چه عواملی باعث چند قلوزایی می‌شود؟

آشنایی با روش ها و عوامل چند قلو شدن جنین

فکر کردن به چند قلو بودن جنین، گاهی کمی ترسناک یا سخت به‌نظر می‌رسد. اما بسیاری از مادران ترجیح می‌دهند که با یک بار گذراندن تمامی مشکلات دوران بارداری و سختی‌های زایمان، صاحب دو یا تعداد بیشتری فرزند شوند.

گاهی هم بر اثر درمان‌های مربوط به ناباروری، تعداد جنین‌ها بیشتر از یکی می‌شود که باعث غافلگیری پدر و مادر خواهد شد. در دهه‌های اخیر، تعداد دوقلوزایی در تمامی دنیا افزایش داشته است. پزشکان معتقدند درمان‌های باروری، یا بالا رفتن سن بارداری در مادران، یکی از دلایل مهم چند قلوزایی در دنیا است.

با وجود تمام مشکلات چند قلو داشتن، عده زیادی از والدین، به دنبال این هستند که احتمال دوقلو بودن جنین خود را بالا ببرند. پیش از این تنها والدینی احتمال دوقلو بودن جنین را داشتند که در خانواده تجربه نوزادان دوقلو وجود داشت. اما حالا با وجود درمان‌ها و روش‌های تغذیه، می‌توان احتمال دوقلو بودن نوزاد را بیشتر کرد.

با ما همراه باشید تا در مورد دلایل دوقلو یا چند قلو شدن جنین‌ها و راه‌های داشتن فرزند دوقلو مطالبی را برایتان بگوییم.

چه دلایلی باعث چند قلو شدن جنین می‌شود؟

با اینکه در باور عامه مردم، دلیل دوقلو یا چند قلو زایی، عامل وراثت است، اما در علم پزشکی دلایل دیگری نیز برای رخ دادن این پدیده وجود دارد.

_ ارث: وراثت عاملی است که شانس دوقلو زایی را بیشتر می‌کند. نکته مهم در مورد وراثت این جاست که اگر در خانواده مادر سابقه دوقلوزایی وجود داشته باشد، احتمال دوقلو شدن فرزند بیشتر است. این ارث معمولا از سمت خانواده پدری به جنین نخواهد رسید! در عین حال زنانی که مادر یا خواهر آن‌ها سابقه دوقلوزایی داشته‌اند، احتمال بارداری دوقلو را بیشتر دارند.

_ سابقه دوقلوزایی: اگر مادر در زایمان اول خود فرزندان دوقلو داشته باشد، احتمال اینکه در زایمان بعدی خود نیز دوقلو داشته باشد بسیار زیاد است!

_ سن مادر: تحقیقات جدید نشان می‌دهند که اگر مادر بالای ۳۵ سال داشته باشد، هورمون تحریک کنندهَ فولیکول (FSH) بیشتری تولید می‌کند. در مرحله تخمک‌گذاری با تولید این هورمون، ممکن است بیشتر از یک تخمک آزاد شود. به دلیل اینکه زنان در سنین بالاتر به تحریک بیشتری برای رشد تخمک‌ها نیاز دارند، میزان هورمون فولیکول باید بیشتر باشد. این موضوع می‌تواند منجر به دوقلو یا چند قلو شدن جنین شود.

_ قد و وزن مادر: تحقیقاتی وجود دارد مبنی بر اینکه مادرانی که قدی بلندتر از ۱۶۵ سانتی‌متر دارند، احتمال بیشتری برای دوقلو زایی دارند! از طرف دیگر وزن بالای مادر، شانس دوقلوزایی را بالا می‌برد. دلیل این موضوع، زیاد بودن میزان چربی در بدن مادر است که میزان ترشح استروژن را بالا می‌برد. سطح بالای استروژن، تخمدان‌ها را بیشتر تحریک می‌کند و تعداد تخمک‌های آزاد شده بیشتر از یکی است. منظور از چاقی در مادر، وجود شاخص توده بدنی بیشتر از ۳۰ است.

_ سابقه چندین بارداری: دوقلوزایی در زنانی که چندین سابقه بارداری و زایمان دارند بیشتر از زایمان‌های اول است.

_ داروهای ناباروری: شاید نتوان به‌صورت مشخص یک دارو برای دوقلو باردار شدن نام برد. اما دیده شده زنانی که تحت درمان ناباروری هستند، داروهایی مصرف می‌کنند که تعداد تخمک‌های آزاد شده را بیشتر می‌کند. این موضوع علاوه بر اینکه شانس بارداری را افزایش می‌دهد، احتمال چندقلو شدن جنین را نیز زیاد می‌کند.

_ نژاد مادر: چند قلوزایی در زنان آمریکایی و آفریقایی بیشتر دیده شده است. از طرفی، مادران سیاه‌پوست هم احتمال بارداری چندقلویی را بیشتر از مادران آسیایی و سفید پوست دارند.

_ لقاح مصنوعی: به دلیل اینکه در لقاح مصنوعی، پزشک چندین تخمک را داخل رحم مادر قرار می‌دهد، احتمال اینکه تمامی تخمک‌ها یا دو تا از آن‌ها رشد کرده و بارور شود بسیار زیاد است. در این صورت، مادر باید منتظر فرزندان دوقلو یا چند قلو باشد.

_ رژیم غذایی: تحقیقات نشان می‌دهد مادرانی که لبنیات زیادی مصرف می‌کنند، احتمال چندقلو زایی دارند. دلیل این موضوع، تاثیر لبنیات در افزایش ترشح هورمونی است که باعث آزاد شدن تخمک‌های بیشتری می‌شود.

شاید دلایل دیگری نیز برای دوقلو یا چند قلو زایی وجود داشته باشد که هنوز تحقیقات آن را نشان نداده است اما مواردی که ذکر کردیم از جمله دلایل اصلی چند قلو شدن جنین است.

جنین چگونه دوقلو یا چند قلو می‌شود؟

علائم بارداری دوقلو در ماه اول بارداری خود را نشان می‌دهد. زمانی که یک تخمک در زمان لقاح به دو سلول تقسیم شده و با دو اسپرم لقاح پیدا کند، دوقلوی همسان تشکیل خواهد شد. حالا اگر دو تخمک یا بیشتر، با دو اسپرم یا بیشتر لقاح داشته باشد، دو قلو یا چند قلوی ناهمسان خواهیم داشت.

برای بسیاری از والدین، تعیین جنسیت جنین یک دغدغه است. مثلا بسیاری از آن‌ها با مراجعه به پزشک سوال می‌کنند که ” چگونه صاحب فرزند دوقلو پسر شویم؟” یا ” امکان دارد جنین ما دختر باشد؟”

موقعیت‌های مختلف نزدیکی، زمان نزدیکی، رژیم‌های غذایی یا لقاح مصنوعی در تعیین جنسیت جنین پیش از بارداری تا حد زیادی موثر هستند. اما صد در صد نیست. این روش‌های تعیین جنسیت نوزاد پیش از بارداری، در مورد چندقلوها، به دلیل لقاح تصادفی، امکان پذیر نیست. در این بارداری، جنسیت جنین‌ها کاملا تصادفی و اتفاقی خواهد بود. دوقلو یا چند قلوها می‌توانند همگی هم جنس یا از جنس‌های مختلف باشند.

مراقبت دوران بارداری در چند قلو زایی چگونه است؟

مادر در دوران بارداری باید بیشتر از قبل از خود مراقبت کند. توجه به سلامتی مادر در این نه ماه، باعث تولد نوزاد یا نوزادان سالم خواهد بود. زمانی که مادر دو یا چند جنین در رحم خود دارد، طبیعی است که بیشتر باید مراقب حال خود باشد و در عین حال دیگران نیز باید بیشتر حواسشان به احوال مادر باشد. در این میان مادر باید حواسش به چند مورد باشد:

_تغذیه صحیح و مناسب: نکته مهم در هنگام بارداری در هر شرایطی، توجه به اضافه وزن زیاد از حد است. بسیاری از مادران گمان می‌کنند به هنگام بارداری باید بیشتر از یک نفر غذا بخورند اما چنین نیست. مادر باید به جای زیاد کردن مقدار غذای خود، مواد مغذی و مفید را بیشتر در برنامه غذایی خود وارد کند. مادر می‌تواند ضمن مشورت با متخصص تغذیه، یک برنامه غذایی کامل و مناسب برای دوران بارداری خود داشته باشد.

مشاوره انلاین تغذیه در بارداری

_ ورزش: بیشتر مادران باردار از ترس فشار به جنین خود، در دوران بارداری ورزش را ترک می‌کنند. اما امروزه پزشکان توصیه می‌کنند که مادران حتی در هنگام بارداری چند قلویی، ورزش سبک داشته باشند.

پیاده روی و نرمش‌های سبک در کنار یوگا می‌تواند به مادر هم در داشتن وزن مناسب کمک  کند و هم او را از استرس و کم تحرکی نجات دهد. در صورتی که پزشک اجازه ورزش به مادر بدهد، این کار به رشد جنین نیز کمک خواهد کرد.

_ مصرف داروهای مکمل: مصرف داروهای مکمل و ویتامین در دوران بارداری باید با تجویز پزشکان متخصص باشد. اسید فولیک، در دوران بارداری برای جلوگیری از مشکلات مادرزادی به خصوص در ناحیه لوله عصبی، توسط پزشک توصیه می‌شود. از طرف دیگر، جنین معمولا از ذخیره آهن و کلسیم بدن مادر زیاد استفاده می‌کند. وقتی تعداد جنین‌ها بیشتر باشد، ذخیره آهن بدن مادر زودتر تمام می‌شود. پس مصرف مکمل‌ها در این دوران، با تجویز پزشک، ضروری است.

_ کنترل توسط پزشک: زنان باردار باید در طول دوران بارداری خود، به‌صورت ماهانه توسط پزشک متخصص زنان و زایمان معاینه شوند و شرایط جنین نیز مرتب بررسی شود. اما در مورد مادرانی که دوقلو یا چند قلو باردار هستند، این معاینات بیشتر و روندی طولانی‌تر دارند. چون علاوه بر شرایط مادر، باید با سونوگرافی، شرایط تمامی جنین‌ها نیز یک به یک بررسی شود.

_ دیابت بارداری: این عارضه در میان زنان باردار شایع است. اما در مورد بارداری دوقلو یا چندقلو، خطر دیابت بارداری بیشتر می‌شود. به همین دلیل مادر باید در مورد تغذیه و تحرک خود دقت زیادی داشته باشد.

_ احتمال زایمان زودرس: در بارداری‌های دوقلو احتمال زایمان زودرس بسیار زیاد است. مادران باید از هفته ۳۴، احتمال زایمان را بدهند. در جد درصد ممکن است این نوزادان نارس باشند یا ریه آن‌ها کامل نشده باشد. در بیشتر موارد، وزن نوزاد هم کمتر از وزن نوزادان دیگر است. اما این موضوع جای نگرانی ندارد و نوزادان با رسیدگی و مراقبت به شرایط نرمال خواهند رسید.

_ زایمان سزارین: احتمال به دنیا آوردن فرزندان دوقلو به روش زایمان طبیعی بسیار کم است.دلیل این موضوع قرار نگرفتن سر همه جنین‌ها در کانال زایمان است. به همین دلیل مادر باید منتظر زایمان سزارین و مراقبت‌های بعد از جراحی نیز باشد.

چگونه دوقلو باردار شویم؟

واقعیت این است که دوقلو زایی، ارتباط زیادی با وراثت و مصرف داروهای باروری دارد. به همین دلیل، امکان اینکه بتوان با انجام کارهای مختلف یا دعا برای دوقلو شدن جنین، احتمال دوقلوزایی را بالا برد، کم است. شاید از نظر علمی نتوان گفت که چه غذاهایی باعث دوقلو زایی می‌شود. اما با این وجود، بسیاری از افراد توصیه‌های غذایی برای این موضوع دارند که گاهی جواب داده است!

_ شیرین بیان: شیرین بیان یکی از گیاهان دارویی است که به دلیل کنترل میزان استروژن و تستسترون، امکان دوقلوزایی را افزایش می‌دهد.

_ لبنیات: تحقیقاتی وجود دارد که نشان دهنده اثر لبنیات بر دوقلو شدن جنین است. احتمالا هورمون‌های رشد موجود در انواع لبنیات، باعث تحریک تخمک‌های بیشتر و دوقلو شدن جنین می‌شود.

_ روی: مصرف غذاهای حاوی روی در مردان، باعث تقویت سطح اسپرم می‌شود. به همین جهات خوردن غذاهایی مانند ماست، نخود سبز، کدو تنبل و هر غذای حاوی روی، می‌تواند احتمال دوقلوزایی را افزایش دهد.

_ سیب زمینی شیرین: این نوع سیب زمینی، با تحریک تخمدان، باعث آزاد شدن تخمک‌های بیشتر می‌شود. وجود تخمک بیشتر احتمال بارداری دوقلو را بیشتر می‌کند.

_ موقعیت زوج در هنگام نزدیکی: بعضی از تحقیقات نشان می‌دهد که روش نزدیکی نیز می‌تواند احتمال دوقلو شدن جنین را بیشتر کند. حالت‌های پهلو به پهلو، ایستاده و ورود از عقب می‌تواند احتمال دوقلوزایی را بیشتر کند.

_کاساوا شیرین: کاساوا یکی از گیاهانی است که به تاثیر در باروری شهرت دارد. در این گیاه مقدار زیادی “فیتواستروژن” وجود دارد که با تنظیم هورمون‌های زنانه، احتمال بارداری دوقلو را بیشتر می‌کند.

_ریشه ماکا: این گیاه را به دلیل افزایش قدرت باروری، به عنوان داروی گیاهی برای دوقلو شدن بچه توصیه می‌کنند.

_روغن بذر کتان: بذر کتان با ایجاد تعادل در میزان ترشح پروژسترون و استروژن، چرخه قاعدگی منظمی ایجاد می‌کند. در نتیجه میزان باروری زن بالا رفته و احتمال بارداری دوقلو بیشتر خواهد شد.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

گفتیم که مراقبت بارداری در زمان بارداری چند قلو یا دوقلو باید بیشتر باشد. اگر مادر در زمان بارداری، دچار لکه بینی شد باید به سرعت به پزشک مراجعه کند. معمولا مادر تکان‌های هر کدام از جنین‌های خود را می‌شناسد. اگر احساس کرد که یکی از آن‌ها تکان ندارد یا کمتر حرکت می‌کند نیز باید با پزشک مشورت کند. در صورتی که مادر دچار تهوع بسیار شدید یا در در ناحیه شکم باشد نیز باید هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کند.

پزشکان متخصص زنان و زایمان در سامانه پذیرش ۲۴، در هر ساعت از شبانه روز آماده مشاوره آنلاین به مادران هستند. نگران نباشید و از لحظه لحظه دوران سخت اما شیرین بارداری لذت ببرید. اگر تمامی موارد ذکر شده توسط پزشکان را رعایت کنید، جای نگرانی وجود ندارد.

مشاوره آنلاین زنان و زایمان