آستیگمات چشم چیست؟ مراقبت و درمان چشم آستیگمات

آستیگمات چشم

آستیگمات یک مشکل شایع بینایی است که به دلیل خطا در شکل قرنیه ایجاد می شود. این عارضه هم درست مانند نزدیک‌بینی و دوربینی، یکی از مشکلاتی است که افراد را مجبور به استفاده از عینک می‌کند. علت به‌وجود آمدن این عارضه کاملا معلوم نیست. برخی از افراد به‌طور مادرزادی و بعضی دیگر به‌صورت اکتسابی به آستیگماتیسم دچار می‌شوند. برای آشنایی با این عارضه و آگاهی از کلیه اطلاعات مربوط به آن پیشنهاد می‌کنیم با ما همراه باشید.

آستیگمات در زبان انگلیسی

در زبان انگلیسی، آستیگمات، آستیگماتیسم یا کژبینی، Astigmatism نامیده می‌شود.

آستیگمات چیست؟

آستیگمات بودن فرد به معنای آن است که عدسی یا قرنیه چشم وی شکل نامنظمی داشته یا کره چشم او کاملا گرد نیست. در شرایط ایده‌آل، کره چشم درست شبیه یک توپ گرد است. بنابراین، نور وارد شده در چشم به صورت مساوی و منظم شکسته شده و دید واضحی را به‌وجود می‌آورد. اما اگر کره چشم به اندازه کافی گرد نبوده و شبیه توپ فوتبال آمریکایی باشد چه اتفاقی می‌افتد؟ در این صورت، نور بیش‌تر از یک جهت خم می‌شود. این به معنای آن است که فقط بخشی از یک شئ در کانون توجه قرار می‌گیرد و سایر قسمت‌ها ممکن است مبهم و تار به‌نظر برسد. در حالت کژبینی، معمولا ابعاد کره چشم نامتقارن بوده یا ناهمواری قرنیه یا عدسی اجازه نمی‌دهد نور به درستی منکسر شود. این امر منجر به تاری دید می‌شود.

آستیگماتیسم معمولا با نزدیک‌بینی (myopia) یا دوربینی (hyperopia) توام است. این سه عارضه با عنوان عیوب انکساری چشم شناخته می‌شوند. دلیل این امر هم آن است که همه این موارد با نحوه شکست یا انکسار نور ارتباط دارند. استفاده از عینک یا لنز مناسب و جراحی می‌تواند به برطرف کردن این عارضه کمک کند. بنابراین، برای مقابله با این مشکل لازم است به پزشک مراجعه کرده یا از طریق پذیرش ۲۴ با بهترین متحصصان آنلاین چشم مشورت کنید.

علائم آستیگمات چیست؟

شایع‌ترین علائم ضعیفی چشم و کژبینی عبارتند از:

• تاری دید یا تحریف دید
• خستگی چشم
• سردرد
• مشکل دید در شب
• دوبینی
• حساسیت و سوزش مداوم چشم

عوامل موثر در بروز آستیگمات یا کژبینی

عارضه کژبینی در اغلب افراد به‌صورت مادرزادی بروز می‌کند. با این حال، علت این امر هنوز مشخص نیست. در سایر موارد، کژبینی می‌تواند در اثر آسیب‌دیدگی چشم، ابتلا به برخی بیماری‌ها یا انجام بعضی جراحی‌ها ایجاد شود. در موارد نادر، وضعیتی به نام کراتوکونوس یا قوز قرنیه (keratoconus) در بروز Astigmatism موثر خواهد بود. قوز قرنیه با نازکی بخشی از قرنیه و مخروطی شدن کره چشم همراه است و موجب کژبینی می‌شود. برای بهبود دید ناشی از وجود عارضه کراتوکونوس، پزشک معالج معمولا لنز تجویز می‌کند.

روش تشخیص کژبینی

به‌طور معمول، نشانه‌های Astigmatism به تدریج ظاهر می‌شوند. بنابراین، توصیه می‌کنیم در صورت مشاهده تغییر در بینایی به چشم پزشک مراجعه کرده وتست آستیگمات چشم را انجام دهید. پزشک معالج با استفاده از ابزارها و روش‌های گوناگونی وضوح بینایی شما را آزمایش خواهد کرد. از این جمله، می‌توان موارد زیر را برشمرد:

بینایی‌سنجی

آزمایش بینایی‌سنجی برای ارزیابی قدرت دید بیمار و تعیین نمره چشم آستیگمات انجام می‌گیرد. برای این منظور، پزشک از شما می‌خواهد حروف موجود بر روی تابلویی را بخوانید که در فاصله مشخصی از شما قرار گرفته است.

استفاده از فوروپتر (Phoropter)

فوروپتر دستگاه دقیقی است که به یک مانیتور متصل بوده و تنها ظرف چند ثانیه شماره چشم و جزیی‌ترین مشکلات Astigmatism را تشخیص می‌دهد. سرعت و دقت بسیار زیاد این دستگاه از خستگی و معطل شدن بیمار جلوگیری کرده و به پزشک کمک می‌کند نمره چشم آستیگمات را تعیین کرده و به وضوح بینایی بیمار کمک کند.

استفاده از کراتومتر (Keratometer)

کراتومتر ابزاری است که برای اندازه‌گیری درجه آستیگمات چشم، میزان خمیدگی بخش قدامی قرنیه و ارزیابی زوایای مختلف آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. بعد از جراحی چشک هم پزشکان با استفاده از این ابزار مناسب‌ترین لنز را برای بیمار تجویز می‌کنند.

استفاده از اتورفراکتور (Autorefractor)

اتورفراکتور یکی دیگر از ابزارهایی است که برای بررسی وضوح بینایی به‌کار می‌رود. این دستگاه نور را به چشم شما می‌تاباند و در هنگام برگشت یا بازتاب، میزان تغییر آن را ارزیابی می‌کند. با استفاده از این دستگاه، پزشک می‌تواند لنز یا عینک مناسب را برای بیمار تجویز کند.

استفاده از ابزار توپوگرافی قرنیه

عارضه‌نگاری یا توپوگرافی یک فناوری پیشرفته است که ارزیابی دقیق ساختار قرنیه را امکان‌پذیر کرده و با ارائه یک نقشه رنگی به تشخیص آستیگمات، آب مروارید و قوز قرنیه کمک می‌کند.

انواع کژبینی یا آستیگمات

کژبینی یا (Astigmatism) به دو نوع عمده تقسیم می‌شود:

• آستیگمات قرنیه

این نوع کژبینی در اثر نامنظم بودن شکل قرنیه ایجاد می‌شود.

• آستیگمات عدسی

این نوع کژبینی در اثر نامنظم بودن شکل عدسی چشم ایجاد می‌شود.

چگونه از بروز کژبینی پیگشیری کنیم؟

متاسفانه، هیچ روش شناخته شده‌ای برای جلوگیری از Astigmatism وجود ندارد. به افراد مبتلا به قوز قرنیه و کژبینی توصیه می‌شود تا جای ممکن از مالش دادن چشمان خود اجتناب کنند.

راه‌های درمان آستیگمات چشم

ایا چشم استیگمات نیاز به عینک دارد؟ برای درمان Astigmatism ، معمولا استفاده از عینک یا لنز مناسب تجویز می‌شود. با این حال، در صورت اندک بودن میزان کژبینی و عدم وجود عارضه بینایی دیگری، ممکن است نیازی به استفاده از عینک و لنز نباشد. در این مواقع، فقط لازم است به طور منظم به پزشک مراجعه کنید و به طور مداوم از وضعیت بینایی و تغییرات ساختاری چشم خود آگاهی یابید. درمان کژبینی از روش‌های زیر امکان‌پذیر است:

درمان پزشکی

بهترین روش‌های درمان پزشکی کژبینی عبارتند از:

استفاده از لنز یا عینک مناسب

اگر به آستیگماتیسم مبتلا باشید، پزشک معالج پس از انجام معاینات لازم احتمالا استفاده از لنزهای نرم یا توریک (toric) را به شما توصیه خواهد کرد. لنزهای توریک نور را به شیوه‌ خاصی خم کرده و متمرکز می‌کنند.

ارتوکراتولوژی (orthokeratology)

در صورت شدیدتر بودن عارضه، ممکن است روشی به نام ارتوکراتولوژی برای شما تجویز شود. ارتوکراتولوژی یا شکل‌دهی قرنیه با استفاده از لنز یک روش نسبتا قدیمی است که به استفاده از نوعی لنز در طول خواب اختصاص دارد. با کمک این تکنیک، بیمار در طول شب یک لنز خاص را در چشم خود قرار داده و صبج روز بعد آن را خارج کرده و در طول روز نیازی به استفاده از لنز یا عینک نخواهد داشت. انجام این کار به اصلاح موقتی فرم قرنیه کمک می‌کند. اثر این روش تنها به مدت یک روز دوام داشته و بیمار باید هر شب از لنز مخصوص استفاده کند.

جراحی انکساری یا لیزیک

جراحی انکساری نوعی عمل جراحی است که با استفاده از لیزر انجام شده و موجب تغییر شکل قرنیه می‌شود. با انجام این کار، چشم شما می‌تواند نور دریافتی را بهتر متمرکز کند. این جراحی عمدتا به روش لیزیک (LASIK)، PRK یا RK انجام می‌گیرد. پیش از جراحی انکساری، پزشک معالج باید از سلامت کامل شبکیه و سایر قسمت‌های چشم اطمینان یابد. سپس، با ریختن قطره‌ای چشم بیمار بی‌حس شده و با استفاده از لیزر یا یک دستگاه مکانیکی، قرنیه برش خورده و اصلاح می‌شود. در مرحله بعد، بخش برش خورده به محل اولیه خود بازگردانده شده و به آرامی جاگذاری می‌شود. در نهایت، برای پیشگیری از التهاب و عفونت، قطره آنتی‌بیوتیک و ضد التهاب تجویز می‌شود. در انتها، چشم جراحی شده با محافظ شفافی پوشانده شده و بیمار برای مراجعه به منزل آماده می‌شود. این روش جراحی برای اصلاح مشکلاتی نظیر دوربینی و نزدیک‌بینی نیز به‌کار می‌رود. مدت این جراحی چیزی در حدود ۲۰ دقیقه است. براساس مطالعات، ۹۶ درصد از بیماران پس از انجام جراحی لیزیک وضوح بینایی خود را بازمی‌یابند.

کراتوتومی (keratotomy) آستیگماتیک

کراتوتومی آستیگماتیک یکی ‌از روش‌های جراحی است که با ایجاد برش‌های شعاعی بر روی قرنیه به اصلاح مشکل کژبینی کمک می‌کند.

درمان گیاهی آستیگمات چشم

از رایج‌ترین روش‌های درمان گیاهی آستیگمات چشم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سرمه اثمد
• سرمه کافوری
• داروی شافیه
• داروی بلغم زدا

درمان خانگی آستیگمات چشم

درمان آستیگمات چشم در خانه ممکن نیست اما انجام مداوم تمرینات ورزشی و یوگای چشم ممکن است در بهبود وضعیت Astigmatism موثر باشد.

 آستیگمات چشم در کودکان

بسیاری از نوزادان به صورت مادرزادی آستیگماتیسم را تجربه می‌کنند. با وجود این، معمولا در نخستین سال تولد مشکل آن‌ها خود به خود برطرف می‌شود. عدم تشخیص مناسب و به‌موقع یا رسیدگی نکردن به مشکلات بینایی کودکان ممکن است آن‌ها را با اختلال یادگیری مواجه کند. به عنوان مثال، تداوم آستیگمات کودک ۴ ساله روند آموزش و روابط اجتماعی وی را تحت تاثیر قرار خواهد داد. برای جلوگیری از این امر و با توجه به عدم توانایی کودکان در تشخیص و ابراز مشکلات بینایی، توصیه می‌شود کودک خود را از ۶ ماهگی نزد متخصص چشم پزشکی یا دکتر بینایی سنج برده و وضعیت بینایی را بسنجید و نمره چشم آستیگمات او را به‌طور سالیانه بررسی کنید.

تاثیر ورزش چشم در رفع آستیگمات

از دهه ۱۹۰۰ میلادی تاکنون، ورزش چشم و احتمال تاثیر آن در بهبود و اصلاح بینایی نظر بسیاری از افراد را به خود جلب کرده است. این روزها، پیشرفت فناوری و استفاده مداوم از تلفن‌های همراه و سایر ابزارهای مشابه، مشکلات بینایی را به شکل قابل توجهی افزایش داده و توجه به روش‌هایی نظیر ورزش، ماساژ و حتی یوگای چشم را دو چندان کرده است. با این حال، گزارش آکادمی چشم پزشکی آمریکا حاکی از آن است که با وجود محبوبیت تمرینات یاد شده، هیچ مدرک علمی مبنی بر تاثیر مثبت ورزش‌های چشمی در بهبود آستیگماتیسم، دوربینی یا نزدیک‌بینی وجود ندارد. انجام این تمرینات می‌تواند به بهبود تنبلی چشم کمک کند. با وجود این، اصلاح قرنیه و عدسی از این طریق امکان‌پذیر نخواهد بود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر علائم آستیگماتیسم زندگی روزانه و فعالیت‌های شما را مختل کرده و بینایی شما را تحت تاثیر قرار داده، لازم است هر چه زودتر به متخصص بیماری‌های قرنیه و خارج چشمی مراجعه کنید.

چه افرادی بیش‌تر در معرض استیگمات قرار دارند؟

کودکان و بزرگسالان به یک اندازه در معرض ابتلا به کژبینی قرار دارند. با این حال، وجود هر یک از موارد زیر می‌تواند احتمال کژبینی در افراد را افزایش دهد:

• سابقه خانوادگی آستیگماتیسم یا سایر اختلالات چشم نظیر قوز قرنیه
• زخم یا نازک شدن قرنیه
• نزدیک‌بینی شدید
• دوربینی شدید
• سابقه انجام برخی جراحی‌های خاص نظیر عمل آب مروارید

سوالات متداول درباره آستیگمات چشم

نزدیک بین و آستیگمات یعنی چه؟

در مواردی، ممکن است فرد هر دو مشکل کژبینی و نزدیک‌بینی را به‌طور هم‌زمان تجربه کند. در این صورت، اصطلاحا گفته می‌شود، بیمار به عارضه نزدیک‌بینی آستیگماتیسم دچار شده است.

عدم رسیدگی و درمان به‌موقع استیگمات چه عوارضی را به‌دنبال دارد؟

عدم رسیدگی و درمان به‌موقع کژبینی ممکن است با عوارضی نظیر تنبلی چشم همراه باشد.

تفاوت آستیگمات و ضعیفی چشم چیست؟

هر دو عارضه کژبینی و ضعف بینایی، وضوح دید فرد را دچار اختلال می‌کنند. با این حال، عوامل موثر در بروز این مشکلات، روش تشخیص و راه‌های درمان آن‌ها با یکدیگر متفاوت است. به عبارت دیگر، ضعف چشم از جمله مشکلاتی است که در اثر رعایت نکردن برخی استانداردهای مربوط به سلامت چشم و با گذشت زمان ظاهر می‌شود. این در حالی است که آستیگماتیسم را می‌توان عارضه‌ای مادرزادی دانست.

آیا آستیگمات قابل درمان است؟

بله. خوشبختانه اختلال کژبینی قابل درمان است. برای کسب اطلاعات بیش‌تر، پیشنهاد می‌کنیم بخش مربوط به راه‌های درمان آستیگمات چشم را در همین مقاله مطالعه کنید.

آیا Astigmatism با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد؟

براساس مطالعات آکادمی چشم پزشکی آمریکا، آستیگماتیسم معمولا با افزایش سن پیشرفت می‌کند. این امر غالبا از ضعیف شدن عضلات پلک و کاهش تدریجی فشار ماهیچه‌های اطراف چشم ناشی می‌شود.

آیا آستیگمات چشم عمل می‌شود؟

بله. روش‌های لیزیک (LASIK)، PRK و RK از رایج‌ترین انواع جراحی کژبینی به حساب می‌آید.

آستیگمات مثبت و منفی چیست؟

کژبینی مثبت به معنای ابتلای فرد به دوربینی آستیگماتیسم و آستیگمات منفی به معنای نزدیک‌بینی آستیگماتیسم است.

آیا مطالعه با نور کم یا رعایت نکردن فاصله استاندارد با تلویزیون ممکن است باعث Astigmatism شود؟

خیر. عدم رعایت استانداردهای لازم برای تماشای تلویزیون و مطالعه می‌تواند در خستگی یا ضعف چشم موثر باشد. اما، آستیگاتیسم با این موارد در ارتباط نیست.

با توجه به آن چه گفته شد، آستیگمات یک عارضه قابل درمان است که رسیدگی نکردن به آن خصوصا در کودکان می‌تواند با پیامدهای ناخوشایندی همراه باشد. توصیه می‌کنیم، برای اطمینان از سلامت چشم و تشخیص به‌موقع اختلالات بینایی به طور منظم و سالیانه به فوق تخصص چشم پزشکی مراجعه کرده یا از  مشاوره آنلاین چشم پزشکی پذیرش ۲۴ با برترین متخصصان ایران در تماس باشید.

دریافت مشاوره آنلاین چشم پزشکی