نکاتی که باید برای شیردهی به نوزاد بدانید
فواید شیر مادر برای نوزاد و دفعات شیر خوردن نوزاد
فهرست مطالب
مقدمه‌ای بر تغذیه با شیر مادر
شیردهی به نوزاد یک راه طبیعی برای تأمین غذای نوزاد در ماه‌های اول است و همچنین به بهبود مادر بعد از زایمان نیز کمک می‌کند. آکادمی اطفال آمریکا (AAP) و همچنین سازمان بهداشت جهانی (WHO) به تغذیه‌ی نوزاد در شش ماه اول تنها با شیر مادر تأکید کرده‌اند. بعد از ۶ ماه اول هر دو سازمان مصرف میوه، سبزیجات و غلات در کنار شیر مادر را پیشنهاد می‌کنند.
با این حال شیردهی یک مسئله‌ی شخصی است و حتی برخی افراد ممکن است نتوانند به نوزاد خود شیر دهند. در این صورت کودک باید با روشهای دیگر تغذیه شود تا روند رشد او کند نشود. در این مقاله مزایای شیردهی، مشکلات و مواردی که باید در نظر داشته باشید را شرح داده‌ایم.
مزایا شیردهی به نوزاد چیست؟
تغذیه با شیر مادر فواید سلامتی کوتاه مدت و بلند مدتی برای مادر و کودک دارد. این مزایا برای کودک شامل موارد زیر است:
- کاهش عفونت‌ها: نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند به عفونت‌های کودکی کمتری مانند عفونت گوش، عفونت‌های تنفسی، عفونت‌های روده و همچنین سرماخوردگی مبتلا می‌شوند.
- مصونیت بالاتر در برابر ویروس‌ها و باکتری‌ها: شیر مادر حاوی ایمونوگلوبولین یا آنتی‌بادی‌های مادر است. این پروتئین‌ها به تقویت سیستم ایمنی بدن نوزاد کمک می‌کند.
- کاهش خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS): کودکانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، خطر کمتری در سال اول تولد، برای ابتلا به SIDS دارند.
- وزن سالم: شیردهی به نوزادان وزن آن‌ها را ایده‌آل نگه داشته و نسبت به کودکانی که شیرخشک مصرف می‌کنند، چاقی کمتری دارند.
- کاهش خطر دیابت: تغذیه با شیر مادر خطر ابتلا به دیابت نوع یک را کاهش می‌دهد.
- یک منبع کامل: نوزادان در مراحل مختلف رشد به مواد مغذی متفاوتی نیاز دارند. شیر مادر یک منبع کاملی است که به طور طبیعی این نیازها را برای نوزاد تأمین می‌کند.
چفت شدن کامل پستان برای شیردهی را در تصویر بالا مشاهده می‌کنید.
مزایا شیردهی تنها برای کودک نیست. مادران نیز از برخی مزایا این امر برخوردار می‌شوند که این مزایا عبارت‌اند از:
- بهبود یافتن: شیردهی موجب می‌شود تا اکسی‌توسین بیشتری آزاد شود که این هورمون به انقباضات رحمی کمک کرده و موجب می‌شود رحم به اندازه‌ی قبل از بارداری برگردد.
- کاهش وزن سریع‌تر: مادرانی که به نوزادان خود شیر می‌دهند، سریع‌تر وزن به جا مانده از بارداری خود را از دست می‌دهند.
- کاهش ابتلا به افسردگی: خطر ابتلا به افسردگی بعد از زایمان در مادرانی که با شیر مادر، کودک خود را تغذیه می‌کنند، بسیار کمتر از مادران دیگر است.
- کاهش خطر برخی سرطان‌ها: هرچه مادران مدت زمان بیشتری را به شیردهی نوزاد خود بپردازند، خطر ابتلا به سرطان پستان و تخمدان را کاهش می‌دهند.
میزان تولید شیر مادر تا حد زیادی به میزان شیری که نوزاد می‌خورد، بستگی دارد
مواردی که باید قبل از شیردهی به نوزاد در نظر بگیرید
شیردهی می‌تواند ایراداتی نیز داشته باشد، بنابراین قبل از اینکه تصمیم خود را بگیرید، این نکات را به خاطر داشته باشید.
- درد و ناراحتی: بسیاری از مادران در ۷ تا ۱۰ روز اول بعد از شروع شیردهی ممکن است احساس درد و ناراحتی داشته باشند. این امر اغلب موقت است، اما می‌تواند، تغذیه‌ی روزهای ابتدایی نوزاد را با مشکل مواجه کند.
- عدم انعطاف‌پذیری: در هفته‌های اول نوزادان ۱۲ بار در روز ممکن است، از شیر مادر تغذیه کنند که این کار می‌تواند بسیار سخت باشد.
- عدم اندازه‌گیری: محاسبه‌ی اینکه چه مقدار شیر تولید می‌کنید و چه مقدار نیاز کودک است، می‌تواند سخت باشد. برای اینکه بدانید آیا کودک شما به اندازه شیر می‌خورد، باید به عوامل دیگری مانند وزن کودک و میزان ادرار روزانه آن دقت کنید.
- رژیم غذایی و مصرف داروها: زمانی که نوزاد خود را با شیر مادر تغذیه می‌کنید، بخش زیادی از غذا، دارو و مشروبات الکلی را با کودک خود شریک هستید. مقداری از این مواد می‌تواند از طریق شیر به نوزاد منتقل شود. اگرچه تعداد کمی از آن‌ها می‌توانند برای کودک مشکل‌ساز باشند، اما باید در تمام مدت شیردهی به نوزاد مراقب تغذیه‌ی خود نیز باشید.
مقایسه شیر مادر و شیر خشک
شیرخشک یک جایگزین مغذی برای شیر مادر است و مادرانی که به دلایل پزشکی نمی‌توانند نوزاد خود را تغذیه کنند، شیرخشک را انتخاب می‌کنند. شیر خشک‌های موجود در بازار توسط سازمان غذا و دارو بررسی می‌شوند و در حالی که کاملاً با شیر مادر در ترکیبات مطابقت ندارد، اما سرشار از موارد زیر هستند.
- ویتامین‌ها
- مواد معدنی
- پروتئین‌ها
- چربی‌ها
- کربوهیدرات‌ها
از چه زمانی شیر مادر تولید می‌شود؟
تولید شیر از اواسط بارداری آغاز می‌شود. برای بیشتر مادران حجم شیر از روزهای ۲ تا ۵ بعد از زایمان افزایش یافته و از شیر آغوز به شیر بالغ تبدیل می‌شود. از بدو تولد نوزاد در پستان‌ها شیر وجود دارد، اگرچه ممکن است مادران از وجود شیر مطلع نباشند.
آغوز سرشار از مواد مغذی و آنتی‌بادی‌های مهم است. در واقع هر آنچه کودک در روزهای اول تولد خود به آن نیاز دارد توسط شیر آغوز تأمین می‌شود.
مراحل شیردهی را در تصویر بالا به ترتیب مشاهده می‌کنید
خشک شدن شیر مادر
عوامل متعددی در خشک شدن شیر، زمان شیردهی به نوزاد وجود دارد که در ادامه مهم‌ترین آن‌ها را برای شما آورده‌ایم.
- احساس استرس و اضطراب: استرس قاتل شماره یک تأمین شیر مادر، خصوصاً در هفته‌های اول پس از زایمان است. افزایش برخی هورمون‌ها مانند کورتیزول و همچنین کمبود خواب می‌تواند تا حد زیای میزان شیر مادر را کاهش دهد. استرس می‌تواند در ۲۴ ساعت به طور کلی شیر پستان‌ها را خشک کند. درست است که شیردهی برای مادر و نوزاد بسیار مهم است، اما سلامت روان نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین در صورتی که احساس می‌کنید، علائم افسردگی یا استرس را دارید، سریعاً با پزشک زنان خود با مشاوره استرس ملاقات کنید.
- تولید و مصرف: پس از تولد، پستان‌ها براساس میزان تقاضا، شیر تولید می‌کنند و هرچه شیردهی بیشتر بوده و نوزاد بیشتر تغذیه کند، شیر بیشتری نیز تولید می‌شود. بنابراین اگر نوزاد به اندازه از پستان‌ها تغذیه نکند یا در زمان‌هایی مانند فواصلی که نوزاد در مهدکودک است و نیاز به تولید شیر نباشد، ممکن است، تولید آن کاهش یابد.
با پمپاژ پستان‌ها در فواصل منظم می‌توانید این مشکل را از بین برده و همواره تولید شیر توسط بدن را ادامه دهید. شیر مادر را به خوبی در فریزر می‌توان نگهداری کرد. در نتیجه زمان‌هایی که نوزاد از پستان‌ها تغذیه نمی‌کند، می‌توان شیر را پمپاژ کرده و آن را برای مواقع دیگر ذخیره کرد.
- رژیم غذایی: برای از دست دادن مقدار وزنی که در دوران بارداری اضافه کرده‌اید، ممکن است رژیم گرفتن وسوسه‌انگیز باشد. در این صورت مطمئن شوید که به اندازه‌ی کافی از مواد مغذی و مورد نیاز بدن خود به طور روزانه مصرف می‌کنید. شما با شیردهی به نوزاد به‌طور روزانه بخشی از کالری بدن خود را می‌سوزانید که باید آن را جبران کنید. میان وعده‌های سالم مانند یک سیب می‌تواند این انرژی از دست رفته را برای شما جبران کند.
علاوه بر مواد غذایی آب نیز برای تولید شیر مادر بسیار مهم است. میزان مایعاتی که وارد بدن مادر می‌شود بر میزان شیر تولیدی اثرگذار است. یک روش آسان برای به یاد ماندن مصرف بالای مایعات می‌تواند، آشامیدن یک لیوان آب بعد از هربار شیردهی باشد. رژیم‌های غذایی ناسالم و اشتباه و همچنین مصرف کم مایعات می‌تواند تولید شیر مادر را کاهش دهد.
- بیماری: انواع بیماری‌های ویروسی مانند آنفولانزا، سرماخوردگی و همچنین بیماری‌هایی مانند اسهال، استفراغ، کاهش اشتها و خستگی نیز روی میزان تولید شیر تأثیرگذار هستند.
روزهای اول شیردهی ممکن است کمی دردناک و خسته کننده باشد
علائم بارداری در شیردهی به نوازد
سوال « کیا در زمان شیردهی باردار شدن » و « علائم شیردهی در بارداری چیست »؟ بسیار متداول است. در ادامه مهم‌ترین علائم بارداری در شیردهی به نوزاد را برای شما آورده‌ایم.
- تشنگی بیش از حد: تشنگی در زمان شیردهی بسیار معمول است، اما در صورتی که باردار نیز باشید، تشنگی می‌تواند طاقت‌فرسا باشد. هر دو کودک به مایعات نیاز داشته و آن را از بدن شما می‌گیرند و این می‌تواند تشنگی را تشدید کند.
- خستگی: خستگی یکی از علائم رایج بارداری در دوران شیردهی است و با کمترین تلاش و کار روزانه، احساس خستگی خواهید کرد.
- احساس درد در پستان‌ها: احتمالاً این نشانه را به شیردهی کودک خود نسبت خواهید داد. اگر به طور ناگهانی حساسیت در نوک پستان‌های شما افزایش یافت یا پس از شیردهی بیش از حد درد در ناحیه‌ی نوک پستان‌ها احساس کردید، ممکن است، باردار باشید و توصیه می‌کنم تست بارداری بدهید.
- کاهش میزان شیر پستان‌ها: اگر احساس می‌کنید که میزان شیر پستان‌های شما به طور قابل توجهی کاهش یافته و کودک پس از تغذیه هنوز گرسنه است، ممکن است دلیل آن بارداری باشد. معمولاً این اتفاق بعد از گذشت دو هفته از بارداری رخ می‌دهد. علاوه‌بر این طعم شیر مادر نیز در صورت بارداری تغییر می‌کند.
- گرفتگی عضلات زیر شکم: ممکن است احساسی شبیه به آغاز دوره‌ی پریودی داشته باشید، اما هیچ‌گاه این اتفاق نیفتد و تنها گرفتگی‌های عضلانی را تجربه کنید. این می‌تواند یک نشانه‌ی قوی برای بارداری شما باشد، خصوصاً اگر با لکه بینی در هنگام شیردهی به نوزاد همراه باشد.
- حالت تهوع صبحگاهی: احتمال تهوع خصوصاً هنگام صبح با بارداری در زمان شیردهی بیشتر و شدیدتر خواهد بود. اما از آنجایی که باید دو کودک را تغذیه کنید، به تغذیه خود هم توجه کافی داشته باشید و انرژی و سلامتی خود را حفظ کنید.
- افزایش میزان گرسنگی: به عنوان یک مادر که شیردهی انجام می‌دهید، احساس گرسنگی شما به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد. اما در صورتی که یک جهش ناگهانی در میزان گرسنگی روزانه‌ی خود همراه با دیگر علائم دارید، احتمالاً باردار هستید.
آیا کودک شیر کافی دریافت می‌کند؟
اینکه کودک شما هربار چه مقدار از شیر شما تغذیه می‌کند را با چندین بار شیردهی خواهید فهمید. برای این منظور نباید به دنبال اعداد باشید، بلکه نشانه‌هایی مانند موارد زیر اندازه‌ی کافی را به شما می‌گویند.
- کودکانی که شیر کافی در طول روز دریافت می‌کنند تعداد ۶ تا ۸ عدد پوشک کثیف می‌کنند.
- بعد از کاهش وزن اولیه که در چند روز بعد از زایمان اتفاق می‌افتند، نوزاد شما باید به طور مداوم شروع به افزایش وزن کند. در صورت کاهش وزن ممکن است، به میزان کافی شیر تولید نکنید که در این صورت حتماً با متخصص اطفال یا مشاورین در این زمینه مشورت کنید.
- اگر بعد از شیردهی به نوزاد هنوز علائم گرسنگی را مشاهده می‌کنید، ممکن است که کودک شیر کافی دریافت نکند.
تغذیه زمان شیردهی
رژیم خاصی برای مادران شیرده وجود ندارد، اما شما باید کالری بیشتری نسبت به مادرانی که شیر تولید نمی‌کنند، دریافت کنید. آنچه که شما نیاز دارید به سن کودک و همچنین تعداد دفعات شیردهی در روز بستگی دارد. در ۶ ماه اول، مادر به ۵۰۰ کالری اضافی در روز نیاز دارد که این عدد در ۶ ماه دوم بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ کالری خواهد بود.
رژیم غذایی مادر نباید تنها با کالری و غذاهای فرآوری شده پر شود بلکه رژیم متعادل که حاوی پروتئین، سبزیجات، میوه و چربی‌ها است، می‌تواند تکمیل کننده باشد. نوشیدن آب کافی را فراموش نکنید. هر زمان که احساس تشنگی داشتید مقداری آب بنوشید و به علائمی مانند ادرار تیره یا خشکی دهان که نشان‌دهنده‌ی نیاز بدن به آب بیشتر است، توجه کافی داشته باشید.
نوزادان برای تغذیه از پستان‌ها در روزهای ابتدایی نیاز به کمک دارند
چگونه شیردهی به نوزاد را متوقف کنیم؟
توجه داشته باشید اگر تجربه‌ی اول بارداری شما است، می‌توانید از افراد باتجربه برای چگونگی شیردهی استفاده کنید یا حتی می‌توانید از فیلم آموزشی شیردهی به نوزاد که در فضای مجازی موجود است، نیز بهره‌مند شوید. همان‌طور که اشاره کردیم ۶ ماه اول زندگی نوزاد، تنها شیر مادر می‌تواند منبع تغذیه عالی برای کودک باشد و بعد از آن می‌توان از غذاهای جامد کمک گرفته و شیردهی را کاهش داد. اما اینکه چه زمانی شیردهی را متوقف کنیم تا حدی یک تصمیم شخصی است.
از شیر گرفتن کودک یک روند طبیعی است که نیاز به زمان دارد. شما می‌توانید بیشتر تغذیه‌ی کودک را با غذاهای روزانه، شیر گاو، آب‌میوه یا دیگر نوشیدنی‌ها پر کرده و به تدریج شیردهی را کاهش دهید. البته شما می‌توانید کودک خود را یک‌باره از شیر بگیرید که این کار به احتمال زیاد با مقاومت کودک همراه خواهد بود.
پیشنهاد می‌کنم از روش اول برای توقف شیردهی استفاده کنید تا کودک شما به تدریج خود را با تغذیه‌های جدید سازگار کند.
شیردهی به نوزاد یکی از راه‌های تأمین تغذیه مناسب کودک خصوصاً در ماه‌های اول زندگی آن است. در دوران شیردهی، مادر باید تغذیه‌ی مناسب و استراحت کافی داشته باشد تا انرژی خود را بالا نگه داشته و روند شیردهی را به خوبی حفظ کند. شما می‌توانید هرگونه سؤالی در خصوص شیردهی را با متخصص خود در میان گذاشته و اطلاعات کافی در این زمینه به دست بیاورید. همچنین می‌توانید از مشاوره آنلاین اطفال، کودکان و نوزادان در پذیرش ۲۴ نیز راهنمایی دریافت کنید.
من شیر میخواااااام
سلام وقتتون بخیر
بسیار عالی