نکات مهم درباره شستشوی واژن و رعایت بهداشت

شست و شوی واژن

واژن یکی از مهم‌ترین بخش‌های دستگاه تولیدمثل در زنان است که بهداشت آن سلامت کلی این دستگاه را تضمین خواهد کرد. روش‌های مختلفی برای شست و شوی واژن وجود دارد که بعضی از آن‌ها علاوه بر این‌که مفید نیستند، می‌توانند سبب عفونت و بیماری‌های مختلفی در بانوان شوند.
به‌همین دلیل آشنایی با روش‌های درست و مطمئن، همچنین دوری از اشتباهات رایج درباره بهداشت واژن از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

در این مطلب قصد داریم ضمن معرفی بخش‌های کلی دستگاه تناسلی زنان، موارد مهم در باره شست و شوی واژن و اشتباهات رایج را در مورد بهداشت این ناحیه شرح دهیم. پس ما را تا پایان این مطلب همراهی کنید. می توانید با بهترین متخصص زنان و زایمان صحبت کنید .

ویزیت آنلاین متخصص زنان

ساختار کلی دستگاه تناسلی در بانوان

اگر بخواهیم ساختار دستگاه تناسلی بانوان را به‌طور کلی شرح دهیم، باید گفت که این سیستم از دو بخش خارجی و داخلی تشکیل شده است.
بخش خارجی آن را اجزای زیر تشکیل می‌دهند:

• بالشتک تناسلی یا مونس پوبیس که هنگام ایستادن به‌شکل یک مثلث برعکس بین قسمت بالایی ران‌ها قرار گرفته است. با رسیدن به سن بلوغ، موهای زائد روی این بخش شروع به رشد می‌کنند.
• کلیتوریس که به‌عنوان بخش احساسی در دستگاه تناسلی عمل می‌کند و تحریک آن منجر به ارضاء شدن خانم‌ها می‌شود. این بخش از محل شروع لب‌های خارجی شروع می‌شود و تا مجرای خروج ادرار ادامه می‌یابد. به‌طور معمول طول این قسمت از ۲ سانتی‌متر تجاوز نمی‌کند.
• لب‌های خارجی که از پایین بالشتک تناسلی تا میان دوراه (قسمت میانی فرج و مقعد) ادامه پیدا می‌کنند و به‌طور میانگین ۷ الی ۸ سانتی‌متر طول دارند. این لب‌ها به‌عنوان یک محافظ برای فرج شناخته می‌شوند.
• لب‌های داخلی که در بخش داخلی لب‌های خارجی قرار دارند و اطراف فرج را پوشانده‌اند. این قسمت در افراد مختلف شکل‌های متفاوتی دارد و ممکن است دو طرف آن با یکدیگر متقارن نباشد.
• پایین‌تر از کلیتوریس و قسمت بالایی فرج را یک منفذ به‌نام پیشابراه یا منفذ دفع ادرار تشکیل می‌دهد. این منفذ درست در قسمت فوقانی فرج قرار دارد و نقش آن دفع ادرار است.
• حد واسط منفذ ادرار و میان دوراه را فرج تشکیل می‌دهد. فرج که مدخل واژن است در افراد مختلف ابعاد متفاوتی دارد و از کلاژن تشکیل شده است.

بخش داخلی دستگاه تناسلی در زنان شامل اجزای زیر می‌شود:

• واژن
• گردنه رحم
• رحم
• شیپور رحمی
• تخمدان‌ها

منظور از شست و شوی واژن چیست؟

اگر گفته می‌شود شست و شوی واژن اهمیت دارد منظور شستن بخش داخلی واژن به معنای واقعی نیست، بلکه منظور از این اصطلاح شستن بخش‌هایی از دستگاه تناسلی خارجی از جمله فرج، لب‌های داخلی و خارجی است. محیط داخلی واژن باکتری‌های فراوانی دارد که بسیاری از این باکتری‌ها مفید هستند و به تنظیم PH این ناحیه کمک فراوانی می‌کنند.

به‌همین دلیل در هنگام شست و شوی واژن نیازی به شستن محیط داخلی نیست، بلکه کافی است با روش‌های درست و اصولی قسمت‌های خارجی دستگاه تناسلی را که در معرض آلودگی قرار دارند مورد شست‌وشو قرار دهید.

بخش‌های خارجی این دستگاه دریچه‌ای برای ورود آلودگی و بیماری‌ها به بخش‌های داخلی است. به‌همین دلیل رعایت بهداشت آن از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

ترشحات واژن

بسیاری از خانم‌ها گمان می‌کنند که هر نوع ترشحی از واژن به‌غیر از زمان‌هایی که فرد از لحاظ جنسی تحریک شده، غیرطبیعی بوده و نشان‌دهنده وجود یک بیماری است. باید بدانید دستگاه تناسلی زنانه در حالت عادی ترشحات آبکی دارد که بوی زننده‌ای ندارند.

هرگاه در ترشحات واژن تغییراتی از جمله تغییر رنگ یا تغییر بو ایجاد شود، از وجود یک مشکل در دستگاه تناسلی خبر می‌دهد. بسیاری از این مشکلات در اثر توجه نکردن به موارد مهم در باره شست و شوی واژن به‌ وجود می‌آیند.
رعایت نکات اصولی درباره بهداشت دستگاه تناسلی خارجی در جلوگیری از بروز بیماری‌های مختلف واژینالی و در نتیجه تغییر نکردن حالت طبیعی ترشحات واژن اهمیت دارند.

اشتباهات رایج در رابطه با شستن واژن

برخی از بانوان به موارد مهم در باره شست و شوی واژن که توسط پزشکان مختلف گفته می‌شود توجهی ندارند و با انجام دادن اشتباهات مختلفی موجب ایجاد بیماری و عفونت در دستگاه تناسلی خود خواهند شد.
اگر درباره درست یا غلط بودن هر یک از روش‌های شست و شوی واژن دچار شک و ابهام شده‌اید، با دکتر آنلاین متخصص زنان و زایمان پذیرش ۲۴ تماس بگیرید و با به دست آوردن اطلاعات پزشکی صحیح، از ارتکاب اشتباهات رایج جلوگیری کنید. بعضی از این آن‌ها را در ادامه توضیح می‌دهیم.

استفاده از دوش واژینال

گرفتن دوش واژینال یا به عبارت دیگر شستن محیط داخل واژن، یکی از بزرگ‌ترین اشتباهاتی است که بسیاری از بانوان مرتکب آن می‌شوند. همان‌طور که گفته شد در درون مهبل باکتری‌های مفیدی وجود دارند که به تنظیم ph آن کمک می‌کنند.
به‌غیر از باکتری‌های مفید تعداد مشخصی باکتری مضر نیز در این قسمت زندگی می‌کنند که استفاده از دوش واژینال می‌تواند تعادل نسبت این دو نوع باکتری را برهم زند و درنتیجه، با از بین رفتن یا کاهش تعداد باکتری‌های مفید، زمینه ابتلا به بیماری‌های واژینال افزایش یابد.

از سوی دیگر باید به دفعات شستن ناحیه تناسلی در طول روز توجه داشته باشید. شستن مکرر این ناحیه می‌تواند خشکی واژن و مشکلات ناشی از آن را به همراه داشته باشد.

طبق گفته بسیاری از متخصصان زنان، در طول شبانه‌روز، دو مرتبه شست‌وشوی درست به سلامت بهداشت دستگاه تناسلی کمک می‌کند و تا حد زیادی از ابتلا به بیماری‌های مختلف جلوگیری می‌کند.

استفاده از دستکش

برخی از خانم‌ها هنگام شستن ناحیه تناسلی خود از دستکش استفاده می‌کنند و به‌گمان آن‌ها استفاده از دستکش مانع از تماس آلودگی‌های سطح دست با این ناحیه می‌شود. همچنین ممکن است وجود وسواس در گروهی از این زنان علت استفاده از آن باشد.

برخلاف تصور این بانوان، دستکش‌های لاتکس و یک‌بارمصرف از مواد شیمیایی ساخته شده‌اند که ممکن است در بافت حساس ناحیه تناسلی ایجاد حساسیت کنند یا با انتقال مواد شیمیایی، باعث ایجاد عفونت در این بخش شوند.
بهتر است قبل از شست‌وشوی فرج و سایر بخش‌های این دستگاه، دستان خود را با شوینده مناسب ضدعفونی کنید. سپس بدون استفاده از دستکش، ناحیه تناسلی خود را تمیز کنید.

استفاده طولانی مدت از نوار بهداشتی

نوار بهداشتی و تامپون‌ها به‌دلیل برخورداری از مقدار بسیار زیادی پودر جاذب، آلودگی‌ها و خون قاعدگی را به‌سرعت جذب می‌کنند.

ماندن تامپون یا نوار بهداشتی به مدت طولانی منجر به رشد باکتری‌های مختلف می‌شود. از سوی دیگر دستگاه تناسلی زنان نیز مانند یک مکنده بسیار قوی عمل می‌کند و پس از گذشت مدت زمان مشخصی، شروع به جذب دوباره این آلودگی‌ها خواهد کرد.

بهتر است نهایت دقت را در زمان درست تعویض این وسایل بهداشتی به‌خرج دهید و از ماندن آن‌ها به‌مدت طولانی در تماس با ناحیه تناسلی به‌شدت خودداری کنید.

بهترین زمان برای تعویض نوار بهداشتی و تامپون بدون توجه به میزان آلودگی سطح آن‌ها، ۳ الی ۴ ساعت پس از استفاده است.

شست‌وشو با مواد شوینده قوی

یکی از موارد مهم در باره شست و شوی واژن که بسیاری از بانوان به آن بی‌توجه هستند، شستن ناحیه تناسلی و فرج با استفاده از صابون و شامپوهای قوی است.

بیشتر خانم‌ها به‌ویژه در هنگام استحمام، با استفاده از شامپو یا صابونی که برای شست‌وشوی بدن به‌کار می‌برند، اقدام به شستن بخش‌های خارجی ناحیه تناسلی از جمله لب‌های داخلی و فرج می‌کنند.

بسیاری از شامپو و صابون‌های ویژه شست‌وشوی بدن از اسانس و رنگ برخوردار هستند و همچنین ph پوست را بسته به نوع پوست سازگار با آن، تغییر می‌دهند. بهتر است ناحیه تناسلی را تنها با آب ولرم بشویید و در صورت تمایل از صابون‌های بدون رنگ، بو و با ph خنثی استفاده کنید.

امروزه محصولات و ژل‌های مختلفی برای شستن ناحیه تناسلی زنان تولید می‌شوند که اکثر آن‌ها حاوی اسانس و مواد معطر هستند. به‌طور کلی بهتر است از ژل بهداشتی بانوان برای نظافت دستگاه تناسلی خود استفاده نکنید.
اما اگر تمایل دارید با استفاده از ژل بهداشتی بانوان اقدام به نظافت ناحیه تناسلی خود کنید، بهتر است به ساختار این محصولات توجه داشته باشید و همچنین از نوع بدون بو و غیرمعطر این محصولات استفاده کنید.

نشستن واژن پس از اتمام رابطه جنسی

یکی از موارد مهم در باره شست و شوی واژن، شستن ناحیه تناسلی بعد از اتمام رابطه جنسی است. بهتر است بلافاصله پس از رابطه جنسی واژن و ناحیه تناسلی شسته شده و در صورت امکان برای جلوگیری از ابتلا به عفونت، ادرار دفع شود.

منظور از شستن واژن گرفتن دوش واژینال نیست، بلکه هدف نظافت فرج، لب‌های داخلی و خارجی است. برای شستن این ناحیه نیازی به استفاده از صابون یا شوینده‌های شیمیایی نیست، بلکه کافی است با آب ولرم و به‌آرامی، اقدام به شست‌وشوی دستگاه تناسلی خارجی کنید.

شستشوی واژن با سرکه

عوارض شستشوی واژن با سرکه

برخلاف تصوری که در میان بسیاری از بانوان رایج است، استفاده از سرکه برای شست و شوی واژن با اسیدی کردن محیط داخلی واژن، ph این ناحیه را تغییر می‌دهد و هچنین موجب کشتن باکتری‌های مفید مهبل خواهد شد.

همچنین شدت اسیدی بودن واژن با تزریق سرکه داخل واژن بالا می‌رود و ممکن است منجر به بروز مشکلات مختلفی شود.

شستن واژن با جوش شیرین

بسیاری از زنان عقیده دارند جوش شیرین برای عفونت واژن یک درمان خانگی و بی‌خطر است، اما باید بدانید که استفاده از جوش شیرین شاید در کوتاه مدت باکتری‌های بیماری‌زا را از بین ببرد، ولی استفاده طولانی مدت از آن و شستن مداوم واژن با این ماده می‌تواند منجر به بهم ریختن تعادل ph واژن و کشتن باکتری‌های مفید شود. نتیجه چنین اتفاقی تنها بروز بیماری‌های مختلف است.

شستشوی واژن با بتادین

عوارض شستشوی واژن با بتادین

در مواردی بسته به صلاحدید پزشک معالج یا ماما، استفاده از بتادین برای شست و شوی واژن مانعی ندارد. اما استفاده خودسرانه از این ضدعفونی‌کننده مانند دو مورد بالا یعنی سرکه و جوش شیرین می‌تواند منجر به از بین رفتن باکتری‌های مفید واژن و حتی تشدید خارش و سوزش در این ناحیه شود.

استفاده از نبات برای درمان عفونت واژن

بسیاری از افراد عقیده دارند گذاشتن نبات یا شیاف نبات در واژن باعث گرمی و از بین رفتن عفونت دستگاه تناسلی خواهد شد. بهتر است بدانید خواص گذاشتن نبات در واژن هیچ مبنا و پایه علمی ندارند و ریشه آن‌ها فقط در باورهای قدیمی و سنتی از تاریخ گذشته است.

نحوه بهداشت صحیح واژن

روش‌های بهداشت صحیح دستگاه تناسلی در حفظ سلامت کلی این دستگاه و پیشگیری از ایجاد عوامل خطرزا بسیار موثر است. موارد زیر روش‌های بی‌خطر و درستی هستند که کمک می‌کنند بهداشت و سلامت واژن و سایر اجزای دستگاه تناسلی حفظ شود.

دستمال توالت را از جلو به عقب بکشید

یکی از موارد مهم در باره شست و شوی واژن، نحوه استفاده درست از دستمال توالت است. به این نکته توجه داشته باشید که استفاده از دستمال توالت‌های معطر خطر بزرگی برای سلامتی دستگاه تولید مثل زنان هستند.

در هنگام خرید دستمال توالت اطمینان حاصل کنید که از مواد درجه یک ساخته شده باشند و همچنین از خرید دستمال‌های معطر خودداری کنید. در زمان استفاده از دستمال آن را به ‌آرامی از جلو، یعنی از شروع لب‌های خارجی به سمت مقعد بکشید.
کشیدن دستمال توالت از مقعد به سمت فرج و کلیتوریس، باعث انتقال آلودگی‌های مقعد به داخل فرج، واژن و سایر اجزا خواهد شد. پس برای جلوگیری از این انتقال دستمال توالت را از جلو به عقب بکشید.

از دستمال پارچه‌ای برای خشک کردن واژن استفاده کنید

مرطوب بودن ناحیه تناسلی یکی از عوامل اصلی در بروز بیماری‌های این ناحیه محسوب می‌شود. به‌همین دلیل باید پس از هر بار شست و شوی واژن آن را با یک دستمال تمیز و نخی خشک کنید.

لباس زیر نخی بپوشید

لباس زیرهای پلی‌استر و پلاستیکی باعث عرق کردن و گرم شدن ناحیه تناسلی می‌شوند و این موضوع در ایجاد عفونت و قارچ موثر است.

به‌جای استفاده از این نوع لباس زیر سعی کنید لباس‌هایی از جنس پنبه یا نخ بپوشید زیرا هوا را از خود عبور می‌دهند و کمتر سبب عرق کردن و در نتیجه ایجاد عفونت خواهند شد.
لباس زیر خود را به‌طور مرتب و با فاصله زمانی کم تعویض کنید و اجازه ندهید که زمینه برای رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها فراهم شود.

لباس زیر نو را قبل از استفاده بشویید

گاهی افراد لباس‌ زیرهایی را که خریداری می‌کنند، بدون شستن مورد استفاده قرار می‌دهند. بهتر است قبل از پوشیدن لباس زیر نو، آن را با آب و شوینده‌های ملایم بشویید.

در بسیاری از تولیدی‌های لباس زیر، برای جلوگیری از پوسیده و خراب شدن لباس‌ها در انبار، به آن‌ها مواد شیمیایی می‌زنند که این مواد برای بهداشت دستگاه تناسلی خطرناک هستند.

چه زمان به پزشک مراجعه کنیم؟

رعایت موارد مهم در باره شست و شوی واژن اهمیت بسیار زیادی دارد و در صورت مرتکب شدن اشتباهاتی که در این مطلب گفته شد، ممکن است سلامت دستگاه تناسلی زنان به‌خطر افتد.

گاهی ممکن است به‌دلایل دیگری مانند حساسیت به کاندوم، زمینه ارثی و موارد دیگر، واژن بانوان دچار عفونت شدید شود. در این شرایط حتما به پزشک زنان مراجعه کنید زیرا شستشوی واژن توسط پزشک زنان می‌تواند در برطرف کردن سریع عفونت‌ها موثر باشد.

اگر شما نیز در زمینه بهداشت و شست و شوی واژن خود دچار سردرگمی شده‌اید و نمی‌توانید موارد مهم در باره شست و شوی واژن را از میان مطالب و اطلاعاتی مختلفی که می‌شنوید تشخیص دهید، توصیه می‌کنیم با پزشک آنلاین زنان پذیرش ۲۴ تماس بگیرید که در هر ساعت از شبانه‌روز به شکل متنی، صوتی و تلفنی می‌توانند به سوالات شما پاسخ داده و راهکار درمانی پیشنهاد دهند.

مشاوره آنلاین دکتر زنان و زایمان