علت احساس تهوع بعد از خوردن غذا، راه های درمان و پیشگیری

علت احساس تهوع بعد از خوردن غذا و درمان آن

بسیاری از افراد بعد از خوردن بیش از حد غذا، احساس تهوع را تجربه می‌کنند. با این حال، اگر به‌طور منظم احساس تهوع پس از خوردن غذا به شما دست بدهد، احتمالا عوامل و شرایط زیادی در بروز آن دخیل هستند.

شرایطی که باعث حالت تهوع بعد از خوردن غذا می‌شوند، طیف وسیعی از علائم خفیف تا شدید را ایجاد می‌کنند. در مقاله پیش‌رو، شما را با انواع این اختلالات، نحوه تشخیص آن‌ها، عوامل تاثیرگذار بر حالت تهوع و همچنین روش‌های پیشگیری و درمان هر یک، بیشتر آشنا خواهیم کرد، با ما همراه باشید.

علت حالت تهوع بعد از خوردن غذا

از مسمومیت غذایی گرفته تا بارداری، عوامل مختلفی می‌تواند باعث ایجاد این نوع از حالت تهوع بعد از خوردن غذا شود.

یک نگاه دقیق به سایر علائم می‌تواند به شما در تشخیص علت حالت تهوع کمک کند. هنگامی که علت دقیق این مشکل شناسایی شد، دکتر تهوع به شما در یافتن گزینه‌های درمانی مناسب کمک خواهد کرد. با در پیش گرفتن گزینه‌های درمانی، به‌راحتی می‌توانید از وعده‌های غذایی خود، بدون داشتن حالت تهوع لذت ببرید. شرایط بسیاری وجود دارند که می‌توانند زمینه‌ساز ایجاد حالت تهوع در شما بعد از غذا خوردن شوند، از جمله:

حساسیت غذایی

برخی از مواد غذایی مانند صدف، آجیل یا تخم مرغ می‌توانند باعث گمراهی سیستم ایمنی بدن شما شوند. در نتیجه این فرآیند، بدن این مواد غذایی را به عنوان عامل خارجی مضر تشخیص داده و مورد حمله قرار می‌دهد. زمانی که شروع به خوردن یکی از این مواد غذایی تحریک‌کننده می‌کنید، سیستم ایمنی بدن شروع به انجام یک سری واکنش‌های شیمیایی می‌کند، که منجر به ترشح هیستامین و سایر مواد شیمیایی می‌شود. این مواد شیمیایی، آغازکننده علائم آلرژی در بدن هستند، که می‌تواند از کهیر و تورم دهان گرفته تا حالت تهوع را به همراه داشته باشد. مواد غذایی معمولی که باعث عدم تحمل غذایی می‌شوند، عبارت‌اند از:

• غذاهای حاوی لاکتوز، مانند محصولات لبنی
• گلوتن، مانند بیشتر غلات
• غذاهایی که باعث نفخ روده می‌شوند، مانند لوبیا یا کلم

مسمومیت غذایی

غذایی که به مدت طولانی در معرض محیط بیرون قرار گرفته یا به‌درستی در یخچال نگهداری نشده است، می‌تواند باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها را به خود جذب کند که در نهایت قادرند شما را بیمار کنند. علائم مسمومیت غذایی مانند تب، درد و گرفتگی شکم، حالت تهوع، استفراغ و اسهال، معمولاً طی چند ساعت پس از خوردن غذای آلوده شروع می‌شوند.

ویروس معده

ویروس معده که گاهی اوقات آنفولانزای معده هم نامیده می‌شود، با آلوده کردن روده، علائم گوارشی مانند حالت تهوع، استفراغ و اسهال را ایجاد می‌کند. تماس با فرد مبتلا به ویروس معده یا خوردن و آشامیدن آب و غذای آلوده به ویروس، احتمال ابتلای به این ویروس معده را در شما دو‌چندان خواهد کرد.

بارداری

یکی از اولین علائم بارداری، احساس ناخوشایند و مبهمی است که اغلب در ماه دوم بارداری شروع شده و معمولاً تا ماه چهارم بارداری برطرف می‌شود. حالت تهوع بارداری، در نتیجه تغییر سطح هورمون‌ها در بدن زنان ایجاد می‌شود. اگرچه به‌طور رسمی این شرایط با عنوان بیماری صبحگاهی نامیده می‌شود، اما تهوع می‌تواند در هر زمان از روز، از جمله زمان صرف غذا، ایجاد شود. گاهی اوقات بو یا طعم برخی از مواد غذایی کافی است تا معده شما تحریک شود. البته این احساس موقتی است و به شما یا کودکتان آسیبی نمی‌رساند.

از طرفی افزایش سطح هورمون‌ها در بارداری می‌تواند باعث تغییراتی در سیستم گوارشی بدن شود. بدین معنی که غذا طی مدت زمان بیشتری در معده و روده کوچک باقی می‌ماند، که احتمالا در ایجاد حالت تهوع بعد از خوردن غذا، دخیل است.

هورمون‌های بارداری می‌توانند ارتباط بین مری و معده را آرام‌تر کرده و باعث افزایش رفلاکس اسید شوند، که این حالت خود می‌تواند به ایجاد حالت تهوع دامن بزند. افزایش حس بویایی در دوران بارداری نیز علت دیگری است که می‌تواند باعث تشدید حالت تهوع شود.

بازگشت اسید معده

یک نشانه بارز بیماری رفلاکس اسید معده (GERD)، احساس سوزش در پشت استخوان سینه است که به سوزش سر دل معروف بوده و می‌تواند باعث حالت تهوع شود. این حالت، زمانی اتفاق می‌افتد که دریچه عضلانی بین مری و معده شما از کار افتاده و به اسید معده اجازه نشت کردن به درون مری را بدهد.

اضطراب و استرس

استرس نه تنها احساسات شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه می‌تواند بر سلامت جسمی شما نیز تأثیر بگذارد. جدایی دشوار یا از دست دادن شغل می‌تواند باعث از دست رفتن اشتهای شما شده، یا به ایجاد حالت تهوع بعد از خودرن غذا دامن بزند. با کنترل استرس، حالت تهوع باید آرام شود.

مشکلات روانپزشکی یا روانشناختی

بی‌اشتهایی عصبی و پرخوری عصبی، شایع‌ترین اختلالات خوردن هستند که با عادت‌های غذایی غیرطبیعی مشخص می‌شوند. بی‌اشتهایی عصبی  (Anorexia nervosa)می‌تواند به دلیل اسید معده یا گرسنگی بیش از حد، حالت تهوع ایجاد کند. پرخوری عصبی (bulimia nervosa) می‌تواند باعث حالت تهوع بعد از خوردن غذا از روی اجبار تا استفراغ هر ماده غذایی مصرفی، شود. در این صورت دکتر روانشناسی میتواند به شما برای بهبود و درمان کمک کند.

روش‌های درمان سرطان

به‌عنوان یک عارضه جانبی ناشی از برخی داروهای شیمی‌درمانی، احساس تهوع بعد از خوردن غذا یک مشکل معمول است. بعد از پایان درمان، حالت تهوع نیز باید برطرف شود.

بیماری کیسه صفرا

کیسه صفرا اندامی است که موقعیت آن در سمت راست و بالای شکم شما قرار داشته و به هضم چربی‌ها در بدن کمک می‌کند. سنگ‎های صفراوی و سایر بیماری‌های کیسه صفرا می‌توانند توانایی هضم چربی‌ها را در بدن تحت‌تأثیر قرار دهند. در نتیجه، حالت تهوع بعد از خوردن غذای چرب، از علائم شایع بیماری‌های مربوط به کیسه صفرا است.

سندرم روده تحریک‌پذیر، علت حالت تهوع بعد از سیر شدن

بیماری سندرم روده تحریک‌پذیر  (IBS)به مجموعه‌ای از علائم گوارشی اطلاق می‌شود که می‌تواند شامل درد شکم، اسهال و یبوست باشد. حالت تهوع یکی از شایع‌ترین شکایت‌های افراد مبتلا به این بیماری است.

دریازدگی یا بیماری حرکت

بعضی از افراد، به‌خصوص به شرایط حرکت کردن حساس هستند. اگر در میان این افراد باشید متوجه خواهید شد که با هر حرکت، ممکن است دچار احساس تهوع بعد از خوردن غذا شوند. خوردن غذا قبل یا بعد از سوار شدن بر وسایل نقلیه، می‌تواند حالت تهوع آن‌ها را تشدید کند.

سوء هاضمه علت حالت تهوع هنگام سیر شدن

دیس‌پپسی (Dyspepsia) شرایطی است که آن را به نام سوء‌هاضمه می‌شناسیم. سوء هاضمه می‌تواند به دو دلیلِ عملکردی یا بر اثر سایر مشکلات گوارشی اتفاق بیفتد. سوء‌هاضمه عملکردی احتمالا با تحرک و یا نحوه حرکت غذا به دستگاه گوارش مرتبط است، اما سایر مشکلات گوارشی مانند سنگ کیسه صفرا یا التهاب لوزالمعده نیز در ایجاد آن می‌توانند دخیل باشند. از طرفی سوء‌هاضمه می‌تواند به صورت حاد اتفاق بیفتد، اما برخی از افراد ممکن است آن را تا ماه‌ها و سال‌ها به صورت مزمن تحمل کنند.

مشکلات عروقی

حالت تهوع بعد از غذا خوردن، همچنین می‌تواند در اثر تنگی عروق روده رخ دهد. این باریک شدن رگ‌های خونی، جریان خون عبوری را محدود می‌کند. حالت تهوع بعد از خوردن غذا می‌تواند با درد شدید معده همراه باشد و ممکن است وضعیتی را نشان دهد که به عنوان ایسکمی مزمن مزانشیمی (chronic mesenteric ischemia) شناخته می‌شود. احتمال تشدید یافتن ناگهانی این وضعیت وجود داشته که نتیجه آن تهدید حیات است.

سندرم سردرد

میگرن نیز می‌تواند باعث حالت تهوع بعد از غذا شود و با علائمی هم‌چون درد شدید معده، استفراغ و سرگیجه همراه باشد.

مشکلات قلبی

در بعضی موارد، حالت تهوع بعد از خوردن غذا می‌تواند یک نشانه هشدار‌دهنده برای حمله قلبی به حساب بیاید.

علائم حالت تهوع بعد از غذا خوردن

پیشگیری‌ حالت تهوع بعد از غذا خوردن

برخی از نکاتی که می‌تواند به جلوگیری از احساس تهوع بعد از خوردن غذا در شما کمک کند، شامل موارد زیر است:

• مصرف مواد غذایی با هضم راحت، مانند کراکر، برنج سفید یا نان تست خشک.
• محدود کردن مصرف مواد غذایی در زمان حالت تهوع.
• زنجبیل ممکن است به بهبود حالت تهوع شما کمک کند. محصولات مختلف زنجبیلی از جمله گیاه زنجبیل یا آب‌نبات زنجبیلی به اندازه کافی، می‌توانند موثر واقع شوند.
• اجتناب از مصرف شیر یا مواد غذایی پر فیبر
• مکیدن آب‌نبات یا آدامس نعناعی
• نوشیدن منظم اما در مقادیر کم مایعات تا بهبودی حالت تهوع
• خوردن وعده‌های غذایی کوچک و مداوم به جای سه وعده غذایی حجیم

در نهایت از درست جویدن غذای خود غافل نشوید. جویدن یکی از مهمترین مراحل هضم غذا است، بنابراین اگر غذای خود را به‌درستی نجوید، احتمال بروز مشکلاتی مانند نفخ و درد شکم در شما شدت می‌یابد.

بلافاصله بعد از غذا خوردن، دراز نکشید. این کار باعث بروز سوء هاضمه و سوزش سر دل در شما خواهد شد. بهتر است حداقل فاصله زمانی بین دو تا سه ساعت از غذا خوردن تا خوابیدن را رعایت کنید و برای تقویت بیشتر روند هضم غذا، پس از اتمام وعده غذایی، هم‌چنان در وضعیت قائم باقی بمانید.

درمان حالت تهوع بعد از غذا خوردن

علت حالت تهوع بعد از غذا خوردن، تعیین‌کننده نوع روش درمانی خواهد بود.

درمان آلرژی غذایی

پرهیز از مصرف مواد غذایی تحریک‌کننده که می‌تواند علائم گوارشی را در شما آغاز کند.

درمان بیماری کیسه صفرا

استفاده از داروهای حل‌کننده سنگ‌های صفراوی یا انجام روش جراحی کوله‌سیستکتومی برای برداشتن کیسه صفرا.

درمان رفلاکس گوارشی یا سوزش سر دل

چنانچه دچار حالت تهوع بعد از خوردن غذای چرب می‌شوید، بایستی از مصرف غذاهای پرچرب و ادویه‌دار اجتناب کرده و وزن خود را کاهش دهید. گزینه‌های دارویی ضد اسید و یا کاهش‌دهنده اسید معده، می‌توانند در کنترل این شرایط به شما کمک کنند. دکتر رفلاکس معده میتواند بهترین راهنمایی را به شما بکند.

درمان سندرم روده تحریک‌پذیر

بهتر است از مصرف غذاهایی که باعث تحریک معده شما می‌شوند، اجتناب کنید.

درمان بیماری حرکت

چنان‌چه قصد سفر کردن دارید، بهتر است در موقعیتی بنشینید که کمترین میزان حرکت را احساس کنید، مانند جلوی قطار و هواپیما.

درمان تهوع بارداری

غذاهای با فرآیند هضم‌کنندگی راحت مانند ماکارونی، نان تست و کراکر مصرف کنید.

درمان ویروس معده

بایستی به مدت چند روز استراحت کنید تا عفونت شما از بین برود. می‌توانید از غذاهای با هضم راحت، در این مدت استفاده کنید.

درمان استرس و اضطراب

می‌توانید به یک روان‌درمانگر یا روانشناس مراجعه کنید و روش‌های ریلکسیشن مانند مدیتیشن و یوگا را امتحان کنید.

گفتگوی آنلاین با پزشک روانشناس

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر هر از چند گاهی دچار حالت تهوع در هنگام غذا خوردن می‌شوید، شاید چندان نشانه هشدار‌دهنده‌ای برای شما نباشد، اما اگر این حالت ظرف یک هفته از بین نرود، بایستی توسط یک متخصص گوارش مورد ارزیابی قرار بگیرید. در صورت مشاهده هر یک از این علائم جدی، فورا به پزشک مراجعه کنید:

• وجود خون در استفراغ یا مدفوع
• درد قفسه سینه
• گیجی
• اسهالی که بیش از چند روز طول بکشد.
• تشنگی شدید، کاهش تولید ادرار، ضعف یا سرگیجه، که جزو علائم کم آبی بدن هستند.
• تب بیش از ۱۰۱.۵ درجه فارنهایت (۳۸.۶ درجه سانتیگراد)
• درد شدید در شکم
• ضربان قلب سریع
• استفراغ شدید یا مشکل در نگه داشتن غذا

در صورت بروز موارد زیر در کودکان زیر ۶ سال، با متخصص آنلاین اطفال تماس بگیرید:

• استفراغی که بیش از چند ساعت طول بکشد.
• مشاهده علائم کم آبی بدن، مانند عدم رطوبت یا رطوبت کم پوشک، بدون اشک‌ریزی یا گود شدن گونه‌ها
• وجود تب بالاتر از ۱۰۰ درجه فارنهایت (۳۷.۸ درجه سانتیگراد) در کودک شما
• اسهالی که بهبود نمی‌یابد.

در صورت مشاهده علائم زیر در کودکان بالای ۶ سال، با متخصص اطفال تماس بگیرید:

• استفراغ یا اسهالی که بیش از یک روز به طول بینجامد.
• مشاهده علائم کم آبی در کودک، مانند ادرار نکردن کودک، عدم اشک‌ریزی یا فرورفتن گونه‌ها
• وجود تب بیش از ۱۰۲ درجه فارنهایت (۳۸.۹ درجه سانتیگراد) در کودک

در صورتی که هر یک از این علائم باعث بروز نگرانی در شما شده با متخصص معده و گوارش برای دریافتن علت بروز این مشکل، در ارتباط باشید. و اگر امکان مراجعه حضوری را ندارید از طریق سامانه پذیرش۲۴، از پزشکان آنلاین متخصص معده و گوارش مشاوره بگیرید.

گفتگوی آنلاین با متخصص گوارش