آزمایش هورمون تستوسترون چیست و چرا باید انجام شود؟

آزمایش هورمون تستوسترون

آزمایش هورمون تستوسترون برای بررسی میزان تِستوستِرون Testosterone به عنوان یکی از هورمون‌های استروئیدی (هورمون‌های اصلی بدن انسان) و بسیار مهم است که در بدن هر دو جنسیت (زن و مرد) وجود دارد. تولید این هورمون از هفته هشتم بارداری در رحم مادر شروع می‌شود که در تعیین دختر یا پسر بودن جنین، نقش دارد.

هورمون تستوسترون در دوران بلوغ در پسرها افزایش می‌یابد و عامل اصلی تغییرات ساختاری آن‌ها از جمله، ساخت عضلات مردانه، کلفت شدن صدا و رشد مو روی سینه و آلت تناسلی است. همچنین تستوسترون در تولید اسپرم و میل جنسی نیز نقش دارد.

در بدن زنان نیز هورمون تستوسترون وجود دارد، اما براساس میانگین، بدن مردان ۲۰ برابر بیشتر از زنان این هورمون را تولید می‌کند. در آقایان بیضه‌ها و در خانم‌ها تخمدان‌ها مسئول تولید هورمون تستوسترون هستند.

آزمایش هورمون تستوسترون به منظور بررسی و تشخیص علت کم یا زیاد شدن این هورمون در خون افراد انجام می‌شود.

محدوده سطح طبیعی هورمون تستوسترون برای مردان ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ نانوگرم در دسی‌لیتر است که با علائم اختصاریng/dl  نشان داده می‌شود. همچنین سطح طبیعی این هورمون در زنان نیز باید بین ۱۵ تا ۷۰ نانوگرم در دسی‌لیتر باشد. با این‌حال‌، در طول زندگی اشخاص، سطح طبیعی هورمون تستوسترون تغییر خواهد کرد.

سطح هورمون تستوسترون به دلیل سن و شرایط سلامتی می‌تواند به‌طور طبیعی کاهش یابد. معمولاً بعد از ۴۰ سالگی، سطح هورمون تستوسترون در مردان هر ساله حداقل ۱ درصد کاهش می‌یابد.

آزمایش هورمون تستوسترون چه چیزهایی را اندازه‌گیری می‌کند؟

هورمون تستوسترون به دو طریق در خون جاری می‌شود و عبور می‌کند:

– هورمون تستوسترون آزاد (Free Testosterone) که با حرف T نشان داده می‌شود تستوسترونی است که به‌هیچ‌وجه شیمیایی نبوده و به هیچ‌یک از مولکول‌های بیولوژیکی متصل نیست. کمتر از ۴ درصد از هورمون تستوسترون در خون، از نوع آزاد است.

– تستوسترون کل (Total Testosterone) که نزدیک به ۹۸ درصد از هورمون تستوسترون را تشکیل می‌دهد، ترکیبی از تستوسترون آزاد و دو پروتئین آلبومین یا گلوبولین متصل به هورمون جنسی (SHBG) است.

تولید هورمون تستوسترون توسط هورمون لوتئینه‎‌کننده (LH) (تولید شده از غده هیپوفیز) تحریک و کنترل می‌شود. ریتم نوسانات میزان تستوسترون در خون در ساعات اولیه صبح (حدود ۴ تا ۸ صبح) به بیشترین میزان خود می‌رسد و در عصر (حدود ۴ تا ۸ بعدازظهر) به پایین‌ترین مقدار کاهش می‌یابد.

در مردان اگر سطح هورمون تستوسترون آزاد زیر ng/dl9 و سطح هورمون تستوسترون کل زیر  ng/dl240 باشد، فرد دچار کمبود این هورمون است.

مشکلات جنسی در مردان مانند کاهش میل‌ جنسی، اختلال نعوظ و عدم باروری می‌تواند نشانه‌ی کاهش هورمون تستوسترون باشد.

انجام آزمایش هورمون تستوسترون می‌تواند دلیل اختلال در دوره‌ی عادت ماهانه، عدم بارداری و رشد موهای زائد در سینه یا صورت خانم‌ها را مشخص سازد. همچنین پزشکان برای تشخیص سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) که در نتیجه افزایش تستوسترون است، آزمایش هورمون تستوسترون را توصیه می‌کنند.

پایین بودن هورمون تستوسترون در آزمایش می‌تواند به معنای مشکل و اختلال در غده هیپوتالاموس، هیپوفیز و تورمورهای فوق‌کلیوی نیز باشد.

چرا آزمایش هورمون تستوسترون تجویز می‌شود؟

اگر پزشک علائم کاهش یا افزایش هورمون تستوسترون را در فرد مشاهده کند، برای تشخیص دقیق‌تر، آزمایش را توصیه می‌کند.

علائم تستوسترون پایین در مردان عبارتند از:

– خستگی، افسردگی یا مشکل در تمرکز

– ریزش مو

– از دست دادن توده عضلانی

– کاهش میل جنسی

– حساس یا بزرگ شدن پستان‌ها

– مشکل در نعوظ یا حفظ آن

– پوکی استخوان

برخی از مواردی که باعث کمبود هورمون تستوسترون می‌شوند، می‌توانند در کاهش تعداد اسپرم نیز تأثیر بگذارند. اگر پزشک متوجه کاهش تعداد اسپرم در مردان شود، به منظور یافتن علت این مساله، آزمایش هورمون تستوسترون را تجویز می‌کند.

علائم تستوسترون پایین در زنان عبارتند از:

• مشکلات باروری
• کاهش میل جنسی
• بی‌نظمی در عادت ماهانه یا قطع شدن آن
• خشکی واژن
• پوکی استخوان

همچنین افزایش هورمون تستوسترون در زنان با علائم زیر همراه است:

• آکنه و پوست چرب
• تیره شدن پوست
• کلفت شدن صدا
• رشد موهای زائد صورت یا بدن
• ریزش موی سر
• بزرگ شدن کلیتوریس

آزمایش هورمون تستوسترون چگونه انجام می‌شود؟

آزمایش هورمون تستوسترون، یک آزمایش خون ساده است که معمولاً صبح زود (۷ صبح)، وقتی سطح این هورمون در بالاترین حالت خود است، انجام می‌شود.

برای انجام آزمایش هورمون تستوسترون، متخصص آزمایشگاه با استفاده از سرنگ از ورید بازویی یا نوک انگشت فرد خون می‌گیرد.

توجه داشته در صورت مصرف هرگونه داروی شیمیایی یا گیاهی قبل از انجام آزمایش به متصدی آزمایش اطلاع دهید. زیرا برخی از داروها می‌توانند بر نتیجه آزمایش تأثیر بگذارند.

همچنین به‌دلیل این‌که سطح هورمون تستوسترون ساعت به ساعت متفاوت است، در صورت مشکوک بودن مقادیر به‌دست آمده از هورمون، معمولاً آزمایش تکرار می‌شود.

نتایج آزمایش هورمون تستوسترون به‌چه معنا است؟

نتایج آزمایش هورمون تستوسترون مشخص می‎‌کنند که آیا سطح این هورمون با توجه به جنسیت و سن فرد در حالت نرمال قرار دارد، یا بالا و پایین است؟

• میزان هورمون تستوسترون طبیعی در مردان بالغ:

در رده سنی ۱۹ تا ۴۹ سال: ۲۴۹- ۸۳۶ نانوگرم در دسی‌لیتر (ng/dL)،

رده سنی ۵۰ سال به بالا: ۱۹۳- ۷۴۰ نانوگرم در دسی‌لیتر (ng/dL).

• میزان هورمون تستوسترون طبیعی در زنان بالغ:

در رده سن ۱۹ تا ۴۹ سال: ۸- ۴۸ نانوگرم در دسی‌لیتر (ng/dL)،

رده سن ۵۰ سال به بالا: ۲-۴۱ نانوگرم در دسی‌لیتر (ng/dL).

با توجه به نتایج آزمایش هورمون تستوسترون، احتمال دارد پزشک آزمایش‌های دیگری را نیز تجویز کند، که عبارتند از:

– آزمایش۱۷-هیدروکسی‌پروژسترون (۱۷-hydroxyprogesterone)؛ با هدف تشخیص بیماری هایپرپلازی مادرزادی آدرنال که بر روند تولید هورمون‌ها تأثیر می‌گذارد.

– آزمایش آندروستندیون (Androstenedione (AD))؛ جهت تشخیص سندرم‌های ایجادکننده‌ی صفات مردانه در زنان، قاعدگی نامنظم، بلوغ جنسی زودرس و اختلالات پس از یائسگی.

– نمونه‌برداری یا بیوپسی؛ برای بررسی سرطان بیضه، نمونه‌ای از بافت بیضه‌ها برداشته می‌شود.

– آزمایش دهیدروپیاندروسترون DHEA؛ دهیدروپیاندروسترون هورمونی است که در بدن آقایان و خانم‌ها تولید و از غدد فوق‌کلیوی در بالای کلیه‌ها ترشح می‌شود و در ترشح هورمون‌ تستوسترون در مردان و استروژن در زنان نقش دارد. این آزمایش به منظور بررسی غدد آدرنال و طبیعی بودن میزان هورمون DHEA در بدن، انجام می‌گیرد.

– آزمایش استروژن (Estrogen)؛ این آزمایش با هدف اندازه‌گیری سطح هورمون استروژن انجام می‌شود تا علت ناباروری و یائسگی زودرس مشخص شود.

– آزمایش بررسی هورمون محرک فولیکول (FSH) و هورمون لوتئینه‌کننده (LH)؛

– FSH که مخفف Follicle-stimulating hormone است، هورمون تحریک‌کننده فولیکول (FSH) که در تولیدمثل در زنان و مردان نقش داشته و توسط غده هیپوفیز تولید می‌شود.

– LH که مخفف Luteinizing hormone است، هورمون لوتئینه‌کننده که در تولیدمثل نقش دارد، منجر به آزاد شدن تخمک از تخمدان (تخمک‌گذاری) در زنان و تولید تستوسترون در مردان می‌شود.

آزمایش بررسی هورمون محرک فولیکول (FSH) و هورمون لوتئینه‌کننده (LH) به منظور بررسی اختلال در غده هیپوفیز، هیپوتالاموس، بلوغ زودرس یا تأخیر در بلوغ، قاعدگی نامنظم، ناباروری، کاهش میل جنسی و تعداد اسپرم انجام می‌شود.

– آزمایش پرولاکتین(Prolactin)؛ آزمایش هورمون پرولاکتین با هدف بررسی علت قطع شدن دوره‌های قاعدگی، ناباروری، کاهش میل جنسی در زنان و کاهش تستوسترون در مردان انجام می‌گیرد.

عدم تعادل هورمونی می‌تواند بر سلامتی و در نتیجه بر کیفیت زندگی شما تاثیر بگذارد. اگر نیاز به ویزیت متخصص غدد و متابولیسم یا مشاوره آنلاین با متخصص غدد درباره آزمایش هورمون تستوسترون دارید، مشاوران و متخصصان پذیرش ۲۴ همواره به صورت آنلاین، متنی و تلفنی اماده پاسخگویی به شما هستند.

مشاوره آنلاین پزشک متخصص غدد