انواع تومور مغزی | علائم و راه های درمان آن

تومور مغزی چیست؟

مغز یکی از مهم‌ترین اعضای بدن و مسئول هدایت کل بدن است. عضله‌ی مغز تمام فعالیت‌های روزانه و حتی خواب را تحت کنترل دارد و با فرمان دادن به اعضای بدن آن‌ها را راهبری می‌کند. درصورتی که یک بافت اضافی داخل مغز رشد کند هدایت اعضای بدن و عملکرد فرد دچار اختلال می‌شود. این توده‌ی غیر طبیعی که به آن تومور مغزی (Brain tumor) می‌گوییم انواع مختلف دارد و با اینکه نام آن بسیار هراس‌انگیز است اما در مواردی قابل کنترل و درمان است.

علت ایجاد تومور مغزی چیست؟

برای تشریح این‌که تومور مغزی چگونه به وجود می‌آید باید به ساختار سلول‌ها توجه کنیم. وقتی سلول‌های طبیعی در DNA خود دچار تغییرات و جهش‌هایی می‌شوند و به‌واسطه این جهش‌ها سلول‌ها به طور غیر عادی رشد می‌کنند و تکثیر می‌شوند یک توده از سلول‌های غیر طبیعی در مغز تشکیل می‌شود. این توده که به آن تومور می‌گوییم می‌تواند در مغز و بافت‌های نزدیک آن مثل مننژ، اعصاب جمجمه یا غده‌های هیپوفیز و پینه‌آل ایجاد شود. این تومورها اولیه هستند. اما نوع دیگری از تومور هم وجود دارد که در اثر ایجاد بافت‌های سرطانی در قسمت‌های دیگر و انتشار آن به مغز ایجاد می‌شود و این نوع را نوع ثانویه می‌گوییم. تنها تفاوت در علت ایجاد این دو نوع، محل ایجاد و تشکیل تومور است.

انواع تومور مغزی

تومور مغزی یک نوع نیست و با توجه به محل ایجاد آن و قدرت کشندگی به چند نوع تقسیم می‌شود.

انواع تومور مغزی بر اساس محل ایجاد آن به دو نوع تومور اولیه و تومور متاستاتیک یا ثانویه تقسیم می‌شود.

تومورهای اولیه هم  براساس درجه کشندگی به تومور مغزی خوش خیم و تومور مغزی بدخیم تقسیم می‌شود. . همچنین تومورها براساس سرعت رشد و میزان گسترش از ۱ تا ۴ دسته بندی می‌شوند. تومورهای خوش‌خیم یا غیر سرطانی درجه ۱ و ۲ هستند و تومورهای بدخیم درجه ۳ و ۴ دسته بندی می‌شوند. طول عمر بیماران تومور مغزی بستگی به نوع تومور یعنی درجه خوش‌خیم یا بدخیم بودن آن، زمان تشخیص و شدت علائم  بستگی دارد.

تومور مغزی خوش‌خیم

نوعی از تومورها که در جای خود ثابت می‌ماند، رشد آهسته دارند و سلول‌های آن به قسمت‌های دیگر پیش‌روی نمی‌کند را تومور خوش‌خیم می‌گویند. اقدام درمانی برای این نوع تومورها استفاده از دارو یا برداشتن با جراحی است و بیمار باید با اسکن تحت نظر پزشک باشد تا تومور مجدد عود نکند.

انواع تومورمغزی خوش‌خیم

• گلیوما: این تومورها به‌دلیل این‌که درون ماده مغز رشد می‌کند با عنوان درون محور شناخته می‌شود. نوعی از گلیوم‌ به نام (Medulloblastoma) وجود دارد که از قسمت پشتی مغز شروع می‌شود و به‌وسیله مایع مغزی نخاعی در بدن پخش می‌شود. این نوع تومور در بزرگسالان کمتر شیوع دارد و شایع‌ترین تومور مغزی در کودکان است.
• مننژیوما: این تومور در دستگاه عصبی شایع‌ترین نوع تومور خوش‌خیم است. در غشای پوشاننده مغز  و خارج از مغز رشد می‌کند.
• نورومای صوتی (schwannomas) : تومور فوق با تاثیر بر روی اعصاب از گوش داخلی به مغز انتشار می‌یابد. در این نوع تومور مغزی و گوش درد توام هستند.
• کرانیوفارنژیوما: این تومور نزدیک به غده هیپوفیز در مغز رشد می‌کند و بر بینایی فرد تاثیر می‌گذارد. این تومور با این‌که همه‌ی افراد را مبتلا می‌کند اما درکودکان شایع‌تر است.
• همانژیوبلاستوما: یک تومور غیر سرطانی در سلول‌های قسمت تحتانی مغز، نخاع است و به بافت‌های اطراف حمله نمی‌کند.
• آدنوم: این نوع از تومور غدد، اندام‌ها را در لایه‌ای نازک از بافت می‌پوشاند. به عنوان مثال تومور غده هیپوفیز یا پولیپ کبد و روده بزرگ از این نوع هستند.
• لیپوما: شایع‌ترین نوع تومور خوش خیم لیپوما است. این تومور از گسترش سلول‌های چربی در بازوها، پشت یا گردن ایجاد می‌شود. ظاهر آن گرد، نرم و قابل حرکت زیر پوست است.

تومور مغزی بدخیم

تومورهای بدخیم معمولا خیلی سریع  به قسمت‌های دیگر بدن انتشار می‌یابد، سرعت رشد آ‌ن‌ها زیاد است و کشنده است. تومورهای بدخیم مغزی می‌تواند از قسمت دیگر بدن شروع شود و به مغز منتشر شود در این صورت علت به‌وجود آمدن تومور مغزی ثانویه است.

تومور متاستاتیک

بخش عمده‌ای از تومورهای مغزی را این دسته تشکیل می‌دهند. وقتی سلول‌های بدن در اعضای دیگر غیر از بدن سرطانی شود و در مراحل پیشرفته بیماری به قسمت‌های دیگر متاستاز می‌یابد. بروز تومور ریه، تومور پانکراس، تومور معده، تومور پستان، تومور پروستات می‌تواند به گسترش آن در بدن و ایجاد تومور مغزی منجر شود. این نوع از تومور مغزی تحت شیمی درمانی و یا جراحی مداوا می‌شود.

علائم تومور مغزی

شایع ترین علائم تومور مغزی

علائم تومور مغزی در زنان و مردان باهم تفاوت ندارد و به عوامل مختلفی  دیگری مثل اندازه تومور، محل قرار گرفتن آن و سرعت رشد تومور بستگی دارد. آیا می‌دانید  تومور مغزی چه علائمی دارد؟ یک‌سری علائم عمومی برای تومورها وجود دارد که عبارتند از :

• از دست دادن حافظه و سردرگم شدن فرد به‌طوری که تمرکز کردن برایش سخت شود و حتی برای چند ثانیه ممکن است زمان و مکان را فراموش کند.
• خستگی مفرط در افرادی که مبتلا به تومور هستند هم یک عارضه‌ی جانبی شروع درمان سرطان و هم از نشانه‌های بیماری است.
• سردردهایی که به‌تدریج شدیدتر شود و فاصله‌ی زمانی آن‌ها کم شود. ویژگی سردردهای تومور مغزی این است که با اختلال بینایی همراه است.
• حالت تهوع و  استفراغ که دلیل پزشکی نداشته باشد.
• اختلالات بینایی در فرد به صورتی که دید محیطی را ازدست بدهد، یا بینایی مبهم و دوگانه شود.
•  حفظ تعادل بدن برای فرد سخت و در برخی وارد ناممکن می‌شود.
• در یک سمت بدن حس فرد از بین می‌رود و بی‌حس می‌شود. بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع در زیرمجموعه این نشانه قرار می‌گیرد.
• تغییر در خلق و خوی فرد مبتلا به طوری که از در جمع بودن اذیت می‌شود، پرخاشگر شده است و حتی خلقیات او خیلی سریع تغییر می‌کند، چند لحظه خوشحال است و خیلی سریع عصبی یا ناراحت می‌شود.
• در بیان بعضی واژها دچار مشکل می‌شود و یا اختلال گفتاری پیدا می‌کند.
• اختلال در شنوایی
• بروز تشنج در افرادی که قبلا سابقه تشنج نداشته‌اند.

علائم تومور مغزی بدخیم با فشار آوردن توده به مغز سبب مختل شدن عملکرد می‌شود و با علائم عمومی تومور یکسان است ولی سردرد ها در آن شدیدتر، صبحگاهی و به هنگام بیدار شدن از خواب است. این سردردها با سرفه و یا خم شدن شدیدتر می‌شود.

 علائم تومور مغزی در نوجوانان

علائم در نوجوانان و بزرگسالان تفاوتی ندارد اما با توجه به این‌که نوجوان در مرحله‌ی رشد قرار دارد ممکن است تومور بر ترشح میزان هورمون‌ها تاثیر بگذارد. مثلاَ در خانم‌های نوجوان قاعدگی‌ها را نامنظم کند.

تومور مغزی در زنان باردار

دوران بارداری دوران حساسی است و مادر باردار در صورتی که به تومور مبتلا باشد نمی‌تواند  به دلیل اثرات مخرب اشعه بر جنین سی‌تی اسکن شود یا برای درمان تحت درمان با پرتوها قرار بگیرد. حتی برای تجویز دارو هم پزشکان محدودیت دارند. با توجه به اثرات و محدودیت‌های تومور مغزی در زنان باردار، اگر تومور مغزی دارید و قصد بارداری دارید حتما با جراح متخصص مغز و اعصاب مشورت کنید. پذیرش ۲۴ این امکان را برای شما فراهم کرده که به صورت آنلاین یا پیامکی با پزشکان در تماس باشید و مشاوره نمایید.

متخصص مغز و اعصاب آنلاین

چگونه تومور مغزی تشخیص داده می‌شود؟

در صورتی که علائمی مثل سردرد و سرگیجه  دارید با مراجعه به پزشک اولین اقدام گرفتن شرح حال  و معاینه عصبی است. در این معاینه پزشک سن، سابقه‌ی ‌بیماری‌های دیگر را از شما سوال می‌کند و وضعیت بینایی، شنوایی، هماهنگی اعضای بدن و تعادل شما را بررسی می‌کند.

آزمایشات تصویر برداری: یکی از متداول‌ترین روش‌ها آزمایشات تصویر برداری با MRI  و سی تی اسکن است. در این روش‌ها مایعی به صورت وریدی تزریق می‌شود تا تومور بهتر مشاهده شود.

آزمایش خون هورمونی: برخی تومورها مثل تومورهای هیپوفیز میزان ترشح هورمون‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

پونکسیون کمری(LP) :این روش با گرفتن مایع از قسمت انتهایی نخاع برای بررسی عفونت انجام می‌شود.

بیوپسی: نمونه‌برداری از بافت‌ها برای بررسی زیر میکروسکوپ با این روش انجام می‌شود.

درمان تومور مغزی

درمان‌های تومور بستگی به محل قرار گرفتن تومور، نوع آن و تشخیص و صلاحدید پزشک دارد.

درمان دارویی

درمان‌های دارویی باعث مرگ سلول‌های تومور می‌شود و از این طریق اختلالات را کنترل می‌کند.

پرتودرمانی یا رادیو تراپی

در این روش از پروتون‌ها و اشعه‌ی ایکس برای کشتن سلول‌های تومور استفاده می‌شود. پرتودرمانی با پروتون اثربخشی بالاتری نسبت به پرتودرمانی اشعه ایکس دارد. شیوه‌های تاباندن اشعه دو نوع است. می‌توان انرژی بالای اشعه  با تابش پرتوی بیرونی و یا نزدیک به تومور مغزی در داخل بدن اعمال کرد. در مورد ناحیه‌ای که تحت تشعش است هم شرایط دو نوع است. دریک نوع، تشعشع بر کل مغز اعمال می‌شود که معمولا این نوع در موارد متاستاز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در نوع دیگر تشعشات فقط بر منطقه‌ای که تومور قرار دارد تابانده می‌شود. تکنولوژی‌های چاقو گاما یا شتاب ده خطی در این روش استفاده می‌شود. عوارض جانبی تشعشع درمانی در طول مدت زمانی که تحت پرتو هستید و یا بلافاصله در همان زمان با خستگی، سردرد و خارش پوست خود را نشان می‌دهد.

شیمی درمانی

به‌منظور تعیین تاثیر گذاری شیمی درمانی بر تومور از آزمایش سلول‌های تومور مغزی استفاده می‌شود. داروهای این روش بستگی به نوع تومور مغزی دارد می‌تواند با مصرف قرص و یا با تزریق‌های وردیدی انجام شود. شیمی‌درمانی روش بسیار موثری در درمان تومور است اما مثل هر روش دیگر عوارضی هم به همراه دارد. عوارض آن حالت تهوع و استفراغ بیمار و ریزش موهای سر و ابرو است.

جراحی

درصورتی که موقعیت تومور در جایی از مغز باشد که قابل جراحی کردن باشد و با جراحی آسیب جدی برای فرد ایجاد نشود این اقدام توسط جراح انجام می‌شود. در این روش که برای تومورهای کوچک استفاده می‌شود، بافت تومور و مغز باید از هم جدا شوند، در صورتی که موقعیت تومور نامناسب باشد برداشتن بخشی از آن هم علائم را کاهش می‌دهد. عوارض جراحی عفونت و خونریزی و آسیب به عصب‌ها است. در صورتی که عصبی بینایی یا شنوایی آسیب ببیند، فعالیت‌های فرد مختل می‌شود.

افراد در معرض خطر تومور مغزی

عواملی که افراد را در معرض خطر ابتلا به تومور مغزی قرار می‌دهند شامل موارد زیر است.

• سن: سن افراد ملاکی نیست که بتوان آن‌ها را در مقابل ابتلا به تومور مقاومت یا آسیب پذیر کند و افراد در هر سنی در معرض ابتلا قرار دارد اما معمولا افراد بالای ۵۰ سال بیش‌تر به این عارضه مبتلا می‌شوند.
• ژنتیک: یکی از مهم‌ترین فاکتورها در ابتلای افراد به هر بیماری ارث و سابقه‌ی خانوادگی است. فاکتورهای خطر از طریق کروموزوم‌ها از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود و درصورتی که شرایط دیگر زمینه را برای بروز مساعد کند فرد مبتلا به تومور مغزی می‌شود. انواع زیر در افراد با زمینه‌ی ژنتیکی بروز می‌کند.

– نوروفیبروماتوز نوع ۱ یا نوع ۲

-اسکلروز غده‌ای

-سندروم گورلین

-سندرم لی فرامن

-سندروم تورکوت

• پرتودرمانی یا رادیوتراپی: اگر به دلیلی تحت پرتو درمانی قرار بگیرید، در اثر مواجهه با اشعه‌های مضرر ممکن است به نوع خاصی از تومور مغزی مبتلا شوید.

مراقبت‌های بعد از درمان تومورمغزی

تومور مغزی بعد از درمان به‌خصوص بعد از جراحی نیاز به مراقبت و توجه دارد. اگر بعد از درمان مشکلی مثل تشنج، سردرد و یا سرگیجه هم نداشته باشید لازم است چند وقت یک بار به پزشک خود مراجعه کنید و از عود نکردن تومور بعد از طی مدت زمان مطمئن شوید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

وجود هر کدام از نشانه‌های تومور که نام بردیم به‌تنهایی عامل تایید کننده برای برای وجود تومور نیست. این علائم ممکن است به دلایل دیگری غیر از تومور ایجاد شده باشد . اما اگر سردرد یا تاری دید دارید ، اختلال بینایی یا شنوایی دچار شده اید و یا حتی بی‌حس شدن دست و پا را تجربه می‌کنید و مهم‌تر از همه این‌که تعداد دفعات بروز علائم به تازگی بیشتر شده و یا فاصله‌ی بروز کمتر شده حتما برای پیگیری علت موارد بالا به پزشک مراجعه کنید. زیرا تشخیص سریع‌تر و شروع درمان به‌موقع کمک بسیار بزرگی برای جلوگیری از پیشرفت بیماری و درمان آن است. در صورتی که نیاز دارید با پزشک به دلیل بروز علائم مشورت کنید با ویزیت آنلاین دکتر مغز و اعصاب پذیرش ۲۴ تماس بگیرید و از راهنمایی آن‌ها استفاده کنید.

ویزیت آنلاین دکتر مغز و اعصاب