشد. احتمال ابتلا به بیماری ذات‌الریه که می‌تواند یکی از عوارض و پیامدهای ابتلا به آنفولانزا باشد، یک نگرانی بزرگ است و به همین دلیل، در این قسمت، نکاتی مهم و کاربردی را با شما عزیزان درباره زمان مراجعه به پزشک برای درمان آنفولانزا در کودکان به اشتراک می‌گذاریم:

برای کودکان زیر ۵ سال، بالأخص کودکان زیر ۲ سال و همین‌طور همه کودکان در هر رده سنی که با بیماری‌های مزمنی مثل آسم درگیر هستند، حتماً دراسرع‌وقت با پزشک مشاوره آنلاین گفتگو نمایید.

برای کودکان بالای ۵ سال و به شرطی که کودک، بیماری مزمن یا زمینه‌ای خاصی نداشته باشد می‌توانید در صورت مشاهده علائم زیر از پزشک کمک بگیرید:

• تب کودک، بعد از سه روز قطع نشود
• ترشحات بینی بعد از ۱۰ روز کماکان ادامه داشته باشند
• بیشتر از ۴ یا ۵ روز، ترشحات چرکیِ غلیظ سبز یا زرد از بینی مشاهده شود
• ترشحات چشمی وجود داشته باشد

آنفولانزا در کودکان، گاهی به رسیدگی فوری نیاز دارد؛ بنابراین در صورت مشاهده علائم زیر، بهتر است هر چه سریع‌تر و بدون فوت وقت، کودک را به بیمارستان برسانید:

• کودک حتی با وجود تمیزکردن بینی‌اش، به شکل غیرعادی، سخت یا تند نفس بکشد
• رنگ پوست بدن کودک در اثر تقلا برای تنفس، به آبی یا کبودی مایل شود
• کودک نسبت به محرک‌های محیطی، واکنش نرمالی از خود نشان ندهد. مثلاً در مواقعی که انتظار می‌رود، گریه نکند؛ یا بیش‌ازحد کسل و بی‌حال است و با والدین، ارتباط چشمی برقرار نمی‌کند.
• کودک به‌خوبی مایعات نمی‌نوشد یا علائم کم‌آبی در او دیده شود. عدم ریزش اشک همراه با گریه، کاهش میزان ادرار (پوشک تمیز)، خشکی غشای مخاطی مثل لب‌ها، زبان، چشم‌ها و کاهش انعطاف‌پذیری پوست از اصلی‌ترین علائم کم‌آبی در کودکان هستند.
• کودک به طور شدید یا مداوم، استفراغ کند
• کودک قادر به غذا خوردن نباشد
• تبی که حتی با مصرف دوز مناسبی از استامینوفن یا ایبوپروفن، کاهش نمی‌یابد. هر یک از این داروها به طور طبیعی باید حرارت بدن کودکت را ۱ تا ۱.۵ درجه کم کنند.
• تبی که همراه با پیدایش جوش و کهیر باشد
• کودک تشنج کند

کدام دسته از کودکان نسبت به آنفولانزا آسیب‌پذیرتر هستند؟

بعضی کودکان، بیشتر در معرض خطر عوارض ابتلا به آنفولانزا قرار دارند و به همین دلیل، در صورت بیمار شدن، باید بیشتر و زودتر از حد معمول، تحت مراقبت پزشک قرار بگیرند که در اینجا به معرفی این دسته از کودکان می‌پردازیم:

• کودکان شش‌ماهه و زیر شش ماه که برای واکسینه شدن، بیش‌ازحد کوچک هستند. در این شرایط توصیه می‌شود که همه اعضای خانواده، واکسینه شوند تا از طریق مصونیت جمعی، از ابتلای کودک به آنفولانزا پیشگیری کنند.
• بروز آنفولانزا در کودکان شش‌ماهه تا پنج‌ساله، معمولاً به نظارت پزشک و گاهی بستری در بیمارستان نیاز پیدا می‌کند.
• کودکانی که دارای مشکلات پزشکی مزمن مثل مشکلات ریوی (آسم و فیبروز کیستیک) هستند.
• کودکانی که با اختلالات نورولوژی (عصب‌شناسی) خاص مثل فلج مغزی، صرع، ناتوانی ذهنی، تأخیر در رشد، دیستروفی عضلانی یا آسیب نخاعی درگیر هستند.
• کودکانی که بیماری قلبی دارند
• کودکانی که به دیابت یا سایر اختلالات غدد درون‌ریز مبتلا هستند
• کودکانی که بیماری‌های کلیوی یا کبدی دارند
• کودکانی که به‌واسطه بیماری‌هایی مثل ایدز، سیستم ایمنی ضعیفی دارند
• کودکانی که به سرطان مبتلا هستند
• کودکانی که از داروهای آستروئیدی استفاده می‌کنند یا تحت درمان طولانی‌مدت با آسپرین قرار دارند.

روش درمان آنفولانزا در کودکان چیست؟

روش درمان آنفولانزا در کودکان یکی دیگر از سؤالات رایج والدین است. بیشتر کودکان مبتلا به آنفولانزا، بیماری نسبتاً خفیفی را تجربه می‌کنند و به همین دلیل، در اغلب مواقع، به استفاده از داروهای ضدویروس نیازی ندارند. بااین‌حال، استفاده از این داروها می‌تواند به بهبود موارد شدیدتر ابتلا، کودکان کمتر از دو سال و همین‌طور کودکانی که دارای بیماری‌های مزمن هستند، کمک کند.

داروهای مختلفی از سوی پزشکان برای درمان آنفولانزا در کودکان تجویز می‌شوند که قویاً توصیه می‌کنیم از مصرف خودسرانه آن‌ها اجتناب کنید. زیرا پزشک دارو را باتوجه‌به درنظرگرفتن عوامل مختلفی تجویز می‌کند. بعضی از داروهایی که تجویز می‌شوند، ماهیت ضدویروسی ندارند و به‌جای درمان آنفولانزا، تنها شدت و دوره بیماری را کم می‌کنند. اما داروهایی مثل آمانتادین، زنامیویر و همچنین اوسلتامیویر مشخصاً جزء داروهای ضدویروس هستند که به معنای واقعی، بیماری را درمان می‌کنند. این داروها برای آنکه بیشترین اثرگذاری را روی درمان آنفولانزا در کودکان داشته باشند، باید طی ۴۸ ساعت بعد از مشاهده اولین علائم بیماری، مصرف شوند.

نوع ویروس مولد بیماری، نکته دیگری است که در ارتباط با بحث درمان آنفولانزا در کودکان باید به آن توجه کنید. داروهای مختلف، اثرات مختلفی روی ویروس‌های نوع A و B دارند و بد نیست بدانید که برای آنفولانزای نوع C، هنوز هیچ داروی ضدویروس مؤثری معرفی نشده است.

مشاوره پزشکی آنفولانزا در کودکان

آیا پیشگیری از آنفولانزا در کودکان امکان‌پذیر است؟

اقدامات زیر در راستای پیشگیری از آنفولانزا در کودکان، بسیار مهم هستند:

• دست‌های کودک را با آب و صابون بشویید یا آن‌ها را لت استفاده از ژل‌ها و محلول‌های الکلی ضدعفونی کنید.
• ممانعت از لمس دهان، بینی یا چشم هم هرچند روش دیگری برای پیشگیری از ابتلا به آنفولانزاست اما قطعاً می‌دانید که عملی کردن این کار در ارتباط با کودکان، غیرممکن است! بنابراین مجدداً روی اهمیت شست‌وشوی دست‌ها، تأکید می‌کنیم.
• از تماس کودک با افراد بیمار، جلوگیری کنید. به یاد داشته باشید که قطرات حاصل از سرفه و عطسه و حتی صحبت‌کردن فرد بیمار می‌تواند باعث انتقال عفوت شوند.
• ازآنجایی‌که اشیاء و سطوح آلوده هم می‌توانند دلیل آنفولانزا در کودکان باشند، حتی‌الامکان سعی کنید تا کودک را از محیط یا اتاقی که فرد آلوده در آنجا قرار دارد، دور کنید. این‌گونه، خطر ابتلای کودک از روش غیرمستقیم را تا حد چشمگیری کاهش می‌دهید.
• استفاده از برخی داروها نیز می‌تواند باعث پیشگیری آنفولانزا در کودکان شود. البته این داروها فقط و فقط باید با صلاحدید پزشک معالج به کودک داده شود.
• واکسیناسیون، اصلی‌ترین راهکار پیشگیری از ابتلا به بیماری آنفولانزاست. با استناد به توصیه مرکز پیشگیری و کنترل بیماری آمریکا (CDC)، بهتر است همه کودکان ۶ ماهه و بیشتر، سالانه واکسن آنفولانزا بزنند. بااین‌حال، استفاده از واکسن آنفولانزا برای کودکان ملاحظات خاصی دارد که مبادرت به این اقدام، باید با مشورت پزشک صورت گیرد.

آنفولانزا در کودکان را جدی بگیرید و هرگز به شکل خودسرانه و بدون مشورت پزشک، به مقابله با آن نروید. فراموش نکنید که هرگونه اشتباه در مراحل تشخیص تا درمان آنفولانزا، می‌تواند باعث وخیم‌تر شدن حال کودک مبتلا شده و پیامدهای ناخوشایندی در پی داشته باشد.

• لطفا اگر این مقاله برای شما کاربردی بود، برای دوستان خود ارسال کنید. تا با کمک یکدیگر جامعه ای سالم تر داشته باشیم