چسبندگی رحم چیست؟ علل و درمان چسبندگی رحم

چسبندگی رحم

چسبندگی رحم یا سندرم آشرمن (Asherman Syndrome)، نوعی چسبندگی در داخل رحم یا دهانه رحم است. این عارضه در خانم‌ها شایع است که باید به آن رسیدگی کنند. به‌خصوص اگر تصمیم به بارداری دارند. در این عارضه، گاهی دیواره‌های پشتی و جلویی رحم به هم می‌چسبند و در بعضی موارد دیگر، در قسمتی از رحم چسبندگی دیده می‌شود. چسبندگی رحم در واقع زمانی اتفاق می‌افتد، که یک بافت اسکار، میان دیواره‌های رحم قرار می‌گیرد و قسمت‌های مختلف دیواره رحم را به هم می‌چسباند. این چسبندگی درجات مختلفی دارد.

بر اساس نوع چسبندگی و علائم آن، و با توجه به سن و شرایط بیمار، درمان‌های مختلفی برای این بیماری در نظر گرفته خواهد شد. چسبندگی رحم در چه شرایطی ایجاد می‌شود؟ چسبندگی رحم بعد از سزارین چیست؟ آیا همه در معرض چسبندگی رحم هستند؟ پاسخ تمامی این سوالات را به همراه دلایل ایجاد چسبندگی و درمان‌های آن در این مطلب خواهید یافت .با ما همراه باشید.

چسبندگی رحم چگونه ایجاد می‌شود؟

چسبندگی رحم به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. اما شایع‌ترین دلایل ایجاد سندرم آشرمن این موارد است:

• بعد از یک جراحی کوچک مانند کورتاژ یا سقط جنین، در دیواره رحم زخمی ایجاد می‌شود. به مرور زمان در جای این زخم، یک اسکار ایجاد می‌شود که باعث چسبیدن دیواره‌های رحم به هم می‌شود. چسبندگی رحم بعد از سقط جنین زیاد دیده می‌شود.
• خونریزی بیش از حد رحم بعد از زایمان نیز می‌تواند باعث ایجاد چسبندگی در رحم شود.
• عفونت‌های شدید لگن نیز در بسیاری موارد، باعث ایجاد چسبندگی در رحم می‌شوند.
• عمل جراحی برای برداشتن فیبروم رحم نیز از مواردی است که گاهی باعث چسبندگی رحم می‌شود.
• عمل سزارین نیز از جمله جراحی‌هایی است که منجر به چسبندگی می‌شود.
• عمل فرسایش آندومتر که برای از بین بردن پوشش داخلی رحم انجام می‌شود نیز گاهی باعث بروز چسبندگی در رحم می‌شود. این جراحی برای کم کردن خونریزی دوران قاعدگی در زنانی است که قاعدگی سنگین و شدید دارند.

شانس ابتلا به چسبندگی رحم در چه کسانی بیشتر است؟

تمامی مواردی که در مورد علت ایجاد چسبندگی رحم گفته شد، در تمامی افراد عمومیت ندارد. یعنی لزوما هر کسی که جراحی رحمی داشته باشد، با چسبندگی رحم مواجه نخواهد شد. در این میان در افرادی با ویژگی‌های خاص، احتمال چسبندگی رحم بیشتر است:

• زمانی که بعد از زایمان طبیعی، جفت به صورت کامل دفع نشود.
• زنانی که سقط جنین چه به صورت عمدی و چه اجباری دارند. افرادی که بعد از زایمان خونریزی بسیار شدیدی دارند.
• افرادی که تجربه برداشتن فیبروم با عمل جراحی دارند.
• کسانی که بعد از عمل سزارین، در محل جراحی آن‌ها، اسکار تشکیل می‌شود.

علائم و نشانه‌های چسبندگی رحم چیست؟

نکته مهم در مورد چسبندگی رحم این است که این عارضه گاهی هیچ نشانه‌ای ندارد. به همین دلیل پیش از بارداری، پزشک رحم را به طور کامل معاینه می‌کند که دچار چسبندگی نباشد. اما در بعضی موارد هم نشانه‌هایی وجود دارد که از علائم چسبندگی رحم است:

 سقط جنین مکرر: زمانی که زن چندین بار پشت سر هم سقط جنین داشته باشد، دکتر سقط جنین احتمال چسبندگی رحم را بررسی می‌کند.

 آندومتریوز: این بیماری زمانی ایجاد می‌شود که بافت داخلی رحم (آندومتر) در جایی خارج از رحم، ایجاد شود. این عارضه منجر به چسبندگی رحم نیز می‌شود.

تغییر در قاعدگی: هر گونه کم شدن یا قطع خونریزی در دوران قاعدگی و بی‌نظمی‌های زیاد در قاعدگی، برای احتمال چسبندگی مورد نظر قرار می‌گیرند.

 درد در هنگام رابطه جنسی: اگر زن در هنگام رابطه جنسی درد زیادی داشته باشد، از نظر چسبندگی رحم مورد بررسی قرار می‌گیرد.

ناباروری بی‌دلیل: اگر زن به دلایل نامعلوم دچار ناباروری باشد، احتمال چسبندگی رحم را بررسی می‌کنند.

کم بودن خونریزی قاعدگی همراه با درد: احساس درد زیاد یا گرفتگی در قسمت زیر شکم که همراه با خونریزی بسیار کم یا بدون خونریزی باشد، می‌تواند یکی از علائم چسبندگی رحم باشد.

درد لگن: یکی از علائم چسبندگی رحم، درد زیاد در بخش لگن است.

انواع چسبندگی رحم

چسبندگی رحم بر اساس میزان بزرگی اسکار و ناحیه‌ای که چسبندگی در آن ایجاد شده به چند گروه تقسیم می‌شود:

چسبندگی خفیف: در این نوع از چسبندگی، معمولا کمتر از یک سوم رحم درگیر چسبندگی می‌شود.

 چسبندگی متوسط: این نوع چسبندگی معمولاً دو سوم رحم را درگیر می‌کند. یکی از نشانه‌های این چسبندگی، قاعدگی خفیف است.

 چسبندگی شدید: در این حالت، بیش از دو سوم رحم درگیر چسبندگی می‌شود. در این شرایط، خونریزی قاعدگی تقریباً قطع خواهد شد.

چسبندگی رحم چگونه تشخیص داده می‌شود؟

برای تشخیص چسبندگی رحم، پزشک از چندین روش عکس‌برداری از داخل رحم استفاده می‌کند.

هیستروسالپنگوگرافی (Hysterosalpingography): استفاده از یک روش اشعه ایکس با نام هیستروسالپنگوگرام (HSG) برای این روش تشخیصی استفاده می‌شود. برای این کار، به‌وسیله یک سوند کوچک که در دهانه رحم قرار می‌دهند، مقداری رنگ مخصوص را در داخل رحم پمپاژ می‌کنند.

سونوگرافی شور یا سونو هیستروگرافی (SHG) (Hysterography): در این روش، یک محلول آب نمکی را در داخل رحم وارد کرده و سپس سونوگرافی را انجام می‌دهند.

بیوپسی اندومتریال (Endometrial Biopsy): در این روش، از قسمت داخلی رحم و از مخاط موجود در آن نمونه‌برداری می‌شود. در این نمونه‌برداری وجود هرگونه بافت غیرطبیعی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

هیستروسکوپی (Hysteroscopy): این روش را می‌توان استانداردترین روش برای تشخیص چسبندگی رحم دانست. در این روش، یک وسیله شبیه به تلسکوپ بسیار نازک را وارد رحم می‌کنند. پزشک با مک این وسیله به طور کامل داخل رحم را بررسی می‌کند.

درمان چسبندگی رحم

برای درمان چسبندگی رحم، ابتدا پزشک باید نوع این چسبندگی را تشخیص دهد. با مشخص‌شدن نوع چسبندگی، درمان مناسب پیشنهاد می‌شود. بیماران برای درمان، همواره به دنبال راه‌هایی بدون جراحی هستند. بسیاری در مورد درمان چسبندگی رحم با لیزر، تحقیق می‌کنند. اما هنوز برای این مشکل، درمانی با لیزر معرفی نشده است.

درصورتی‌که چسبندگی خفیف باشد، و این عارضه هیچ مشکلی در زندگی طبیعی و چرخه قاعدگی فرد ایجاد نکرده باشد، پزشک از درمان صرف‌نظر می‌کند. البته این در صورتی است که بیمار تصمیم به بارداری نداشته باشد.

اما در چسبندگی متوسط و شدید، به دلیل درگیر بودن قسمت زیادی از رحم، باید درمان حتماً درمان انجام شود. در این شرایط از دو روش درمانی استفاده خواهد شد:

هیستروسکوپی: در این نوع درمان که روشی متداول است، از یک هیستروسکوپ ویژه برای برش بافت اسکار استفاده می‌کنند. اگر میزان چسبندگی شدید باشد، ممکن است پزشک از یک قیچی برای ازبین‌بردن این اسکار استفاده کند. این نوع جراحی به نسبت وسعت چسبندگی، گاهی نیاز به بیهوشی دارد. در بعضی موارد نیز در مطب پزشک امکان انجام آن وجود دارد. این جراحی معمولاً به عنوان یک جراحی سرپایی محسوب می‌شود و بعد از انجام آن، فرد می‌تواند به منزل برود.

 لاپاروسکوپی: این روش را می‌توان هم برای تشخیص و هم درمان چسبندگی رحم استفاده کرد. در این روش، ابتدا یک برش کوچک روی شکم ایجاد می‌شود. سپس یک لوله کوچک همراه با دوربین را وارد بدن می‌کنند. با کمک لاپاروسکوپی هم‌زمان پزشک می‌تواند ضمن تشخیص چسبندگی و میزان آن، به رفع اسکار نیز اقدام کند. در این صورت نیازی به دو عمل جراحی و مشکلات متفاوت آن نیست.

برای پیشگیری از چسبندگی رحم باید چه کرد؟

بعضی از علائم مانند کم شدن خونریزی قاعدگی یا بد بو شدن ترشحات واژن، می‌تواند نشانه‌ای از شروع چسبندگی در رحم باشد. در عین حال، مراقبت دائمی و مراجعه به پزشک متخصص زنان و تحت‌نظر بودن، یکی دیگر از نکاتی است که باید آن را جدی گرفت. تشخیص به‌موقع عفونت‌ لگن و عفونت رحم، و بررسی موارد لازم، به پیشگیری از این مشکل کمک خواهد کرد.

اما گاهی بعد از جراحی چسبندگی رحم، بعضی بیماران مجدداً با این مشکل روبرو می‌شوند. ممکن است بر اثر جراحی، مجدداً بافت اسکار در محل جراحی به‌وجود بیاید. به این منظور پزشکان، راه‌کارهایی برای پیشگیری از این مورد انجام می‌دهند:

 استروژن درمانی: در این روش پزشک به‌منظور سرعت بخشیدن به بهبود جای زخم و عدم تشکیل اسکار، از داروهای استروژن استفاده می‌کند.

قرار دادن بالون در رحم: در این روش، پزشک بعد از برداشتن اسکار، برای پیشگیری از تشکیل اسکار، یک بالون در داخل رحم قرار می‌دهد.

بیوپسی: در این روش، مدتی بعد از جراحی، پزشک با نمونه‌برداری از بافت داخلی رحم، از عدم وجود هر نوع بافت سلولی مشکوک، اطمینان حاصل می‌کند.

هیستروسکوپی: گاهی پزشک چند روز بعد از جراحی برای اطمینان از عدم تشکیل مجدد اسکار، عمل هیستروسکوپی را مجدداً انجام خواهد داد.

چسبندگی رحم و نقش آن در بارداری

آیا چسبندگی رحم باعث نازایی می‌شود؟ بر طبق تحقیقات انجام شده،  بیشتر افرادی که دارای چسبندگی رحم خفیف یا متوسط هستند، معمولا مشکلی برای بارداری ندارند. درصد بسیار زیادی از زنان، بعد از رفع مشکل چسبندگی رحم، بارداری موفقی را تجربه کرده‌اند و از عوارض بارداری با چسبندگی رحم دور مانده‌اند. اما در مواردی که چسبندگی شدید وجود دارد، این عارضه عاملی برای ناباروری محسوب می‌شود. با رفع چسبندگی رحم هم، در بیشتر از ۶۰ درصد از زنان، احتمال باروری کاملا ضعیف می‌شود.

تشخیص سریع و به‌موقع چسبندگی رحم، از شدید شدن این عارضه پیشگیری می‌کند. همین موضوع اهمیت پیگیری چسبندگی رحم را نشان می‌دهد. به همین دلیل در صورتی که تصمیم به بارداری دارید، باید از شرایطی که ممکن است منجر به چسبندگی رحم شود، فاصله بگیرید.

درمان‌های طب سنتی و خانگی برای چسبندگی رحم

چسبندگی رحم یک عارضه خاص و جدی در زنان است. به دلیل نقش مهم این عارضه در باروری، رسیدگی به‌موقع به این مشکل، اهمیت زیادی دارد. درمان‌های طب سنتی برای رفع عارضه چسبندگی رحم، به‌خصوص در مورد چسبندگی شدید رحم، از نظر علمی تأیید و اثبات نشده‌اند.

مصرف گیاهان دارویی و درمان‌های سنتی که برای بهبود عفونت‌های رحم، تخمدان، فیبروم رحم و آندومتریوز، مؤثر هستند، در جلوگیری و درمان چسبندگی‌های خفیف موثر هستند. اما هنوز هیچ درمان گیاهی چسبندگی رحم به صورت قطعی معرفی نشده است.

به همین دلیل، در صورت مشاهده هرگونه درمان سنتی، باید حتماً با پزشک مخصوص خود در این مورد مشورت کنید. اما در مورد چسبندگی خفیف یا متوسط، انجام بعضی درمان‌های خانگی شاید از تشدید این مشکل جلوگیری کند.

• رژیم غذایی مناسب: استفاده از غذاها و مواد غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان، باعث سلامت خانم‌ها و برقراری تعادل در هورمون‌های آن‌ها می‌شود. مواد غذایی مانند: هویج، تخم مرغ، میوه‌ها و سبزیجات ساده از جمله مواد غذایی مناسب خانم‌ها هستند.

• رازیانه: رازیانه یکی از گیاهانی است که خواص بسیار خوبی برای زنان دارد. مصرف رازیانه به‌صورت پودر، دم‌نوش و عرق رازیانه، در درمان مشکلات قاعدگی و تنظیم هورمون‌های زنانه مؤثر است. اما در مورد خواص رازیانه برای چسبندگی رحم، نمی‌توان با قاطعیت نظر داد. ولی مصرف رازیانه برای پاک‌سازی رحم، بسیار توصیه می‌شود.
• یوگا و حرکات کششی: یوگا برای بهبود عملکرد بدن و بالابردن کیفیت زندگی زنان مؤثر است. مراقبه و تمرین آرامش در کنار حرکات کششی، تمرین‌های مؤثری برای قسمت‌های لگن و شکم هستند. این حرکات کششی باعث بهبود روند خون‌رسانی در بدن خواهند شد.
• ترک سیگار و الکل: اعتیاد به سیگار و مصرف الکل به دلیل تأثیرات منفی بر لوله‎‌های رحمی، باعث ناباروری می‌شود.
• مصرف ادویه‌های مفید: ادویه‌ها و گیاهانی مانند سیر، زنجبیل، دارچین و زردچوبه، با کم کردن التهاب‌ها در بدن، گردش خون را در بدن بهبود می‌بخشد و مانعی برای انسداد لوله‌های رحمی خواهند بود. مصرف دم‌نوش این ادویه‌ها در درمان عفونت‌های زنانه بسیار مؤثر است.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

چسبندگی رحم، عارضه چندان شایعی نیست. اما به دلیل نقش مهم چسبندگی رحم در ایجاد ناباروری در زنان، تشخیص و درمان این عارضه از اهمیت زیادی برخوردار است. توجه به سیکل درست قاعدگی، میزان خونریزی و عفونت‌های احتمالی زنانه، برای تشخیص این عارضه کمک زیادی خواهد کرد.

به همین دلیل، در صورت مشاهده هرگونه علامت متفاوت، بهتر است که مشکل را با پزشک متخصص زنان مطرح کنید. کم یا قطع شدن خونریزی قاعدگی، دردهای شدید لگنی، درد در هنگام رابطه جنسی و تغییرات زیاد در سیکل قاعدگی مواردی است که باید جدی گرفت.

در صورت مشاهده هرکدام از این نشانه‌ها، شما می‌توانید حتی بدون مراجعه به پزشک، تنها با مشاوره آنلاین با پزشکان متخصص زنان در سامانه پذیرش ۲۴، مشکل خود را مطرح کنید. پزشک با بررسی شرایط شما، در مورد روش درمان و کارهایی که باید انجام دهید، به شما مشاوره خواهد داد.

دریافت مشاوره آنلاین در رابطه با چسبندگی رحم با پزشک متخصص زنان