شناخت انواع خال های پوستی

خال

داشتن پوست صاف، شفاف، براق و بدون لک از آرزوهای هر زن و مردی است. تا جایی که بسیاری سعی می‌کنند هرگونه لک و حتی خال را از پوست خود پاک کنند. البته که برخی لک‌ها و خال‌ها نیز ظاهری آزاردهنده و نازیبا دارند. اما به‌غیر از مسائل مربوط به زیبایی شناسی، برای برداشتن خال‌ها موارد بسیاری را باید مدنظر قرار داد. ضمن اینکه خال‌ها همیشه هم نازیبا نیستند و گاهی خود عامل جذابیت محسوب می‌شوند.

اما این عارضه‌های زشت و زیبا، که از ابتدای خلقت در اشکال و انواع مختلف با انسان همراه بوده‌اند، دنیای عجیب و ناشناخته‌ای برای بسیاری از ما دارند. شاید ندانید که برخی از خال ها ممکن است خطرناک باشند و باید به عنوان یک بیماری به آن‌ها نگاه کرد و درپی درمان‌شان بود. در ادامه قصد داریم درمورد انواع خال و اهمیت توجه به آن‌ها بیشتر صحبت کرده و مواردی که نیاز به مراجعه به دکتر برداشتن خال دارند را نیز معرفی نماییم. برای کسب اطلاعات بیشتر ما را دنبال کنید.

خال چیست؟

خال یا (Mole or Nevi  ) در تمام انواع نوعی ضایعه خوش‌خیم پوستی محسوب می‌شود. این عارضه درواقع توده‌ای سلولی است که از تجمع سلول‌های ملانوسیت‌ (Melanocyte) تشکیل شده است. ملانوسیت‌ها که رنگدانه‌های پوستی هستند در یک خال معمولی به صورت خوشه‌ای کنار هم قرار می‌گیرند. خال‌های معمولی ممکن است از بدو تولد با انسان همراه باشند و یا بعدها با تابش نور آفتاب یا عوامل مشابه تشکیل شوند. به همین دلیل معمولا در بخش‌هایی از بدن که در معرض نور قرار دارند بیشتر شاهد خال‌های بزرگ و کوچک و انواه خال پوستی هستیم. امکان ظاهر شدن خال جدید روی بدن تا سن چهل سالگی وجود دارد. خال‌ها ممکن است همان‌طور که غیرمنتظره روی بدن ظاهر می‌شوند از بین بروند. احتمال از بین رفتن خود به خودی خال پس از ۴۰ سالگی بسیار کم است. برخی خال‌ها هنگام تولد کم‌رنگ‌تر بوده و به مرور زمان پررنگ‌تر می‌شوند. به همین دلیل ممکن است تصور کنیم که خال‌ها به تازگی ایجاد شده‌اند. تعداد خال‌ها در بدن انسان ممکن است بسیار زیاد یا خیلی کم باشد که بیشتر جنبه موروثی دارد. اما به‌طور کلی تعداد خال علامت بیماری خاصی نیست. خال‌ها به‌طور معمول نیاز به درمان ندارند و خطری را ایجاد نمی‌کنند.

چرا خال می‌زنیم؟

خال‌ها به دلیل فعالیت بیش از حد سلول‌های رنگدانه‌ساز به وجود می‌آیند. این فعالیت که منجر به تکثیر سلول‌های ملانوسیت و کراتینوسیت می‌شود، تشکیل خال در ابعاد، اندازه‌ها و اشکال مختلف را در پی دارد. علت بروز خال چندان مشخص نیست اما مواردی کم و بیش برای آن مطرح می‌شود که عبارتند از:

• سوابق ژنتیکی و وراثتی
• تغییرات هورمونی بخصوص در سنین رشد
• اختلالات هورمونی در اثر بیماری در سنین بالاتر مانند پرکاری یا کم‌کار تیروئید
• بارداری
• مصرف برخی داروهای هورمونی
• شیمی‌درمانی
• پرتو درمانی
• سولاریوم و حمام آفتاب

مواجه طولانی مدت با نور آفتاب، امواج رادیو اکتیو، مواد شیمیایی و حرارت بالا نیز می‌تواند منجر به تشکیل خال شود. اثر جوش یا زخم هم در مواردی نادر می‌تواند تبدیل به خال شود. رنگ این خال‌ها بسته به عامل ایجاد، پررنگ‌ یا کم‌رنگ‌ خواهد بود.

انواع خال

خال درواقع در اصطلاح عامیانه به یک ضایعه کمی برجسته و قهوه‌ای تیره یا مشکی رنگ روی پوست اطلاق می‌شود. اما خال در علم پزشکی طیف وسیعی از ضایعات پوستی را دربر می‌گیرد که انواع مختلفی دارند. انواع خال اندازه، رنگ و فرم متفاوتی دارند. همچنین در قسمت‌های مختلف بدن ظاهر می‌شوند که عوامل ایجاد‌شان نیز متفاوت است. در ادامه به بررسی انواع خال می‌پردازیم.

خال گوشتی Meaty spot

این نوع خال رایج‌ترین خال و درواقع نمونه همان فرمی است که در بین عوام به عنوان خال شناخته می‌شود. خال گوشتی یک زائده گوشتی، برجسته و عموما تیره‌رنگ در اندازه‌ها و اشکال مختلف است. خال گوشتی را در همه‌جای بدن می‌توان دید و هرانسانی حداقل یک یا دو خال گوشتی در بدن دارد. خال گوشی بیشتر در بین انواه خال خوشخیم قرار دارد.

خال جانکشنال Junction nevus

معمولا کف پا و در نواحی اعضای تناسلی ایجاد می‌شود. قهوه‌ای روشن یا تیره و به‌ندرت مشکی است. از ۲ سالگی ایجاد می‌شود و تا سن بلوغ از بین می‌رود. کمتر آن را بزرگ‌تر از یک سانت می‌بینیم.

خال مرکب Compound Nevus

ترکیبی از خال گوشتی و خال جانکشنال است. معمولا روی تنه دیده می‌شود و کمتر می‌توان آن را روی پاها، دست‌ها و صورت دید. رنگ آن قهوه‌ای تیره یا روشن است. فرم خاصی ندارد و اندازه‌اش معمولا کوچک است.

خال درمال intradermal Nevus

برجسته و گنبدی هستند. رنگ آن‌ها قهوه‌ای روشن است و هرچه به سطح پوست نزدیک می‌شوند رنگ‌شان روشن‌تر می‌شود. کمتر در سنین پایین تشکیل می‌شود. ممکن است محل رشد مو باشند. به‌ندرت به رنگ تیره دیده می‌شوند.

خال ملانوسیتی Melanocytic nevus

نوعی خال مادرزادی است. ممکن است کوچک یا بزرگ باشد. معمولا با رشد نوزاد کوچک‌تر، کمرنگ‌تر و نامحسوس‌تر می‌شود تا کاملا از بین می‌رود. گاهی بزرگ و پررنگ‌ هستند که در این صورت احتمال از بین رفتن‌شان کم است. معمولا پشت گردن، نزدیک به اندام تحتانی و روی کمر تشکیل می‌شوند. این نوع خال از انواع مستعد سرطان پوست هستند و می‌توانند به خال بدخیم تبدیل شوند.

خال دیسپلاستیک Dysplastic nevus

در افرادی با رنگ پوست روشن بیشتر دیده می‌شود. شبیه به خال‌های ترکیبی هستند. در ابعاد و اندازه‌های نامنظم بدون حیطه‌ای مشخص، گاهی کمی برجسته و گاهی کاملا مسطح دیده می‌شوند. شاخصه اصلی آن‌ها تجمع تعداد زیادی از این نوع خال در یک ناحیه از بدن است. معمولا روی شانه‌ها، بازوها و کمر دیده می‌شوند.

خال هاله‌دار Halo nevus

شبیه به ضایعات رنگی اما با هاله‌ای از رنگ روشن دیده می‌شوند. بیشتر در نوجوانان و جوانان بروز می‌کند. درصورت بروز و تشکیل در سنین بالا یا تغییر فرم در این سنین باید جدی گرفته شوند. خاله هاله‌دار می‌تواند در این سنین یک خال بدخیم باشد و از انواع سرطانی.

خال‌ آبی Blue nevus

یک لکه آبی پررنگ است که ممکن است هم‌سطح پوست یا کمی برجسته باشد. معمولا روی سر و گردن و صورت دیده می‌شود.

در ادامه باید به نوع دیگری از دسته‌بندی خال‌ها اشاره کرد که انواع ذکر شده در آن‌ها جای می‌گیرند. این دسته بندی شامل دو گروه زیر می‌شود:

خال‌های مادرزادی Congenital nevus

خال‌هایی که از بدو تولید با نوزاد هستند. ابعاد آن‌ها معمولا کمتر از ۲ سانتی‌متر است اما ممکن است تا ۲۰ سانتی‌متر نیز بروند. خال‌های ملاستونیسی از این نوع هستند. احتمال بدخیم شدن در خال‌های مادرزادی بیشتر است.

خال‌های اکتسابی Acquired nevus

بیشتر انواع خال در این گروه قرار می‌گیرند. خال‌هایی که پس از تولد و معمولا از دو تا ۴۰ سالگی در بدن ایجاد می‌شوند. این خال‌ها ممکن است تغییر شکل دهند یا به همان شکل اولیه باقی بمانند. تشکیل خال‌ها پس از ۳۵ سالگی به ندرت اتفاق می‌افتد.

شناخت انواع خال برای بررسی دقیق و توجه به آن‌ها لازم است. چرا که برخی از انواع خال کاملا بی‌خطر هستند اما برخی دیگر احتمال بدخیم شدن را دارند و باید به دقت به‌صورت دوره‌ای مورد بررسی باشند. این شناخت کمک می‌کند تا بدانیم چه خالهایی خطرناک هستند.

ملانوما چیست؟

ملانوما (Melanoma) بدخیم‌ترین نوع سرطان پوست است که گاهی با تغییر شکل خال‌های پوستی خود را نشان می‌دهد. ملانوما همچنین ممکن است روی برخی از انواع خال ایجاد شود و سپس انتشار یابد. البته ملانوما می‌تواند از بخش‌های دیگر پوست نیز آغاز شود. به‌طور کلی ملانوم از سلول‌های رنگ‌دانه‌ساز تشکیل می‌شود به همین دلیل رنگ قهوه‌ای یا مشکی و ظاهری شبیه به خال دارد. البته این قاعده ثابت نیست و ممکن است ملانوم را به رنگ سفید یا قرمز نیز مشاهده کنیم. ملانوما سرعت انتشار بالایی دارد و به سرعت در تمام بدن پخش می‌شود. به همین دلیل گفته می‌شود که هرگونه تغییر شکل در خال‌های مستعد به ملانوما و خالهای مشکوک را پیگیری کنید. همچنین تشکیل زواعد خال گونه در سنین بالای ۴۰ سال می‌تواند نشانه ملانوم باشد چرا که در این سنین معمولا خال روی بدن تشکیل نمی‌شود.

خال‌هایی که مستعد سرطانی شدن هستند

به‌طور کلی خال‌ها عارضه‌های خطرناکی نیستند و درصورت دقت به عدم تغییر شکل‌شان هیچ مشکلی برای فرد ایجاد نمی‌کنند. اما برخی خال‌ها که آن‌ها را آتیپیک یا غیرمعمول (Atypical Nevi ) می‌نامند، خود می‌توانند نشان سرطان باشند. این خال‌ها همچنین استعداد بیشتری برای سرطانی شدن دارند. این خال‌ها بزرگتر از معمول هستند. گاهی به چند رنگ مشکی، قرمز، قهوه‌ای، سفید دیده می‌شوند. حاشیه نامنظم و شکاف‌دار دارند. مرز مشخصی ندارند و کناره‌های خال در پوست محو می‌شود. سطح‌شان پوسته پوسته، زبر و خشن است. در کنار این موارد باید گفت خال‌های ملانوسیتی بخصوص آن‌ها که بزرگ هستند و خال‌های دیسپلاستیک از انواع مستعد‌تر ملانوما هستند.

علائم سرطانی شدن خال‌ها

درصورت کلی باید نسبت به هرگونه تغییر شکل خال حساس بود. اما این تغییر شکل اگر در زمان بارداری یا دوران بلوغ باشد می‌توان کمی به آن زمان داد. درصورت تداوم تغییر شکل بهتر است با دکتر خال برداری مشورت کنید. مواردی که مشاهده آن‌ها در خال‌ می‌تواند خطرناک باشد عبارتند از:

• خونریزی خال و زخم شدن آن
• پوسته پوسته شدن خال
• تغییر رنگ غیرعادی آن
• تغییر فرم و شکل یا Evolving
• برهم خوردن تقارن آن یا Asymmetry
• بزرگ شدن خال یا Diameter
• دردناک شدن خال
• تغییر حاشیه خال irregular Border

علاوه‌بر این موارد باید اضافه کرد که خال‌های موجود در گردن و بازوها بیش از باقی امکان سرطانی شدن دارند. همچنین در مردان خال‌های روی سینه و کمر خطرناک‌ترند. در زنان نیز خال‌های روی کشاله ران و پاها باید بیش از باقی مورد توجه باشند.

عوامل موثر بر سرطانی شدن خال

عوامل ملانوما نیز مانند بسیاری دیگر سرطان‌ها کاملا مشخص و اثبات شده نیست. درواقع ممکن است فرد مبتلا در معرض هیچ‌یک از عوامل نباشد اما درگیر شود. به‌طور کلی برای ملانوما نیز مانند برخی دیگر انواع سرطان دلایلی مطرح می‌شود که می‌توان آن‌ها را مدنظر قرار داد:

• اشعه ماوراء بنفش

حمام آفتاب و سولاریوم دو عاملی هستند که حجم زیادی از این اشعه را به پوست می‌رسانند و می‌توانند به صورت مستقیم در ابتلا به ملانوما موثر باشند. عدم استفاده از تجهیزات حفاظتی مانند کرم ضد آفتاب نیز این ریسک را با می‌برد.

• سن

سرطان پوست و ملانوما از انواع سرطان شایع در سنین بالای ۶۵ سال است. بنابراین درصورت داشتن برخی زمینه‌های دیگر در سنین بالا خطر ابتلا به ملانوما بیشتر شما را تهدید می‌کند.

• درمان‌های رادیوتراپی

این نوع درمان از مواردی است که احتمال ابتلا به سرطان پوست را افزایش می‌دهد.

• زندگی در ارتفاعات

این شرط با وجود همراه شدن با نور زیاد خورشید شدت می‌یابد.

همچنین در این بخش باید به این حقیقت اشاره کرد که برخی افراد نیز احتمال بیشتری برای ابتلا به ملانوما دارند. این افراد عبارتند از:

• افرادی با رنگ پوست روشن و موی بلوند یا قرمز
• افرادی که بیش از ۵۰ خال در بدن دارند یا بیش از ۵ خال بزرگ و غیر عادی
• افرادی که خال‌های بزرگ‌تر از ۶ میلی‌متر مادرزادی دارند.
• افرادی با سابقه سرطان پوست در خانواده و داشتن زمینه وراثتی
• افرادی با سیستم ایمنی ضعیف

بهتر است در این قسمت به این نکته نیز اشاره کنیم که همه لکه‌های پوستی یا زائده‌های گوشتی شکل خال نیستند و نباید با شمارش انواع کک و مک و لک‌های پوستی یا انواع زگیل به این نتیجه رسید که بیش از ۵۰ خال روی بدن وجود دارد. بخصوص که افرادی با رنگ پوست روشن کک و مک‌های بیشتری هم روی بدن دارند. نکته دیگر اینکه اگر در بین افرادی هستید که ریسک ابتلا به ملانوما در آن‌ها بالا است، از عوامل بالابردن خطر دوری کنید. کمتر در معرض نور آفتاب باشید، از ضد آفتاب استفاده کنید، از سولاریوم دوری کنید و درخصوص تقویت سیستم ایمنی بدن‌تان دقیق باشید. همچنین خال‌های غیر معمول خود را مدام بررسی کرده درصورت هرگونه تغییر شکل سریع به پزشک مراجعه کنید.

درمان خال‌های سرطانی

انواع خال سرطانی پس از بررسی‌های شخصی و مراجعه به دکتر پوست، مورد بررسی دقیق قرار می‌گیرند. درصورت داشتن علائم مشکوک، بیوپسی یا نموه‌برداری انجام می‌شود. اگر نتیجه آزمایش‌ها نشان از بدخیم شدن خال داشته باشد، اما پیشروی ملانوما محدود باشد، با جراحی و جدا کردن خال و بافت درگیر درمان انجام می‌شود. این درصورتی است که تشخیص در مراحل اولیه صورت گیرد. اما اگر ملانوما بخش‌های دیگر بدن و بافت وسیع‌تری را درگیر کرده باشد، روش‌های درمانی تکمیلی در پیش گرفته می‌شود. درمورد خال‌های خوش‌خیم نیز باید گفت که جراحی و برداشتن آن‌ها با تشخیص دکتر جراحی خال انجام می‌شود. پس از بررسی‌های اولیه از طریق جراحی، لیزر یا فریز کردن فرایند برداشتن خال انجام خواهد شد. برداشتن خال به روش‌های قدیمی و خانگی در هیچ حالتی توصیه نمی‌شود. چرا که اینکار بسیار دردناک و پرخطر است و با خونریزی شدید همراه خواهد بود. درصورت برداشتن خال معمولی و بی‌خطر، اما رشد مجدد آن باید حتما به دکتر سرطان پوست مراجعه کرد.

درنهایت باید گفت، همه افراد بهتر است همواره نسبت به شرایط انواع خال‌های خود چه انواع خال پوستی و چه گوشتی دقیق باشند. هرگونه تغییر شکل در خال را به‌سرعت به پزشک گزارش داده و از مشاوره متخصص کمک بگیرند. همچنین در افراد با سن بالا، به وجود آمدن هرگونه زائده پوستی خال‌گونه را به دقت رصد کنند. توصیه می‌شود در این موارد با یک متخصص مشورت شود. اگر نیاز به چنین مشاوره‌ای دارید می‌توانید از خدمات مشاوره آنلاین پزشک متخصص پوست سایت پذیرش ۲۴ کمک گرفته و راه‌نمایی‌های لازم را از متخصصین مربوطه دریافت کنید و سپس درصورت لزوم از معاینه حضوری بهره‌ند شوید. اگر سابقه  ملانوما یا سرطان پوست در خانواده دارید، چکاب‌های منظم و دوره‌ای و مراجعه به متخصص پوست و مو را در برنامه سالیانه خود قرار دهید.

مشاوره آنلاین متخصص پوست

[ifso id=”16549″]