۲۷ علامت مننژیت کودکان و ۴ آزمایش تشخیص مننژیت نوزادان

مننژیت (meningitis) تورم یا التهاب غشاهای نازکی است که مغز و نخاع را ‌می‌پوشاند. به این غشاها مننژ می‌گویند. مننژیت کودکان عوامل مختلفی دارد. این مقاله بیماری مننژیت کودکان، علائم آن، شایع ترین عامل مننژیت کودکان و انواع درمان‌ها را بررسی می‌کنیم.

مننژیت در کودکان چیست؟

مننژیت کودکان در حقیقت تورم مننژ در مغز و نخاع کودکان است. این التهاب می‌تواند بسته به شدت، با علائم مختلفی همراه باشد و لازم است حتما والدین برای درمان آن به سرعت اقدام کنند، در غیر این صورت ممکن است با عوارض جدی روبرو شوند.

عامل مننژیت کودکان

مننژیت کودکان اغلب در اثر عفونت باکتریایی یا ویروسی ایجاد می‌شود که به مایع مغزی نخاعی (CSF) منتقل می‌شود. CSF مایعی است که از مغز و نخاع محافظت می‌کند. قارچ یا انگل نیز ممکن است باعث مننژیت شود، اما این نوع مننژیت فقط در کودکان با افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند شایع است.

مننژیت ناشی از ویروس شایع‌تر و معمولاً با شدت کمتری است. مننژیت باکتریایی کودکان معمولاً شدیدتر است و ممکن است منجر به عوارض طولانی‌مدت یا حتی مرگ شود.

ویروس‌هایی که می‌توانند باعث مننژیت شوند عبارتند از: ویروس فلج اطفال، ویروس اوریون (پارامیکسو ویروس)، ویروس آنفولانزا و ویروس نیل غربی.

باکتری‌هایی که می‌توانند باعث بیماری مننژیت در کودکان شوند عبارتند از استرپتوکوک گروه B، E. coli، هموفیلوس آنفولانزا نوع b (Hib) و یک باکتری استرپتوکوک که باعث ذات الریه می‌شود. همچنین علت مننژیت در کودکان می‌تواند سیفلیس، سل و باکتری‌های بیماری لایم نیز باشد.

باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌هایی که باعث مننژیت مغزی در کودکان می‌شوند معمولاً در دستگاه تنفسی فرد رشد می‌کنند. ممکن است کودک اصلاً علائمی نداشته باشد، اما ارگانیسم را در بینی و گلوی خود حمل کند.

عوامل ایجاد کننده مننژیت کودکان به روش‌های زیر به بدن کودک منتقل می‌شوند:

• تماس نزدیک با فرد ناقل عفونت
• دست‌زدن به اشیاء آلوده مانند دستگیره در، سطوح مختلف یا اسباب‌بازی‌ها و سپس دست‌زدن به بینی، دهان یا چشم‌ها
• قطرات ناشی از عطسه، مکالمه نزدیک، یا بوسیدن

طبق نظر متخصص عفونی، عفونت معمولا از دستگاه تنفسی شروع می‌شود. ممکن است این عفونت ابتدا باعث سرماخوردگی، عفونت سینوسی یا عفونت گوش شود. سپس وارد جریان خون شود و به مغز و نخاع برسد.

علائم مننژیت کودکان

علائم مننژیت در کودکان، وابسته به علت ایجاد عفونت می‌تواند فرق کند. علائم ممکن است چند روز پس از سرماخوردگی و آبریزش بینی یا اسهال و استفراغ آغاز شود. همچنین ممکن است نشانه‌‌ها در هر کودکی متفاوت باشد. علائم مننژیت کودکان ممکن است به طور ناگهانی ظاهر شوند، یا ممکن است طی چند روز به مرور بیشتر شود. متخصص بیماریهای مغز و اعصاب بهترین مرجع برای درمان است.

علائم مننژیت در نوزادان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

1. تحریک پذیری
2. تب
3. خوابیدن بیش از حد معمول
4. تغذیه کم
5. گریه‌ای که نمی‌توان آن را آرام کرد
6. گریه بلند
7. قوس‌دادن کمر به عقب
8. نقاط نرم برآمده روی سر (فونتانل)
9. تغییر خلق و خوی
10. بثورات لکه دار بنفش قرمز
11. تشنج
12. استفراغ
    علائم مننژیت در کودکان ۱ ساله یا بزرگتر، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
13. گردن درد
14. کمر درد
15. سردرد
16. خواب آلودگی
17. گیجی
18. تحریک پذیری
19. تب
20. امتناع از خوردن
21. کاهش سطح هوشیاری
22. تشنج
23. چشم های حساس به نور (فوتوفوبیا)
24. تهوع و استفراغ
25. سفتی گردن
26. بثورات لکه دار بنفش قرمز
27. علائم مننژیت می‌تواند شبیه به سایر بیماری‌ها باشد. به مین دلیل لازم است فرزند شما را دکتر مغز و اعصاب کودکان ببیند.

مننژیت کودکان چگونه تشخیص داده می‌شود؟

دکتر مننژیت در مورد علائم و سابقه سلامتی کودک می‌پرسد. همچنین ممکن است در مورد بیماری‌هایی که در خانواده شما وجود دارد بپرسد. او فرزند شما را معاینه فیزیکی می‌کند و احتمالا تعدادی آزمایش برای او می‌نویسد:

برخی از آزمایش‌های تشخیص مننژیت درکودکان شامل:

1. پونکسیون کمری (تپ ستون فقرات): این تنها آزمایشی است که مننژیت را تشخیص می‌دهد. پزشک یک سوزن در قسمت تحتانی کمر، داخل کانال نخاعی فرو می‌کند. این ناحیه اطراف نخاع است. فشار در کانال نخاعی و مغز اندازه‌گیری می‌شود. مقدار کمی از مایع مغزی نخاعی (CSF) برداشته می‌شود و برای آزمایش فرستاده می‌شود تا ببیند آیا عفونت یا مشکلات دیگری وجود در آن دارد یا خیر.
2. آزمایشات خون برای مننژیت: آزمایش خون می‌تواند به تشخیص عفونت‌هایی که احتمالا باعث مننژیت شده‌اند کمک کند.
3. سی تی اسکن یا ام آر آی در تشخیص مننژیت: با استفاده از این روش‌ها، تصاویری از مغز گرفته می‌شود. سی تی اسکن گاهی اوقات برای بررسی سایر بیماری‌هایی که ممکن است علائمی مشابه مننژیت ایجاد کند انجام می‌شود. ام آر آی هم تغییرات التهابی را در مننژ نشان می‌دهد. این تست‌ها اطلاعات خوبی را ارائه می‌دهند، اما مننژیت کودکان را نمی‌توان تنها با استفاده از این آنها تشخیص داد.
4. سواب بینی، گلو یا رکتوم در تشخیص مننژیت عفونی: این آزمایش‌ها به تشخیص عفونت‌های ویروسی که باعث مننژیت می‌شوند کمک می‌کند.

درمان مننژیت در کودکان

درمان به علائم، سن کودک و سلامت عمومی او بستگی دارد. همچنین شدت مننژیت در انتخاب روش درمان موثر است. درمان‌ها بسته به عامل مننژیت متفاوت هستند:

در مننژیت باکتریایی کودکان، درمان در اسرع وقت شروع می‌شود. متخصص به کودک شما آنتی بیوتیک IV (داخل وریدی) می‌دهد که باکتری‌ها را از بین می‌برد. همچنین کودک داروی کورتیکواستروئید دریافت می‌کند که سبب کاهش تورم (التهاب) و کاهش فشار در مغز می‌شود. استروئیدها همچنین خطر کاهش شنوایی و آسیب مغزی را کاهش می‌دهند.

مننژیت ویروسی کودکان معمولا بدون درمان خود به خود بهبود می‌یابند. در برخی موارد، درمان ممکن است برای کمک به کاهش علائم انجام شود. هیچ دارویی برای درمان ویروس‌هایی که باعث مننژیت می‌شوند وجود ندارد. تنها استثنا، ویروس هرپس سیمپلکس (Herpes simplex virus) است که با داروهای ضد ویروسی IV درمان می‌شود. مننژیت در کودکان زیر دو سال، نوزادان و کودکان با سیستم ایمنی ضعیف ممکن است نیاز به بستری در بیمارستان داشته باشند.

در مننژیت قارچی، کودک باید داروی ضد قارچ IV دریافت کند.

مننژیت سلی (TB) کودکان: در این مدل مننژیت کودکان، یک دوره دارویی بیش از ۱ سال لازم است. درمان با چندین دارو در چند ماه اول انجام می‌شود. به دنبال آن داروهای دیگر برای بقیه سال تجویز می‌شوند.

در حالی که کودک در حال بهبودی از مننژیت است، ممکن است به موارد زیر نیز نیاز داشته باشد:

• استراحت در رختخواب
• افزایش مصرف مایعات از طریق دهان یا مایعات داخل وریدی در بیمارستان
• داروهایی برای کاهش تب و سردرد.

توجه:  آسپرین یا داروهای حاوی آسپرین را به کودک کمتر از ۱۹ سال ندهید، مگر اینکه توسط دکتر مننژیت تجویز شده باشد. مصرف آسپرین می‌تواند کودک را در معرض خطر ابتلا به سندرم ری (Reye syndrome) قرار دهد که یک اختلال نادر اما بسیار جدی است و اغلب بر مغز و کبد تأثیر می‌گذارد.

درمان مننژیت در طب سنتی

علاوه بر درمان‌های طب جدید، روش‌هایی برای درمان مننژیت کودکان در طب سنتی وجود دارد که ما که آن را در مقاله‌ای مجزا کاملا بررسی کرده‌ایم. شما می‌توانید برای اطلاعات بیشتر درباره درمان گیاهی مننژیت کودکان، به مقاله فوق الذکر مراجعه کنید.

پیشگیری از مننژیت در کودکان

چندین واکسن مننژیت برای کودکان برای جلوگیری از برخی از عفونت‌های باکتریایی که می‌توانند باعث مننژیت شوند در دسترس هستند. این واکسن‌ها کودک را در برابر پنچ نوع باکتری عامل بیماری مننژیت ایمن می‌کنند و شامل واکسن نوع A و B، C، W، و Y می‌باشند.

واکسن مننژیت کودکان در ایران و همچنین بزرگسالان جوان دو نوع است:

• واکسن کونژوگه مننگوکوکی (MenACWY) برای محافظت در برابر انواع باکتری A,C,W,Y
• واکسن مننگوکوکی نوع بی (MenB) برای پیشگیری از ابتلا به باکتری نوع B عامل مننژیت

اولین دوز واکسن اول در کودکان ۱۱-۱۲ ساله تزیق می‌شود و دور تقویتی در سن ۱۶ سالگی. برخی از کودکان که ایمنی ضعیفی دارند به دوزهای بیشتری نیاز دارند. اگر در این مورد شک دارید می‌توانید از ویزیت آنلاین دکتر مغز و اعصاب بهره‌مند شوید و در این مورد با او مشورت کنید.

در مورد واکسن دومی (MenB)، سن تزریق ۱۶ تا ۲۳ سال است و البته بهتر است تا ۱۸ سالگی تزریق شود. بسته به نوع واکسن نیاز است دو تا سه باز دوز تقویتی دریافت شود.

علاوه بر واکسن مننژیت کودکان، واکسن‌هایی که در برابر ویروس‌هایی مانند سرخک، اوریون، آبله مرغان و آنفولانزا محافظت می‌کنند، می‌توانند از مننژیت ویروسی جلوگیری کنند. شستن صحیح دست‌ها و دوری از افراد بیمار، می‌تواند به پیشگیری از مننژیت کمک کند.

سوالات متداول درمورد مننژیت کودکان

بیماری مننژیت در کودکان چیست؟

مننژیت در کودکان شامل تورم پرده‌ای است که مغز و نخاع را در بر می‌گیرد. این پرده ممکن است به علل متعددی مثل عوامل باکتریایی، ویروسی و قارچی عفونت کرده و متورم شود.

چه مدت طول می‌کشد تا کودک از مننژیت بهبود یابد؟

مننژیت ویروسی طی ۷ تا ۱۰ روز به خودی خود بهبود می‌یابد و اغلب در خانه قابل درمان است. اما مننژیت باکتریایی درمان طولانی‌تری دارد و گاهی ممکن است تا یکسال طول بکشد.

علائم مننژیت در کودکان چیست؟

اولین علامت معمولاً تب، استفراغ، سردرد و احساس ناخوشی است. درد اندام، پوست رنگ پریده و سردی دست‌ها و پاها اغلب زودتر از بثورات، سفتی گردن، ترس از نور و گیجی ظاهر می‌شوند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر فرزندتان مشکلات زیر را دارد، لازم است او را متخصص بیماریهای مغز و اعصاب ویزیت کند:

• واکسن دریافت نکرده است.
• با فردی تماس گرفته که مننژیت دارد.
• علائم او بهتر نمی‌شوند یا بدتر می‌شوند.
• علائم جدیدی را بروز می‌دهد.

پذیرش ۲۴ یکی از سایت‌هایی است که تجربه مشاوره آنلاین و دریافت نوبت از بهترین پزشکان و بیمارستان‌های ایران را برای شما فراهم می‌کند. شما می‌توانید بهترین دکتر فوق تخصص مغز و اعصاب را در این سایت پیدا کرده و با او مشاوره آنلاین داشته باشید.

اگر کودک شما علائمی دارد که احتمال می‌دهید دچار مننژیت شده است، همین حالا از طریق سایت ما اقدام به گرفتن وقت کنید.