ماموگرافی چیست و برای چه انجام می‌شود؟

همه آن چیزی که باید در مورد روش ماموگرافی سینه بدانید

ماموگرافی یک روش عکس‌برداری از سینه است که به‌عنوان یک ابزار غربالگری تشخیص سرطان پستان مورد استفاده قرار می‌گیرد. همراه با معاینات منظم پزشکی و خود آزمایی ماهیانه سینه، ماموگرافی یک بخش کلیدی در تشخیص زودهنگام سرطان پستان به‌حساب می‌آید.

حتی اگر فکر کردن به درد ناشی از ماموگرافی برای شما آزاردهنده است، با این وجود ماموگرافی سالیانه بعد از ۴۰ سالگی برای زنان می‌تواند به‌عنوان یک روش تشخیصی موثر حائز اهمیت باشد. در ادامه به‌صورت مفصل‌تری شما را با روش تصویربرداری ماموگرافی آشنا می‌کنیم.

علت ماموگرافی چیست؟

طبق گفته موسسه ملی سرطان، سرطان سینه بعد از سرطان پوست، دومین سرطان شایع زنان در آمریکا است. اما اگر پزشک شما روش تصویر‌برداری ماموگرافی را به‌عنوان یک آزمایش معمول برای بررسی روند سرطان یا تغییرات مشاهده شده در بافت سینه توصیه کند، به‌عنوان ماموگرافی غربالگری شناخته می‌شود.

مشاوره آنلاین دکتر زنان

ماموگرافی غربالگری چیست؟

ماموگرافی غربالگری روشی است که در آن چندین تصویر از بافت سینه گرفته می‌شود تا تغییرات بافت پستان مورد بررسی‌های دقیق‌تری قرار گیرد. زنانی که با داشتن سابقه خانوادگی سرطان سینه و سرطان تخمدان بیشتر در معرض ابتلا به سرطان قرار دارند، احتمالا از سنین زیر ۴۰ سالگی باید غربالگری‌های ماموگرافی را انجام دهند. البته بهتر است به این نکته توجه داشته باشید که اگر در معرض خطر بالای ابتلای به سرطان سینه هستید، ممکن است علاوه بر ماموگرافی سالیانه، نیاز به انجام MRI پستان نیز داشته باشید.

اما در صورتی که یک توده غیرطبیعی یا علائم دیگری در سینه همچون ترشحات نوک سینه مشاهده شود، احتمالا پزشک روش ماموگرافی تشخیصی را به شما توصیه خواهد کرد. دقت داشت باشید که داشتن پروتز سینه نیز ممکن است لزوم انجام این روش تصویربرداری را در شما بیشتر کند.

ماموگرافی‌های تشخیصی طیف گسترده‌تری از ماموگرافی‌های غربالگری دارند. روش‌های تشخیصی به‌طور معمول به اشعه ایکس بیشتری نیاز دارند تا بتوانند از چندین موقعیت سینه را مورد بررسی‌های دقیق‌تری قرار دهند. البته به کمک این روش امکان بزرگنمایی تصویر برای پزشک رادیوگرافیست وجود خواهد داشت.

این امکان وجود دارد که به‌دنبال یک نتیجه غیرطبیعی از ماموگرافی غربالگری، انجام ماموگرافی تشخیصی توسط پزشک زنان درخواست شود. بدین ترتیب بافت مشکوک سینه به صورت دقیق‌تر مورد ارزیابی پزشک زنان قرار می‌گیرد.

عمل ماموگرافی چگونه انجام می‌شود؟

• برنامه ریزی:

سینه‌ها در طول قاعدگی و یک هفته قبل از آن حساسیت بالایی دارند، بنابراین سعی کنید ماموگرافی خود را برای یک تا دو هفته پس از شروع قاعدگی برنامه‌ریزی کنید. اگر دارای پروتز سینه هستید، هنگام تعیین وقت معاینه این موضوع را به رادیولوژیست خود اطلاع دهید.

• اقدامات احتیاطی:

اگر باردار هستید یا فکر می‌کنید احتمال بارداری ممکن است در شما وجود داشته باشد، لطفاً قبل از تعیین زمان ماموگرافی با پزشک خود در این باره مشورت کنید. گزینه‌های در دسترس دیگری وجود دارند که می‌توانند به شما توصیه شوند.

• تغذیه با شیر مادر:

در صورتی که در حال شیردهی هستید، به تکنسین رادیولوژی این موضوع را اطلاع دهید.

• بهداشت شخصی:

در روز تصویربرداری از مصرف هرگونه دئودورانت، پودر زیر بغل، لوسیون و عطر خودداری کنید.

• پوشاک:

شما باید لباس خود را از کمر به بالا از تن خارج کرده و از روپوش مخصوص استفاده کنید. یک قفسه لباس برای نگه داری وسایل شخصی معمولا به شما ارائه می‌شود. لطفاً همه پیرسینگ‌ها، همه جواهرات و اشیای قیمتی خود را در خانه بگذارید.

با توجه به وضعیت پزشکی شما، معمولا ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی ممکن است آمادگی‌های خاصی را از شما درخواست نماید.

• در طول اسکن:

در هنگام تصویربرداری، شما در مقابل یک دستگاه اشعه ایکس که مخصوص ماموگرافی طراحی شده است، قرار خواهید گرفت. یکی از اعضای تیم رادیولوژی در کنار شما قرار گرفته و یکی از سینه‌های شما را بر روی سکویی قرار می‌دهد. در ادامه تنظیمات سکو را انجام می‌دهد تا با قد شما مطابقت داشته باشد. سر، بازوها و تنه شما به گونه‌ای قرار خواهند گرفت که بتوانند بدون مانع از سینه‌های شما عکس‌برداری کنند.

سینه‌های شما به‌تدریج توسط یک صفحه پلاستیکی شفاف به سکو فشرده می‌شوند. بعد از اعمال چند ثانیه فشار، بافت پستان پخش می‌شود. این فشار خطرناک نیست، اما می‌تواند کمی ناراحت‌کننده باشد. اگر ناراحتی زیادی را تجربه کردید، این مورد را به تیم رادیولوژی اطلاع دهید.

سینه شما باید فشرده شود تا ضخامت آن یکنواخت گردیده و اشعه ایکس به بافت سینه نفوذ پیدا کند. این فشار همچنین باعث بی‌حرکت نگه داشته شدن سینه‌ها شده و تاری تصویر ناشی از حرکت را کاهش می‌دهد تا بدین ترتیب دوز تابش مورد نیاز را نیز به حداقل برسد. در طول مدت کوتاه قرار گرفتن در معرض اشعه ایکس، از شما خواسته می‌شود تا هم‌چنان که در حالت ایستاده قرار گرفته اید، نفس خود را حبس کنید.

• بعد از عکس‌برداری

پس از تهیه تصاویر از هر دو سینه، ممکن است از شما خواسته شود منتظر بمانید تا تیم رایولوژی کیفیت تصاویر شما را مورد بررسی قرار دهند. اگر نمای تصاویر به دلایل فنی کافی نباشد، ممکن است مجبور شوید قسمتی از تصویر‌برداری را مجددا تکرار کنید. کل روش این معمولاً کمتر از ۳۰ دقیقه طول به‌طول می‌انجامد. پس از آن، می‌توانید لباس‌های معمولی خود را بپوشید و فعالیت‌های معمول خود را از سر بگیرید.

فواید ماموگرافی چیست؟

از جمله مزایای این روش تصویربرداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ماموگرافی غربالگری خطر مرگ ناشی از سرطان سینه را کاهش داده و برای تشخیص انواع سرطان سینه، از جمله سرطان تهاجمی داکتال (invasive ductal) و سرطان لوبولار (lobular cancer) مفید است.
• از آن جایی که توده های سرطانی کوچک، گزینه‌های درمانی بیشتری را در اختیار بیمار قرار می‌دهند، ماموگرافی غربالگری توانایی پزشک را در تشخیص تومورهای کوچک بهبود می‌بخشد.
• استفاده از ماموگرافی غربالگری می‌تواند روند تشخیص رشد بافت‌های غیرطبیعی کوچک که محدود به مجاری شیری در سینه هستند را افزایش دهد. این بافت‌های غیرطبیعی کوچک با نام کارسینوم مجرای درجا (DCIS) شناخته می‌شوند.
• پس از تصویربرداری با اشعه ایکس، هیچ اشعه‌ای در بدن شما باقی نمی‌ماند.
• اشعه ایکس معمولاً هیچ عارضه جانبی در محدوده تشخیصی بافت سینه بر جای نمی‌گذارد.

عوارض ماموگرافی چیست؟

روش ماموگرافی کاملا بی‌خطر است. مانند هر نوع روش تصویربرداری با اشعه ایکس، شما در معرض مقادیر بسیار کمی از اشعه در طول ماموگرافی قرار خواهید گرفت. با این حال، مزایای تشخیص دقیق بسیار بیشتر از، خطر قرار گرفتن در معرض اشعه بسیار کم است.

در حدود ۵ تا ۱۵ درصد ماموگرافی‌های غربالگری دارای نتیجه مثبت کاذب هستند. به‌عبارتی نیاز به انجام آزمایشات بیشتری مانند ماموگرافی ثانویه یا سونوگرافی دارند. در صورت مشاهده موارد غیرطبیعی ممکن است ارزیابی‌های دقیق‌تری مانند نمونه‌برداری از بافت سینه توسط پزشک صورت پذیرد.

تخمین زده شده که زنان در سنین ۴۰ تا ۴۹ سال که به صورت سالیانه تحت انجام ماموگرافی‌های غربالگری بوده‌اند، حدود ۳۰ درصد احتمال مثبت گزارش شدن این روش در آنها وجود داشته است. از این میزان افراد هم ۷ تا ۸ درصد به نمونه‌برداری از بافت سینه ختم شده است.

اگر زنان باردار قبل از تاریخ زایمان خود به ماموگرافی نیاز داشته باشند، معمولاً در حین انجام تصویربرداری از پیش بند سربی برای محافظت جنین آنها استفاده می‌شود.

محدودیت‌های ماموگرافی چیست؟

در حالی که امروزه ماموگرافی به‌عنوان بهترین ابزار غربالگری سرطان سینه به شمار می‌رود، با این وجود ماموگرافی قادر به تشخیص همه انواع سرطان‌های سینه نمی‌باشد. به این حالت نتیجه منفی کاذب گفته می‌شود. از طرف دیگر، این امکان وجود دارد که ماموگرافی یک نتیجه غیر عادی را گزارش کند ولی در واقعیت هیچ سرطانی وجود نداشته باشد که به این حالت نتیجه مثبت کاذب گفته می‌شود.

تصاویر و نتایج به‌ دست آمده از ماموگرافی غربالگری اغلب برای تعیین قطعی وجود بیماری خوش خیم یا بدخیم کافی نیست. در صورت وجود ناهنجاری‌ها، رادیولوژیست شما ممکن است مطالعات تشخیصی بیشتری را توصیه کند.

بسیار مهم است که بدانیم همه سرطان‌های سینه در ماموگرافی قابل مشاهده نیستند. از طرفی تفسیر نتیجه ماموگرافی ممکن است دشوار باشد چرا که یک سینه طبیعی در هر زن متفاوت به نظر می‌رسد. همچنین بهتر است بدانید که در صورت استفاده از برخی مواد خاص و وجود پودر یا محلول روی سینه ها و همچنین وجود پروتزهای سینه، ممکن است از وضوح تصویر رادیوگرافی بکاهند. از آنجا که مشاهده و تشخیص برخی از سرطان‌های سینه دشوار است، یک متخصص رادیولوژی ممکن است بخواهد تصویر فعلی را با نتیجه آزمایشات قبلی مورد مقایسه قرار دهد.

ایمپلنت‌های سینه می‌توانند مانع خواندن دقیق ماموگرافی شوند زیرا پروتز‌های سیلیکونی و نمکی در اشعه ایکس شفاف نیستند و قادرند نمای واضح بافت‌های اطراف خود را مسدود کنند. این حالت به‌ویژه زمانی روی نتیجه تاثیر‌گذارتر است که پروتز در جلوی قفسه سینه قرار گرفته باشد. تکنسین‌ها و رادیولوژیست‌های باتجربه می‌دانند چگونه سینه‌ها را با‌دقت فشرده کنند تا بدون پارگی پروتز، تصویر گرفته شده از طریق ماموگرام کیفیت بهتری داشته باشد.

تحقیقات در مورد انواع روش‌های تصویربرداری سینه در حال انجام است. به کارگیری این روش‌ها می‌تواند به تشخیص زودهنگام سرطان پستان کمک کرده و دقت تشخیص بیماری‌های غیرسرطانی را از سرطان سینه چندین برابر کند.

نتیجه ماموگرافی چیست؟

تصاویر حاصل از ماموگرافی که به صورت سیاه و سفید از بافت سینه شما گرفته شده‌اند، قادرند رسوبات کلسیمی در سینه که با اصطلاح کلسیفیکاسیون (calcification) نامیده می‌شوند را شناسایی کنند. از روش تصویربرداری ماموگرافی به‌منظور مشاهده توده‌های سرطانی و غیرسرطانی استفاده می‌شود. توده‌های غیرسرطانی معمولا کیست‌های طبیعی هستند که در طی چرخه قاعدگی ممکن است به‌صورت گهگاه ایجاد شده و از بین بروند.

میکروکلسیفیکاسیون در ماموگرافی چیست؟

کلسیفیکاسیون به رسوبات کلسیمی در بافت پستان اشاره می‌کند. این رسوبات معمول بوده و اکثر آنها غیرسرطانی هستند. زمانی که بخش اعظمی از میکروکلسیفیکاسیون یا توده‌های ریز کلسیمی در ناحیه خاصی از بافت سینه مشاهده شوند، به آنها گروه گفته می‌شود.

تراکم فیبروگلاندولار به چه معناست؟

بافت فیبروگلاندولار (Fibroglandular tissue) به نواحی از سینه که حاوی غدد شیری و مجاری شیری باشد، اشاره می‌کند. فیبروگلاندولار متراکم به مناطق پر تراکم در سینه اطلاق می‌شود، که بافت طبیعی آنها در ترکیب با چربی است.

نشانگر کلیپ (clip marker)  چیست و چرا از آنها استفاده می‌شود؟

پس از انجام روش ماموگرافی غربالگری، تنها درصد کمی از زنان با یافته‌هایی در نتیجه آزمایش خود مواجه می‌شوند که ممکن است به بررسی‌های بیشتری نیاز داشته باشد. این کار نوعی یادآوری محسوب می‌گردد. اگر برای زنانی این نشانگر یادآور اعمال شود یعنی آنها نیاز به انجام تصویربرداری‌هایی بیشتری دارند. در این میان هم تنها دو درصد از زنان نیاز به نمونه‌برداری پیدا خواهند کرد. در حین نمونه‌برداری، متخصص رادیولوژیست یک گیره فلزی کوچک در سینه قرار می‌دهد تا در صورت نیاز به آزمایش بیشتر، محل بیوپسی را تعیین کند.

سینه‌های هتروژن در ماموگرافی به چه معناست؟

اگر در برگه نتیجه ماموگرافی شما عنوان شده که: “دارای تراکم هتروژن هستید که می‌تواند توده های کوچک را پنهان کند” بدین معنا است که دارای بافت متراکم نسبت متوسطی هستید که این حالت شایع بوده و جای نگرانی نیست. گاهی اوقات، بافت متراکم می‌تواند مشاهده دقیق ماموگرافی را دشوار کند. در صورت لزوم شما و پزشک خود می‌توانید گزینه‌های غربالگری تکمیلی (یعنی روش غربالگری علاوه بر ماموگرافی) را مورد بحث قرار دهید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

ماموگرافی ممکن است برای غربالگری یا برای تشخیص مورد استفاده قرار گیرد. زنان بالای ۳۰ سال در صورت داشتن علائمی مانند توده قابل لمس، ضخیم‌شدن یا سفت‌شدن پوست سینه، ترشحات یا کشیدگی رو به عقب نوک سینه، زخم نوک سینه یا درد پستان، باید تحت انجام ماموگرافی تشخیصی قرار گیرند.

دکتر آنلاین زنان

زمانی که معاینه پزشکی و سابقه خانوادگی دقیقی در دسترس نباشد، ممکن است از ماموگرافی برای ارزیابی درد سینه استفاده شود. زنان دارای سینه‌های متراکم، برآمده و یا بسیار بزرگ ممکن است با ماموگرافی غربالگری شوند، زیرا انجام معاینه فیزیکی ممکن است برای آنها با دشواری همراه باشد.

زنانی که در معرض خطر بالای سرطان سینه قرار داشته یا سابقه سرطان سینه دارند ممکن است به طور معمول با ماموگرافی غربالگری شوند. البه در این میان ممکن است دلایل دیگری وجود داشته باشد تا پزشک زنان به شما انجام ماموگرافی را توصیه کند.

خبر خوب این که شما می‌توانید سوالات خود را در رابطه با علائم و مشکلات سینه از مشاوره آنلاین دکتر زنان پذیرش ۲۴ بپرسید.