علت ادرار سوختگی نوزادان چیست؟انواع روش‌های درمان ادرار سوختگی کودکان

 ادرار سوختگی کودکان

ادرار سوختگی کودکان نوعی التهاب پوستی (درماتیت) شدید است که به‌صورت نواحی قرمز رنگ، متورم و دارای جوش‌های ریز اندام تناسلی، باسن یا کشاله ران خود را نشان می‌دهد. طبق آمار، احتمال بروز این مشکل آزاردهنده در ۲۰ درصد از کودکان وجود دارد.

از نظر پزشکان متخصص اطفال، ادرار سوختگی در اثر تعویض دیرهنگام پوشک بچه، ساییدگی بیش‌ازحد پوشک خیس با پوست و بروز حساسیت پوستی رخ می‌دهد. اگرچه گاهی نوزادانی که به طور مرتب پوشک آن‌ها عوض می‌شود نیز دچار ادرار سوختگی می‌شوند.

معمولا قرمزی و بروز بثورات پوستی (جوش‌های ریز) والدین را نگران کرده و نوزادان را آزار می‌دهد. خوشبختانه با درمان‌های خانگی ساده‌ای مانند تعویض مکرر پوشک و خشک کردن پوست به همراه مصرف انواع پمادهای ضد التهاب، طی چند روز علائم ادرار سوختگی نوزادان برطرف می‌شوند.

بعضی از والدین متاسفانه در اثر بی‌توجهی با استفاده خودسرانه از داروهای بدون نسخه شرایط را بدتر می‌کنند و حتی باعث بروز عفونت باکتریایی یا قارچی در نواحی پوست ملتهب شده می‌شوند. چراکه این نواحی به‌دلیل ادرار سوختگی حساس‌تر از نواحی سالم پوست هستند.

به‌همین‌دلیل، توصیه می‌کنیم به‌محض مشاهده علائم اولیه به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید.

علائم ادرار سوختگی کودکان

معمولا سوختگی ادرار نوزاد به کمک علائم زیر به‌راحتی قابل تشخیص است:

• علائم پوستی. التهاب، قرمزی و راش پوستی در نواحی باسن، ران‌ها و اندام تناسلی به‌خوبی مشهود است.
• تغییرات در خلق‌وخوی کودک. ممکن است متوجه شوید که کودک شما بیش‌ازحد معمول بی‌قرار و ناراحت به نظر می‌رسد. به‌خصوص در هنگام تعویض پوشک که به‌محض تماس دست با نواحی ملتهب کودک عصبانی شده و شروع به گریه می‌کند.

علت ادرار سوختگی کودکان چیست و چرا بعضی از نوزادان دچار این مشکل می‌شوند؟

مدفوع و ادرار اگر به مدت طولانی در پوشک باقی بمانند، می‌توانند آمونیاک بسازند. تماس این ماده با پوست معمولا باعث سوختگی خفیف شیمیایی می‌شود. بوی تندی که هنگام تعویض پوشک با آن مواجه می‌شوید، ناشی از وجود همین ماده محرک است.

از طرفی، راش‌های پوستی کودکان در شرایط گرم و مرطوب خود را نشان می‌دهند. به‌همین‌دلیل، تعویض دیرهنگام پوشک محرک قوی برای بروز آن روی پوست حساس نوزادان است. اگر کودک شما به‌دلایل مختلفی تکرر ادرار داشته باشد، ممکن است بیشتر در معرض ادرار سوختگی قرار بگیرد.

جالب است بدانید که در صورت تماس بیش‌ازحد پوست کودک با مدفوع (در اثر عدم تعویض پوشک یا اسهال مداوم) نیز علائم ادرار سوختگی بروز می‌کند. با  توجه به اینکه مدفوع محرک قوی‌تری است. از سایر علل موثر در ادرار سوختگی کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عدم شستشوی کودک یا استفاده از دستمال مرطوب بعد از هر بار تعویض پوشک. این مسئله مطمئنا باعث ماندن بقایای ادرار و بروز ادرار سوختگی می‌شود.
• استفاده از پوشک یا لباس‌های خیلی تنگ که باعث سایش بیش‌ازحد پوست با ادرار می‌شود. این مسئله محرک خوبی برای عرق سوز شدن ناحیه تناسلی نوزاد است.
• عفونت باکتریایی یا مخمری (قارچی). التهاب ساده پوستی ادرار سوختگی بستر مناسبی برای رشد باکتری‌ها و مخمرها ایجاد می‌کند. در این شرایط ممکن است عفونت به ناحیه اطراف به‌خصوص کشاله ران و باسن نیز سرایت کند.
• استفاده از یک برند جدید پوشک. گاهی ممکن است علائم ادرار سوختگی را در اثر استفاده از یک برند جدید پوشک یا دستمال مرطوب کودک مشاهده کنید. توصیه می‌کنیم در این شرایط حتما استفاده از آن محصول را قطع و برای درمان اقدام کنید. دقت کنید که همه پوشک‌ها قدرت جذب یکسانی ندارند!
• مصرف یک ماده غذایی جدید. همانطورکه نوزادان شروع به خوردن غذاهای جامد می‌کنند، ترکیب مواد ادرار و مدفوع آن‌ها نیز تغییر می‌کند. این مسئله احتمال بروز التهاب و راش‌های پوستی را افزایش می‌دهد. اگر کودک شما از شیر مادر تغذیه می‌کند، گاهی ادرار سوختگی و تولید بیش‌ازحد آمونیاک ادرار در پاسخ به چیزی است که مادر خورده است.
• پوست حساس نوزاد. نوزادان مستعد برای ابتلا به بیماری‌های پوستی مانند درماتیت آتوپیک یا درماتیت سبورئیک (اگزما)، ممکن است در صورت عدم رعایت بهداشت کافی و تماس زیاد با ادرار دفع شده در پوشک زودتر علائم ادرار سوختگی را نشان دهند. البته، پوست تحریک شده ناشی از درماتیت آتوپیک و اگزما عمدتاً بر نواحی دیگری غیر از ناحیه پوشک نیز تأثیر می‌گذارد. توجه به این مسئله برای افتراق ادرار سوختگی با درماتیت آتوپیک و اگزما لازم است.

گاهی علائم ادرار سوختگی کودک بعد از مصرف آنتی بیوتیک خود را نشان می‌دهد. در این شرایط عامل اصلی، کاهش باکتری‌های کنترل‌کننده رشد مخمر و فراهم شدن زمینه تکثیر عفونت قارچی است. البته خطر بروز اسهال در اثر مصرف آنتی بیوتیک نیز بی‌تاثیر نیست.

با انواع سوختگی پای نوزاد بیشتر آشنا شوید

 همانطورکه متوجه شده‌اید، بروز علائمی مانند سوختگی پای نوزاد به همراه راش‌های پوستی علل مختلفی دارد. از انواع سوختگی پای کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ادرار سوختگی آمونیاکی. که در اثر تماس بیش‌ازحد پوست نواحی تناسلی نوزاد با ماده آمونیاک موجود در مدفوع و ادرار بروز می‌کند.
• ادرار سوختگی باکتریایی و قارچی. که در اثر تکثیر باکتری‌ها و قارچ‌ها در پوست نواحی تناسلی کودک رخ می‌دهد. اغلب باکتری استافیلوکوکوس و مخمرهای پوستی عامل اصلی هستند. در حالت عادی امکان نفوذ میکروب‌ها به نواحی زیرین پوست وجود ندارد. درصورتی‌که پوست نوزاد از قبل به دلایل مختلفی ملتهب شود، سد دفاعی پوست دیگر توانایی اولیه برای مقابله را ندارد و احتمال بروز هر نوع عفونتی وجود دارد.
• ادرار سوختگی تحریک‌کننده. که در آثر آلرژی پوستی یا سایش بیش‌ازحد پوشک با پوست نوزاد اتفاق می‌افتد.

آیا امکان پیشگیری از ادرار سوختگی کودکان وجود دارد؟

بهترین راه برای پیشگیری، تمیز و خشک نگهداشتن ناحیه پوشک است. علاوه بر این، رعایت چند استراتژی ساده زیر نیز می‌تواند به کاهش احتمال بروز ادرار سوختگی و بثورات بر روی پوست کودک شما کمک کند:

• اغلب پوشک نوزاد را عوض کنید. پوشک‌های خیس یا کثیف را به سرعت تعویض کنید. اگر کودک شما تحت مراقبت پرستار کودک است، از وی بخواهید این مسئله را رعایت کند.
• به عنوان بخشی از هر مراحل تعویض پوشک، حتما بدن کودک خود را با آب گرم بشویید. برای این منظور می‌توانید از سینک، وان یا بطری آب استفاده کنید. دستمال‌های مرطوب و پنبه‌ای مخصوص کودک نیز می‌توانند به تمیز کردن پوست کمک کنند. از دستمال مرطوب‌های حاوی با الکل یا مواد معطر استفاده نکنید. اگر مایل به استفاده از صابون هستید، نوع ملایم و بدون عطر را انتخاب کنید.
• به‌آرامی پوست کودک را با یک حوله تمیز خشک کنید یا اجازه دهید برای چند دقیقه در معرض هوا خشک شود. بدن کودک را شدید مالش ندهید چراکه می‌تواند پوست را بیشتر تحریک کند.
• پوشک را خیلی سفت نبندید. پوشک‌های تنگ از عبور جریان هوا جلوگیری می‌کنند. در نتیجه محیط گرم و مرطوبی برای بثورات پوستی ایجاد می‌شود.
• استفاده منظم از پماد را در نظر بگیرید. اگر کودک شما اغلب دچار ادرار سوختگی و بثورات پوستی می‌شود، در هر بار تعویض پوشک از یک پماد سبک و مناسب استفاده کنید تا از تحریک پوست جلوگیری کنید. ویتامین آ+د، وازلین و اکسید روی (زینک اکساید) موادی هستند که معمولا برای تولید این نوع پمادها استفاده می‌شوند. استفاده از این نوع پمادها یا کرم‌ها باعث کاهش سطح تماس پوست با ادرار و مدفوع نیز می‌شود. پس سعی نکنید در تعویض بعدی پوشک این لایه کرمی محافظ را به طور کامل پاک کنید، زیرا ممکن است به پوست ملتهب آسیب بیشتری وارد کند. اگر می‌خواهید آن را بردارید، از روغن بچه و پنبه استریل استفاده کنید.
• هر بار پس از تعویض پوشک، دست‌های خود را خوب بشویید. شستن دست‌ها می‌تواند از انتشار باکتری یا مخمر به سایر قسمت‌های دیگر بدن کودک جلوگیری کند.

در گذشته استفاده از پودرهایی مانند نشاسته ذرت یا پودر تالک (پودر بچه) برای محافظت از پوست نوزاد و جذب رطوبت اضافی رایج بود. امروزه پزشکان دیگر استفاده از آن‎ها را توصیه نمی‌کنند. زیرا استنشاق آن‌ها می‌تواند ریه کودک را تحریک کند. از طرفی، نشاسته ذرت ممکن است بثورات پوستی ناشی از قارچ کاندیدا را بدتر کند.

بعضی از والدین معتقد هستند که استفاده از پوشک پارچه‌ای به‌جای پوشک یکبار مصرف، مانع از ادرار سوختگی کودکان می‌شود. درحالی‌که اگر پوشک پارچه‌ای نیز در اسرع وقت پس از خیس کردن یا کثیف کردن تعویض نشود، بروز التهاب و راش‌های پوستی حتمی است.

انواع روش‌های درمان ادرار سوختگی کودکان

بهترین درمان ادرار سوختگی نوزاد این است که پوست کودکتان را تا حد امکان تمیز و خشک نگه دارید. با وجود تعویض مداوم پوشک نوزاد برای خشک نگهداشتن محیط آن، برخی از متخصصان پیشنهاد می‌کنند که اجازه دهید نوزادتان هر روز چند ساعت بدون پوشک بماند تا به پوست تحریک‌شده فرصت نفس کشیدن داده شود.

اگر کودک خود را در تختی با ملحفه‌های ضد آب یا روی یک حوله بزرگ روی زمین قرار دهید، این کار ساده‌تر می‌شود. چراکه بی‌اختیاری ادرار و مدفوع نوزادان امر طبیعی است. تا زمانی‌که بثورات از بین بروند، از پوشک‌هایی بزرگتر از حد معمول استفاده کنید.

طبق تجربه، التهاب و بثورات پوستی ادرار سوختگی معمولاً در عرض ۲ تا ۳ روز با مراقبت‌های خانگی از بین می‌روند. دقیقا طبق همان روندی که در بخش قبلی با عنوان پیشگیری به آن‌ها اشاره کردیم.

اگر مشکل کودک شما با وجود درمان‌های خانگی ادامه پیدا کرد، پزشک ممکن است برای رفع ادرار سوختگی نوزاد دختر یا پسر موارد زیر را تجویز کند:

• یک کرم هیدروکورتیزون (استروئیدی) ملایم
• یک کرم ضد قارچ، اگر کودک شما عفونت قارچی دارد.
• آنتی بیوتیک‌های موضعی یا خوراکی، اگر کودک شما عفونت باکتریایی داشته باشد.

طبق تجربه، پمادها و انواع کرم ادرار سوختگی ممکن است کمتر از لوسیون‌ها برای پوست نوزاد تحریک‌کننده باشند. اما پمادها معمولا سدی بر روی پوست ایجاد می‌کنند و اجازه دریافت هوا را به آن نمی‌دهند. کرم‌ها روی پوست خشک می‌شوند و اجازه می‌دهند هوا از آن عبور کند. با پزشک خود در مورد اینکه چه نوع محصولی برای بثورات پوستی کودک شما بهتر است صحبت کنید (بهترین پماد سوختگی پای نوزاد).

فقط در صورتی از کرم‌ها یا پمادهای ضد التهاب و حاوی استروئید استفاده کنید که پزشک متخصص اطفال یا متخصص پوست برای کودک شما آن‌ها را توصیه کند. مصرف استروئیدهای قوی یا استفاده مکرر از کرم‌های دارویی می‌تواند منجر به بروز مشکلات دیگری شود.

به‌عنوان یک قاعده کلی، همیشه از محصولاتی که برای نوزادان طراحی شده‌اند استفاده کنید. از اقلام حاوی جوش شیرین، اسید بوریک، کافور، فنل، بنزوکائین، دیفن هیدرامین یا سالیسیلات خودداری کنید. این مواد می‌توانند برای نوزادان سمی باشند و مطمئنا در بهترین پماد برای ادرار سوختگی کودکان یافت نمی‌شوند.

تا زمانی‌که بثورات از بین بروند، کودک خود را هر روز حمام کنید. از آب گرم با صابون ملایم و بدون عطر استفاده کنید.

 ممکن است بثورات پوستی ادرار سوختگی کودکان مکرر عود کنند. اگر با وجود درمان‌های پزشکی قبلی التهاب، بثورات و عفونت از بین نرفتند، احتمالا پزشک توصیه می‌کند که به یک متخصص بیماری‌های پوستی (متخصص پوست) مراجعه کند.

درمان ادرار سوختگی کودکان با طب سنتی

از انواع روش‌های درمانی سنتی می‌توان به موارد زیر اشار کرد:

• بعضی از متخصصان طب سنتی معتقد هستند که می‌توان از شیر مادر برای رفع ادرار سوختگی نوزادان استفاده کرد. تا به امروز، نتایج مطالعات در مورد اثرات شیر مادر متفاوت بوده است. یک مطالعه نشان داد که استفاده موضعی از شیر مادر روی بثورات یک درمان موثر و ایمن است. در این مطالعه، نوزادان مبتلا به ادرار سوختگی با پماد هیدروکورتیزون ۱ درصد و شیر مادر درمان شدند. این مطالعه شامل ۱۴۱ نوزاد بود و درمان با شیر مادر به اندازه پماد موثر بود. مطالعه دیگری شیر مادر را با یک کرم ساخته شده از اکسید روی و روغن کبد ماهی مقایسه کرد. این مطالعه شامل ۶۳ نوزاد بود. نوزادان مبتلا به ادرار سوختگی با این کرم و شیر مادر درمان شدند و نتایج نشان دادند که درمان با کرم موثرتر بود.
• اخیرا یک پماد گیاهی به نام کالاندولا به بازار آمده است که بر اساس مطالعات می‌تواند به اندازه ژل آلوئه‌وار التهاب پوستی در ادرار سوختگی را کاهش دهد.
• یک مطالعه نشان داده است که استفاده از شامپوی حاوی خاک رس در بهبود بثورات پوستی موثر بوده و سریعتر از گل همیشه بهار عمل می‌کند. این مطالعه شامل ۶۰ نوزاد بود.
• سایر درمان گیاهی موثر برای بهبود ادرار سوختگی شامل استفاده موضعی از مخلوط عصاره گل مغربی با عسل یا روغن زیتون و موم زنبور عسل است.

از نظر ما به مطالعات بیشتری برای اثبات اثربخشی همه موارد ذکر شده نیاز است. زیرا برخی از این مواد ممکن است باعث رشد باکتری یا قارچ در محل آسیب‌دیده شوند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

معمولا التهاب و بثورات پوستی ادرار سوختگی کمی دردناک هستند و در صورت عفونی شدن واقعا تحمل آن‌ها برای کودک غیر ممکن می‌شود. به‌همین‌دلیل، اگر پوست کودک شما پس از چند روز درمان خانگی بهبود نیافت یا بثورات عفونی به نظر رسیدند، باید با پزشک متخصص اطفال تماس بگیرید. در این شرایط، برای درمان به یک داروی تجویزی نیاز دارید. معمولا علائم ادرار سوختگی و بثورات عفونی عبارتند از:

• بروز تاول در ناحیه پوشک
• تب و بی‌قراری زیاد کودک
• سرخی بیش‌ازحد پوست
• تورم در ناحیه مورد نظر
• چرک یا ترشحی که از ناحیه پوشک خارج می‌شود
• بثورات پس از درمان از بین نمی‌روند یا شروع به عود و تشدید شدن می‌کنند

بثورات و آسیب پوستی کودک شما می‌تواند به یک عفونت قارچی اولیه یا عفونت قارچی ثانویه به نام کاندیدیاز تبدیل شود. گاهی اوقات ممکن است لکه‌های بثورات قرمز در خارج از ناحیه پوشک روی شکم یا ران‌ها دیده شوند. این ضایعات به‌عنوان «ضایعات ماهواره‌ای» شناخته می‌شوند.

گفتگوی آنلاین با متخصص اطفال و نوزادان

در صورت مشاهده این علائم با پزشک منخصص اطفال یا پوست برای تشخیص مشورت کنید. اگر پزشک شما تشخیص دهد که کودک شما عفونت قارچی دارد، ممکن است یک کرم ضد قارچ تجویز کند.

درصورتی‌که شرایط مراجعه حضوری را ندارید، پیشنهاد می‌کنیم از صدها دکتر آنلاین کودکان پذیرش ۲۴ مشاوره آنلاین تلفنی و متنی بگیرید. مشکلات خود را مطرح کرده و از مشاوره‌های بهترین دکتر آنلاین کودکان برای درمان استفاده کنید. در این سامانه، امکان پرسش و پاسخ و مشاهده نظرات در مورد ادرار سوختگی کودکان وجود دارد.