چربی خون بالا چیست | علائم و درمان های خانگی و دارویی

چربی خون بالا

چربی خون بالا اصطلاحی پزشکی برای بیان سطوح غیر طبیعی چربی‌ها (لیپیدها) در خون است. دو نوع عمده چربی موجود در خون شامل:

• تری‌گلیسیرید
• و کلسترول است.

تری‌گلیسیرید زمانی ساخته می‌شود که بدن کالری اضافی دریافت کند. البته مصرف مداوم غذاهایی مانند:

• گوشت قرمز
• لبنیات پرچرب
• غذاهای حاوی قند تصفیه شده
• فروکتوز
• الکل نیز باعث افزایش تری‌گلیسیرید می‌شود.

برخی از تری‌گلیسیریدها برای عملکردهای خاص سلول ضروری هستند اما مقدار زیاد آن ناسالم است. به‌همین‌دلیل، معمولا سطح پایین تری‌گلیسیرید وضعیت سالم‌تری در نظر گرفته می‌شود.

کلسترول به طور طبیعی در کبد شما تولید می‌شود زیرا هر سلول در بدن برای حفظ ساختار خود به آن نیاز دارد. عملکرد صحیح مغز، تولید هورمون‌های خاص و تولید ویتامین D وابسته به وجود میزان کافی از کلسترول در بدن است. کلسترول مشابه تری‌گلیسیرید در غذاهای چرب مانند:

• تخم مرغ
• گوشت قرمز
• و پنیر نیز یافت می‌شود.

اگرچه کلسترول بالا می‌تواند به ارث برسد اما بیشتر اوقات نتیجه انتخاب سبک زندگی ناسالم است. دو نوع کلسترول به نام‌های LDL (کلسترول بد) و HDL (کلسترول خوب) وجود دارد.

اگر دکتر شما بگوید که شما چربی خون بالا دارید، به این معنی است که سطح کلسترول LDL و تری‌گلیسیرید یا هر دو در خون شما افزایش پیدا کرده است. مقادیر بالای این مواد خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی و حتی سرطان را افزایش می‌دهد زیرا LDL می‌تواند با سایر چربی‌ها و مواد موجود در خون ترکیب شده و باعث ایجاد انسداد در رگ‌های شما شود.

انسداد شریان‌ها می‌تواند جریان خون شما را کاهش دهد و باعث مشکلات جدی سلامتی مانند بیماری قلبی، حمله قلبی یا سکته شود. پزشکان به دلیل اثرات بالقوه آن، سطح کمتری از LDL را توصیه می‌کنند.

HDL بر قلب شما اثر محافظتی دارد زیرا کلسترول LDL را از عروق خارج کرده و به کمک کبد از بدن دفع می‌کند. به‌همین‌دلیل، پزشکان معمولاً توصیه می‌کنند که سطح بالاتری از کلسترول HDL داشته باشید. پیشنهاد می‌کنیم برای بررسی میزان چربی خون خود، به صورت دوره‌ای سالانه آزمایش خون انجام دهید.

ویزیت آنلاین متخصص قلب

چربی خون چقدر باید باشد؟

چربی خون در آزمایش

اغلب اوقات پزشکان چربی خون بالا را به عنوان کلسترول بیش‌ازحد در خون در نظر می‌گیرند. کلسترول LDL اثرات مخربی برای سلامتی دارد اما HDL باعث خنثی کردن اثرات مخرب آن می‌شود.

پس افزایش HDL برای سلامتی مفید است زیرا کلسترول اضافی را برای دفع به کبد برمی‌گرداند. سپس کبد از طریق صفرا کلسترول را از بین می‌برد. در مقابل، افزایش LDL موجود در جریان خون به سلامتی آسیب می‌رساند زیرا اجازه می‌دهد کلسترول اضافی در خون جمع شود.

اگرچه تری‌گلیسیرید نوعی کلسترول نیست اما ارتباط زیادی با بیماری‌های قلبی دارند. به‌همین‌دلیل است که پزشکان میزان تری‌گلیسیرید را نیز در افراد مبتلا به چربی خون اندازه‌گیری می‌کنند.

در ادامه به میزان ایده‌آل هرکدام از اجزای چربی خون اشاره شده است:

• کلسترول تام یا کل. کمتر از ۲۰۰ میلی‌گرم در هر دسی‌لیتر از خون
• کلسترول HDL. خانم‌ها بیش از ۵۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر و آقایان بیش از ۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
• کلسترول LDL. در اغلب افراد کمتر از ۱۰۰ میلی‌گرم در هر دسی‌لیتر از خون و در افراد مبتلا به بیماری قلبی یا دیابت کمتر از ۷۰ میلی‌‎گرم در دسی‌لیتر
• تری‌گلیسیرید. کمتر از ۱۵۰ میلی‌گرم در هر دسی‌لیتر از خون

علائم چربی خون بالا چیست؟

ممکن است این سوال در ذهن شما شکل بگیرد که چربی خون بالا چه علائمی دارد؟ چربی خون بالا به‌خصوص کلسترول بالا معمولاً علائمی ایجاد نمی‌کند. با این وجود، ممکن است کسانی‌که چربی خون خانوادگی یا ارثی دارند، در اطراف چشم یا مفاصل تجمع زرد رنگ چربی را مشاهده کنند.

علائم آن ممکن است زمانی بروز کند که افزایش کلسترول آسیب قابل توجهی وارد کرده باشد و به‌صورت علائم بیماری قلبی مانند:

• درد قفسه سینه (آنژین) یا حالت تهوع
• خشکی و تلخی دهان
• سرگیجه و خستگی خود را نشان دهد.

حمله قلبی یا سکته مغزی ممکن است از دیگر عوارض ناشی از کلسترول کنترل نشده باشد زیرا تجمع بیش‌ازحد چربی در طول زمان باعث آترواسکلروز (تجمع پلاک‌ها روی دیواره رگ‌های خونی) می‌شود. این مسئله می‌تواند منجر به جریان خون ناپایدار در رگ‌ها شود و خطر بیماری قلبی و سکته را تا حد زیادی افزایش دهد.

پزشک معمولاً در طی یک آزمایش خون یا به دنبال یک واقعه قلبی عروقی مانند حمله قلبی یا سکته، چربی خون بالا علائم را تشخیص می‌دهد.

علت چربی خون بالا چیست و چه کسانی بیشتر دچار این مشکل می‌شوند؟

بزرگترین عامل چربی خون بالا

خوردن مداوم غذاهای حاوی انواع خاصی از چربی‌ها، برخی شرایط خاص پزشکی و سایر عوامل می‌توانند باعث افزایش کلسترول و تری‌گلیسیرید خون شوند.

دو نوع چربی خوراکی برای افزایش سطح کلسترول خون شناخته شده هستند. اول چربی‌های اشباع که می‌توانند سطح LDL شما را افزایش دهند. برخی از غذاهای گیاهی مانند روغن پالم و روغن نارگیل حاوی چربی‌های اشباع هستند. بااین‌حال، چربی اشباع بیشتر در :

• محصولات غذایی حیوانی
• پنیر
• شیر
• کره
• گوشت قرمز
• و دمبه یافت می‌شود.

دوم چربی‌های ترانس که از چربی‌های اشباع بدتر هستند زیرا می‌توانند سطح LDL شما را افزایش و سطح HDL را کاهش دهند. برخی از چربی‌های ترانس به طور طبیعی در محصولات حیوانی یافت می‌شوند. موارد دیگر در غذاهای فرآوری شده مانند انواع مارگارین و چیپس سیب زمینی که تحت فرآیند هیدروژناسیون قرار گرفته‌اند یافت می‌شوند.

برخی شرایط خاص پزشکی می‌تواند بر سطح کلسترول شما تأثیر بگذارند. سطح بالای کلسترول خون می‎تواند ناشی از موارد زیر باشد:

• دیابت
• کم‌کاری تیروئید
• سندرم متابولیک
• سندرم کوشینگ
• سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
• بیماری کلیوی

از دیگر دلایل چربی خون بالا می‎‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عدم فعالیت بدنی کافی می‎‌تواند سطح LDL شما را افزایش دهد. علاوه‌‎براین، نشان داده شده است که ورزش باعث افزایش سطح HDL نیز می‎‌شود.
• سیگار کشیدن می‎‌تواند کلسترول بد خون شما را افزایش داده و باعث ایجاد پلاک در عروق شود.
• اگر عارضه چربی خون بالا در خانواده شما شایع است، احتمالا خودتان نیز در معرض خطر ابتلا به کلسترول بالا هستید.
• مصرف داروهای خاصی مانند برخی از انواع ادرارآورها می‎‌تواند سطح کلسترول شما را افزایش دهد.

انواع عارضه چربی خون بالا

انواع مختلفی از عارضه چربی خون وجود دارد که هرکدام تأثیرات مختلفی بر بدن می‎‌گذارند. پزشکان این‌ها را براساس انواع مختلف چربی که شامل آنها هستند و نحوه تأثیر هر نوع بر روی بدن، دسته‌بندی می‌کنند که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد:

• نوع I: نوع I یا کمبود لیپوپروتئین لیپاز خانوادگی که به طور معمول در کودکی اتفاق می‌افتد و شدید است. این مورد یک بیماری ارثی است که تجزیه طبیعی چربی‌ها را مختل می‌کند و می‌تواند منجر به درد شکم، عفونت‌های مکرر لوزالمعده و بزرگ شدن کبد و طحال شود.
• نوع II (a و b): نوع IIa یا هایپرکلسترولمی خانوادگی و نوع IIb یا هیپرلیپیدمی ترکیبی خانوادگی که هر دو منجر به سطوح بالای LDL می‌شوند. آنها می‎‌توانند منجر به رسوب چربی در پوست و اطراف چشم شوند و همچنین می‌‎توانند خطر مشکلات قلبی را افزایش دهند.
• نوع III: نوع III یا دیس بتا لیپوپروتئینمی خانوادگی که این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که سطح LDL در خون بسیار کم باشد اما سطح HDL در حد طبیعی باقی می‎ماند. یکی از ویژگی‌های معمول نوع III، بروز گزانتوم یا پلاک‌های صاف و خاکستری زرد بر روی پلک‌ها و اطراف چشم است. این نوع نوع III خطر ابتلا به بیماری عروق قلبی عروقی و عروقی محیطی را در اوایل بیماری افزایش می‌دهد.
• نوع IV: نوع IV یا هیپرتری‌گلیسیریدمی که سطح تری‌گلیسیرید را به‌جای کلسترول در خون افزایش می‌دهد. این نوع همچنین ممکن است منجر به چاقی، گلوکز خون بالا و سطح انسولین بالا شود. ممکن است فرد تا اوایل بزرگسالی متوجه چربی خون نوع IV نشود.

فاکتورهای خطر بروز عارضه چربی خون بالا

مطمان باشید که نوع سبک زندگی شما را در معرض خطر عارضه چربی خون بالا قرار می‌دهد. مواردی چون:

• خوردن غذاهایی با چربی‌های اشباع و ترانس بالا (غذاهای مضر برای چربی خون بالا)
• خوردن زیاد پروتئین‌های حیوانی مانند گوشت و لبنیات
• عدم فعالیت بدنی کافی
• نخوردن چربی‌‎های اشباع نشده به میزان کافی که می‌توانند سطح کلسترول خوب را افزایش دهند
• چاقی و افزایش دور کمر
• سیگار کشیدن
• نوشیدن بیش‌ازحد الکل

البته در صورت مصرف طولانی‌مدت قرص‌های ضد بارداری، ادرارآور و برخی از داروهای افسردگی نیز تحت خطر هستید.

چربی خون بالا چه عوارضی دارد؟

کلسترول بالا باعث تجمع پلاک در عروق شما و تصلب شرایین می‌شود. بیماری جدی که می‌تواند سرعت جریان خون در عروق را محدود کند و حتی خطر بروز لخته‌های خون خطرناک را افزایش ‌دهد. به‌همین‌دلیل چربی خون بالا ممکن است منجر به بروز بسیاری از عوارض تهدید‌کننده زندگی مانند موارد زیر شود:

• سکته
• آنژین (درد قفسه سینه)
• حمله قلبی
• فشار خون بالا (چربی خون فشار بالا)
• بیماری عروق محیطی
• بیماری مزمن کلیوی
• سنگ صفرا

البته در پاسخ به سوال آیا چربی خون بالا باعث فشار خون می‌شود؟ می‌توان گفت بله، در اغلب موارد این عارضه بروز می‌کند و تصلب شرایین یا چربی و غلظت خون بالا عامل آن است.

آیا امکان پیشگیری از عارضه چربی خون بالا وجود دارد؟

انجمن قلب آمریکا (AHA) توصیه می‌کند که نباید بیش از ۶ درصد کالری روزانه شما از چربی اشباع باشد. AHA همچنین توصیه می‌کند تا حد امکان از مصرف چربی‌های ترانس خودداری کنید. خوردن مقدار زیادی غلات، میوه‌ها و سبزیجات نیز می‌تواند باعث کاهش کلسترول و چربی خون بالا شود (غذا برای چربی خون بالا).

در مقاله دیگری با عنوان «درمان خانگی چربی خون» به روش‌‎های خانگی بسیاری که می‌‎توانند به شما در حفظ سطح کلسترول و تری گلیسیرید سالم کمک کند اشاره شده است. پیشنهاد می کنیم مطالعه آن را از دست دهید!

نحوه صحیح تشخیص چربی خون بالا

پزشکان با استفاده از آزمایش خون میزان چربی خون را بررسی می‌کنند. فرد باید ۹ تا ۱۲ ساعت قبل از آزمایش از خوردن و نوشیدن هر چیزی غیر از آب خودداری کند. طبق دستورالعمل جدید، والدین می‌توانند در صورت داشتن سابقه خانوادگی کلسترول بالا یا بیماری قلبی، از ۲ سالگی غربالگری کلسترول را برای فرزندان خود انجام دهند. بیشتر کودکان باید بین ۹ تا ۱۱ سالگی و ۱۷ تا ۲۱ سالگی برای کنترل چربی خون بالا غربالگری کنند. به طور کلی، سطح کلسترول کل بیشتر از ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر بالا در نظر گرفته می‌شود. بااین‎‌حال، سطح بی‎خطر کلسترول بسته به سابقه سلامتی و نگرانی‎‌های فعلی از فردی به فرد دیگر متفاوت است و بهتر است توسط پزشک تعیین شود.

انواع راه‌های درمان چربی خون بالا که باید بدانید

مطمئنا این سوال برای شما مطرح شده است که چربی خون بالا را چگونه پایین بیاوریم؟ مصرف ترکیبی از داروها و تغییر سبک زندگی یک برنامه درمانی معمول برای اصلاح کلسترول بالا و تری‎گلیسیرید است. همچنین ممکن است پزشک مکمل‎‌های خاصی را به شما پیشنهاد دهد. معمولا درصورتی‌که کاهش وزن، مصرف غذاهای سالم و شروع فعالیت بدنی موثر نباشد پزشک دستور مصرف داروهای کاهنده چربی خون را می‎‌دهد.

انواع مختلفی از داروها برای درمان چربی خون بالا استفاده می‎‌شوند که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد:

• استاتین‎‌ها. این داروها ماده ایجاد شده در کبد که باعث تولید کلسترول می‌‎شود را مسدود می‎‌کنند. سپس کبد شما کلسترول را از خون شما خارج می‌کند. استاتین‎‌ها همچنین می‌‎توانند کلسترول محبوس شده در رگ‌‎های شما را جذب کنند. استاتین‎‌هایی که معمولاً تجویز می‌‏شوند عبارتند آتورواستاتین، فلوواستاتین، روزوواستاتین و سیمواستاتین (بهترین قرص برای کاهش چربی خون به‏ خصوص چربی خون بالای ۴۰۰).
• مهارکننده‎ های جذب کلسترول. این داروها با محدود کردن میزان جذب کلسترول در بدن، سطح کلسترول را کاهش می‎‌دهند. بعضی اوقات در ترکیب با استاتین استفاده می‌‎شوند.
• گیرنده‎ های اسید صفراوی، این داروها موادی به نام رزین‎‌های صفراوی را که حاوی کلسترول هستند به دام می‌اندازند و از جذب مجدد آنها در روده کوچک شما جلوگیری می‌‎کنند.
• فیبراتس: این داروها به کاهش سطح تر‌گلیسیرید در خون کمک می‌کنند.

امروزه مکمل‌های حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ برای کاهش سطح تری‌گلیسیرید و LDL نیز استفاده می‌شوند. اسیدهای چرب امگا ۳ چربی‌‎های اشباع نشده چندگانه هستند که به طور طبیعی در ماهی‌‎های چرب مانند ماهی آزاد یافت می‏‌شوند. روغن‎‌های گیاهی مانند کلزا و روغن زیتون نیز حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ هستند. نیاسین که نوعی از ویتامین‏‌های گروه B است، سطح تولید HDL را افزایش می‎‌دهد.

پیروی از یک رژیم غذایی سالم (رژیم غذایی برای چربی خون بالا) و ورزش کافی می‌‎تواند به شما در کاهش سطح کلسترول کمک کند. البته این تغییرات در وهله اول می‎‌توانند از بروز چربی خون بالا پیشگیری کنند. ازآنجایی‎‌که احتمال چربی خون بالا در بارداری وجود دارد، بهتر از پیش از شروع بارداری و در صورت داشتن سابقه چربی خون بالا در این مورد با پزشک صحبت کنید.

درمان چربی خون بالا با داروهای گیاهی

آبلیمو و سرکه سیب برای چربی بالا خون

شاید برایتان جالب باشد که بدانید بعضی از داروهای گیاهی در کاهش کلسترول بد و تری‎گلیسیرید بسیار موثر هستند. حتی در مواردی می‌‎توانند باعث افزایش کلسترول خوب شوند. به‎‌همین‎‌دلیل توصیه می‏‌کنیم مصرف دمنوش‎‌های زیر را برای پایین آوردن چربی خون جز برنامه روتین زندگی خود قرار دهید:

• دمنوش آویشن
• دمنوش تخم شوید
• دمنوش زنیان و عناب
• دمنوش خارمریم

تجربه نشان داده است که این گیاهان دارویی جز درمان چربی خون بالا فوری محسوب می‎‌شوند.

در مقاله دیگری با عنوان «درمان خانگی چربی خون» به روش‌‎های درمانی گیاهی و سنتی بیشتری برای درمان چربی خون بالا اشاره شده است.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

ازآنجایی‌که چربی خون بالا در اغلب موارد بدون علامت است و یک بیماری خاموش محسوب می‌شود، در صورت داشتن سابقه خانوادگی آن حتی در سنین کودکی برای چکاب به متخصص داخلی آنلاین یا قلب و عروق مراجعه کنید. آزمایش مجدد برای بزرگسالان بدون هیچ‌گونه خطر ابتلا به بیماری قلبی معمولاً هر پنج سال یکبار انجام می‌شود.

اگر نتایج آزمایش شما در حد مطلوبی نیست و:

• سابقه خانوادگی کلسترول و تری‌گلیسیرید بالا
• بیماری قلبی یا سایر عوامل خطر مانند سیگار کشیدن
• دیابت یا فشار خون بالا را دارید

ممکن است پزشک انجام آزمایشات خون مکرر را پیشنهاد دهد. علائم چربی خون بالا را نادیده نگیرد. درصورتی‌که شرایط مراجعه حضوری ندارید، از پزشک آنلاین متخصص قلب و عروق پذیرش ۲۴، مشاوره آنلاین تلفنی و متنی بگیرید و مشکلات خود را مطرح کرده و از مشاوره‌های ایشان استفاده کنید.

پزشک آنلاین قلب و عروق