با بچه های خجالتی چگونه رفتار کنیم؟
نشانه‌های کودک خجالتی و راهکارهای درمان این مشکل
فهرست مطالب
طریقه رفتار با کودک خجالتی و کمرو
طبق اصول روانشناسی، خجالتی یا کمرو بودن هر فرد ناشی از احساس ناخوشایند او در مورد خود است. نوعی ترس در برابر قضاوت دیگران که می‌تواند توانایی فرد را برای انجام کاری یا گفتن هر چیزی مهار کند. حتی می‌تواند از ایجاد روابط سالم نیز جلوگیری کند.
خجالتی بودن اغلب با عزت نفس پایین مرتبط است. همچنین ممکن است یکی از عوامل ایجاد اضطراب اجتماعی باشد. تجربه نشان داده است که رفتار خجالتی در نوزادان و کودکان خردسال طبیعی است. به عنوان مثال، یک نوزاد ممکن است در موقعیت‌های اجتماعی به والدین خود بچسبد، گریه کند یا با پنهان کردن سر یا بستن چشمان خود از تعامل اجتماعی اجتناب کند.
کودکان خجالتی در پیش دبستانی وقتی بچه‌های دیگر با آن‌ها صحبت می‌کنند، نمی‌توانند صحبت کنند. ممکن است پشت والدین خود پنهان شوند یا از شرکت در بازی‌ها اجتناب کنند.
یک کودک خجالتی در مدرسه ممکن است از پاسخگویی به سوالات در کلاس اجتناب کند. در دوست‌یابی مشکل داشته باشد. ترجیح دهد بنشیند و بازی دیگران را تماشا کند یا از انجام فعالیت‌های جدید اجتناب کند.
تحقیقات نشان داده‌اند که شدت کمرویی در کودکان متفاوت است و برخی از کودکان خجالتی‌تر از بقیه هستند. از نظر روانپزشکان، خجالتی بودن کودکان اشکالی ندارد زیرا بخشی از خلق‌وخوی منحصربه‌فرد آن‌ها برای تعامل با جهان است.
زمانی این مسئله نگران‌کننده می‌شود که در سنین نوجوانی و بزرگسالی نیز بروز کند. جالب است بدانیدکه نوع رفتار شما به عنوان والدین می‌تواند مانع از ظهور این مشکل شود. شما می‌توانید با حمایت از کودک خجالتی در شرایط اجتماعی و تشویق رفتارهای شجاعانه به او کمک کنید.
برخی از کودکان خجالتی و کمرو دچار اضطراب می‌شوند. بنابراین اگر کمرویی فرزند شما قابل توجه و تغییر آن دشوار است، صحبت با یک متخصص روانشناس یا روانپزشک کودکان می‌تواند کمک زیادی کند.
علائم و نشانه‌های کودک خجالتی
یکی از اولین نشانه‌های خجالتی بودن کودک که می‌تواند باعث نگرانی شود، این است که او هرگز نمی‌خواهد والدین خود را ترک کند. معمولا کودکانی‌که در تحصیلات خود ضعیف عمل می‌کنند یا برای دوست‌یابی مشکل دارند، باید از نظر کمرویی مورد ارزیابی قرار گیرند.
کناره‌گیری از فعالیت‌های اجتماعی، اضطراب و افسردگی می‌تواند ناشی از کمرویی باشد. کودکانی‌که مدام مورد تمسخر قرار می‌گیرند، ممکن است رفتارهای خشونت‌آمیزی برای جبران کمرویی از خود نشان دهند. اصولا خجالتی بودن کودک شما ممکن است مشکل‌ساز باشد اگر:
- شما یا فرزندتان به دلیل خجالتی بودن نمی‌توانید به جایی بروید.
- فرزند شما در شرایط اجتماعی مانند مهمانی یا مدرسه علائم اضطراب و انزوا از خود نشان می‌دهد.
- فرزند شما می‌گوید که احساس تنهایی می‌کند اما نمی‌داند چگونه با بچه‌های دیگر ارتباط برقرار کند.
- فرزند شما احساس می‌کند که نمی‌تواند در کلاس سوال بپرسد یا پاسخ سوالی را بدهد.
علل رایج خجالتی بودن کودک
طبق آمار، حدود ۱۵ درصد از نوزادان ذاتا با گرایش به کمرویی متولد می‌شوند. تحقیقات نیز تفاوت‌های بیولوژیکی را در مغز افراد خجالتی نشان داده‌اند. البته باید بدانید که خجالتی بودن کودک تحت تأثیر تجربیات اجتماعی آن‌ها نیز است. اعتقاد بر این است که اکثر کودکان خجالتی به دلیل تعامل نادرست با والدین دچار کمرویی می‌شوند. بنابراین اگرچه نمی‌توان علت قطعی برای کمرویی کودک ذکر کرد اما برخی دلایل احتمالی خجالتی بودن فرزند شما می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- ژنتیک. ژن‌های خاصی می‌توانند روی روحیه و شخصیت کودک تأثیر بگذارند.
- نوع شخصیت. برخی از افراد به طور طبیعی بیش از دیگران حساس و مستعد بروز ترس و اضطراب از شرایط بیرونی هستند. این مسئله می‌تواند در مورد کودک خجالتی شما صادق باشد.
- رفتار اکتسابی. کودکان اغلب با مشاهده والدین خود نحوه رفتار را یاد می‌گیرند. اگر شما فرد خجالتی هستید، ممکن است به کودک خود خجالتی بودن را بیاموزید.
- روابط خانوادگی. گاهی اوقات، کودکانی‌که در خانواده خود یا در کنار بزرگترها احساس امنیت نمی‌کنند، خجالتی می‌شوند. والدینی‌که بیش از حد مراقبت فرزند خود هستند نیز می‌توانند خجالت یا ترس را در فرزندان خود القا کنند.
- عدم تعامل اجتماعی. کودکانی‌که در چند سال اول فرآیند رشد خود از تعامل انسانی محروم هستند، ممکن است خجالتی شوند.
- انتقاد شدید. کودکانی‌که مدام توسط شخصیت‌های مهمی مانند والدین، معلمان یا دوستان مورد تمسخر، آزار و اذیت و یا انتقاد قرار می‌گیرند، تمایل به خجالتی بودن دارند.
- ترس از شکست. کودکانی‌که احساس می‌کنند شکست خورده‌اند یا در اثر محدودیت‌های خود رانده شده‌اند، می‌توانند علائم کمرویی از خود نشان دهند.
البته باید بدانید که گاهی خجالتی بودن در اثر وجود مشکلات روانی و جسمی دیگر است. مثلا:
- یک کودک با مشکل لکنت زبان ممکن است هنگام صحبت با دیگران علائمی از کمرویی را نشان دهد. معمولا چنین کودکی به دنبال تماس چشمی برای برقراری ارتباطات اجتماعی است و از اینکه شرایط او قابل درک نیست ناامید می‌شود.
- یک کودک مبتلا به اختلالات شنوایی ممکن است آنچه را که مردم می‌گویند نشنود، به آن پاسخ ندهد یا در پیروی از دستورالعمل‌ها دچار مشکل شود. در این شرایط مطمئنا بازخورد خوبی از محیط دریافت نخواهد کرد و منزوی خواهد شد.
- یک کودک مبتلا به اختلال طیف اوتیسم (ASD) ممکن است برای درک نشانه‌های اجتماعی مشکل داشته باشد. مانند کودکان دیگر بازی نکند و در ارتباطات اجتماعی بی‌علاقه به نظر برسد.
انواع کودک خجالتی
مشخص شده است که شدت کمرویی در کودکان متفاوت است. بسیاری از کودکان با علائم کمرویی خفیف می‌توانند با افزایش سن بر این مشکل غلبه کنند. برخی به دلیل اضطراب و ترس مداوم واقعا ناتوان می‌شوند. اصولا کمرویی طیف وسیعی از رفتارها را در بر می‌گیرد. به همین دلیل، طبیعی است که گاهی کودکان در شرایط جدید احساس خجالتی بودن کنند.
برخی از فرهنگ‌ها مانند فرهنگ ایالات متحده، خجالتی بودن را رفتاری منفی تلقی می‌کنند. در حالیکه برخی از فرهنگ‌های آسیایی تمایل دارند که کمرویی را رفتاری مثبت بدانند.
آیا امکان پیشگیری از رفتارهای یک کودک خجالتی وجود دارد؟
طرق تجربه برای پیشگیری یا مدیریت کمرویی، والدین و معلمان می‌توانند به کودک در پرورش مهارت‌های زیر کمک کنند:
- مقابله با تغییرات
- مدیریت خشم
- استفاده از طنز
- نشان دادن دلسوزی
- قاطع بودن
- مهربان بودن
- کمک به دیگران
- حفظ اسرار
برخورداری از همه این توانایی‌ها می‌تواند به کودک خجالتی کمک کند تا در بین همسالان خود راحت‌تر رفتار کند و علائم کمرویی از خود نشان ندهد. بنابراین شما به عنوان والدین نقش تاثیرگذاری در پیشگیری از بروز خجالتی بودن کودک سه ساله یا خجالتی بودن کودک دو ساله دارید!
انواع راه‌های درمان مشکلات یک کودک خجالتی
گاهی علائم یک کودک خجالتی سریع تشخیص داده و درمان نمی‌شوند زیرا برخلاف بسیاری از اختلالات عاطفی، کمرویی اغلب منجر به ایجاد مشکل در کودک نمی‌شود. غالباً هیچ عصبانیت یا رفتار تهاجمی برای تحریک والدین به سمت درمان وجود ندارد.
معمولا درمانگران می‌توانند کمرویی کودک را با مشارکت در فعالیت‌هایی مانند بازی ارزیابی کنند. آن‌ها همچنین می‌توانند از عروسک‌ها برای تشخیص مشکل کودک استفاده کنند.
اصولا درمان به موقع و غلبه بر کمرویی شدید برای ایجاد عزت نفس سالم ضروری است. زیرا خجالتی بودن می‌تواند منجر به بروز مشکلات در مدرسه و ایجاد روابط اجتماعی شود. مراجعه به یک روانشناس کودک می‌تواند به کودک خجالتی کمک زیادی کند. می‌تواند به او مهارت‌های اجتماعی، نحوه آگاهی از علائم کمرویی و راهکارهای برای درک اینکه گاهی کمرویی ناشی از تفکرات غیر منطقی است را آموزش دهد.
تکنیک‌های آرامش‌بخشی مانند تنفس عمیق می‌توانند به کودکان و بزرگسالان کمک کنند تا با اضطراب خود کنار بیایند که ممکن است زمینه‌ساز کمرویی باشد. در مورد بازی درمانی برای کودکان خجالتی، با روانشناس صحبت کنید. در موارد نادر، کودک خجالتی نیاز به دارو درمانی برای تسکین اضطراب دارد.
با کودک خجالتی چگونه رفتار کنیم؟
احتمالا تا الان متوجه شده‌اید که مشکل کمرویی همیشه با گذشت زمان از بین نمی‌رود. پس کودکان باید یاد بگیرند که در هنگام ارتباط با دیگران اعتماد به نفس بیشتری داشته باشند و راحت‌تر رفتار کنند. توجه به نکات زیر می‌تواند کمک زیادی به شما در مورد نوع نحوه رفتار با یک نوزاد یا کودک خجالتی کند:
- به کودک خود زمان دهید تا احساس راحتی کند. او را مجبور نکنید سریع به آغوش بزرگسالان ناآشنا برود. در عوض، فرد بزرگسال را تشویق کنید تا با بازی در کنار کودک شما به آرامی به او نزدیک شود.
- در موقعیت‌های اجتماعی مانند گروه‌های بازی یا گروه‌های والدین، در کنار فرزند خود بمانید و او را برای کاوش بیشتر تشویق کنید. همانطورکه کودک شما احساس راحتی می‌کند، می‌توانید به تدریج برای دوره‌هایی کوتاه از او دور شوید. به عنوان مثال، در حالیکه کودک شما روی زمین بازی می‌کند با سایر بزرگسالان روی صندلی بنشینید. در صورت نیاز می‌توانید گاهی کنار فرزند خود بازگردید.
- به فرزند خود نشان دهید که احساسات طبیعی دارد و شما به او در مدیریت آن‌ها کمک خواهید کرد. به عنوان مثال، اگر هنگام ورود به مهمانی از شما جدا نمی‌شود، برای چند دقیقه صبر کنید و همراه کودک به کل فضای مهمانی نگاه کنید تا اضطراب او کم شود.
- از دادن آرامش بیش از حد به فرزند خود اجتناب کنید. زیرا این پیام را می‌دهد که شما نیز فکر می‌کنید وضعیت ترسناک است. توجه اضافی ممکن است به طور تصادفی رفتار خجالتی فرزند شما را تشویق کند.
- فرزند خود را به رفتارهای شجاعانه مانند پاسخ دادن به دیگران به جای تماس چشمی، ترغیب کنید. برای این کار باید در مورد کارهایی که فرزند شما انجام می‌دهد دقیق باشید.
- سعی کنید رفتارهای اجتماعی خود را با اعتماد به نفس کافی نشان دهید تا فرزند از شما یاد بگیرد. به عنوان مثال، وقتی شخصی به شما سلام می‌کند همیشه محکم و با احترام سلام کنید.
- اگر کسی می‌گوید که فرزند شما خجالتی است، عبارت او را به آرامی در مقابل فرزند خود تصحیح کنید. اجازه ندهید دیگران به فرزند شما برچسب خجالتی بودن بزنند. این کار نشان می‌دهد که شما احساس کودک خود را درک می‌کنید و حتی می‌توانید با این وضعیت کنار بیاید.
- فرزند خود را تشویق کنید در مورد دلایل کمرویی خود صحبت کند. اینکه از چه چیزی می‌ترسد؟ در مورد زمان‌هایی که در زندگی خود خجالتی بوده‌اید و چگونه بر آن‌ها غلبه کرده‌اید با فرزند خود صحبت کنید. از آنجایی‌که کودکان خردسال اغلب والدین خود را بی‌نقص می‌بینند، اعتراف به خجالتی بودن شما می‌تواند باعث شود که کودک احساس بهتری داشته باشد و اضطراب کلی او کاهش یابد.
- فرزند خود را عمداً وارد موقعیت‌های جدید کنید. ابتدا تغییرات کوچکی در رفتار او را دنبال کرده و به تدریج آن‌ها تقویت کنید. به عنوان مثال، اگر به کسی که به تازگی با او آشنا شده است سلام کرد، به او پاداش دهید. همیشه حامی او باشید.
- اجازه دهید فرزند شما کاری را که از انجام آن هراس دارد، در مقابل شما انجام دهد. او را به خاطر مهارت‌هایی که به دست آورده است تحسین کنید.
اگر کودک خجالتی شما در سن مدرسه است، بهتر است به نکات زیر نیز توجه کنید:
- کودک خجالتی خود را به همبازی شدن تشویق کنید. اگر فرزند شما به خانه یکی از دوستانش دعوت شده است، بهتر است در ابتدا با او باشید تا احساس راحتی بیشتری کند. شما می‌توانید به تدریج زمانی را که با او در خانه دوستانش می‌گذرانید، کاهش دهید.
- تمرین‌های مربوط به مدرسه را با فرزند خود در خانه تمرین کنید. این کار به کودک شما کمک می‌کند تا وقتی در کلاس در مقابل هم‌کلاسی‌های خود می‌ایستد، احساس راحتی بیشتری داشته باشد.
- کودک خود را به انجام برخی از فعالیت‌های فوق‌برنامه تشویق کنید. سعی کنید مواردی مانند ورزش یا شعرخوانی‌های گروهی را پیدا کنید که رفتار اجتماعی کودک خجالتی را تقویت می‌کنند.
- از مقایسه‌های کودک خجالتی با خواهر، برادر یا دوستانش خودداری کنید.
- با تشویق به انجام اقدامات کوچک، به تقویت عزت نفس کودک خجالتی خود کمک کنید. مثلا با او تمرین کنید که هر روز به معلم کلاس خود بلند سلام کند.
در میان نکات مطرح شده، می‌توانید پاسخ سوالاتی مانند چه ورزشی برای کودکان خجالتی مناسب است؟ با کودک خجالتی چکار کنیم؟ کودک خجالتی را چطور اجتماعی کنیم؟ را بیابید.
درمان مشکلات یک کودک خجالتی با داروهای گیاهی
مطمئنا مصرف بعضی از داروهای گیاهی می‌تواند سطح اضطراب کودک شما را کاهش دهد. مشکلی‌که معمولا باعث تشدید یا آغاز کمرویی کودک می‌شود. داروهای گیاهی مانند:
- بیدمشک
- گل گاوزبان
- بابونه
- اسطوخودوس
- بهارنارنج
البته باید بدانید که مصرف بیش از حد داروهای گیاهی برای کودکان خطرناک است و ممکن است باعث بروز واکنش‌های آلرژیک شود.
درمان مشکلات یک کودک خجالتی با طب سنتی
خوشبختانه طب سنتی نیز راه حل‌های جالبی برای رفع مشکلات کودک خجالتی دارد. از نظر متخصص طب سنتی ابتدا باید مزاج کودک اصلاح شود. کودکان با مزاج سرد و بلغمی بیشتر در معرض این مشکل رفتاری هستند.
گفتگو با متخصص طب سنتی و اصلاح مزاج
بنابراین بهتر است بیشتر به کودک خود غذاهایی با طبع گرم مانند خرما، نارگیل، موز و انبه بدهید. در مرحله بعد انجام رایحه درمانی یا ماساژ بدن با روغن‌های اساسی مانند زیتون و کنجد نیز کمک زیادی می‌کند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
نباید فراموش کنید که یک کودک خجالتی معمولا در موقعیت‌های ناآشنا یا هنگام تعامل با دیگران مضطرب می‌شود. اگرچه مشکل اغلب کودکان با افزایش سن و کمک والدین برطرف می‌شود اما زندگی آینده برخی از آن‌ها به دلیل کمرویی دچار مشکلات زیادی می‌شود. پس در موارد شدید و غیر قابل کنترل حتما به روانشناس یا روانپزشک کودکان مراجعه کنید.
اگر شرایط مراجعه حضوری را ندارید، از صدها پزشک آنلاین روانشناسی پذیرش ۲۴، مشاوره آنلاین تلفنی و متنی بگیرید و مشکلات خود را مطرح کرده و از مشاوره‌های آن‌ها استفاده کنید.
سلام دخترم ۷ ساله شه چون بعضی حرفهارو شکسته میزنه تومدرسه نمی تونه روان خوانی کنه بااین که بلده لطفا راهنمایی کنین ممنون
سلام پسرم کلاس چهارم هست تو مدرسه با کسی حرف نمیزنه هیچ دوستی نداره مگه خجالت میکشم و روابط اجتماعشم خوب نیست باید چکار کنم
سلام دخترمن وقتی واردیک جمعی ازبچه ها میشه اثلا بلندنمیشه بره بابچه ها بازی کنه بایدیکی ازبچه ها بیادوبگه پاشوبریم بازی که بره وگرنه نمیره چیکارباید کرد که خوب بشه باتشکر
سلام وقت بخیر پسرم ۷ سالش کلاس اول تو کلاس خجالتی معلمش وقتی درس میپرسه با اینکه بلده نمیتونه جواب بده وخیلی اروم صحبت میکنه در حالی که تو خونه شلوغه لطفا راهنماییم کنید
من پسرم پیش دبستانی خیلی خجالتی جوری که صداش در نمیاد تو کلاس اصلن با کسی نمیتونه ارتباط بر قرار کنه چکارباید کنم
سلام پسر من تو صحبت کردن یکم شکسته حرف مزنه برا همین تو کلاس پیش دبستانی خانمش میگه اصلن حرف نمزنه چکار باید کنم
من بچگیم خیلی خجالتی بودم الان عقده ای شدم
عین من…….
سلام وقت شما بخیر. من پسر ۷ ساله دارم که در روابط با دیگران ضعیف عمل میکنه و دچار خجالت و استرس میشه. به طوری که کلاس قوتسال بردمش اصلا بازی نکرد تو خونه عالی انجام میده. و تو خونه به هیچ عنوان مشکل نداره. ولی تو باشگاه که جای شلوغیه جلوی بقیه استرس می گیره. البته تو درسشم عالیه هیچ مشکلی نداره.میشه لطفا راهنمایی بفرمایید
به ارامی وارد جریانات اجتماعیش کنید
سلام وقت شما بخیر. من پسر ۸ ساله دارم که در روابط با دیگران خیلی ضعیف عمل میکنه و دچار خجالت و استرس میشه. به طوری که کلاس زبان‌بردمش گفتن اصلا همکاری نمیکنه. والان باشگاه میره استادش میگه دیگه نیارش .چون اصلا فن نمی زنه و توجه نمیکنه. در حالیکه همون فنو تو خونه عالی انجام میده. و تو خونه به هیچ عنوان مشکل نداره. ولی تو باشگاه که جای شلوغیه جلوی بقیه استرس می گیره. البته تو درسشم عالیه هیچ مشکلی نداره.
لطفا کمکم کنید من خیلی نگران این موضوعم
سلام به روانشناس مراجعه کنین ،کمکتون میکنه نگران نباشین .
سلام وقت بخیر
پسر من هم این مشکل را داره و پزشک ۳ تا قرص ضد اضطراب تجویز کرده نمیدونم خوب میشه یا نه