کم خونی ناشی از فقر آهن چیست و چگونه می‌توان از آن پیشگیری کرد؟

کم خونی فقر آهن یک نوع شایع کم خونی بوده که در این عارضه خون فاقد گلبول‌های قرمز سالم و کافی است. در ادامه با ما همراه باشید تا به بررسی فقر آهن شدید بپردازیم و همچنین به سوال فقر آهن در اثر چیست، پاسخ دهیم.

فقر آهن چیست؟

همان‌طور که از نام این بیماری می‌تواند حدس زد، کم خونی ناشی از فقر آهن به دلیل کمبود این عنصر ضروری است. از طرفی با آن‌که فقر آهن در زنان، یک بیماری بسیار شایع است، اما فقر آهن در آقایان نیز دیده شده است.

بدون آهن کافی، بدن شما نمی‌تواند به ‌اندازه لازم ماده‌ای را در گلبول‌های قرمز تولید کند که آن‌ها را قادر به حمل اکسیژن (هموگلوبین) می‌کند. در نتیجه کم خونی ناشی از فقر آهن ممکن است شما را دچار مشکلاتی مانند خستگی بیش از حد و تنگی نفس کند.

علائم کمبود آهن در بدن چیست؟

در ابتدا علائم کم خونی فقر آهن در آزمایش خون می‌تواند آنقدر خفیف باشد که مورد توجه قرار نگیرد. اما با کمبود آهن در بدن و تشدید کم خونی، علائم و نشانه‌ها تشدید می‌شوند. طبق نظر هر دکتر کم خونی، علائم و عوارض فقر آهن شدید ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• خستگی مفرط
• ضعف
• پوست رنگ پریده
• درد قفسه سینه، ضربان قلب سریع یا تنگی نفس
• سردرد، سرگیجه یا سبکی سر
• دست و پاهای سرد
• التهاب یا درد زبان شما
• ناخن‌های شکننده
• هوس غیرمعمول برای مواد غیر مغذی مانند یخ، خاک یا نشاسته
• کم اشتهایی به‌خصوص در نوزادان و کودکان مبتلا به کم خونی فقر آهن
• فقر آهن و ریزش مو بسیار به یکدیگر مرتبط هستند.

چه زمانی باید به دکتر غدد و متابولیسم مراجعه کرد

اگر شما یا فرزندتان علائم و نشانه‌هایی دارید که حاکی از کم خونی ناشی از فقر آهن در بدن دارید، باید به یک متخصص خون کودکان یا دکتر غدد و متابولیسم مراجعه کنید.

ملاقات با پزشک را جدی بگیرید و دنبال پیدا کردن نحوه درمان فقر آهن در طب سنتی یا به کمک روش‌های خانگی نباشید. اگر امکان مراجعه حضوری به پیش پزشک را ندارید، می‌توانید با گرفتن وقت از پذیرش ۲۴ از یک دکتر انکولوژی آنلاین درخواست کمک کنید.

بنابراین به‌جای مصرف خودسرانه مکمل‌های آهن، نظر پزشک را در این زمینه بخواهید. توجه کنید مصرف بی‌رویه آهن می‌تواند خطرناک باشد، زیرا تجمع بیش از حد این عنصر در بدن می‌تواند به کبد شما آسیب برساند و عوارض دیگری را نیز ایجاد کند.

علت اصلی فقر آهن و کم خونی چیست؟

کم خونی ناشی از فقر آهن زمانی رخ می‌دهد که بدن شما مقدار کافی از این عنصر را برای تولید هموگلوبین نداشته باشد. هموگلوبین بخشی از گلبول‌های قرمز است که به خون رنگ خاص آن را می‌دهد و گلبول‌های قرمز می‌توانند خون اکسیژن دار را در سراسر بدن فرد حمل کنند.

اگر آهن کافی مصرف نکنید یا مقدار زیادی از آن را از دست بدهید، بدن شما نمی‌تواند هموگلوبین کافی تولید کند و در نهایت مشکل کم خونی ناشی از فقر آهن شکل خواهد گرفت. علل کم خونی فقر آهن را در زیر توضیح دادیم.

از دست دادن خون

خون حاوی آهن در گلبول‌های قرمز است. بنابراین اگر خون از دست بدهید، مقداری آهن هم از دست خواهید داد. زنانی که پریودهای سنگین دارند، در معرض خطر کم خونی فقر آهن هستند. زیرا در طول دوران قاعدگی، خون زیادی از بدن آن‌ها خارج خواهد شد.

از دست دادن آهسته و مزمن خون در بدن به علت بیماری‌هایی مانند زخم معده، پولیپ روده بزرگ یا سرطان کولورکتال می‌تواند باعث کم خونی فقر آهن شود. خونریزی گوارشی نیز می‌تواند ناشی از استفاده منظم از بعضی مسکن‌های بدون نسخه، به‌ویژه آسپرین، باشد.

ناتوانی در جذب آهن

آهن غذا در روده کوچک جذب جریان خون می‌شود. یک اختلال روده مانند بیماری سلیاک که بر توانایی روده در جذب مواد مغذی از غذای هضم شده تاثیر می‌گذارد، می‌تواند منجر به کم خونی فقر آهن شود. اگر بخشی از روده کوچک شما را با عمل جراحی بای پس بردارند، ممکن است بر توانایی شما در جذب آهن و سایر مواد مغذی تاثیر بگذارد.

بارداری

بدون مکمل آهن، کم خونی فقر آهن در بسیاری از زنان باردار رخ می‌دهد. زیرا ذخایر آهن آن‌ها نیاز به افزایش حجم خون خود و همچنین منبع هموگلوبین، برای جنین در حال رشد دارد.

برای فقر آهن چه بخوریم؟

بدن شما به‌طور منظم از غذاهایی که می‌خورید آهن دریافت می‌کند. اگر این عنصر ضروری را خیلی کم دریافت کنید، به‌مرور زمان بدن شما دچار کم خونی ناشی از کمبود آهن می‌شود. نمونه‌هایی از غذاهای غنی از آهن شامل گوشت، تخم مرغ، سبزیجات سبز برگ و غذاهای غنی شده با آهن است.

برای رشد و تکامل مناسب، نوزادان و کودکان نیز به دریافت آهن از رژیم غذایی خود نیاز دارند. با انتخاب غذاهای غنی از این عنصر ضروری می‌توانید خطر کم خونی ناشی از فقر آهن را کاهش دهید. چنین غذاهایی عبارت هستند از:

• گوشت قرمز و مرغ
• انواع غذای دریایی
• لوبیا
• سبزیجات با برگ سبز تیره مانند اسفناج
• میوه‌های خشک شده مانند کشمش و زردآلو
• غلات، نان و پاستا غنی شده با آهن
• نخود فرنگی

بدن شما آهن بیشتری را از گوشت نسبت به سایر منابع جذب می‌کند. اگر تصمیم به مصرف نکردن گوشت دارید، ممکن است لازم باشد مصرف غذاهای غنی از آهن و گیاهی را افزایش دهید تا مشابه با افرادی که گوشت می‌خورند، این ماده را جذب کنید.

برای افزایش جذب آهن، غذاهای حاوی ویتامین C را انتخاب کنید

شما می‌توانید با نوشیدن آب مرکبات یا خوردن سایر غذاهای غنی از ویتامین C همزمان با مصرف غذاهای پر آهن، جذب این عنصر را در بدن خود را افزایش دهید. ویتامین C موجود در آب مرکبات مانند آب پرتقال به بدن کمک می‌کند تا آهن رژیم غذایی را بهتر جذب کند.

مواد غذایی زیر نیز سرشار از ویتامین C هستند:

• کلم بروکلی
• گریپ فروت
• کیوی
• سبزیجات
• خربزه
• پرتقال‌
• فلفل
• توت فرنگی
• نارنگی
• گوجه فرنگی‌

درمان فقر آهن شدید

معمولا می‌توانید کم خونی ناشی از فقر آهن را با مصرف مکمل آن اصلاح کنید. گاهی انجام آزمایش‌ها یا درمان‌های اضافی برای کم خونی فقر آهن ضروری است. به‌خصوص اگر دکتر غدد و متابولیسم مشکوک باشد که شما خونریزی داخلی دارید.

فقر آهن باعث چه بیماری ‌هایی می ‌شود

کم خونی ناشی از فقر آهن خفیف معمولا عوارضی ایجاد نمی‌کند. با این‌حال اگر برای درمان این بیماری اقدام نکنید، می‌تواند شدت یابد و مشکلات سلامتی مختلفی را به‌وجود آورد. از جمله:

مشکلات قلبی

کم خونی فقر آهن ممکن است منجر به ضربان قلب سریع یا نامنظم شود. قلب شما باید خون بیشتری را پمپاژ کند تا کمبود اکسیژن حمل شده در خون را در هنگام کم خونی جبران کند. این عارضه می‌تواند عواقبی مانند بزرگ شدن قلب یا نارسایی قلبی را به همراه داشته باشد.

مشکلات دوران بارداری در زنان باردار

کم خونی فقر آهن شدید با زایمان زودرس و نوزادان کم وزن مرتبط است. اما این وضعیت در زنان باردار که مکمل آهن را به‌عنوان بخشی از مراقبت‌های دوران بارداری خود دریافت می‌کنند، قابل پیشگیری است.

مشکلات رشد در نوزادان و کودکان

کمبود شدید آهن می‌تواند منجر به کم خونی و همچنین تاخیر در رشد و نمو شود. علاوه بر این کم خونی فقر آهن با افزایش حساسیت به عفونت‌ها همراه است.

عوامل خطر

افرادی که در گروه‌های زیر قرار می‌گیرند، ممکن است در خطر ابتلا به کم خونی فقر آهن باشند:

زنان

با توجه به این‌که زنان در طول قاعدگی خون از دست می‌دهند، در معرض خطر کم خونی فقر آهن هستند.

نوزادان و کودکان

نوزادانی که هنگام تولد وزن کمی دارند، زودتر از موعد به دنیا آمده‌اند و آهن کافی از شیر مادر یا شیر خشک دریافت نمی‌کنند ممکن است در معرض خطر کمبود آهن باشند.

کودکان در طول جهش رشد به آهن اضافی نیاز دارند. اگر کودک شما رژیم غذایی سالم و متنوعی ندارد، ممکن است در معرض خطر کم خونی باشد. توصیه می‌کنیم برای حفظ سلامت او نظر یک دکتر فقر آهن کودکان را جویا شوید.

گیاه خواران

افرادی که گوشت نمی‌خورند، در صورت مصرف نکردن سایر غذاهای غنی از آهن ممکن است در معرض خطر کم خونی فقر آهن قرار گیرند.

اهداکنندگان مکرر خون

افرادی که به‌طور معمول خون اهدا می‌کنند ممکن است خطر ابتلا به کم خونی فقر آهن را در خود افزایش دهند، زیرا اهدای خون می‌تواند ذخایر آهن را کم کند. هموگلوبین پایین مربوط به اهدای خون ممکن است یک مشکل موقتی باشد که با خوردن غذاهای غنی از آهن بیشتر برطرف می‌شود.

اگر به شما گفته شد که به دلیل هموگلوبین پایین نمی‌توانید خون اهدا کنید، از دکتر کم خونی فقر آهن خود بپرسید آیا باید به‌دنبال درمان باشید یا خیر.

آیا فقر آهن در بدن درمان می‌‌شود؟

کمبود آهن را نمی‌توان یک شبه اصلاح کرد. ممکن است برای جبران ذخایر آهن خود نیاز به مصرف مکمل‌های آهن برای چندین ماه یا بیشتر داشته باشید. به‌طور کلی پس از یک هفته یا بیشتر از درمان، احساس بهتری خواهید داشت. از پزشکتان بپرسید که چه زمانی باید سطح آهن خون خود را مجددا بررسی کنید.

از طرفی ممکن است برای بسیاری از افراد مبتلا به کم خونی سوال پیش آید که آیا فقر آهن باعث سرطان خون میشود؟ جواب این سوال بله است. به‌نظر می‌رسد انواع مختلفی از سرطان‌ها با کم خونی مرتبط هستند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنید

فقر آهن مشکل مهمی است که باید آن را جدی بگیرید. اگر علائمی مانند رنگ‌پریدگی پوست، لب‌ها و ناخن‌ها دارید، احساس خستگی یا ضعف، سرگیجه، سردرد می‌کنید، ضربان قلبتان بالا است و خوابتان به‌هم ریخته است، حتما باید به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر فرزند شما چنین علائمی دارد، باید او را پیش یک دکتر خون کودکان ببرید.

سخن نهایی

کم خونی زمانی رخ می‌دهد که سطح هموگلوبین در گلبول‌های قرمز (RBC) کاهش یافته باشد. کم خونی فقر آهن شایع‌ترین نوع کم خونی است و زمانی اتفاق می‌افتد که بدن شما آهن کافی نداشته باشد. این عارضه در دختران بسیار شایع بوده و به‌راحتی قابل پیشگیری و درمان است.

شما می‌توانید با خوردن غذاهای غنی از آهن و مکمل‌های غذایی آن بر این عارضه غلبه کنید. در صورت شدید شدن این کمبود، می‌توانید با گرفتن یک وقت از پذیرش ۲۴، با یک دکتر انکولوژی انلاین مشورت کنید.