نرمی استخوان چیست؟ علائم، علل ابتلا و نحوه درمان آن

نرمی استخوان

نرم استخوان یا راشیتیسم نوعی اختلال اسکلتی است که به دلیل کمبود ویتامین D، کلسیم یا فسفات ایجاد می‌شود. تأمین کافی این مواد مغذی برای رشد استخوان‌های قوی و سالم مهم است. افراد مبتلا به نرمی استخوان معمولاً دارای استخوان‌های ضعیف و نرم، کوتاه‌قدی و کمبود رشد و در موارد شدید دچار تغییر شکل اسکلت بدن هستند.

اصولاً ویتامین D به بدن کمک می‌کند تا بتواند کلسیم و فسفات بیشتری را از روده جذب کند. شما می‌توانید ویتامین D را از محصولات غذایی مختلف از جمله شیر، تخم‌مرغ و ماهی دریافت کنید. بدن شما همچنین در معرض نور خورشید می‌تواند این ویتامین را تولید کند.

کمبود ویتامین D باعث می‌شود که حفظ سطح کافی کلسیم و فسفات در بدن شما دشوار شود. وقتی این اتفاق می‌افتد، بدن شما برای جبران هورمون‌هایی تولید می‌کند که باعث ترشح کلسیم و فسفات از استخوان‌ها به خون می‌شوند. در نتیجه، وقتی استخوان‌های شما با کمبود این مواد معدنی ضروری مواجه شوند، ضعیف و نرم می‌شوند.

اصولاً کودکان بیشتر از بزرگسالان در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند زیرا بدن آن‌ها هنوز درحال‌رشد است. به‌همین‌دلیل نرمی استخوان بیشتر در نوزادان و کودکان ۶ تا ۳۶ ماه دیده می‌شود. معمولاً کودکانی که در مناطقی با نور آفتاب کم زندگی می‌کنند، بیشتر گیاه مصرف می‌کنند و یا از محصولات لبنی استفاده نمی‌کنند بیشتر در معرض خطر عدم دریافت ویتامین D به میزان کافی هستند. در برخی موارد، این بیماری ارثی است.

افزودن ویتامین D یا کلسیم به رژیم غذایی، به‌طورکلی مشکلات استخوانی مرتبط با نرمی استخوان را اصلاح می‌کند. به‌همین‌دلیل از سال ۱۹۴۰ به بعد، کشورهای پیشرفته توانستند با عرضه مواد غذایی غنی شده با ویتامین D مانند غلات، این بیماری را ریشه‌کن کنند.

اگر نرمی استخوان به دلیل یک مشکل پزشکی زمینه‌ای دیگر باشد، کودک شما ممکن است به داروهای اضافی یا درمان دیگری نیاز داشته باشد. برخی از ناهنجاری‌های اسکلتی ناشی از این بیماری ممکن است به جراحی اصلاحی نیاز داشته باشند. بنابراین به‌محض مشاهده هرگونه علائم نرمی استخوان، با پزشک آنلاین متخصص کودکان یا دکتر آنلاین متخصص ارتوپد کودکان مشورت کنید تا جلوی پیشرفت این بیماری گرفته شود.

مشاوره آنلاین متخصص اطفال، کودکان و نوزادان

علائم نرمی استخوان چیست؟

در پاسخ به سؤالات از کجا بفهمیم کودکمان نرمی استخوان دارد؟ یا از کجا بفهمیم نرمی استخوان داریم؟ می‌توان گفت که علائم و نشانه‌های این بیماری می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• تأخیر در رشد طبیعی
• کوتاهی قد
• تأخیر در مهارت‌های حرکتی
• احساس درد در ستون فقرات، لگن، بازوها و پاها
• ضعف عضلانی و گرفتگی عضلات
• شکستگی بی‌دلیل استخوان
• تغییر شکل دندان‌ها
• تأخیر در تشکیل دندان‌ها
• ایجاد سوراخ روی مینای دندان
• آبسه
• نقص در ساختار دندان
• تغییر شکل اسکلت بدن
• داشتن یک استخوان سینه برجسته
• ایجاد انحنا در ستون فقرات
• تغییر شکل لگن
• ایجاد انحنا در فرم پاها و تغییر شکل آن‎‌ها به‌صورت خمیده
• افزایش ضخامت مچ دست یا پا
• تغییر شکل ظاهر جمجمه

در وب‌سایت نی نی سایت و مبحث مربوط به نرمی استخوان در بزرگسالان نی نی سایت و علائم نرمی استخوان در نوزادان نی نی سایت نیز به این موارد اشاره شده است.

علل نرمی استخوان چیست و چه کسانی بیشتر دچار این مشکل می‌شوند؟

بدن کودک شما برای جذب کلسیم و فسفر از غذاها، به ویتامین D نیاز دارد. اگر بدن کودک شما به اندازه کافی ویتامین D دریافت نکند یا بدن وی در استفاده صحیح از ویتامین D دچار مشکل شود، ممکن است نرمی استخوان ایجاد شود. به طور کلی دلایل مختلفی برای بروز این بیماری وجود دارد که عبارت‌اند از:

کمبود ویتامین D

اشعه ماوراء بنفش حاصل از نور خورشید به سلول‌های پوست کمک می‌کند که پیش‌ماده ویتامین D را از حالت غیرفعال به حالت فعال تبدیل کنند. اگر فردی به اندازه کافی ویتامین D تولید یا مصرف نکند، ممکن است بدن وی کلسیم کافی از غذایی که می‌خورد جذب نکند و باعث کمبود کلسیم در خون شود. سطح پایین کلسیم منجر به بدشکلی استخوان‌ها و دندان‌ها و همچنین مشکلات عصبی و عضلانی می‌شود. معمولاً کودکانی دچار کمبود ویتامین D می‌شوند که:

• پوست تیره‌ای دارند
• وقت زیادی را در خانه می‌گذرانند
• وقتی بیرون از منزل هستند مدام از کرم ضدآفتاب استفاده می‌کنند
• از یک رژیم غذایی گیاهی بدون لاکتوز یا سخت پیروی می‌کنند
• دارای بیماری‌های سلامتی مانند بیماری سلیاک، بیماری التهابی روده، سیستیک فیبروزیس و مشکلات کلیوی هستند که از تولید یا جذب ویتامین D در بدن جلوگیری می‌کنند
• در مکانی با سطح بالایی از آلودگی هوا زندگی کنید

در مورد نوزادان، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا (CDC) خاطرنشان می‌کند که شیر مادر ویتامین D کافی را تأمین نمی‌کند. به‌همین‌دلیل آکادمی اطفال آمریکا توصیه می‌کند که به نوزادانی که به طور کامل یا جزئی از شیر مادر تغذیه می‌کنند، مکمل‌های ویتامین D به میزان ۴۰۰ واحد بین‌المللی (یا ۱۰ میکروگرم) داده شود. امروزه انواع شیر خشک غنی شده با این ویتامین در بازار موجود می‌باشد.

عوامل ژنتیکی

برخی از انواع نرمی استخوان در اثر یک بیماری ژنتیکی بروز می‌کنند. به طور مثال در شرایط نادری مثل راشیتیسم هایپوفسفاتمیک که در آن کلیه‌ها قادر به پردازش مناسب فسفات نیستند، وجود مقادیر کم فسفات در خون منجر به ضعف و نرمی استخوان می‌شود. معمولاً از هر ۲۰،۰۰۰ نوزاد تازه‌متولدشده ۱ نفر درگیر این بیماری ارثی است.

از طرفی، عوامل ژنتیکی که توانایی بدن در استفاده از کلسیم را تحت تأثیر قرار می‌دهند نیز می‌توانند منجر به نرمی استخوان شوند، از جمله مواردی که بر عملکرد کبد، کلیه و روده تأثیر می‌گذارند. وجود میزان کافی از کلسیم برای استحکام استخوان‌ها مهم است.

انواع نرمی استخوان

معمولاً بیماری نرمی استخوان برحسب شدت آن (از خفیف تا شدید) و محل درگیری استخوان‌‎ها، انواع مختلفی دارد. بخش زیادی از این مسئله به علت بروز آن و زمان آغاز درمان نیز بستگی دارد. درصورتی‌که درمان به‌موقع نرمی استخوان به تأخیر بیافتد، ممکن از نوع خفیف به شدید تبدیل شود که در نهایت به‌‍‎جای یک روند دارودرمانی ساده به جراحی‌های ترمیمی برای درمان نیاز دارد.

فاکتورهای خطر شایع نرمی استخوان

فاکتورهایی که می‌توانند خطر ابتلا به نرمی استخوان در نوزادان و کودکان را افزایش دهند، عبارت‌اند از:

• داشتن پوست تیره. تیرگی پوست در اثر وجود مقدار بیشتری از رنگ‌دانه ملانین است که این مسئله معمولاً توانایی پوست در تولید ویتامین D از نور خورشید را کاهش می‌دهد.
• کمبود ویتامین D مادر در دوران بارداری. این مسئله می‌تواند باعث شود که نوزاد با علائم نرمی استخوان متولد شود یا در عرض چند ماه پس از تولد به آن مبتلا شود.
• موقعیت جغرافیایی زندگی. کودکانی که در مکان‌های جغرافیایی با آفتاب کمتر زندگی می‌کنند، بیشتر در معرض خطر نرمی استخوان هستند.
• تولد زودرس. نوزادانی که قبل از موعد مقرر به دنیا می‌آیند، معمولاً سطح ویتامین D کمتری دارند زیرا زمان کمتری برای دریافت ویتامین از مادرانشان دارند.
• داروها. به نظر می‌رسد انواع خاصی از داروهای ضدتشنج و داروهای ضدویروس که برای درمان عفونت‌های اچ‌آی‌وی استفاده می‌شوند، توانایی بدن در جذب و استفاده از ویتامین D را مختل می‌کنند.
• شیردهی. شیر مادر ویتامین D کافی برای پیشگیری از نرمی استخوان را ندارد. به‌همین‌دلیل، نوزادانی که به طور انحصاری از شیر مادر تغذیه می‌کنند باید قطره ویتامین D نیز دریافت کنند.

آیا امکان پیشگیری از نرمی استخوان وجود دارد؟

بهترین منبع دریافت ویتامین D، قرارگرفتن روزانه در معرض نور خورشید است. در بیشتر فصول سال، ۱۰ تا ۱۵ دقیقه قرارگرفتن در معرض آفتاب (نزدیک به ظهر) کافی است. بااین‌وجود اگر پوست تیره‌ای دارید یا فصل زمستان است، ممکن است نتوانید ویتامین D کافی را از قرارگرفتن در معرض آفتاب دریافت کنید.

برای پیشگیری از نرمی استخوان، اطمینان حاصل کنید که کودک شما از غذاهایی که به طور طبیعی ویتامین D دارند مثل ماهی‌های چرب (مانند ماهی آزاد و ماهی تن)، روغن ماهی و زرده تخم‌مرغ یا غذاهای غنی شده با ویتامین D استفاده می‌کند. برای تعیین میزان ویتامین D در غذاهای غنی شده، برچسب آن‌ها را بررسی کنید. اگر باردار هستید و یا نوزاد شما دچار کمبود ویتامین D است، در مورد میزان و نحوه مصرف مکمل‌های آن از دکتر نرمی استخوان خود سؤال بپرسید.

نحوه تشخیص نرمی استخوان در سنین مختلف

دکتر نرمی استخوان شما ممکن است در مرحله اول با انجام معاینه فیزیکی، نرمی استخوان را تشخیص دهد. معمولاً با کمی اعمال فشار روی استخوان‌ها و احتمال بروز حساسیت یا درد، معاینه صورت می‌گیرد. پزشک شما همچنین ممکن است انجام آزمایش‌های خاصی را برای کمک به تشخیص دقیق‌تر توصیه کند، از جمله:

• آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح کلسیم و فسفات در خون
• تصویربرداری با اشعه ایکس استخوان برای بررسی تغییر شکل استخوان‌ها

در موارد نادر، نمونه‌برداری از استخوان نیز انجام می‌شود. این کار شامل برداشتن قسمت بسیار کمی از استخوان است که نهایتاً نمونه برای تجزیه‌وتحلیل به آزمایشگاه ارسال می‌شود.

انواع راه‌های نرمی استخوان که باید بدانید

ممکن است این سؤال در ذهن شما شکل بگیرد که آیا نرمی استخوان درمان قطعی دارد؟ در پاسخ باید بگوییم که بله، درمان قطعی دارد و جای هیچ نگرانی نیست. حتی اگر برای درمان دیر مراجعه شود. معالجه نرمی استخوان اصولاً معطوف به جایگزینی ویتامین یا ماده معدنی ازدست‌رفته در بدن است. با این کار بیشتر علائم مرتبط با این بیماری از بین می‌رود.

اگر کودک شما کمبود ویتامین D دارد، احتمالاً دکتر ارتوپد کودکان از شما می‌خواهد که در صورت امکان روزانه یک ربع در معرض نور خورشید قرار بگیرد. همچنین کودک شما را به مصرف محصولات غذایی سرشار از ویتامین D مانند ماهی، جگر، شیر و تخم‌مرغ تشویق می‌کند. دقیقاً مواد غذایی که همیشه در پاسخ به سؤال برای درمان نرمی استخوان چه بخوریم؟ ذکر می‌شوند.

از مکمل‌های کلسیم و ویتامین D نیز می‌توان برای درمان نرمی استخوان استفاده کرد. از پزشک خود در مورد دوز صحیح آن‌ها سؤال کنید زیرا بسته به سن بیمار متفاوت هستند. باید بدانید که مصرف بیش‌ازحد مکمل ویتامین D یا کلسیم می‌تواند خطرناک باشد.

اگر در اثر نرمی استخوان ناهنجاری‌های اسکلتی شکل گیرد، کودک شما ممکن است به بریس‌هایی برای قرارگیری صحیح استخوان‌ها نیاز داشته باشد. در موارد شدید، ممکن است کودک شما جراحی اصلاحی شود.

در مورد درمان نرمی استخوان وراثتی معمولاً ترکیبی از مکمل‌های فسفات و مقادیر زیادی از فرم خاصی از ویتامین D تجویز می‌شود. افزایش سطح ویتامین D، کلسیم و فسفات به اصلاح این اختلال کمک می‌کند. اکثر کودکان مبتلا به نرمی استخوان در طی یک هفته بهبودی را مشاهده می‌کنند.

درمان نرمی استخوان با داروهای گیاهی

جالب است بدانید که بسیاری از گیاهان سرشار از ویتامین D، کلسیم و فسفات هستند که ممکن است شما با آن‌ها آشنا نباشید. مواردی مانند:

• گیاه دم اسبی. این گیاه سرشار از پتاسیم، کلسیم، منیزیم و بسیاری از مواد معدنی است؛ بنابراین مصرف دمنوش آن برای درمان پوکی استخوان و نرمی استخوان مفید است.
• گیاه قاصدک. ریشه و برگ‌های این گیاه سرشار از ویتامین D و کلسیم است. می‌توانید از برگ‌های آن سوپ درست کنید و به کودک خود بدهید.
• گیاه گزنه. از گذشته مصرف گیاه گزنه برای درمان دردهای اسکلتی رایج بوده است. کمی آب داغ روی گیاه گزنه بریزید و بعد از ۴ تا ۸ ساعت عصاره آن را میل کنید.

درمان نرمی استخوان در طب سنتی

از نظر متخصصان طب سنتی مصرف روزانه ترکیبات گیاهی زیر با قابلیت تقویت استخوان‌ها به درمان نرمی استخوان کمک زیادی می‌کند:

• ترکیب ۲ قاشق تخم کدوتنبل و دانه کنجد با ۵ قاشق بذر کتان، ۳ قاشق کشمش و ۱ فنجان عسل
• ترکیب شیرهای گیاهی مثل شیر بادام یا شیر سویا با عسل

باید مصرف غذاهای مضر، سدیم و شکر به حداقل برسد و در عین داشتن یک رژیم غذایی پر کلسیم هر روز مقابل نور آفتاب ورزش برای نرمی استخوان انجام شود.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر کودک شما علائم نرمی استخوان را دارد بلافاصله با متخصص ارتوپد تماس بگیرید. درصورتی‌که این اختلال در دوره رشد کودک درمان نشود، ممکن است در بزرگسالی منجر به کوتاه‌قدی شدید شود. باید بدانید که در صورت عدم درمان نرمی استخوان، تغییر شکل‌ها می‌توانند دائمی شوند. اگر کودک شما دچار درد استخوان، ضعف عضلانی یا تغییر شکل آشکار اسکلت شد، با پزشک متخصص کودکان صحبت کنید. در صورت لزوم شما را به پزشک متخصص ارتوپد اطفال ارجاع خواهد داد؛ بنابراین در پاسخ به سؤال آیا نرمی استخوان خطرناک است؟ می‌توان گفت خیر، اگر درمان به‌موقع انجام شود. درصورتی‌که شرایط مراجعه حضوری ندارید، از پزشک آنلاین متخصص ارتوپدی کودکان پذیرش ۲۴، مشاوره آنلاین تلفنی و متنی بگیرید و مشکلات خود را مطرح کرده و از مشاوره‌های ایشان استفاده کنید.

مشاوره آنلاین متخصص ارتوپدی کودکان