میوپاتی چیست؟ علائم، تشخیص و درمان میوپاتی

به بیماری‌ها و ناهنجاری‌های مرتبط با ماهیچه‌هایی که به استخوان‌ها وصل هستند، میوپاتی (به انگلیسیMyopathy) می‌گویند. این ماهیچه‌ها با نام تخصصی ماهیچه‌های مخطط شناخته می‌شوند. این بیماری ممکن است وراثتی یا اکتسابی باشد. افراد مبتلا به میوپاتی در انجام فعالیت‌های روزانه با مشکلاتی روبه‌رو می‌شوند.

این بیماری مانند بسیاری دیگر بیماری‌ها، درمان و روش‌های کنترل دارد. در ادامه قصد داریم به ذهنیت درستی درباره اینکه میوپاتی چیست، انواع آن کدام است و پاسخ به این پرسش که آیا بیماری میوپاتی درمان دارد بپردازیم. با ما همراه باشید تا قدمی در کسب آگاهی در این زمینه برداریم.

بیماری میوپاتی چیست؟

برای پاسخ به این پرسش که میوپاتی چه بیماری است، باید به ساختار نوع خاصی از ماهیچه‌ها در بدن اشاره کنیم: ماهیچه‌های مخطط یا اسکلتی. میوپاتی، این نوع ماهیچه‌ها را هدف قرار می‌دهد. این بیماری ماهیچه‌های مخطط (ماهیچه‌های متصل به استخوان‌ها) را درگیر می‌کند. میوپاتی به الیاف ماهیچه‌ای حمله می‌کند و باعث ضعیف شدن ماهیچه‌ها می‌شود.

علائم میوپاتی

اگرچه با توجه به نوع میوپاتی علائم متفاوت است، اما ۱۱ نشانه رایج شامل موارد زیر است:

• دشواری هنگام بلندشدن از صندلی، بالارفتن از پله‌ها و دسترسی به وسایلی که بالاتر از سطح سر هستند.
• احساس ضعف در عضلات مرکزی و قرینه بدن ( شانه‌، قسمت بالایی بازو، ران و کمر)
• دشواری در انجام فعالیت‌های روزمره مثل شستن، شانه زدن موها و لباس پوشیدن
• گرفتگی عضلات، احساس خشکی در ماهیچه‌ها و اسپاسم عضلانی در میوپاتی عضله
• تنگی نفس هنگام فعالیت فیزیکی
• خستگی ناشی از فعالیت بدنی و کمبود انرژی

با توجه به نوع میوپاتی علائم دیگری هم وجود دارند:

• روند رو به افزایش ضعف عضلانی
• ضعف عضلانی همزمان با کارکرد عادی ماهیچه‌ها
• بیماری میوپاتی در کودکان؛ رشد کند مهارت‌های عضلانی میوپاتی در کودکان (در فعالیت‌هایی مثل راه رفتن، پریدن، بالا رفتن از پله‌ها، نگه داشتن قاشق و یا مداد)
• نداشتن سرعت کافی در میوپاتی کودکان در مقایسه با دیگر کودکان
• اختلال در ماهیچه‌های دهانی مرتبط در صحبت کردن و جویدن (پریدن غذا در گلو و تته پته کردن)

انواع بیماری میوپاتی و علائم آن

ابتلا به میوپاتی دو دلیل دارد؛ دلایل موروثی و دلایل اکتسابی. طبق این دلایل انواع میوپاتی به دو دسته کلی ژنتیکی و اکتسابی تقسیم می‌شوند. این دو نوع زیرمجموعه‌های دیگری هم دارند که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:

الف) میوپاتی‌های موروثی

میوپاتی موروثی یا ژنتیکی نوعی است که فرد به طور مادرزادی و در هنگام تولد ناهنجاری ژنتیکی مرتبط با میوپاتی را دارد. کودک متولد شده این ژن جهش یافته را از یکی از والدین خود دریافت می‌کند. پس میوپاتی و ازدواج به شدت روی هم تاثیرگذارند. میوپاتی موروثی خود انواع مختلفی دارد:

میوپاتی مادرزادی

در این اختلال فرد متولدشده، ژن جهش یافته معیوب دارد. بروز علائم بیماری در هنگام تولد یا در اوایل کودکی است. گاها این علائم تا دوران نوجوانی و اواخر بزرگسالی نمایان نمی‌شود. در میوپاتی مادرزادی سراسر ماهیچه‌های بدن تضعیف می‌شود. در انواع دیگر میوپاتی، بخش‌های پروگزیمال (بخش‌های نزدیک به مرکز بدن) ضعیف می‌شوند. میوپاتی مادرزادی اغلب پیشرونده نیست.

میوپاتی میتوکندریال

نقص در بخش میتوکندری سلول‌ها منجر به این نوع خاص از میوپاتی می‌شود. میتوکندری‌ها بخش تولیدکننده انرژی در سلول‌ها هستند. این نقص در سلول‌ها باعث اختلال در انرژی‌رسانی به سلول برای انجام فعالیت شده و طبیعتا خستگی و ضعف ماهیچه‌ها را به دنبال دارد. این وضعیت باعث ضعف در عملکرد دیگر بخش‌های بدن هم می‌شود؛ مانند اختلال در عملکرد قلب، مغز و دستگاه گوارش.

این اختلال ممکن است منجر به میوپاتی قلبی در شخص می‌شود. میوپاتی میتوکندریال فقط از نوع موروثی نیست. فردی که زمینه ارثی هم ندارد ممکن است این جهش ژنتیکی را در DNA خود داشته باشند.

میوپاتی متابولیک

زمانی که ژن‌های کدگذاری‌کننده آنزیم ماهیچه‌ها دچار اختلال شود، میوپاتی متابولیکی رخ می‌دهد. این آنزیم‌ها در عملکرد درست عضلات نقش اساسی دارند. بخش‌هایی از بدن در این شرایط تحمل انجام تمرین را ندارند. به علت تجزیه رشته‌های عضلانی مخطط در شانه‌ها و ران‌ها انجام فعالیت با درد همراه است. این درد و ضعف ممکن است دوره‌ای باشد.

میوپاتی عضلانی

در میوپاتی، دیستروفی یا ضعف عضلانی به دلیل کمبود منابع پروتئینی در ماهیچه‌ها رخ می‌دهد. این کمبود یا اختلال در پشتیبانی منجر به تحلیل رشته‌های عضلانی می‌شود. این تحلیل در ژن‌ها رو به بدترشدن پیش می‌رود. این حالت عضلات بازوها، پاها و گاها چشم‌ها و صورت را درگیر می‌کند.

رایج‌ترین نوع میوپاتی اکتسابی است که شامل دو نوع دیستروفی عضلانی نوع دوشن و نوع بکر (بیماری میوپاتی بکر) است. درمان بیماری میوپاتی عضلانی به تشخیص دقیق و اقدام به‌موقع نیاز دارد.

ب) میوپاتی اکتسابی

این نوع در گذر زمان در بدن به وجود می‌آید. علل آن متفاوت و شامل اختلالات پزشکی، عفونت‌ها، عوارض داروها یا عدم تعادل الکترولیت‌ها می‌شود. انواع میوپاتی اکتسابی به شرح زیر هستند:

۱. میوپاتی التهابی

بیماری میوپاتی التهابی یا خودایمنی، سلول‌های خودی بدن را به عنوان بیگانه تلقی کرده و به آنها حمله می‌کند. حمله به سلول‌های ماهیچه‌ای (میوسیت‌ها) باعث ضعف عملکردی ماهیچه‌ها می‌شود. علائم میوپاتی التهابی ضعف شدید عضلات بخش‌های مرکزی و قرینه بدن است.

۲. میوپاتی ناشی از مسمومیت

این نوع مسمومیت ممکن است ناشی از عوامل زیر باشد:

• توکسین‌ها: الکل و تولوئن (تولوئن‌ بخار رنگ‌های صنعتی است که هنگام مصرف وارد سیستم تنفسی می‌شود.)
• داروها: داروهای بازدارنده درمان خودایمنی (پمبرولیزوماب و نیوالیومَـب) ، کورتون‌ها (پردنیزون)، داروهای کاهش‌دهنده کلسترول خون (اِستاتین‌ها)، آمیودارون، کلشی‌سین، کلروکین، ضدویروس‌ها، امپرازول و بازدارنده‌های آنزیم پروتئاز که در درمان ایدز کاربر دارند.

۳. میوپاتی‌های مرتبط با غدد درون ریز

• غده تیروئید: کم‌کاری تیروئید شایع‌تر اما پرکاری تیروئید دردسرساز است.
• غده پاراتیروئید: پرکاری غده پاراتیروئید که ناشی از افزایش سطح کلسیم بدن است.
• غده فوق کلیه: بیماری آدیسن (Addison’s disease) و بیماری کوشینگ (Cushing syndrome)

۴. میوپاتی عفونتی

عفونت‌هایی که روی ماهیچه‌ها اثر دارند. انواع عفونت‌ها شامل موارد زیر هستند:

• عفونت‌های ویروسی مانند ایذر، آنفولانزا، ویروس اپشتین بار (Epstein-Barr virus)
• ماهیچه ‌آماس چرکی که باید جدی گرفته شود.
• بیماری لایم  که از طریق گزش کنه آلوده به باکتری لایم به وجود می‌آید.
• عفونت‌های انگلی مانند آلودگی باتریشین یا کرم گوشت خوک (trichinosis)، توکسوپلاسموز (toxoplasmosis) و سیستی سرکوز (cysticercosis)
• عفونت‌های قارچی مانند کاندیدا (Candida) و تب دره (Coccidiomycosis)

۵. میوپاتی در اثر عدم تعادل الکترولیت‌ها

افزایش یا کاهش سطح الکترولیت‌های پتاسیم و منیزیم و اختلال در عملکرد ماهیچه‌ها در شرایط زیر اتفاق می‌افتد.

• پتاسیم: کاهش و افزایش سطح یون پتاسیم
• منیزیم: افزایش سطح یون منیزیم

۶. میوپاتی بحرانی

میوپاتی بحرانی به بیمار شدن عضلات و اندام‌های مرتبط با تنفس می‌گویند. بیماری، زمانی فرد را درگیر می‌کند که وی به مدت طولانی در بستر باشد. استفاده از مسکن عضلات، مسکن‌های درد و کورتون‌ها منجر به این وضع می‌شود.

چه کسانی مستعد ابتلا به این بیماری هستند؟

هر شخصی در هر رده سنی ممکن است به میوپاتی مبتلا شود. عواملی هستند که ریسک ابتلا را بیشتر می‌کنند:

• زمینه موروثی و سابقه میوپاتی در خانواده: انتقال ژن جهش یافته از طریق پدر یا مادر به کودک.
• مرد بودن: کروموزوم X حامل برخی ژن‌های میوپاتی است. به همین علت میوپاتی در آقایان شایع‌تر از خانم‌ها است. انواع دیگر میوپاتی موروثی مردان و زنان را به یک اندازه مبتلا می‌کند.
• ابتلا به یکی از اختلالات خودایمنی، متابولیکی یا غدد درون ریز.
• قرار گرفتن در معرض داروها و توسکین‌های خاص.

تشخیص بیماری میوپاتی چطور صورت می‌گیرد؟

متخصص معالج اطلاعات و پرسشنامه جامعی از زمینه خانوادگی، داروهایی تجویزی و مصرفی و علائم فیزیکی تهیه می‌کند. پس از جمع‌آوری مدارک مربوطه و تشکیل پرونده به معاینه می‌پردازد. پوست، سرعت عکس‌العمل یا رفلاکس، قدرت عضلانی، تعادل و حواس همگی توسط پزشک متخصص مغز و اعصاب یا متخصص روماتیسم بررسی و معاینه می‌شوند.

آزمایشات تجویزی توسط پزشک برای تشخیص میوپاتی

صرفا پرسشنامه شفاهی و معاینه برای تشخیص دقیق کافی نیست. به همین علت پزشک فرد را به انجام آزمایش‌های مختلف ارجاع می‌دهد:

۱. آزمایش‌های خونی

• آزمایش کراتین کیناز creatine kinase (CK) (ارزیابی سطح آنزیم کیناز)
• آلدولاز (Aldolase) (ارزیابی سطح آنزیم مبدل گلوکز به انرژی)
• مقدار این دو آنزیم به دلیل تجزیه شدن الیاف ماهیچه بیش از حد معمول در عضلات یافت می‌شوند.

۲. ارزیابی سطح الکترولیت‌ها

 یون‌های سدیم، پتاسیم، منیزیم، کلسیم و فسفر

۳. تست‌های بیماری خود ایمنی

• آزمایش آنتی بادی ضدهسته‌ای (Antinuclear Antibodies)
• آزمایش فاکتور روماتوئید
• آزمایش سدیمانتاسیون گلبول‌های قرمز
• آزمایش پروتئین فعال C یا CRP خون

۴. الکترومیوگرافی

تست فعالیت اعصاب عضلانی

۵. نوار عصب و عضله

برای تشخیص نوع میوپاتی و درجه آسیب وارده به عضلات

۶. MRI از ماهیچه‌ها

۷. آزمایش ژنتیک

۸. نمونه‌برداری از ماهیچه

 قطعه‌ای از ماهیچه توسط پزشک از عضله بیمار جدا می‌شود و برای انجام آزمایش مورد استفاده قرار می‌گیرد.

درمان بیماری میوپاتی چیست؟

رویکرد درمانی وابسته به نوع میوپاتی متفاوت است. اما نمی‌توان گفت همه انواع بیماری میوپاتی درمان دارد! دکتر میوپاتی با توجه به علائم و شدت بیماری رویه درمان بیمار را معین می‌کند. امروزه بسیاری از موسسات و کشورها بودجه‌های کلانی را برای تحقیقاتی به منظور درمان کامل بیماری در نظر گرفته‌اند؛ اما هنوز موفق نشده اند.

بیشتر این مسیر درمانی شامل درمان‌های تمرینی، کاردرمانی و نوع خاصی از تمرینات ورزشی است. البته این رویه در تمام بیماران میوپاتی یکسان است. اغلب بیماری‌های میوپاتی تحت کنترل کامل قرار می‌گیرند و ضعف عضلانی و علائم به حداقل می‌رسند. اگرچه درمان قطعی میوپاتی ممکن نیست، اما در برخی انواع بیماری میوپاتی ارثی وخامت بیماری با درمان متوقف می‌شود.

درمان نوع التهابی یا خودایمنی

هدف درمان با داروی میوپاتی کاهش حداکثری التهابات و جلوگیری از حمله سیستم دفاعی بدن به سلول‌های خودی است. بیماری میوپاتی التهابی ایدیوپاتیک یکی از انواع آن است. روش‌های درمانی به شرح زیر هستند:

• داروهای تنطیم‌کننده ایمنی یا داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مثل: متوتروکسات، سیکلوسپورین، تاکرولیموس، آزاتیوپرین، مایکوفنولات، ریتوکسی‌مَب و تزریق ایمونوگلوبولین وریدی یا زیرپوستی
• کورتون‌ها : پردنیزون یا متیل پردنیزولون

درمان بیماری میوپاتی مادرزادی

اغلب درمان و معالجه قطعی ندارند. هدف اصلی مدیریت و کاهش حداکثری علائم بیماری است. البته دیستروفی عضلانی دوشن (Duchenne muscular dystrophy) و بیماری پمپه (Pompe disease) درمان دارند.

درمان انواع دیگر میوپاتی اکتسابی

میوپاتی‌های اکتسابی که در غدد درون ریز یا ناشی از مسمومیت و عفونت هستند با درمان علت بیماری از بین می‌روند. میوپاتی‌های ناشی از توکسین با توقف نفوذ سلول بیگانه (الکل یا تولوئن استنشاقی) یا داروها (استاتین‌ها) درمان و از بین می‌روند. اختلالات ماهیچه‌ای ناشی از عفونت ویروس، انگل یا قارچ با مصرف آنتی بیوتیک مستقیما از بین می‌روند.

درمان بیماری میوپاتی با طب سنتی

درمان خانگی میوپاتی با خوراکی‌های مغذی و سبک زندگی سالم تا حدودی امکان‌پذیر است. رعایت رژیم غذایی درست احتمال ابتلا به این بیماری را به حداقل رسانده و پیشگیری می‌کند. مصرف تخم مرغ، روغن رزماری و اکالیپتوس، سرکه سیب، شیر، بادام، روغن سیاه‌دانه، مصرف مکرر ویتامین‌ها، قهوه، موز، سیب زمینی، انواع مغزها و غلات کامل در برنامه غذایی پیشنهاد می‌شود. این مواد غذایی باعث تقویت عضلات می‌شوند.

کلام آخر

چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد؟ اگر شخص بعد از فعالیت فیزیکی معمولی دچار خستگی شدید، خشکی عضلات یا تنگی نفس می‌شود؛ یا در بخش‌های مرکزی عضلانی بدن احساس ضعف می‌کند بهتر است به پزشک مراجعه کند.

پزشک با معاینه و انجام آزمایش از ابتلا به بیماری اطمینان حاصل می‌کند. درمان میوپاتی در ایران توسط بهترین دکتر مغز و اعصاب و با همکاری متخصصان رماتیسم و آزمایشگاه‌های مجهز صورت می‌گیرد و در صورت نیاز به جراحی، جراحان متخصص در این زمینه شما را یاری می‌کنند. شناخت پزشکان مجرب در وهله اول و دسترسی به آنها و رزرو وقت در وهله دوم است.

وب‌سایت پذیرش۲۴ با تیم جوان و مجموعه‌ای کارآمد هر دو قدم را برایتان میسر کرده است.

رسالت پذیرش۲۴ این است که جز دغدغه درمان، دغدغه دیگری نداشته باشید. این سامانه آنلاین امکان رزرو وقت به صورت شبانه روزی، آشنایی با پزشکان مختلف و بخش جستجوی پیشرفته انتخاب بهترین پزشک متخصص را برای شما فراهم کرده است.

وقت را تلف نکنید! با ویزیت آنلاین متخصص مغز و اعصاب مشاوره اینترنتی بگیرید. با چند کلیک در کوتاه‌ترین زمان قدمی برای درمان بیماری میوپاتی بردارید.

سوالات متداول میوپاتی

بیماران میوپاتی چند سال عمر می‌کنند؟

طول عمر بیماران میوپاتی با افراد عادی یکسان است. این بیماری روی کاهش طول عمر تاثیری ندارد.

میوپاتی چه بیماری است؟

این بیماری ماهیچه‌های متصل به اسکلت بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهدو باعث ضعف عضلانی و سختی در حرکت دادن اندام‌های عضلانی می‌شود.

آیا میوپاتی درمان قطعی دارد؟

درمان و عدم درمان میوپاتی وابسته به نوع آن است. در روند درمان تمرین‌های تخصصی تجویز می‌شود.