تاثیر ویتامین ها بر عملکرد مغز و سیستم عصبی که باید بدانید

مغز انسان برای تامین انرژی لازم برای نورون‌ها، انتقال پیام‌های عصبی و … به انواع ریز مغذی‌ها نیاز دارد. این ریز مغذی‌ها یا ویتامین‌ها در بسیاری از مواد غذایی مختلف وجود دارند. کمبود انواع ویتامین در برنامه غذایی روزانه، باعث بروز مشکلات زیادی در مغز و سیستم عصبی می‌شود. تحقیقات زیادی در مورد تاثیر ویتامین ها بر عملکرد مغز و سیستم عصبی انجام گرفته‌اند. چه شواهدی در مورد تاثیر این ویتامین‌ها بر عملکرد مغز وجود دارد؟

به طور کلی مصرف ویتامین امری اجتناب‌ناپذیر است. هر مواد غذایی که ما به صورت روزانه مصرف می‌کنیم، حاوی حداقل چند مورد از ریزمغذی‌های اساسی مورد نیاز بدن است. به همین دلیل کمبود ویتامین در بدن به ندرت اتفاق میفتد. به هر حال ممکن است برخی از ویتامین‌ها به مقدار لازم وارد بدن و سیستم عصبی نشوند. در این صورت تاثیرات منفی روی عملکرد مغز می‌گذارند. در این مطلب قصد داریم به طور مفصل، تاثیرات مصرف ویتامین بر مغز و سیستم عصبی را بررسی کنیم.

تامین خون مغز و سنتز انتقال‌دهنده‌های عصبی

خون‌رسانی مناسب به مغز برای تامین اکسیژن لازم و عملکرد صحیح آن ضروری است. به طور کلی مغز در حالت استراحت، تنها ۱۵ درصد خون پمپاژ شده از قلب را دریافت می‌کند. تاثیر ویتامین ها بر عملکرد مغز، باعث رسیدن خون و اکسیژن مناسب به آن می‌شود. به همین دلیل ناکافی بودن ویتامین در برنامه غذایی روزانه، خطر ابتلا به سکته مغزی را افزایش می‌دهد.

انتقال دهنده‌های عصبی درواقع ماده‌های شیمیایی آزاد شده از سلول‌ها هستند که اطلاعات را به سایر سلول‌های بدن می‌رسانند. این انتقال دهنده‌ها باعث تحریک یا مهار سلول‌های دریافت کننده می‌شوند. این انتقال دهنده‌ها را به دو دسته آمینو اسیدهای کوچک و بیوژنیک تقسیم می‌کنند. به این ترتیب انتقال‌دهنده‌های عصبی برای عملکرد صحیح به دریافت انواع آمینو اسیدها نیاز دارند. علاوه‌بر این باید انواع ویتامین‌ها، ازجمله ویتامین B و C برای سنتز مناسب انتقال دهنده‌ها مورد استفاده قرار بگیرد.

نقش ویتامین‌ها در انتشار پیام‌های عصبی

سرعت مناسب در انتقال پیام‌های عصبی از اهمیت بالایی برخوردار است. تاثیر ویتامین ها بر عملکرد مغز و انتقال پیام‌های عصبی غیر قابل انکار است. سرعت انتقال پیام عصبی وابستگی زیادی به عملکرد میلین عصب دارد. میلیناسیون فرایندی است که در آن عصب، یک غلاف میلین را از دست می‌دهد. این غلاف به عنوان مجرا، نقش مهمی در انتقال سریع پیام‌های عصبی ایفا می‌کند.

مصرف بسیاری از ریزمغذی‌ها در انتقال سریع این تکانه‌های عصبی موثر است. به طور مثال مصرف میزان مناسبی از ویتامین B12 به حفظ ساختار غلاف میلین کمک می‌کند. همچنین مصرف تیامین برای انتقال عصبی مناسب ضروری است. علاوه بر این مصرف آهن نقش مهمی در تولید سلول‌های موثر در میلین دارد. البته برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص بهتر است از راهنمایی‌های دکتر تغذیه کمک بگیرید.

تاثیر ویتامین ها بر عملکرد مغز چیست؟

مصرف ویتامین‌ها به دلیل خواص متعددی که برای سلامتی دارد، نه تنها مفید، بلکه ضروری است. در پاسخ به سوال نقش ویتامین ها در سلامت مغز چیست، باید گفت که باعث بهبود عملکرد و سرعت مغز می‌شود. در ادامه به تاثیر انواع ویتامین‌ها بر عملکرد مغز و سیستم عصبی می‌پردازیم.

تاثیر تیامین (ویتامین B1) بر مغز

کمبود این ویتامین در بدن اثرات منفی زیادی دارد. وجود این ماده، برای واکنش‌های مثبت مغز در قبال متابولیزه کردن کربوهیدرات‌ها، لیپیدها و آمینو اسیدها ضروری است. همچنین تیامین تری فسفات نقش مهمی در بهبود عملکرد غشای عصبی و هدایت تکانه‌های عصبی دارد. کمبود این ویتامین در بدن مردم کشورهای صنعتی نادر است. البته این موضوع در مورد افراد معتاد به الکل صدق نمی‌کند.

کمبود این ویتامین در بدن، باعث ایجاد بیماری بری بری مغزی می‌شود. این بیماری باعث مرگ تدریجی سلول‌های عصبی خواهد شد. همچنین کمبود این ویتامین، باعث ابتلا به روان‌پریشی و سندرومی به نام ورنیکه – کورساکوف می‌شود.

تاثیر بیوتین (ویتامین B7) بر مغز

وجود این ویتامین به طور خاص، برای متابولیسم اسیدهای چرب و آمینه ضروری است. کمبود این ویتامین در بدن بسیار نادر است، اما ممکن است در بیماران تغذیه وریدی مشاهده شود. همچنین مصرف بیش از اندازه سفیده تخم مرغ به صورت خام از جذب بیوتین جلوگیری می‌کند. به طور کلی افرادی که دارای کمبود بیوتین در بدن هستند، دچار افسردگی، بی‌حالی، بی‌حسی، توهم و گزگز ماهیچه‌ها می‌شوند.

تاثیر ویتامین B12 بر مغز

معمولا این ویتامین در بزرگسالان شایع‌تر است. طبق تحقیقات انجام شده، ۱۰ تا ۱۵ درصد بزرگسالان بالای ۶۰ سال به کمبود این ویتامین در بدن مبتلا هستند. کمبود این ویتامین تا ۲۵ درصد علائم عصبی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این علائم عصبی، شامل گزگز اندام‌ها، مشکل در تعادل، عدم تمرکز، از دست دادن حافظه، سردرگمی، زوال عقل و … می‌شوند. برخی از این عارضه‌ها با مصرف مکمل‌های ویتامین B12 جبران می‌شود که البته برای برگشت کامل به زمان نیاز دارد.

تاثیر ویتامین C بر مغز و سیستم عصبی

تاثیر ویتامین ها بر عملکرد مغز اثبات شده است. ویتامین سی در سیستم عصبی مرکزی تجمیع می‌شود. این ویتامین علاوه‌بر تاثیرات آنتی اکسیدانی خود روی بدن، تاثیرات مثبتی هم روی سیستم عصبی دارد. این ویتامین برای واکنش آنزیمی انتقال دهنده‌های عصبی نفرین ضروری است. همچنین ویتامین سی باعث کاهش یون‌های فلزی در مغز می‌شود. مصرف مقادیر مناسب این ویتامین به بازسازی ویتامین E در مغز کمک می‌کند. کمبود این ویتامین در بدن، باعث آسیب اکسیداتیو به ماکرومولکول‌ها (درشت مغذی‌ها) از جمله لیپیدها و پروتئین‌ها در مغز می‌شود. وجود این ویتامین برای عملکرد صحیح نورون‌های عصبی ضروری است.

تاثیر ویتامین D بر مغز و سیستم عصبی

وجود ویتامین دی برای عملکرد صحیح مغز ضروری است. گیرنده این ویتامین در بافت مغز قرار دارد. ویتامین D که یکی از ویتامین‌های محلول در چربی است، سرعت پردازش اطلاعات مغز را بهبود می‌بخشد. به همین دلیل کمبود این ویتامین، باعث ایجاد اختلال در توانایی‌های شناختی می‌شود. کمبود ویتامین D در جهان به ویژه بین بانوان بسیار شایع است. افزایش سن و عدم قرارگیری در معرض نور مناسب خورشید از جمله دلایل کمبود این ویتامین در بدن هستند. مصرف مقادیر مناسب مواد غذایی حاوی ویتامین دی، باعث بهبود عملکرد شناختی مغز می‌شود. به همین دلیل کمبود آن باعث مشکلات شناختی و عملکردی مغز خواهد شد.

تاثیر ویتامین E بر مغز و سیستم عصبی

این ویتامین نیز محلول در چربی بوده و وجود آن برای بدن ضروری است. مصرف این ویتامین باعث حفظ یکپارچگی غشای سلولی حیاتی می‌شود. کمبود ویتامین E هم باعث ایجاد پراکسیداسیون لیپیدی در بافت مغز خواهد شد. اگر این ویتامین به شدت در بدن کم باشد، احتمال بروز اختلال تعادل، ضعف عضلانی، آسیب به شبکیه چشم و … افزایش پیدا می‌کند. البته می‌توانید در این باره با دکتر آنلاین مغز و اعصاب مشورت کنید.

مصرف این ویتامین E برای نوزادان بسیار حیاتی است. تحقیقات زیادی نشان می‌دهند که مصرف ویتامین E برای سیستم عصبی در حال رشد ضروری است. اگر این ویتامین به مقدار لازم به بدن نوزادان نرسد، باعث ایجاد علائم عصبی می‌شود. البته کمبود این ویتامین در افراد بزرگسال هم ممکن است باعث بروز آسیب‌های مغزی شود. به این ترتیب نمی‌توان از تاثیر ویتامین ها بر عملکرد مغز در بزرگسالان چشم‌پوشی کرد.

تاثیر کلسیم بر مغز و سیستم عصبی

یون‌هایی که در این ماده وجود دارند، به عنوان سیگنال‌های درون سلولی محسوب می‌شوند. این سیگنال‌ها برخی از فرایندهای فیزیولوژیکی، مثل ترشح عصبی، ژن عصبی و … را تنظیم و کنترل می‌کنند. معمولا این ماده در بیشتر برنامه‌های غذایی وجود دارد. به همین دلیل موارد کمبود کلسیم بسیار نادر هستند.

تاثیر آهن بر مغز و سیستم عصبی

وجود آهن برای تولید آنزیم و پروتئین در بدن ضروری است و این موضوع را حتی بهترین دکتر مغز و اعصاب نیز تایید می‌کند. به این ترتیب این ماده به صورت مستقیم و غیر مستقیم روی انتقال و ذخیره انرژی، تولید انرژی، انتقال الکترون و … نقش دارد. همچنین وجود آهن برای رشد سلول‌های مغزی تولید کننده میلین ضروری است. آهن تولید کننده چندین آنزیم مهم برای سنتز انتقال‌دهنده‌های عصبی محسوب می‌شود. به این ترتیب کمبود آهن پیامدهای خطرناکی برای رشد مغز در سنین مختلف دارد. همچنین کمبود این ماده، باعث تغییرات عملکردی و شناختی در مغز می‌شود. این تغییرات منجر به کاهش یادگیری و حافظه خواهد شد.

سوالات متداول درباره تاثیر ویتامین ها بر مغز و سیستم عصبی

کدام ویتامین بیشترین تاثیر را روی عملکرد مغز دارد؟

به طور کلی همه ویتامین‌ها تاثیر مثبتی روی عملکرد مغز دارند، اما ویتامین‌های گروه B احتمالا بیشترین تاثیر را روی عملکرد مغز و سیستم عصبی می‌گذارند.

کمبود ویتامین چه تاثیری روی عملکرد مغز می‌گذارد؟

کمبود هر کدام از ویتامین‌های مورد نیاز بدن، باعث ایجاد اختلالات عصبی و رفتاری در فرد می‌شود.

مصرف مکمل‌های ویتامین برای جبران کمبود آنها مناسب است؟

امروزه مکمل‌های زیادی در بازار وجود دارند که می‌توانند تا حدود زیادی کمبود ریز مغذی مورد نظر را در بدن جبران کنند. البته این مکمل‌ها باید تحت نظر پزشک مصرف شوند.

سخن پایانی

در این مطلب به بررسی تاثیر ویتامین ها بر عملکرد مغز و سیستم عصبی پرداختیم. شواهد زیادی مبنی بر تاثیر ویتامین‌ها روی اکسیژن‌رسانی و خون‌رسانی به مغز وجود دارد. به همین دلیل وجود انواع ویتامین برای تقویت مغز و اعصاب ضروری است. همچنین به معرفی و بررسی بهترین ویتامین برای مغز و اعصاب پرداختیم که امکان گنجاندن آن در برنامه روزانه غذایی وجود دارد. برای سلامت کامل سیستم عصبی و عملکرد عالی مغز، مصرف ویتامین‌های محلول در چربی و آب به مقدار کافی ضروری است. کمبود هر کدام از این ریز مغذی‌ها آسیب‌های جدی روانی را به همراه دارد.