دیزآرتری چیست؟ علل، تشخیص و درمان

بیماری دیزآرتری چیست؟

در تعریف دیزآرتری می‌توانیم این‌گونه بیان کنیم که دیزآرتری (Dysarthria) یک اختلال گفتاری حرکتی است که در آن ماهیچه‌هایی که برای تولید گفتار استفاده می‌شوند آسیب دیده، فلج یا ضعیف می‌شوند. فرد مبتلاء به دیزآرتری نمی‌تواند زبان یا حنجره‌ی خود را کنترل کند. البته پس از اینکه درک درستی در زمینه‌ی این‌که دیزارتری به چه معناست، پیدا کردیم، می‌توانیم به‌دنبال استراتژی‌هایی برای بهبود ارتباطات در افراد مبتلاء به این بیماری باشیم.

دیزآرتری یعنی چه؟

دیزآرتری یک اختلال گفتاری است که به دلیل ضعف عضلانی اتفاق می‌افتد. اختلالات گفتار حرکتی مانند دیزآرتری ناشی از آسیب به سیستم عصبی است. بسیاری از بیماری‌های عصبی عضلانی (بیماری‌هایی که بر اعصاب کنترل‌کننده‌ی عضلات خاص تأثیر می‌گذارند) می‌توانند منجر به دیزآرتری شوند. در دیزارتری، ماهیچه‌هایی که برای صحبت کردن استفاده می شود آسیب دیده، فلج یا ضعیف می‌شوند.

علائم دیزآرتری

پس از بررسی معنی دیزآرتری، حال علائم این بیماری را مورد بررسی قرار می‌دهیم:

• این بیماران در تنفس، آواسازی، تولید گفتار، بلندی صدا و نواخت گفتار با مشکل رو‌به‌رو می‌شوند.
• گفتار نا‌مفهوم و آهسته دارند.
• در صحبت با صدای بلند ناتوان هستند.
• گفتاری سریع دارند که درک آن برای شنونده دشوار است.
• با صدایی خش‌دار و خسته صحبت می‌کنند.
• اغلب به صورت تودماغی صحبت می‌کنند.
• ریتم گفتاری غیر عادی دارند.
• در حجم گفتار، گفتاری نا‌برابر ارائه می‌دهند.
• در حرکت زبان و عضلات صورت با مشکل رو‌به‌رو هستند.

علل اختلال دیس آرتری

علل دیزآرتری به نوع اختلال بستگی دارد. هر دو نوع می‌توانند در بدو تولد یا در مراحل بعدی زندگی ایجاد شوند. دیزآرتری ممکن است ناشی از هر بیماری یا آسیبی باشد که منجر به آسیب مغزی شود.

به‌طور کلی مهم‌ترین علل دیزآرتری شامل تومور مغزی، سندرم گیلن‌باره (Guillain Barre Syndrome) فلج مغزی، هیپوترمی (Hypothermia)، ضربه به سر، بیماری لایم (Lyme)، بیماری ام اس (Multiple sclerosis). پارکینسون (Parkinson)، ویلسون (Wilson)، هارتینگتون (Hartigton) و استفاده از دارو‌های ضد تشنج است.

البته مشکلاتی مانند نقص شنوایی، بیماری‌های عصبی، آسیبهای مغزی، کم‌هوشی، مصرف مواد مخدر و نقص‌های فیزیکی مانند شکاف کام و لب و حتی آزارهای روانی و جسمی هم می توانند از علل دیگر این بیماری باشند.

از طرفی پروتئینی به نام دیستروفن که به تحریک انقباض ماهیچه ای کمک می کند در بدن این بیماران تولید نمی شود و به این ترتیب این بیماران فاقد قدرت ماهیچه‌ای لازم برای صحبت کردن هستند.

علل دیزآرتری مرکزی

چند نمونه از علل دیزآرتری مرکزی عبارتند از:

• تومور‌های مغزی
• زوال عقل
• عوارض جانبی برخی دارو‌ها مانند آرام‌بخش‌ها و دارو‌های ضد تشنج
• سکته
• آسیب تروماتیک (Traumatic) مغز

بیماری‌های عصبی عضلانی مانند موارد زیر نیز می‌توانند باعث دیزارتری مرکزی شوند:

• اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (Amyotrophic lateral sclerosis)
• فلج مغزی
• بیماری هانتینگتون (Huntington’s disease)
• مالتیپل اسکلروزیس (Multiple sclerosis)
• دیستروفی عضلانی (Muscular dystrophy)
• میاستنی گراویس (Myasthenia gravis)
• بیماری پارکینسون (Parkinson’s disease)

علل دیزآتری محیطی

دیزآرتری محیطی از آسیب به اندام های گفتاری ایجاد می‌شود و نحوه‌ی صدای فرد را تغییر می‌دهد. علل این بیماری عبارتند از:

• مشکلات ساختاری مادرزادی
• جراحی سر، گردن، زبان یا حنجره
• ضربه به صورت یا دهان

انواع دیزارتری

نوع دیزآرتری بستگی به قسمتی از مغز دارد که تحت تاثیر قرار گرفته است. انواع دیزآرتری عبارتند از:

دیزآرتری شل (Flaccid dysarthria)

دیزارتری شل به دلیل آسیب نورون حرکتی پایین ایجاد می‌شود. این اعصاب جمجمه و نخاع را درگیر می‌کند. اعصاب جمجمه مغز را به سایر نواحی سر و گردن متصل می‌کند. اعصاب نخاعی نخاع را به سایر قسمت های بدن متصل می‌کند.

دیزآرتری اسپاستیک (Spastic dysarthria)

در دیزارتری اسپاستیک، نورون های حرکتی فوقانی یک یا هر دو طرف مغز آسیب می بینند. این شامل مناطقی است که حرکت را کنترل می کنند.

دیزارتری یک طرفه نورون حرکتی فوقانی (Unilateral upper motor neuron dysarthria)

دیزارتری یک طرفه نورون حرکتی فوقانی یک شکل خفیف‌تر دیزآرتری اسپاستیک در نظر گرفته می‌شود. همچنین یکی از رایج ترین انواع دیزآرتری است. اغلب، به‌دلیل سکته مغزی ایجاد می‌شود و شامل آسیب به نورون‌های حرکتی فوقانی است که حرکت را کنترل می‌کنند.

دیزارتری آتاکسیک (Ataxic dysarthria)

در دیزارتری آتاکسیک، به اتصالات بین مخچه و سایر قسمت‌های مغز آسیب وارد می‌شود.

دیزارتری هیپوکینتیک (Hypokinetic dysarthria)

دیزآرتری هیپوکینتیک ناشی از مشکل در مدار کنترل گانگلیون‌های قاعده‌ای (basal ganglia) است. گانگلیون‌های قاعده‌ای بخشی از مغز است که عملکرد حرکتی را کنترل می‌کند. این نوع از دیزآرتری اغلب با بیماری پارکینسون همراه است که باعث کندی حرکت و سفتی می‌شود.

دیزارتری هیپرکینتیک (Hyperkinetic dysarthria)

دیزارتری هیپرکینتیک در اثر آسیب به مدار کنترل گانگلیون‌های قاعده‌ای ایجاد می شود. این نوع از دیزآرتری معمولاً در شرایطی مانند بیماری هانتینگتون (Huntington’s disease) و سندرم تورت (Tourette syndrome) دیده می‌شود. این نوع دیزآرتری عمدتاً باعث تولید گفتار غیرقابل پیش بینی می‌شود.

دیزآرتری مختلط (Mixed dysarthria)

دیزآرتری مختلط زمانی رخ می‌دهد که دو یا چند نوع دیزآرتری وجود داشته باشد. یکی از نمونه‌ها، دیزارتری اسپاستیک-شل (spastic-flaccid dysarthria) است که در اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (amyotrophic lateral sclerosis) دیده می شود. دیزآرتری مختلط شایع‌ترین نوع دیزآرتری است.

برای ارتباط آنلاین یا دریافت نوبت از متخصص گفتار درمانی کافی است با پذیرش ۲۴ تماس بگیرید.

روش‌های پیش‌گیری و درمان اختلال دیزآرتری

پس از درک اینکه دیزآرتری چیست و چه علائمی دارد، باید ارزیابی دیزارتری و سپس درمان آن انجام شود. درمان دیزآرتری بسته به نوع، علت زمینه‌ای و علائم آن متفاوت است.

برخی از افراد به دلیل یک بیماری زمینه‌ای، مانند عفونت یا قرار گرفتن در معرض یک ماده‌ی سمی، به دیزآرتری مبتلاء می‌شوند. این افراد ممکن است پس از دریافت آنتی‌بیوتیک یا شناسایی و حذف ترکیب سمی، متوجه بهبود در گفتار خود شوند.

گفتاردرمان ممکن است تمرین ها و تکنیک‌هایی را برای کمک به فرد برای غلبه بر مشکلات گفتاری توصیه کند. که ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تمریناتی برای تقویت عضلات دهان، فک و گلو
• تکنیک‌های تنفسی برای افزایش یا کاهش حجم صدای افراد
• تکنیک‌هایی برای رفع مشکلات گفتاری خاص، مانند آموزش به افراد به‌منظور مکث در هنگام صحبت کردن برای کاهش سرعت گفتار

افرادی که مبتلاء به دیزآرتری هستند نیز ممکن است با تمرین این تکنیک‌ها مهارت های ارتباطی خود را بهبود بخشند:

• حفظ ارتباط چشمی با شنونده
• گفتگو در محیطی آرام
• استفاده از حرکات و حالات چهره به‌منظور انتقال معنا
• استفاده از کلمات مختلف به‌منظور تکرار یک پیام
• حمل خودکار و دفترچه یادداشت برای برقراری ارتباط از طریق نوشتار در صورت لزوم

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

به محض رو‌به‌رو شدن با علائم بیماری حتماً برای تشخیص و اقدامات لازم برای درمان باید به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه شود.

برای دریافت نوبت از دکتر مغز و اعصاب، یا ویزیت دکتر مغز و اعصاب آنلاین کافی است اپلیکیشن پذیرش ۲۴ را دانلود کنید.

سوالات متداول دیزآرتری

عوارض دیزآرتری چیست؟

عوارض دیزآرتری شامل از دست دادن قابلیت فهم گفتار به اطرافیان، اختلال عملکردهای تغذیه‌ای مانند جویدن و مکیدن و اختلال در شنوایی و بینایی، افسردگی و مشکلاتی نظیر انزوا طلبی است.

دیزارتری یعنی چه؟

دیزارتری یک اصطلاح جمعی برای گروهی از اختلالات گفتاری است که در نتیجه‌ی ضعف عضلانی رخ می‌دهد. افراد مبتلاء به دیزارتری مخچه ای به آسیب‌های عصبی گرفتار شده‌اند که ماهیچه‌های لازم برای گفتار را تضعیف می‌کنند.

آسیب عصبی زمینه‌ای دیزآرتری ممکن است در نتیجه‌ی سکته‌ی مغزی، آسیب مغزی یا بیماری‌های عصبی رخ دهد. بسیاری از علائم این بیماری با انواع دیگر اختلالات عصبی مانند آفازی (aphasia)، دیسفازی (dysphasia) و آپراکسی (apraxia) مشترک است.

تست دیزآرتری توسط چه کسی انجام می‌شود؟

با توجه به علائمی که در مورد دیزآرتری ذکر کردیم، ارزیابی دیزآرتری توسط پزشک متخصص مغز و اعصاب انجام می‌شود. پس از مراجعه در صورت تشخیص قطعی اقدامات لازم برای درمان و ارجاع به گفتاردرمانی توسط پزشک انجام خواهد شد.