علت ضعیف شدن چشم کودکان و علائم ضعیفی چشم در کودکان چیست؟

ضعیف شدن چشم کودکان چرا اتفاق می‌افتد؟

چشمان کودکان نیز همانند بزرگسالان ممکن است دچار ضعیف‌شدن شوند و آنها نیاز به استفاده از عینک‌های با عدسی‌های قوی‌تر داشته باشند. اما آیا والدین باید نگران بروز این مسئله باشند؟ و یا این که علت بالا رفتن شماره چشم کودکان چیست؟

اگر بخواهیم به صورت شفاف‌تر شما را با این مسئله آشنا کنیم با یک مثال این کار را انجام می‌دهیم. تصور کنید که هر ساله والدین بدون اندکی تعلل برای فرزندان‌شان لباس جدیدی خریداری می‌کنند چرا که کودکان‌شان نسبت به لباس خود بزرگ‌تر شده‌اند و به یک شلوار و کفش جدید نیاز دارند. این موضوع در مورد عینک‌های طبی نیز صدق می‌کند، بنابراین همانند تغییرات رشدی کودک، چشمان او نیز از این قاعده مستثنی نخواهند بود.

نظارت بر بینایی فرزندتان شاید حتی مهم‌تر از بررسی بینایی خود شما باشد، چرا که کودکان اغلب قادر به بازگویی مشکلات خود نیستند و یا آن را مشکل نمی‌پندارند.

اگر نگران بینایی فرزندتان هستید و در او تغییرات خاصی را مشاهده کردید می‌توانید این موارد را با متخصص بینایی سنجی یا اپتومتریست مطرح نمایید.

گفتگوی آنلاین با متخصص اطفال

تغییرات چشمی کودکان

نوزادان با چشم‌هایی به طول حدود ۵/۱۶ میلی‌متر متولد می‌شوند. رشد طولی چشم‌ها در سنین ۲۰ و ۲۱ سالگی متوقف می‌شود و به طول ۲۴ میلی‌متر می‌رسد. روشی که از طریق آن چشم‌ها نور را به درون شبکیه منعکس می‌کنند می‌تواند حتی تحت تاثیر رشد چشم تغییر کرده و این ویژگی برای موقعیت جدید اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند.

آیا باید نگران نزدیک‌بینی کودک باشم؟

اگر مرحله طویل شدن رشد چشم افزایش یابد ممکن است باعث ایجاد نزدیک‌بینی در آنها شود. کودکانی که نزدیک‌بینی آنها به سرعت در حال افزایش بوده و یا از نوع متوسط ​​تا شدید باشد، در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های شبکیه و سایر بیماری‌های چشمی تهدید‌کننده بینایی در بزرگسالی خواهند بود.

در طول چند سال اول زندگی، کودکان عمدتاً به تعامل با محیط اطراف خود می‌پردازند، بنابراین این ارتباط با محیط پیرامون آنها را نیازمند به استفاده از بینایی دور و متوسط می‌کند.

هنگامی که کودک مدرسه رفتن را آغاز می‌کند، تمرکز بیشتری روی ارتباط برقرار کردن با کامپیوتر و کتاب خواندن می‌کند. در نتیجه چشم‌های آن‌ها ممکن است در نتیجه کنار آمدن با این میدان دید، نزدیک‌بین‌تر شود.

نزدیک‌بینی پیشرونده

نزدیک‌بینی در حالت پیشرفت ممکن است بر روی کودکان مدرسه‌ای تأثیر بیشتری بگذارد، چرا که امکان شدت یافتن نزدیک‌بینی آنها در طول سال‌های تحصیل شان همچنان وجود دارد. در نتیجه اغلب به طور چشمگیری، هر ۶ تا ۱۲ ماه، می‌تواند باعث بالا رفتن شماره چشم کودک شود.

همزمان با رشد چشم‌ها، نزدیک‌بینی آنها نیز تا مدت‌ها به روند شدت یافتن خود ادامه می‌دهد. بنابراین بایستی به خاطر داشته باشید که هم زمانی که چشم رشد می‌کند، می‌تواند باعث تغییر شماره عدسی عینک در آنها شود.

مهم است بدانید که نزدیک‌بینی پیشرونده می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های جدی چشمی از نوع تهدید کننده بینایی را در آینده افزایش دهد.

مدیریت نزدیک‌بینی

برای کودکان مبتلا به نزدیک‌بینی، بایستی عینک طبی مورد نیاز آنها تهیه شود. در حالی که در برخی از کودکان، پیشرفت نزدیک‌بینی تدریجی است، در برخی دیگر احتمال رشد آن سریع‌تر است و می‌تواند یک علت بالا رفتن شماره چشم کودکان تلقی شود. دقت کنید شماره عینک آنها باید به‌سرعت به روز شود.

البته این امکان وجود دارد که چشم پزشک گزینه درمانی دیگری به نام مدیریت نزدیک بینی را به شما پیشنهاد دهد. این برنامه شامل تعدادی گزینه درمانی برای آهسته کردن سرعت روند نزدیک‌بینی کودک شما خواهد بود.

تنبلی چشم چیست؟

به طور کلی زمانی که بینایی یکی از چشمان آن طور که باید رشد نکند، تنبلی چشم رخ داده است. پزشکان به طور اختصاصی به این حالت آمبلیوپی (amblyopia) می‌گویند. بدون درمان رها شدن این وضعیت به مرور زمان می‌تواند باعث شود که مغز پیام‌های ارسالی از چشم ضعیف را نادیده بگیرد. در نتیجه این وضعیت قادر است باعث مشکلات دائمی بینایی شود.

نشانه‌های تنبلی چشم

آمبلیوپی در دوران کودکی، معمولا از سنین ۶ تا ۹ سالگی شروع می‌شود. شناسایی علائم ضعیف شدن چشم در کودکان و درمان تنبلی چشم قبل از ۷ سالگی، بهترین شانس اصلاح کامل این بیماری را به ارمغان می‌آورد.

علائم رایج تنبلی چشم عبارت‌اند از:

• مشکل در تشخیص نزدیک یا دور بودن چیزی (درک عمق)
• لوچی یا بستن یک چشم
• کج شدن سر
• چشمی که به درون یا بیرون سرگردان است.
• چشمانی که به نظر هماهنگ با هم عمل نمی‌کنند.

علت تنبلی چشم

پزشکان همیشه قادر به پاسخگویی درباره علت ضعیف شدن چشم کودک و ابتلای آن به تنبلی چشم نیستند. تنبلی چشم به دلیل تجربه بینایی غیرطبیعی در اوایل زندگی ایجاد می‌شود که در چنین وضعیتی مسیرهای عصبی بین لایه نازکی از بافت شبکیه در پشت چشم و مغز را تغییر می‌دهد.

در این شرایط چشم ضعیف‌تر سیگنال‌های بینایی کمتری دریافت می‌کند. در نهایت، توانایی چشم‌ها برای کار با هم کاهش می‌یابد و مغز، ورودی چشم ضعیف‌تر را سرکوب یا نادیده می‌گیرد. برخی از علل تنبلی چشم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

1. عیوب انکساری. ممکن است یک چشم تمرکز بسیار بهتری نسبت به چشم دیگر داشته باشد. چشم دیگر می‌تواند نزدیک‌بین یا دوربین بوده و یا حتی ممکن است آستیگماتیسم (انحراف یا تاری دید) داشته باشد. زمانی که مغز تصاویر تار و واضح را به صورت هم زمان با هم دریافت کند، شروع به نادیده گرفتن تصویر تار می‌کند. چنان چه این حالت برای ماه‌ها یا سال‌ها ادامه یابد، بینایی در چشم تار بدتر می‌شود.
2. استرابیسم. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که چشمان آنطور که باید در یک راستا قرار نگرفته باشند. در نتیجه می‌تواند باعث حرکت چشم‌ها به سمت داخل یا بیرون شده و مانع از عملکرد درست آنها با یکدیگر شود. علت بروز این شرایط، عدم تعادل در عضلات چشمی است. افرادی که به استرابیسم مبتلا هستند نمی‌توانند چشمان خود را روی یک تصویر متمرکز کنند، بنابراین اغلب دچار دوبینی می‌گردند. مغز تصویر چشمی را که هم تراز نیست نادیده می‌گیرد.
3. آب مروارید. یک عدسی کدر در داخل چشم می‌تواند باعث تار به نظر رسیدن همه چیز گردد. در نتیجه بینایی در آن چشم ممکن است آنطور که باید رشد نکند. این شرایط شدیدترین نوع تنبلی چشم می‌باشد که در دوران نوزادی نیاز به درمان جراحی فوری برای جلوگیری از دست دادن دائمی بینایی دارد.
4. افتادگی پلک (پتوز). افتادگی پلک می‌تواند باعث انسداد بینایی شود.

عوامل خطر تنبلی چشم

احتمال این که یک کودک به تنبلی چشم مبتلا شود با وجود موارد زیر افزایش می‌یابد:

• به دنیا آمدن نوزاد نارس
• در بدو تولد کوچکتر از حد متوسط بودند.
• سابقه خانوادگی تنبلی چشم یا سایر بیماری‌های چشمی داشته‌اند.
• مبتلا به ناتوانی‌های رشدی هستند.

تشخیص تنبلی چشم

همه کودکان باید قبل از رسیدن به سن مدرسه از لحاظ بینایی مورد بررسی قرار گیرند. پزشک کودک شما یا یک برنامه ارزیابی بینایی در مدرسه بدین منظور انجام گرفته و کودک را مورد بررسی قرار می‌دهند تا از لحاظ وجود موارد زیر اطمینان یابند:

• هیچ عاملی مانع از ورود نور به چشمان آنها نمی‌شود.
• هر دو چشم به یک اندازه از بینایی خوبی برخوردارند.
• هر چشمی همانطوری که باید حرکت می‌کند.

برخی از متخصصان مراقبت از چشم بر این باورند که کودکان بایستی در سنین ۶ ماهگی، ۳ سالگی و سپس هر ساله در مدرسه تحت معاینات چشمی قرار بگیرند. می‌توانید درباره زمان دقیق این بررسی‌ها با پزشک خود صحبت کنید.

متخصص چشم کودکان، نوزادان و کودکان خردسال را با مشاهده میزان دنبال کردن اجسام متحرک توسط چشمان کودک، مورد آزمایش قرار می‌دهند. همچنین ممکن است هر بار یک چشم را بپوشانند و واکنش کودک را بررسی کنند. در کودکان بزرگتر، پزشک یک چشم را پوشانده و از تصاویر و حروف برای بررسی بینایی آنها استفاده می‌کند.

درمان تنبلی چشم

لازم به ذکر است که شروع درمان تنبلی چشم در اسرع وقت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد. درمان این وضعیت بسته به علت ایجاد کننده آن، ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• اصلاح هر گونه مشکل زمینه‌ای بینایی مانند نزدیک بینی، دوربینی یا آستیگماتیسم. بیشتر کودکان مبتلا به تنبلی چشم نیاز به استفاده از عینک دارند تا به تمرکز چشمان آنها کمک کند.
• جراحی. در صورتی که آب مروارید باعث انسداد بینایی چشم شده باشد و یا اگر استرابیسم مانع از حرکت مناسب چشمان آنها در کنار هم شود، در چنین مواردی ممکن است گزینه جراحی یک درمان پیشنهادی تلقی گردد.
• بستن چشم قوی برای وادار کردن مغز به استفاده از چشم ضعیف. در ابتدا، کودک شما به سختی خواهد دید. اما به مرور زمان بینایی آنها بهتر می‌شود، هر چند ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد. پس از عبور از این شرایط، آنها مجبور به استفاده همیشگی از پد چشم بند نخواهند بود. اما گاهی اوقات، زمانی که بچه‌ها به استفاده از هر دو چشم برمی‌گردند، بینایی خود را در چشم ضعیف از دست می‌دهند. در صورتی که چنین اتفاقی رخ دهد، ممکن است مجبور به استفاده مجدد از چشم بند گردند.
• قطره چشم با دارویی به نام آتروپین. این قطره چشمی که باعث تار شدن بینایی چشم قوی می‌شود، نیاز کودک شما را به استفاده از چشم بند برطرف خواهد کرد. این قطره چشمی همچنین مغز آنها را مجبور به استفاده از چشم ضعیف می‌کند.
• فیلتر بنگرتر. این فیلتر که روی عدسی عینک چشم قوی‌تر استفاده می‌شود موجب تار شدن دید آن‌ها می‌گردد. بدین ترتیب مغز مجبور به استفاده از چشم ضعیف می‌شود.
• درمان‌های مبتنی بر فعالیت مانند نقاشی کشیدن، حل کردن پازل یا انجام بازی‌های رایانه‌ای گزینه‌های در دسترس به حساب می‌آیند. البته توجه داشته باشید که اثربخشی افزودن این فعالیت‌ها به درمان‌های دیگر ثابت نشده است. تحقیقات در مورد درمان‌های جدید همچنان ادامه دارد.

برای اکثر کودکان مبتلا به تنبلی چشم، درمان مناسب قادر است بینایی را در عرض چند هفته تا چند ماه بهبود ببخشد. درمان ممکن است از شش ماه تا دو سال به طول بینجامد.

مهم است که کودک شما از نظر عود تنبلی چشم تحت نظر باشد چرا که امکان بروز این حالت در ۲۵ درصد از کودکان مبتلا به این بیماری وجود دارد. اگر تنبلی چشم عود کرد، درمان باید دوباره تحت نظر متخصص چشم اطفال شروع شود.

تنبلی چشم در کودکان بزرگتر و بزرگسالان

برخی از نوجوانان و بزرگسالان مبتلا به تنبلی چشم به درمان‌ها به خوبی پاسخ می‌دهند. اما ممکن است این گزینه‌های درمانی پس از رشد کامل بینایی کودک، در حدود سنین ۷ تا ۹ سالگی، به‌خوبی عمل نکند. اگر یک چشم تار باقی بماند و بعدها در زندگی، بینایی چشم قوی‌تر از دست برود، ممکن است مشکلات مادام العمری به وجود بیاید.

عوارض تنبلی چشم

اگر درمان خیلی دیر شروع شود، از دست دادن بینایی چشم تنبل ممکن است دائمی باشد. چرا که پیوندهای ارتباطی در سیستم بینایی بدن آنطور که باید شکل نخواهند گرفت.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر بعد از چند هفته اول زندگی کودک‌تان متوجه سرگردانی چشم او شدید، به پزشک مراجعه کنید. بررسی بینایی کودک به‌ویژه در صورتی که سابقه خانوادگی چشمان ضربدری، آب مروارید دوران کودکی یا سایر بیماری‌های چشمی وجود داشته باشد، این ارزیابی‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار خواهند بود.

در صورت وجود هر گونه مشکل در بینایی فرزندتان، پزشک یا پرستار مدرسه احتمالا به شما پیشنهاد خواهند کرد تا فرزندتان توسط یک متخصص چشم مورد بررسی قرار گیرد. در موارد پیشترفته تر نظر یک متخصص انحراف چشم کودکان یا به طور کلی متخصص انحراف چشم اگر احساس می‌کنید که در بینایی فرزندتان مشکل خاصی وجود دارد می‌توانید با یک متخصص در این باره صحبت کنید.

بسیاری از مشکلات بینایی که زود تشخیص داده می‌شوند قابل اصلاح هستند. اگر متوجه شدید که چشمان فرزندتان:

• اغلب قرمز هستند.
• متفاوت از معمول به نظر می‌رسند.
• بیشتر از حد معمول اشک‌ریزی دارند.
• هم تراز نیستند یا با همدیگر حرکت نمی‌کنند.
• به نظر بصورت ضربدری قرار دارند. (بعد از ۶ ماهگی)
• مردمک‌ها (مراکز بینایی) با اندازه‌های مختلف، رنگ غیرعادی یا تغییر رنگ داشته باشند.

همچنین اگر فرزندتان موارد زیر را تجربه می‌کند:

• از ناراحتی چشم شکایت دارد.
• چشمان خود را زیاد مالش می‌دهد.
• بسیار حساس به نور به نظر می‌رسد.
• در تمرکز یا دنبال کردن یک شی مشکل دارد.

در کودکان در سنین مدرسه، علائم مشکل می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• عدم توانایی دیدن اجسام در فاصله
• مشکل در خواندن تخته سیاه
• چشمک زدن
• مشکل در خواندن
• خیلی نزدیک به تلویزیون نشستن
• سردرد

دکتر چشم پزشک آنلاین پذیرش ۲۴ می‌تواند پاسخگویی شما در مورد علائم فرزندتان باشد.

گفتگوی آنلاین با متخصص چشم پزشکی