حاملگی مولار یا پوچ چیست؟ علائم و روش‌های تشخیص حاملی مولار

حاملگی مولار

تمام زوج‌های جوان با هزاران امید و آرزو برای بچه‌دار شدن اقدام می‌کنند. اما گاهی شرایط با آن‌ها یار نیست و مشکلاتی در روند بارداری به وجود می‌آید که یکی از نادرترین آن‌ها حاملگی مولار نام دارد.

حاملگی مولار که با نام لاتین molar pregnancy شناخته می‌شود و همچنین در ایران به بارداری پوچ معروف است، ریشه در نقص ژنتیکی در تخمک بارور دارد.

اگر این مشکل در خانم‌های باردار سریعا برطرف و درمان شود، اتفاقی نمی‌افتد. اما جدی نگرفتن آن ممکن است خطرات جبران‌ناپذیری برای مادر به همراه داشته باشد یا به قیمت جان او تمام شود.

اگر قصد بارداری دارید یا باردار هستید، بهتر است اطلاعات جامع و کاملی در مورد این موضوع به دست آورید. برای این منظور می توانید مقاله راهنمای کامل بارداری را بخوانید.

در این مطلب تصمیم داریم تا با ارائه مطالب مفید در حاملگی مولار و روش‌های درمانی آن، به خانم‌های جوان کمک کنیم با افزایش اطلاعات خود، این تجربه ناخوشایند را نداشته باشند. پس تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.

حاملگی مولار چیست؟

در فرآیند حاملگی، تخمکی که به کمک اسپرم بارور شده است، در طی ۹ ماه به جنین کامل تبدیل می‌شود. اما در فرآیند حاملگی مولار، این اتفاق نمی‌افتد و تخمک بارور اشتباها به یک توده گوشتی که مول (Mole) نامیده می‌شود، تبدیل خواهد شد.

در پاسخ به این سوال که علت حاملگی مولار چیست، باید گفت در واقع مشکلات کروموزومی که در روند لقاح به وجود می‌آیند، به عنوان علت حاملگی مول شناخته خواهند شد.

موضوع نگران‌کننده، یکسان بودن علام بارداری سالم با حاملگی مولار در ماه‌های ابتدایی است. اما بعد از مدتی، علائمی بروز می‌کنند که از خطرناک بودن این بارداری خبر می‌دهند و به‌سرعت باید توسط پزشک زنان پیگیری شوند.

گفتگوی آنلاین با متخصص زنان

حاملگی مولار چند نوع دارد؟

شاید فکر کنید حاملگی مول تنها یک حالت کلی دارد. اما باید بدانید که اگر مول یا توده گوشتی تشکیل شده در این حاملگی را از لحاظ ظاهری، بافتی و کاریوتایپ مورد بررسی قرار دهند، به این جمع‌بندی خواهند رسید که حاملگی مولار از دو نوع مختلف تشکیل شده است:

• حاملگی مول کامل
• حاملگی مول جزئی یا ناقص

حاملگی مولار کامل

تخمک بارور در این نوع حاملگی، هیچ کروموزومی از مادر دریافت نمی‌کند و تنها شامل یک جفت از کروموزوم‌های پدر است و دلیل آن پوچ بودن تخمک بیان می‌شود. از نشانه‌های این نوع بارداری می‌توان به تشکیل نشدن جفت و کیسه حاملگی اشاره کرد.

البته گفته می‌شود جفت در حاملگی مولار کامل ساخته خواهد شد اما آن‌قدر از نظر ظاهری غیرطبیعی است که تاثیر مثبتی در روند بارداری نمی‌گذارد.

حاملگی مولار جزئی

در این نوع حاملگی، جفت و کیسه بارداری با مقداری بافت سالم تشکیل می‌شود و دلیل آن تخمک باروری است که حاوی یک جفت کپی کروموزوم‌های پدر و یک کروموزوم از مادر خواهد بود.

ممکن است این سوال در ذهن شما به وجود آید که آیا در حاملگی مولار قلب تشکیل می ‌شود؟

در پاسخ باید گفت در بعضی موارد بله. شاید در این نوع بارداری جنین به‌صورت کامل یا بخشی از آن در رحم مادر تشکیل شود، اما غیرطبیعی بودن آن به اندازه‌ای است که ادامه زندگی و رشد وجود ندارد. بنابراین تصمیم نهایی بر سقط و از پایان دادن به این نوع حاملگی است.

علائم حاملگی مولار

شاید حاملگی مولار در ابتدا علائمی مانند بارداری طبیعی داشته باشد اما بعد از مدتی از خود نشانه‌هایی بروز می‌دهد که تعدادی از آن‌ها به شرح زیر هستند. اگر می‌خواهید اطلاعات جامعی از آن‌ها به دست آورید، توصیه می‌کنیم با متخصصان مشاوره بارداری آنلاین پذیرش ۲۴ صحبت کنید.

گفتگوی آنلاین با مشاور بارداری

• در سه ماهه اول بارداری، مادر به‌صورت مکرر دچار خونریزی‌های واژینال می‌شود. رنگ خون در چنین شرایطی معمولا قرمز روشن یا قهوه‌ای تیره است.
• گاهی مادر شاهد خروج کیست‌هایی شبیه به خوشه انگور از واژن خود خواهد بود.
• مادر به حالت تهوع و استفراغ‌های شدیدی دچار می‎‌شود که از حد معمول ویار بارداری طبیعی به‌مراتب بیشتر است.
• سطح هورمون‌های بارداری HCG در مادر به‌صورت غیرطبیعی افزایش پیدا خواهد کرد.
• مادر دائما در قسمت لگن، فشار یا دردهای خفیفی احساس خواهد کرد.
• کم‌خونی آنی در مادر یکی از نشانه‌های بارداری مولار به حساب می‌آید.
• مادر دچار پرکاری تیروئید خواهد شد.
• در هفته ۲۰ بارداری به بعد، مادر درگیر مسمومیت بارداری خواهد شد که پره ‌اکلامپسی نامیده می‌شود.
• از علائم ظاهری بارداری پوچ سایز رحم است که در حاملگی پوچ یا مولار نسبت به سن بارداری بزرگ‌تر خواهد بود.

چه کسانی بیشتر در معرض حاملگی مولار قرار می‌گیرند؟

هر چند این نوع حاملگی یک اتفاق رایج میان خانم‌ها نیست اما آمارها نشان می‌دهد در کشورهای اروپایی از هر خانم باردار، یک نفر به حاملگی مول دچار می‌شود. متاسفانه در کشورهای آسیایی این مقدار ۷ برابر است که جای نگرانی بالایی دارد.

در این میان، خانم‌هایی هستند که احتمال ابتلای آن‌ها به حاملگی مول بیشتر از دیگران خواهد بود. آن‌ها در دسته‌های زیر قرار می‌گیرند:

• خانم‌هایی که با سن بالای ۴۵ سال و کمتر از ۲۰ سال برای بارداری اقدام می‌کنند.
• خانم‌هایی که بدن آن‌ها با کمبود ویتامین A مواجه است.
• خانم‌هایی که سابقه خانوادگی بارداری پوچ دارند.
• خانم‌هایی که از چربی‌های حیوانی کم استفاده می‌کنند یا مصرف آن را قطع کرده‌اند.

چگونگی تشخیص حاملگی مولار

تشخیص حاملگی مولار با سونوگرافی، آزمایش خون و اندازه‌گیری عدد بتا امکان‌پذیر است. زمانی که مادر با علائم و نشانه‌هایی که در بخش‌های قبلی اشاره کردیم مواجه شد، به‌سرعت باید به دکتر مراجعه کند تا پزشک این علائم، نشانه‌ها و عدد بتا در حاملگی مولار را مورد بررسی قرار دهد.

زمانی که مادر در ۲ ماهگی بارداری خود قرار داشته باشد، سونوگرافی به‌راحتی می‌تواند حاملگی مولار را تشخیص دهد و پزشک به کمک جواب سونوگرافی، قادر به معرفی راه‌های درمان خواهد بود.

مواردی که در سونوگرافی نشان‌دهنده حاملگی مول خواهد بود، عبارت هستند از:

• جنینی که رشد آن در رحم متوقف شده است.
• رحمی که هیچ جنینی در آن وجود ندارد.
• یک جفت کیستی ضخیم یا خوشه‌ای مانند که در رحم وجود دارد و در حال پرکردن آن است.
• رحمی که مایع آمنیوتیک در آن وجود ندارد یا تنها حاوی مقدار کمی از آن است.
• تخمدانی که حاوی مقداری کیست است.

حاملگی مولار و درمان قطعی آن

حاملگی مول بر خلاف دیگر مشکلاتی که در روند بارداری طبیعی به وجود می‌آید، با روش‌های سنتی، گیاهی و خانگی قابل درمان نیست و نیاز به درمان پزشکی دارد.

روش‌های درمانی که پزشک به مادر مبتلا به حاملگی مولار معرفی می‌کند، رابطه مستقیمی با میزان تهاجمی بودن این حاملگی دارد.

در زیر، به روش‌های درمانی قطعی برای حاملگی مولار اشاره کردیم:

کورتاژ

در حالت کلی، حاملگی مولار به‌صورت خودبه‌خود از واژن مادر خارج می‌شود. اما همان‌طور که می‌دانید، بخشی از اثرات این حاملگی در رحم باقی می‌ماند که باید به کمک کورتاژ درمان شود.

کورتاژ به‌صورت سرپایی در بیمارستان انجام می‌گیرد که به مراحل آن در زیر اشاره کرده‌ایم:

• ابتدا به مادر بی‌هوشی موضعی یا عمومی داده می‌شود.
• در حالی که مادر به پشت خوابیده و پاها خم شده است، پزشک دهانه رحم و واژن را ضدعفونی می‌کند.
• دهانه واژن به کمک ابزار مخصوصی باز می‌شود و لوله پلاستیکی دستگاه مکنده وارد رحم مادر می‌شود.
• تمامی بافت‌های غیرطبیعی به کمک دستگاه ساکشن از رحم خارج می‌شود.
• در مرحله آخر پزشک به کمک کورت که یک ابزار مخصوصی است، باقیمانده اثرات حاملگی مولار را از دیواره رحم مادر می‌تراشد و پاک می‌کند.

این روش درمان زمانی اتفاق می‌افتد که حاملگی مول چندان تهاجمی نباشد و طی آزمایشاتی که انجام شده است، یک توده بدخیم به شمار نرود.

بد نیست بدانید مراحل انجام کورتاژ در بیمارستان چیزی نزدیک به ۱۵ دقیقه تا نیم ساعت بیشتر طول نخواهد کشید.

هیسترکتومی

این روش درمان در شرایطی توسط پزشک پیشنهاد می‌شود که:

• سن مادر از ۴۵ سال بیشتر باشد.
• شرایط موجود، امکان بارداری مجدد را برای مادر فراهم نکند.

هیسترکتومی که جراحی برداشتن رحم است، زمانی اتفاق می‌افتد که حاملگی مولار حالت تهاجمی داشته باشد و به عنوان یک سرطان یا توده بدخیم، به دیگر اندام‌ها مخصوصا ریه آسیب برساند.

آمارها نشان می‌دهد از ۵ خانمی که به این نوع بارداری دچار شده‌اند، حاملگی مولار یک نفر بدخیم خواهد بود.

بررسی مداوم سطح هورمون بارداری

هورمون بارداری یعنی HCG در هنگام بروز حاملگی مولار به‌شدت افزایش پیدا می‌کند. افزایش سطح این هورمون در بدن مادر اصلا قابل توجیه نیست و باید با بررسی و ارزیابی به حالت اولیه بازگردد.

درمان تکمیلی زمانی اتفاق می‌افتد که بعد از گذشت چند ماه تا یکسال این بارداری، سطح هورمون HCG یا عدد بتای مادر کاهش چندانی نداشته باشد.

شیمی درمانی حاملگی مولار

گاهی ممکن است آن‌قدر روند پیشرفت حاملگی مولار بدخیم زیاد شود و سلول‌های غیرطبیعی رشد بی‌رویه‌ای داشته باشند که اندام‌های دیگری از قبیل ریه، معده، کبد و سایر اندام‌ها را درگیر خود کنند.

در چنین مواردی است که بعد از انجام هیسترکتومی به تشخیص پزشک، نوبت به شیمی درمانی می‌رسد. شیمی درمانی اگر در زمان درستی انجام شود، جلوی پیشرفت این بیماری را در بدن خواهد گرفت.

چگونگی پیشگیری از حاملگی مولار

راه و روش پیشگیری کلی برای خانم‌هایی که بارداری اول را تجربه می‌کنند وجود ندارد. اما برای خانم‌هایی که بعد از به صفر رسیدن عدد بتا در حاملگی مولار قصد بارداری مجدد کرده‌اند، راهکارهایی را که در زیر معرفی کردیم می‌توانند نقش پیشگیری‌کننده داشته باشند:

انجام آزمایش ژنتیک

عدد بتا در حاملگی مولار

آزمایش‌های ژنتیک انواع مختلفی دارند که بهتر است قبل از اقدام به بارداری انجام شوند. برای انجام این آزمایش‌ها نیاز به ادرار، بزاق، خون، مغز استخوان، مو، پوست یا بافت‌های مختلف بدن نیاز است.

در طول این آزمایش کروموزوم‌ها، DNA و RNA مورد بررسی قرار می‌گیرند تا تغییرات و جهش‌های ژنتیکی شناسایی شوند.

این آزمایش‌ها هر چند گران‌قیمت هستند، اما کمک می‌کنند تا مادر بارداری سالم و طبیعی را پشت سر بگذارد و دیگر دچار مشکلاتی از قبیل حاملگی مولار نشود. البته لازم به ذکر است این احتمال که مادر در بارداری دوم هم مجددا درگیر حاملگی مولار شود، ۱ تا ۲ درصد خواهد بود.

انجام سونوگرافی پیش از موعد

در هنگام بارداری، پزشک معالج یک زمان مشخص را برای انجام سونوگرافی تعیین می‌کند. مادران بارداری که تجربه حاملگی مولار داشته‌اند بهتر است که پیش از موعد مقرر به مراکز سونوگرافی مراجعه کنند.

سونوگرافی‌های زود هنگام کمک می‌کنند تا اگر مشکلی در رحم، ایجاد جفت، شکل‌گیری جنین و کیسه حاملگی اتفاق افتاده باشد، مادر را زودتر مطلع سازند تا فرآیند درمان را هر چه سریع‌تر آغاز کند و جلوی بروز مشکلات جدی‌تر و بزرگتر را بگیرد.

برای اطلاعات بیشتر در این مورد توصیه می‌کنیم با متخصصان مشاوره بارداری آنلاین سلامت ۲۴ صحبت کنید.

بررسی هورمون‌های بارداری

برای بارداری مجدد، عددی که نشان‌دهنده میزان هورمون بارداری HCG است باید صفر شود. پس اگر یک بار بارداری پوچ یا حاملگی مولار را تجربه کرده‌اید، باید صبر کنید تا سطح هورمون‌ها کاهش پیدا کند. با وجود هورمون HCG در بدن مادر، بارداری مجدد قطعا خطرناک خواهد بود.

به گفته پزشکان متخصص زنان و زایمان، زمانی که سطح هورمون بارداری HCG به حالت اولیه خود باز نگشته است، برای بارداری مجدد نباید اقدام کرد.

ساک چروکیده و دفرمه شده به چه معنیه؟

سوال بیمار

سلام و خسته نباشید من طبق اخرین روز پریودم در ۶ هفته و ۵ روز بخاطر لکه بینی با سونوگرافی مراجعه کردم . سونوگراف گفتش که ساکت چروکیده شده احتمالا بخاطر لکه بینیتونه. بنظرتون با ساک ۵ میل ک جنین توش نیس و چروکیدس و لکه بینی تبدیل ب خونریزی خفیف شده امیدی هس‌؟ اگه قرار باشه سقط کنم باید شیاف سقط بزنم یا بزارم خود ب خود این اتفاق بیفته ؟ نگرانم لطفا کمکم کنید

پاسخ دکتر زهرا قربانی کارشناس ارشد مامایی

حاملگی شما یک حاملگی پوچ و بدون قطب رویانی هست که در اصطلاح علمی بهش میگیم blighted ovum

و دلیل اختلاف دو هفته این است که ذاتا بین سن قاعدگی و سن حاملگی دو هفته اختلاف وجود داره. و لقاح دو هفته بعد از شروع قاعدگی اتفاق میافته. در کل اگر در دو سونوگرافی مجزا حاملگی بدون جسم زرد و قطب رویانی گزارش شود. در صورتی که به بیمارستان مراجعه کنید اقدامات لازم جهت سقط دارویی برای شما انجام می شود. هر چند با توجه به شرایط فعلی امکان سقط خودبخود نیز وجود دارد.

چه زمان به پزشک مراجعه کنیم؟

درست است که هر نوع خونریزی و دردی در دوران بارداری مساوی با حاملگی مولار نیست اما بهترین زمان برای مراجعه به پزشک را باید زمانی معرفی کنیم که علائم اولیه را مشاهده می‌کنید یا بعد از تجربه حاملگی مولار، قصد بارداری مجدد دارید.

پزشک معمولا در هنگام معاینه، سوالاتی از قبیل زمان شروع و پایان آخرین عادت ماهیانه، بیماری‌های زمینه، مکمل و داروهای مصرفی، سوابق خانوادگی، سابقه داشتن بارداری مولار، خروج کیست انگوری شکل از واژن و علائم مشابه می‌پرسد که بهتر است به تمامی آن‌ها با تمرکز کافی پاسخ دهید.

اما در کنار انتظاراتی که از پزشک معالج دارید، خود شما هم باید به یک سری نکات دقت کنید. حتما تاریخ دقیق عادت ماهیانه خود را یادداشت کنید. از پزشک در رابطه با منابع اطلاعاتی موثق سوال بپرسید. اگر بیماری زمینه‌ای دارید یا مصرف‌کننده داروی خاصی هستید، در مراجعه به پزشک مطرح کنید.

بدیهی است بسیاری از افراد ممکن است به پزشک متخصص دسترسی نداشته باشند یا به هر دلیلی تصمیم بگیرند در محیط آنلاین جواب سوالات خود را در مورد حاملگی مولار بگیرند.

متخصصان مشاوره بارداری و متخصصان مشاوره زنان و زایمان آنلاین پذیرش ۲۴ می‌توانند در تمام ساعات شبانه‌روز پاسخگوی سوالات احتمالی شما در مورد این نوع بارداری و مسائل مشابه باشند.

مشاوره آنلاین با متخصص زنان و زایمان

جدی گرفتن این علائم تضمینی برای ادامه سلامت شما و یک تجربه بارداری بی‌عیب است.