کم آبی بدن | علائم، راه های تشخیص و درمان

کم آبی بدن و اثرات آن

کم آبی بدن وقتی اتفاق می‌افتد که بدن بیشتر از جذب مایعات، آن را دفع کند، به همین دلیل بدن دیگر برای انجام فعالیت‌های عادی و روزمره خود آب و مایعات کافی در اختیار ندارد. حال اگر مایعات از دست رفته از بدن را جایگزین نکنید، دچار کمبود آب بدن خواهید شد.

این وضعیت امکان دارد برای هر شخصی اتفاق بیافتد، اما برای کودکان خردسال و افراد مسن خطرناک است. شایع‌ترین علتی که برای کم آبی بدن در کودکان خردسال وجود دارد اسهال و استفراغ شدید است.

افراد مسن نیز به‌طور طبیعی قادر هستند حجم کمتری از مایعات را در بدن خود نگه دارند، علاوه بر این به دلیل درگیری با بیماری‌های مختلف و استفاده از داروهای مختلف احتمال کم آبی نیز تشدید می‌شود.

گفته بالا به این معنی است که حتی بیماری‌های به ظاهر ساده مانند عفونت ریه یا مثانه نیز می‌توانند موجب کم آبی بدن در افراد مسن شوند.

اگر در آب‌وهوای گرم به اندازه کافی آب ننوشید باز هم احتمال کمبود آب بدن در اثر تبخیر زیاد وجود دارد. معمولا با نوشیدن مایعات بیشتر می‌توانید کم آبی بدن را در سطح خفیف تا متوسط برطرف کنید اما برای درمان کم آبی شدید باید به پزشک مراجعه شود.

اگر می‌خواهید اطلاعات لازم در مورد نشانه‌ های کم اب شدن بدن و درمان آن کسب کنید تا انتهای مطلب همراه ما باشید.

علائم کم آبی بدن

تشنگی همیشه شاخص قابل اعتمادی برای کمبود آب بدن نیست. بسیاری از افراد به‌ویژه افراد مسن تا زمانی که بدنشان کم آب نشده باشد احساس تشنگی نمی‌کنند. به همین دلیل بالا بردن مصرف آب در هوای گرم و توجه به بیماری‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است.

علائم و نشانه های کم آب شدن بدن در سنین مختلف می‌تواند متفاوت باشد که به‌صورت زیر دسته‌بندی کردیم:

علائم کم آبی در نوزاد یا کودکان خردسال

• خشکی دهان و زبان
• گریه بدون ریختن اشک
• خیس نشدن پوشک بچه طی سه ساعت
• چشم‌ها و گونه‌های فرو رفته
• موضع نرم گود شده در بالای جمجمه
• بی‌حالی و کج خلقی

علائم کم آبی در بزرگسالان

• تشنگی شدید
• دفع ادرار کمتر
• ادرار تیره رنگ
• خستگی
• سرگیجه
• گیج شدن

کم آبی بدن و سوزش ادرار نیز با یکدیگر در ارتباط هستند و باید تحت بررسی پزشک قرار بگیرند. کم ابی بدن و تنگی نفس نیز یکی از مشکلات رایج است، چون به دلیل کمبود آب بدن بخش بیرونی ریه‌ها خشک می‌شود و فرد به سختی می‌تواند نفس بکشد.

علل کم آبی بدن

گاهی کم شدن آب بدن به دلایل خیلی ساده‌ای رخ می‌دهد. به‌عنوان مثال شما شاید به دلیل داشتن یک بیماری خاص یا نداشتن وقت کافی فراموش کرده‌اید آب بخورید یا چون در مسافرت هستید به آب آشامیدنی بهداشتی دسترسی ندارید.

سایر دلایل کمبود آب بدن عبارت هستند از:

• اسهال، استفراغ: اسهال شدید و حاد، یعنی اسهالی که به‌طور ناگهانی و شدید بروز پیدا می‌کند و قادر است در مدت زمان کوتاهی باعث از بین رفتن حجم زیادی از آب و الکترولیت در بدن شود. اگر استفراغ با اسهال نیز همراه شود، طبیعتا حجم دست رفته از مایعات و مواد معدنی بدن بیشتر خواهد بود.
• تب: به‌طور کلی، هر اندازه دمای بدن شما بالاتر رود، کمبود آب بدن برای شما نیز بیشتر است. اگر همراه با اسهال و استفراغ تب نیز داشته باشید شرایط خیلی حادتر می‌شود.
• تعریق بیش از حد: هنگام تعریق آب بدن شما کاهش پیدا خواهد کرد. حال اگر فعالیت شدیدی انجام دهید و در ادامه کار مایعات را جایگزین نکنید، بدن می‌تواند کمبود آب را تجربه کند. هوای گرم و مرطوب میزان تعریق و مایعات از دست رفته بدن را افزایش می دهد.
• افزایش حجم ادرار: علت این اتفاق ممکن است دیابت تشخیص داده نشده یا کنترل نشده باشد. بعضی از داروها مانند انواع ادرار آور و بعضی از داروهای فشار خون نیز می‌توانند منجر به کم آبی بدن شوند، چون به‌طور کلی حجم ادرار را افزایش می‌دهند.

عوامل خطرزا کم آبی بدن

هرکسی ممکن است دچار کم آبی شود، اما برخی از افراد زیر بیشتر در معرض این مشکل قرار می‌گیرند:

• نوزادان و کودکان: این گروه سنی اسهال و استفراغ بیشتری را تجربه می‌کنند، به همین دلیل در معرض کم آبی بدن هستند. آن‌ها حجم زیادی از مایعات بدن را در اثر تب شدید یا تعریق بالا از دست می‌دهند. نوزادان نیز به این دلیل که نمی‌توانند به شما بگویند تشنه هستند یا برای خود نوشیدنی تهیه کنند در معرض این مشکل قرار می‌گیرند.
• افراد مسن: با بالاتر رفتن سن وقتی میزان ذخیره مایعات در بدن کاهش پیدا می‌کند، بدن نیز نمی‌تواند در میزان مصرف آب صرفه‌جویی کند. این مشکلات با بیماری‌های مزمن مانند دیابت و زوال عقل و با استفاده از داروهای خاص افزایش می‌یابد. افراد مسن نیز ممکن است توانایی حرکت نداشته باشند، به همین علت دسترسی به آب برای آن‌ها محدود خواهد بود.
• افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن: داشتن دیابت کنترل نشده یا درمان نشده شما را در معرض خطر کم آبی قرار می‌دهد. بیماری‌های کلیوی نیز خطر این مورد را در اثر مصرف داروهای ادرار آور تشدید می‌کنند. حتی سرماخوردگی یا گلو درد شما را در معرض کمبود آب بدن قرار می‌دهد، زیرا هنگام بیماری افراد میلی به غذا خوردن و نوشیدن مایعات مختلف ندارند.
• افرادی که در فضای بیرون از خانه به انجام فعالیت خاصی مشغول هستند یا ورزش می‌کنند. وقتی هوا گرم و رطوبت‌دار است، خطر کمبود آب بدن و گرمازدگی افزایش پیدا می‌کند. دلیل آن این است که تحت چنین شرایط آب‌وهوایی، بدن نمی‌تواند به سرعت خنک شود و منجر به افزایش دمای بدن خواهد شد تا نیاز به مصرف مایعات مختلف را نیز افزایش ‌دهد.

کم آبی بدن باعث چه مشکلاتی می شود؟

کم آبی بدن و تپش قلب

کمبود آب بدن می‌تواند منجر به عوارض جدی و جبران‌ناپذیری شود، از جمله:

• آسیب گرمایی: اگر هنگام ورزش شدید و عرق کردن زیاد مایعات کافی ننوشید، ممکن است در نهایت با آسیب گرمایی روبرو شوید و شدت آن از گرفتگی گرما خفیف تا خستگی گرما یا گرمازدگی بالقوه تهدیدکننده زندگی خواهد بود.
• مشکلات ادراری و کلیوی: حملات طولانی مدت یا مکرر کم آبی می‌تواند باعث عفونت ادراری، سنگ کلیه و حتی نارسایی کلیه شود.
• تشنج. الکترولیت‌ها مانند پتاسیم و سدیم به انتقال سیگنال‌های الکتریکی از سلولی به سلول دیگر کمک می‌کنند. در صورت عدم تعادل الکترولیت‌ها، پیام‌های الکتریکی طبیعی ممکن است با هم مخلوط شوند که منجر به انقباض‌های غیرارادی عضلات خواهد شد و گاهی از دست دادن هوشیاری را برای افراد در پی خواهد داشت.
• شوک با حجم کم خون (شوک هیپوولمیک): این اتفاق یکی از جدی‌ترین عوارض کم آبی بدن است و گاهی زندگی فرد را نیز تهدید می‌کند. شوک با حجم کم خون زمانی اتفاق می‌افتد که حجم کم خون باعث افت فشار خون و کاهش میزان اکسیژن در بدن شما می‌شود.
• کم آبی بدن و تپش قلب: وقتی سطح الکترولیت‌ها و مایعات در بدن کاهش پیدا می‌کند، قدرت قلب برای پمپاژ خون خیلی کم می‌شود در نتیجه ضربان قلب نامنظم خواهد شد.

پیشگیری از کم آبی بدن

برای جلوگیری از کمبود آب بدن، مایعات زیادی بنوشید و از مواد غذایی با حجم آب بالا مانند میوه‌ها و سبزیجات استفاده کنید.

اگر افراد دچار شرایطی مانند موارد زیر می‌شوند حتما باید حجم بیشتری از آب را در طول روز مصرف کنند:

• استفراغ یا اسهال: اگر کودک شما استفراغ می‌کند یا اسهال دارد، در اولین فرصت مشاهده علائم مشکل به کودک خود آب دهید و منتظر کم آبی بدن نباشید.
• تمرین های ورزشی دشوار: به‌طور کلی، بهتر است یک روز قبل از ورزش شدید بدن را هیدراته کنید. دفع مقدار زیاد ادرار شفاف و رقیق به‌خوبی نشان می‌دهد که بدن شما به اندازه کافی آبرسانی شده است. در طول فعالیت، مایعات را در فواصل منظم مصرف کنید و پس از پایان فعالیت به نوشیدن آب یا مایعات دیگر ادامه دهید.
• هوای گرم یا سرد: باید در آب و هوای گرم و مرطوب آب اضافی بنوشید تا به شما در کاهش دمای بدن کمک کند و آن‌چه را که از طریق تعریق از دست ‌می‌دهید جایگزین کند. برای مقابله با از دست دادن رطوبت بدن در هوای خشک، به‌ویژه در ارتفاعات، ممکن است به مصرف آب اضافی نیز نیاز داشته باشید.
• بیماری: افراد مسن معمولا در طی بیماری‌هایی مانند آنفلوانزا، برونشیت و عفونت‌های مثانه، دچار کم آبی می‌شوند. اگر حس می‌کنید حالتان خوب نیست میزان مصرف مایعات را افزایش دهید.

تشخیص کم آبی بدن

پزشکان اغلب می‌توانند کمبود آب بدن را بر اساس علائم و نشانه‌های جسمی تشخیص دهند. اگر دچار کم آبی بدن هستید احتمالا فشار خون پایینی دارید. به‌ویژه هنگام تغییر حالت از خوابیده به ایستاده، داشتن ضربان قلب بیشتر از حالت طبیعی و کم بودن حجم جریان خون در اندام‌های بدن.

برای این‌که پزشک از تشخیص خودش اطمینان کافی داشته باشد و کم آبی بدن را تشخیص دهد، احتمال دارد آزمایش‌های دیگری نیز برای شما بنویسد. مانند:

• آزمایش خون: از نمونه‌های خونی ممکن است برای بررسی فاکتورهایی مانند سطح الکترولیت‌ها، به‌ویژه سدیم و پتاسیم استفاده شود و عملکرد کلیه‌ها با این آزمایش تا حدی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
• آزمایش ادرار: آزمایشات انجام شده روی ادرار می‌تواند به تشخیص این مورد کمک کند که بدن شما کم آب است یا خیر و این کم آبی در چه حدی قرار می‌گیرد. علاوه بر این می‌تواند نشانه‌های عفونت مثانه را نیز بیان کند.

با توجه به این‌که کم آبی بدن ممکن است به دلایل متعددی باشد با توجه به مطال گفته شده می‌توانید به پذیرش ۲۴ مراجعه کنید و مشکل پیش آمده را با مشاوران متخصص آنلاین کلیه و مجاری اداری این سامانه در هر ساعتی از شبانه‌روز مطرح کنید.

مشاوره آنلاین کلیه و مجاری ادراری

درمان کم آبی بدن

برای درمان کم آبی بدن چه بخوریم؟

تنها درمان موثر برای کم آبی بدن جایگزینی مایعات و الکترولیت‌های از دست رفته است. بهترین روش برای درمان کم آبی به سن، شدت و علت آن بستگی دارد.

برای نوزادان و کودکانی که در اثر اسهال، استفراغ یا تب دچار کمبود آب شده‌اند، از یک سرم برای کم ابی بدن استفاده کنید. این محلول‌ها به نسبت خاصی حاوی آب و نمک هستند تا مایعات و الکترولیت‌ها را دوباره جایگزین میزان از دست رفته کنند.

به مدت یک تا پنج دقیقه به میزان یک قاشق چای خوری از محلول را به فرزند خود بدهید و تا حدی که می‌تواند تحمل کند این میزان را افزایش دهید. ممکن است استفاده از سرنگ برای کودکان خردسال آسان‌تر باشد.

اکثر بزرگسالان مبتلا به کم آبی خفیف تا متوسط ​​ناشی از اسهال، استفراغ یا تب می‌توانند با نوشیدن آب بیشتر یا مایعات دیگر وضعیت بدن را بهبود ببخشند. اسهال ممکن است با مصرف آبمیوه و نوشیدنی‌های غیر الکلی کاملا بدتر شود.

مصرف شیر برای کم ابی بدن خیلی تاثیرگذار است و اگر در طول روز دو لیوان شیر بنوشید علاوه بر رفع کم آبی بدن مواد معدنی مورد نیاز بدنتان نیز تامین خواهد شد.

اگر در هوای گرم یا مرطوب در فضای باز کار می‌کنید یا به فعالیت ورزشی خاصی مشغول هستید، بهترین گزینه برای درمان کم آبی بدن آب خنک است. نوشیدنی‌های حاوی الکترولیت و محلول کربوهیدرات نیز ممکن است مفید باشند.

کودکان و بزرگسالانی که دچار کم آبی شدید هستند باید توسط پرسنل اورژانس تحت درمان قرار بگیرند. نمک‌ها و مایعات منتقل شده از طریق ورید (به صورت داخل وریدی) به‌سرعت جذب شده و بهبودی را تسریع می‌بخشند.

شما احتمالا با مراجعه به پزشک روند درمان خود یا فرزندتان را شروع خواهید کرد. با این حال، در بعضی موارد وقتی برای گرفتن وقت از پزشک با مطب تماس می‌گیرید، پزشک ممکن است مراقبت‌های پزشکی را به شما توصیه کند.

اگر خودتان، فرزندتان یا فرد بالغی که از او مراقبت می‌کنید علائمی از کم آبی شدید مانند بی حالی یا کاهش هوشیاری دارید، بهتر است به بخش اورژانس بیمارستان مراجعه کنید.

اگر وضعیت فعلیتان قابل تحمل است در ادامه بعضی از اطلاعات برای کمک به شما زمان ملاقات با پزشک را آورده‌ایم که می‌توانید با او در میان بگذارید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

علائمی که دارید را در یک برگه بنویسید تا به‌صورت کامل حالت‌های خود را به پزشک اطلاع دهید. به‌عنوان مثال پزشک می‌خواهد بداند شروع اسهال شما از چه زمانی بوده است و چند بار در طول روز برایتان اتفاق می‌افتد.

اطلاعات شخصی اصلی را از جمله سفرهای اخیری که داشته‌اید یا غذاهایی را که اخیرا خورده‌اید و امکان دارد با این مشکل در ارتباط باشند یادداشت کنید. علاوه بر این، پزشک می‌خواهد بداند شما یا شخصی که از او مراقبت می‌کنید اخیرا در معرض اسهال قرار گرفته‌اید یا خیر.

سوالات خود را برای پرسیدن از پزشک بنویسید، برای مشکل کم آبی بدن بعضی از سوالات اصلی که باید از پزشک پرسیده شود شامل موارد زیر است:

• علت این علائم چیست؟
• چه نوع آزمایشاتی لازم است؟
• چه درمانی را پیشنهاد می‌کنید؟
• چه زمانی پس از درمان بهبودی حاصل می‌شود؟
• آیا فعالیت یا محدودیت غذایی وجود دارد؟
• آیا کاری می‌توانم انجام دهم تا از بروز مجدد کم آبی جلوگیری شود؟
• من دیگر سالم هستم. آیا لازم است درمان‌هایی را که برایم تجویز کرده‌اید ادامه دهم؟
• چه اقداماتی می‌توانم انجام دهم تا از بروز کمبود آب در بدن دوباره جلوگیری کنم؟

پزشک نیز در این جلسه سوالاتی را از مراجعه کننده می‌پرسد این سوالات معمولا شامل موارد زیر است:

• علائم از چه زمانی شروع شده است؟ در حال انجام چه کاری بودید؟
• آیا بدن شما غذا یا نوشیدنی‌های خاصی را نگه می‌دارد یا سریع دفع می‌شوند؟
• آیا در هنگام دفع ادرار درد دارید؟
• آیا علائم یا نشانه‌های دیگری مانند شکم درد، تب ، سردرد یا درد عضلانی نیز دارید؟ شدت این علائم و نشانه‌ها چقدر است؟
• آیا خون در مدفوع شما دیده می‌شود؟
• آیا اخیرا غذایی خورده‌اید که احتمال می‌دهید فاسد بوده است؟
• آیا کسی بعد از خوردن همان غذایی که شما خورده‌اید بیمار شده است؟
• آیا اخیرا در کنار فردی قرار گرفته‌اید که می‌دانید دچار اسهال شده است؟
• آیا سرفه می‌کنید یا آبریزش بینی دارید؟
• چه داروهایی مصرف می‌کنید؟
• آیا اخیرا به کشور دیگری سفر کرده‌اید؟
• آیا می‌دانید وزن شما یا فرزندتان قبل از شروع علائم چقدر بوده است؟

طبق صحبت‌هایی که تا این جای مطلب انجام دادیم تا به الان حتما باید به این موضوع پی برده باشید که روند درمان کم آبی بدن را باید هرچه زودتر آغاز کرد و کاملا باید آن را جدی گرفت. چون در صورت عدم توجه به آن مشکلات جبران‌ناپذیری را برایتان به همراه خواهد داشت.

همان‌طور که گفتیم افراد در صورت از دست دادن هوشیاری و بی حالی شدید باید بدون اتلاف وقت به پزشک مراجعه کنند.

در شرایطی که افراد مشغله زیادی دارند شاید مراجعه حضوری به پزشک متخصص کلیه و مجاری ادراری برایشان خیلی دشوار باشد اما خوشبختانه سایت یا نرم‌افزار پذیرش ۲۴ به‌صورت مشاوره‌‌های تخصصی آنلاین و تلفنی با برترین پزشکان و متخصصان در حوزه‌های مختلف در رفع مشکل به شما کمک شایانی خواهند کرد.

شما می‌توانید با پزشکان متخصص آنلاین قلب و عروق و همچنین متخصص آنلاین کلیه و مجاری ادراری که بیشتر در زمینه مشکل بالا تخصص دارند صحبت کنید. پل ارتباطی شما و آن‌ها می‌تواند با فرستادن پیام متنی، صوتی یا تلفنی باشد.

مشاوره آنلاین قلب و عروق