حساسیت کودکان، علل، انواع و شیوه های درمان

حساسیت کودکان (sensitivity) از نظر علمی، با آلرژی کودکان (allergy) و عدم تحمل (intolerance) هم معنا نیست. اگر بخواهیم دقیق بگوییم تفاوت اصلی بین آلرژی، حساسیت و عدم تحمل در این است که آلرژی با واکنش سیستم ایمنی بدن به یک ماده مشخص می­شود. حساسیت شامل هیچ پاسخ ایمنی نیست و عدم تحمل به این معناست که بدن فاقد یک ماده شیمیایی یا آنزیم مورد نیاز برای هضم یک غذای خاص است.

خارش بدن کودک، خارش کف پای کودک در شب، آبریزش بینی کودکان، انواع حساسیت پوستی در کودکان و حساسیت ریوی کودکان می­تواند هم حساسیت باشد و هم آلرژی و حتی گاهی عدم تحمل غذایی. برای مثال اگر خارش بدن کودک به علت لباس پلاستیکی باشد، به این واکنش آلرژی گفته نمی­شود، بلکه با نوعی حساسیت کودکان روبرو هستیم.

با این وجود، به دلیل کاربرد رایج حساسیت به جای آلرژی، در مقاله حاضر وقتی صحبت از حساسیت می­کنیم منظورمان آلرژی است.

علل حساسیت کودکان و شیوع آن

بیماری­های آلرژیک حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد کودکان را تحت تاثیر قرار می­دهد و در سال­های اخیر شیوع این بیماری­ها رو به افزایش بوده است.

احتمال ایجاد آلرژی غذایی و استنشاقی تا حد زیادی توسط ژنتیک کودکان تعیین می­شود. ۱۲ درصد از کودکان بدون سابقه آلرژی در خانواده، ۳۰ تا ۵۰ درصد کودکان مبتلا به آلرژی تک والدینی و ۶۰ تا ۸۰ درصد کودکان مبتلا به آلرژی دو والدینی به آلرژی مبتلا هستند.

علت ایجاد حساسیت این است که بدن کودکان مبتلا به آلرژی، مواد بدون ضرر مثل گرده گل، بادام زمینی، عسل یا لبنیات را به عنوان مواد خارجی و مضر تلقی می­کنند و به اشتباه با آنها وارد جنگ می شوند.

 برای مبارزه با این ترکیبات، سیستم ایمنی تحریک شده و موادی را راهی خون می­کند که مسئول علائم ایجاد آلرژی مثل آبرزش، حساسیت پوستی، آسم، سرفه و عطسه هستند.

علائم حساسیت کودکان:

اگر کودک شما علائمی شبیه سرماخوردگی دارد که بیش از یک یا دو هفته طول می­کشد یا هر سال در یک زمان خاص دچار «سرماخوردگی» می­شود، ممکن است به آلرژی مبتلا باشد.

با دکتر آلرژی کودکان صحبت کنید، او ممکن است آلرژی را تشخیص دهد و دارو تجویز کند یا ممکن است شما را به یک متخصص آلرژی ارجاع دهد تا تست آلرژی در کودکان را انجام دهد.

علائم حساسیت کودکان شامل موارد زیر است:

• عطسه و خارش، آبریزش یا مسدود شدن بینی (رینیت آلرژیک)
• خارش، قرمزی، آبریزش چشم (ملتحمه چشم)
• خس­خس سینه، تنگی نفس و سرفه
• راش برجسته، خارش دار و قرمز (کهیر)
• لب­ها، زبان، چشم­ها یا صورت متورم
• درد شکم، احساس بیماری، استفراغ یا اسهال
• پوست خشک، قرمز و ترک خورده

بسته به اینکه کودک به چه چیزی حساسیت دارد و چطور در معرض آن قرار می­گیرد، علائم متفاوت است.

به عنوان مثال، اگر در معرض گرده قرار بگیرد، ممکن است آبریزش بینی داشته باشد یا اگر حساسیت پوستی داشته باشد، بثورات پوستی ایجاد شود. در مقابل اگر کودک چیزی را که به آن حساسیت دارد بخورد، ممکن است احساس بیماری کند یا اسهال و استفراغ بگیرد.

انواع حساسیت کودکان

انواع رایج آلرژی یا حساسیت در کودکان شامل موارد زیر است:

۱. آلرژی­های نشات گرفته از هوا

• گرد و غبار
• گرده (که اغلب به آن تب یونجه می گویند)
• قارچ­ها
• حیوانات خانگی
• سوسک­ها

۲. حساسیت غذایی

آلرژی غذایی مهمترین دلیل حساسیت کودکان محسوب می­شود. حساسیت­های زیر بیشتر از همه توجه والدین را به خود جلب کرده است (میزان سرچ آنها در وب بیشتر است):

• حساسیت کودکان به لبنیات
• حساسیت کودکان به بادام زمینی
• حساسیت کودکان به کاکائو
• حساسیت کودکان به کیوی
• حساسیت کودکان به عسل

با این وجود از نظر علمی بیشترین حساسیت­های غذایی در کودکان به مواد غذایی زیر دیده می­شود:

• شیر گاو (یا پروتئین شیر گاو)
• تخم مرغ
• ماهی
• صدف
• بادام زمینی و آجیل درختی
• سویا
• گندم
• کنجد

۳. سایر آلرژی­های رایج

• آلرژی به نیش حشرات
• حساسیت به داروهایی مانند آنتی بیوتیک­ها و برخی از داروهای بدون نسخه
• آلرژی به مواد شیمیایی: برخی از مواد آرایشی یا شوینده‌های لباس‌شویی می‌توانند باعث ایجاد کهیر در افراد شوند. رنگ‌ها، پاک‌کننده‌های خانگی و آفت‌کش‌ها نیز می‌توانند باعث واکنش‌های آلرژیک در برخی افراد شوند.

برخی از بچه­ها واکنش­های حساسیتی متقابل دارند. به عنوان مثال، کودکانی که به گرده غان حساسیت دارند، ممکن است هنگام خوردن سیب علائمی داشته باشند زیرا سیب حاوی پروتئینی مشابه پروتئین موجود در گرده است. و به دلایلی که مشخص نیست، افراد مبتلا به آلرژی به لاتکس (که در دستکش‌های لاتکس و برخی از تجهیزات بیمارستانی یافت می‌شود) بیشتر به غذاهایی مانند کیوی، شاه بلوط، آووکادو و موز حساسیت دارند.

تشخیص آلرژی در کودکان

برای یافتن علت آلرژی، دکتر آلرژی معمولاً آزمایش­های پوستی را برای رایج­ترین آلرژن­های محیطی و غذایی انجام می­دهد. او ممکن است در عوض برای کودکان مبتلا به بیماری­های پوستی که داروهای خاصی مصرف می­کنند یا به یک آلرژن خاص بسیار حساس هستند، آزمایش خون انجام دهد.

حتی اگر آزمایش آلرژی را نشان دهد، کودک نیز باید علائمی داشته باشد تا آلرژی تشخیص داده شود. بنابراین، کودک نوپایی که تست کنه­های گرد و غبار مثبت داشته باشد و هنگام بازی روی زمین زیاد عطسه کند، به کنه­های گرد و غبار حساسیت دارد.

تست آلرژی کودکان چگونه است؟

انواع مختلفی از تست آلرژی وجود دارد که به شرح زیر است:

تست خراش پوستی

در تست خراش پوست، یک قطره کوچک از یک ماده حساسیت­زا روی پوست قرار می­گیرد. سپس با سوزن پوست را سوراخ می­کنند تا مقداری از آلرژن وارد پوست شود.

اگر کودک شما به این ماده آلرژی داشته باشد، یک برآمدگی متورم مایل به قرمز همراه با حلقه ای در اطراف آن ایجاد می­شود. این تست اغلب به عنوان استاندارد طلایی تست­های آلرژی در نظر گرفته می­شود. بعد از ۶ ماهگی در هر سنی قابل انجام است.

تست داخل پوستی

این آزمایش شامل تزریق مقدار کمی از یک آلرژن به زیر پوست بازو است. این اغلب برای آزمایش آلرژی به پنی سیلین یا آلرژی به سم حشرات انجام می­شود.

آزمایش خون

چندین آزمایش خون برای آلرژی وجود دارد. این آزمایش‌ها برای حساسیت کودکان، آنتی‌بادی‌های موجود در خون فرزندتان را که مخصوص آلرژن‌های مختلف، از جمله غذاها هستند، اندازه‌گیری می‌کند. هر چه سطح بالاتر باشد، احتمال آلرژی بیشتر است.

پچ تست

اگر کودک شما راش یا کهیر داشته است، آزمایش پچ ممکن است انجام شود. این آزمایش می­تواند به تعیین اینکه آیا یک آلرژن باعث تحریک پوست شده است یا خیر کمک کند.

پچ تست مشابه تست پوستی است، اما بدون سوزن. آلرژن­ها روی تکه­هایی قرار می­گیرند و سپس به مدت ۴۸ ساعت روی پوست قرار می­گیرند تا مشخص شود حساسیت کودکان به چه چیزی است.

تست چالش غذا

برای تشخیص آلرژی غذایی، پزشکان اغلب از آزمایشات پوستی و همچنین آزمایش خون استفاده می­کنند. اگر هر دو مثبت باشند، آلرژی غذایی فرض می­شود. اگر نتایج قطعی نباشد، ممکن است آزمایش چالش غذایی انجام شود.

در طول یک روز، مقدار بیشتری از یک غذای خاص به کودک شما داده می­شود و از نظر واکنش به دقت تحت نظارت قرار می­گیرد. فقط یک غذا را می­توان در یک زمان آزمایش کرد.

رژیم حذفی

رژیم­های حذفی در تشخیص حساسیت کودکان دقیقاً همان چیزی است که به نظر می­رسد. شما غذایی را که مشکوک به ایجاد واکنش آلرژیک یا عدم تحمل است مانند لبنیات، تخم مرغ یا بادام زمینی به مدت دو تا سه هفته از رژیم غذایی کودک خود حذف می­کنید و علائم را زیر نظر می­گیرید.

سپس، اگر متخصص آلرژی فرزندتان اجازه دهد، به آرامی و جداگانه هر غذا را دوباره وارد می­کنید. در این زمان باید مراقب واکنش‌های آلرژیک مانند تغییر در تنفس، بثورات، تغییر در عادات روده یا مشکل خواب باشید.

پیشگیری از حساسیت کودکان

غذاهای جامد باید به تدریج بین چهار تا شش ماهگی به کودک معرفی شوند. تخم مرغ، لبنیات، بادام زمینی، آجیل­های درختی و ماهی را می­توان به تدریج پس از تحمل غذاهایی که کمتر حساسیت زا هستند معرفی کرد. در واقع، تاخیر در معرفی این غذاها ممکن است خطر ابتلا به آلرژی را در کودک شما افزایش دهد.

 اگر کودکتان مبتلا به آلرژی فصلی است، دکتر رینیت آلرژیک می­تواند به شما کمک کند تا غذاهایی که این شرایط را تشدید می­کند پیدا کنید.

درمان آلرژی کودکان

درمان آلرژی به طور عمده بر پیشگیری استوار است، یعنی نباید کودک را در معرض آلرژن قرار دهید. همچنین برخی داروها و ایمونو تراپی هم کمک می­کند.

اجتناب از قرار گرفتن در معرض آلرژن­ها

بهترین راه برای کنترل علائم، اغلب اجتناب از چیزهایی است که کودک به آنها حساسیت دارد، اگرچه این همیشه عملی نیست.

برای مثال، ممکن است بتوانید به مدیریت کمک کنید:

داروهای آلرژی

داروهای آلرژی خفیف بدون نسخه از داروخانه­ها در دسترس هستند.

• آنتی هیستامین­ها
• ضد احتقان­ها
• لوسیون­ها و کرم­ها
• لوسیون کالامین برای کاهش خارش
• استروئیدها برای کاهش التهاب
• کرم برای اگزما و درماتیت تماسی
• داروهای استنشاقی برای آسم
• قرص برای کهیر (کهیر)

ایمونوتراپی (حساسیت زدایی)

ایمونوتراپی ممکن است برای تعداد کمی از افراد مبتلا به آلرژی­های شدید و مداوم که قادر به کنترل علائم خود با استفاده از اقدامات فوق نیستند، گزینه ای باشد.

درمان شامل تزریق گاه به گاه دوزهای کوچک آلرژن، یا به صورت قطره یا قرص زیر زبان، در طی چندین سال است که به کنترل حساسیت کودکان کمک می­کند.  دکتر ایمونولوژی به شما در این زمینه کمک می­کند.

درمان گیاهی:

سیب سیستم ایمنی را تقویت می­کند و به دلیل داشتن فلاونوئید­ها در جلوگیری و بهبود آلرژی موثر است. در طب سنتی عناب برای بهبود حساسیت توصیه شده. همچنین کاهو سکنجبین نیز می­تواند مفید باشد. حریره بادام و سوپ­جو نیز برای افراد مبتلا توصیه می­شوند.

 با این وجود ممکن است برخی از این مواد برای برخی­ها آلرژن محسوب گردد. بهتر است با دقت و با مشورت با پزشک درمان گیاهی را برای حساسیت کودکان انجام دهید.

به یاد داشته باشید پیش از هر اقدامی متخصص اطفال باید فرزند شما را معاینه کند. برای گرفتن وقت از دکتر اطفال آنلاین روی این لینک کلیک کنید.

جمع بندی:

حساسیت کودکان (sensitivity) از نظر علمی، با آلرژی کودکان (allergy) و عدم تحمل (intolerance) هم معنا نیست. اگر بخواهیم دقیق بگوییم تفاوت اصلی بین آلرژی، حساسیت و عدم تحمل در این است که آلرژی با واکنش سیستم ایمنی بدن به یک ماده مشخص می­شود. حساسیت شامل هیچ پاسخ ایمنی نیست و عدم تحمل به این معناست که بدن فاقد یک ماده شیمیایی یا آنزیم مورد نیاز برای هضم یک غذای خاص است. در این مقاله در مورد مواردی صحبت می­کنیم که با درگیری سیستم ایمنی کودک همراه است.