زخم قرنیه | علل، راه های تشخیص و درمان

زخم قرنیه

زخم قرنیه یک عارضه دردناک و خطرناک است. عدم رسیدگی مناسب به این عارضه و انجام ندادن اقدامات فوری ممکن است برخی مشکلات جدی را به همراه داشته باشد. این امر در مواردی می‌تواند منجر به ازدست‌دادن بینایی شود. برای تکمیل اطلاعات خود درباره زخم چشم و آشنایی با عوامل مؤثر در بروز این عارضه و روش‌های درمان آن با ما همراه شوید.

زخم قرنیه چیست؟

زخم قرنیه، زخم چشم یا کراتیت همان‌طور که از نامش پیدا است یک خراشیدگی باز است که روی قرنیه چشم ایجاد می‌شود. قرنیه، لایه شفاف و نازکی است که روی عنبیه قرار دارد و قسمت رنگی چشم شما را پوشش می‌دهد. لازم است بدانید، هرگونه خراشیدگی، آسیب‌دیدگی و عفونت می‌تواند در ایجاد عارضه زخم چشم مؤثر باشد.

بیماری زخم قرنیه در زبان انگلیسی

زخم قرنیه در زبان فارسی با اسامی گوناگونی نظیر زخم چشم، کراتیت (keratitis) و التهاب چشم عنوان شده و در زبان انگلیسی با نام Corneal Ulcer شناخته می‌شود.

علائم بیماری کراتیت

شایع‌ترین علائم بیماری کراتیت عبارت‌اند از:

• سرخی چشم
• خارش چشم
• سوزش چشم
• احساس درد شدید در ناحیه آسیب‌دیده
• احساس وجود جسم خارجی در چشم
• ریزش اشک
• خارج شدن ترشحات عفونی غلیظ از چشم
• تاری دید
• حساسیت شدید به نور
• تورم پلک
• به‌وجود آمدن یک لکه سفید و دایره‌ای شکل روی قرنیه
• التهاب قرنیه

علل مؤثر در ایجاد زخم قرنیه

زخم قرنیه، عمدتاً در اثر عفونت به‌وجود می‌آید. از رایج‌ترین عوامل ایجاد عفونت در چشم می‌توان موارد زیر را برشمرد:

عفونت باکتریایی یا آمیبی

این نوع عفونت قرنیه چشم معمولاً در اثر وارد شدن جسم خارجی در چشم یا به‌واسطه استفاده از کانتکت لنز ایجاد می‌شود. انواع آمیبی این عفونت به‌ندرت بروز کرده و در مواردی می‌تواند منجر به ازدست‌دادن بینایی شود.

عفونت ویروسی

این عفونت غالباً به‌واسطه عملکرد ویروس‌هایی نظیر ویروس هرپس سیمپلکس (Herpes Simplex) یا ویروس واریسلا زوستر (Varicella Zoster) ایجاد می‌شود. ویروس هرپس سیمپلکس از مهم‌ترین عوامل بیماری‌زا در انسان‌ها بوده و در ایجاد انواع تب‌خال تاثیرگذار است.

از طرف دیگر، واریسلا زوستر یکی از انواع شناخته شده ویروس‌های بیماری‌زا است که در به‌وجودآوردن امراضی نظیر آبله‌مرغان و زونا مؤثر عمل می‌کند. عواملی نظیر استرس، قرارگرفتن طولانی‌مدت در معرض تابش نور خورشید و اختلالات سیستم ایمنی می‌تواند به بروز این عارضه کمک کند.

عفونت قارچی

این نوع عفونت غالباً در افراد دارای ضعف سیستم ایمنی بدن و از طریق ورود اجسام خارجی طبیعی، کپک و مواد گیاهی ایجاد شده و به‌واسطه انتقال قارچ‌هایی نظیر فیوزاریم (Fusarium)، افشانکچه یا آسپرژیلوس (Aspergillus) و کاندیدا آلبیکانس (Candida_albicans) به‌وجود می‌آید.

عفونت انگلی

این نوع عفونت عمدتاً به‌واسطه قرارگرفتن در معرض آلودگی‌های موجود در خاک یا آب ایجاد می‌شود.

سایر عوامل مؤثر در ایجاد کراتیت

استفاده طولانی‌مدت از لنز یکی از شایع‌ترین عواملی است که موجب به‌وجود آمدن کراتیت و زخم سفیدی چشم می‌شود. باکتری‌های موجود بر روی لنز یا محلول تمیزکننده آن عمدتاً در فضای زیرین لنز باقی‌ مانده و محیط چشم را آلوده می‌کنند.

از طرف دیگر، قراردادن این جسم خارجی برای مدتی طولانی می‌تواند روند اکسیژن‌رسانی به قرنیه را دچار اختلال کرده و احتمال بروز عفونت را افزایش دهد. درعین‌حال، لبه‌های لنز به‌سادگی می‌توانند سطح قرنیه را خراش داده و آن را در معرض انواع عفونت‌های باکتریایی قرار دهند. از دیگر عوامل خطرآفرین مؤثر در ایجاد زخم قرنیه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خشکی چشم
• بروز هرگونه خراشیدگی ناشی از ورود اجسام خارجی
• هرگونه آسیب احتمالی ناشی از قرارگرفتن در معرض مواد شیمیایی
• اختلالات التهابی
• کمبود ویتامین A
• استفاده از لنزهای طبی و زیبایی (contact lenses)
• استفاده از قطره‌های استروئیدی چشم
• بلفاریت (blepharitis)
• تغییر جهت رشد مژه و متمایل شدن آن به سمت داخل چشم
• اختلالات مؤثر در برگشتن پلک به سمت داخل
• اختلالات مؤثر در عملکرد پلک و جلوگیری از بسته شدن آن
• قرارگیری در معرض ضربه و سایر عوامل آسیب‌زا

تشخیص زخم قرنیه

برای تشخیص این عارضه لازم است هر چه سریع‌تر به چشم‌پزشک مراجعه کرده یا با استفاده از خدمات مشاوره آنلاین پذیرش ۲۴ با بهترین متخصصان ایران مشورت کنید. در صورت لزوم، ممکن است پزشک انجام برخی آزمایش‌ها را توصیه کرده یا از زخم چشم نمونه‌برداری کند. روش نمونه‌برداری از سطح قرنیه برای تشخیص نوع عفونت به کار می‌رود.

آزمایش لکه چشم فلورسئین یکی از رایج‌ترین روش‌هایی است که به تشخیص پارگی قرنیه چشم کمک می‌کند. در خلال این آزمایش، پزشک متخصص با استفاده از تکنیک رنگ‌آمیزی پزشکی و با کمک یک قطعه کاغذ بلات، رنگ را به سطح قرنیه منتقل کرده و با استفاده از یک دستگاه تخصصی به نام slit lamp چشم بیمار را معاینه می‌کند. این قبیل تمهیدات به پزشک کمک خواهد کرد تا مشکل اصلی را ریشه‌یابی کرده و مناسب‌ترین گزینه درمانی را برای بیمار انتخاب کند.

انواع زخم قرنیه

انواع زخم قرنیه باتوجه‌به عوامل مؤثر در ایجاد این عارضه عبارت است از:

• کراتیت اکانتاموبایی
• کراتیت هرپس سیمپلکس
• کراتیت قارچی

انواع روش‌های درمان زخم قرنیه چشم

انواع روش‌های درمان زخم قرنیه عبارت‌اند از:

درمان خانگی زخم قرنیه چشم

زخم قرنیه عارضه بسیار خطرناکی است که نیاز به رسیدگی پزشکی داشته و روش‌های درمان خانگی برای بهبود آن از کارایی لازم برخوردار نیستند؛ بنابراین، در صورت بروز این مشکل، لازم است هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.

درمان دارویی زخم قرنیه چشم

پزشک متخصص پس از تشخیص علت بروز زخم چشم و عوامل تشدیدکننده آن احتمالاً استفاده از برخی داروهایی آنتی‌باکتریال، ضد قارچ و ضدویروس را تجویز خواهد کرد. احتمالاً لازم خواهد بود داروهای مذکور را هرچند ساعت یک‌بار و برای مدت چندین روز مصرف کنید.

در مواردی، ممکن است مصرف برخی داروهای خوراکی نیز تجویز شود. این قبیل داروها عمدتاً برای تسکین درد یا گشاد کردن مردمک چشم مورداستفاده قرار می‌گیرند. در صورت وجود التهاب و تورم شدید ممکن است استفاده از قطره درمان زخم قرنیه پیشنهاد شود. توجه داشته باشید، کلیه داروها باید طبق دستور پزشک و در صورت صلاحدید وی مورداستفاده قرار گیرند. در غیر این صورت، ممکن است روند بهبود را دچار اختلال کرده و تأثیر معکوس داشته باشند.

جراحی

در صورت اثربخشی اندک داروها یا تشدید زخم، ممکن است پزشک معالج انجام برخی روش‌های جراحی را توصیه کند. روش‌های جراحی رایج برای درمان زخم قرنیه عبارت‌اند از:

جراحی پلک

چنان‌که پیش‌تر هم گفته شد، در مواردی ممکن است زخم قرنیه در اثر رشد نامناسب مژه‌ها در بخش‌های داخلی پلک به‌وجود آمده یا ناشی از برخی ناهنجاری‌های پلک باشد. در چنین مواقعی، احتمالاً روش‌هایی نظیر سوزاندن مژه یا جراحی پلک توصیه خواهد شد.

پیوند قرنیه چشم

در موارد حاد، ممکن است برای درمان زخم چشم انجام پیوند قرنیه ضرورت داشته باشد. این روش به‌عنوان درمان قطعی زخم قرنیه شناخته شده و در خلال آن بافت آسیب‌دیده با استفاده از روش جراحی خارج شده و بافت سالم اهدا شده جایگزین آن خواهد شد.

خطرات احتمالی پیوند قرنیه چشم

پیوند قرنیه یک روش کاملاً ایمن است. بااین‌حال، کلیه روش‌های جراحی ممکن است برخی خطرات احتمالی را نیز به همراه داشته باشند. از آن جمله می‌توان موارد زیر را برشمرد:

• پس زدن بافت اهدا شده
• بالارفتن فشار داخلی چشم و احتمال ایجاد گلوکوم یا آب سیاه
• عفونت
• آب مروارید
• تورم و التهاب قرنیه

پیگیری درمان زخم قرنیه چشم

پس از مراجعه اولیه به پزشک و دریافت داروهای موردنیاز یا انجام جراحی، ممکن است برای مدتی لازم باشد هر روز یا هر چند روز یک بار مجدداً با پزشک دیدار کنید. توجه داشته باشید، در صورت تشدید علائم باید دراسرع‌وقت با پزشکان متخصص بیماری‌های قرنیه و خارج چشمی تماس بگیرید. برخی مراقبت‌های خانگی تکمیلی برای بهبود زخم چشم عبارت‌اند از:

• کمپرس آب سرد؛ در هنگام انجام این کار، مراقب باشید آب داخل چشم نشود.
• اجتناب از برقراری هرگونه تماس با چشم
• اجتناب از مالیدن چشم
• استفاده از داروهای تسکین‌دهنده بدون نسخه نظیر استامینوفن و ایبوبروفن

مشاوره آنلاین درمان بیماری‌های چشمی

در طول درمان از انجام چه کارهایی باید اجتناب کنیم؟

در مدت درمان عارضه زخم قرنیه لازم است از انجام برخی امور خودداری کنید. از آن جمله می‌توان موارد زیر را برشمرد:

• استفاده از انواع لنز
• استفاده از هرگونه لوازم آرایشی
• لمس غیرضروری چشم
• مصرف سایر داروها

درمان زخم قرنیه چقدر طول می‌کشد؟

مدت درمان به عوامل گوناگونی نظیر شدت و محل آسیب بستگی دارد. بااین‌حال، در اغلب مواقع چیزی در حدود ۲ تا ۳ هفته زمان لازم است تا زخم چشم به طور کامل درمان شود.

چگونه از بروز زخم قرنیه پیشگیری کنیم؟

بهترین راه پیشگیری از زخم قرنیه این است که به‌محض بروز علائم عفونت یا آسیب‌دیگی چشم، به دنبال درمان بوده و به پزشک مراجعه کنید. درعین‌حال، مهم‌ترین اقدامات مؤثر در پیشگیری از بروز این عارضه عبارت‌اند از:

• از لنزهای طبی و زیبایی برای ساعات طولانی استفاده نکنید.
• هر شب قبل از خواب حتماً لنزهای خود را خارج کرده و شست‌وشو دهید.
• در هنگام استفاده از لنز، حتماً آن را به‌خوبی ضدعفونی کنید.
• ظرف مخصوص نگه‌داری لنزها را به طور مرتب ضدعفونی کنید.
• برای مرطوب کردن لنز هرگز از بزاق خود استفاده نکنید.
• برای شست‌وشوی لنز هرگز از آب لوله‌کشی استفاده نکنید.
• لنزهای خود را به طور مرتب تعویض کنید.
• در صورت بروز هرگونه ناراحتی، لنزهای طبی یا زیبایی را از چشمان خود خارج کرده و تا بهبود کامل چشم از آن‌ها استفاده نکنید.
• چشمان خود را به طور مرتب و با استفاده از شوینده مناسب شست‌وشو دهید.
• قبل از تماس با چشم، دست‌های خود را به‌خوبی بشویید.
• در هنگام کار با ابزارآلات و تجهیزات جوشکاری، تراشکاری، برش، نجاری و بسیاری موارد دیگر، حتماً از عینک یا محافظ چشم استفاده کنید.
• به طور منظم به پزشک مراجعه کرده و از سلامت چشمان خود اطمینان یابید.
• برای جلوگیری از خشکی چشم پس از مشورت با پزشک از اشک مصنوعی استفاده کنید.
• برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی در روزهای آفتابی و برفی حتماً از عینک مناسب استفاده کنید.
• هرگونه التهاب، سرخی و تورم چشم را جدی گرفته و برای برطرف‌کردن آن با پزشک مشورت کنید.

زخم قرنیه یک عارضه خطرناک و اورژانسی است که در صورت عدم رسیدگی مناسب و به‌موقع می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری نظیر بروز آب مروارید، آب سیاه یا ازدست‌دادن بینایی را به همراه داشته باشد. جالب است بدانید، عوامل مؤثر در ایجاد زخم قرنیه گربه و روش‌های درمان آن درست مشابه انسان بوده و به همان اندازه جدی است. با مشاهده نخستین نشانه‌های این بیماری لازم است هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کرده یا از طریق اپلیکیشن و وب‌سایت پذیرش ۲۴ با بهترین متخصصان آنلاین چشم پزشکی ایران مشورت کنید.

مشاوره آنلاین چشم پزشکی

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

برای جلوگیری از صدمات جبران‌ناپذیر و ایجاد اختلالات جدی در بینایی، لازم است به کلیه نشانه‌ها توجه کرده و در صورت شدت‌گرفتن علائم زیر، دراسرع‌وقت به پزشک مراجعه کرده یا از خدمات مشاوره آنلاین پذیرش ۲۴ بهره جویید:

• هرگونه تغییر در بینایی
• احساس درد شدید
• خارج شدن ترشحات غیرعادی از چشم