پرتودرمانی و رادیوتراپی تومور مغزی

امروزه بسیاری از افرادی هستند که با تومورهای مغزی خوش‌خیم و بدخیم دست و پنجه نرم می‌کنند. تومور مغزی به طور کلی تجمع غیرعادی سلول در مغز است که باعث ایجاد اختلال در عملکرد مغز می‌شود. در واقع تومور داخل مغز یا جمعه مغز شروع به رشد می‌کند، در نتیجه این رشد، به مغز فشار وارد کرده و همین فشار عملکرد آن را تحت شعاع خود قرار می‌دهد.

تومور مغزی به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود. تومورهای اولیه بیشتر خوش‌خیم بوده و آن‌ها را غیر سرطانی می‌دانند. اما دسته دوم به تومورهایی گفته می‌شود که بدخیم و توده‌های سرطانی هستند. به هر حال افرادی که متخصص مغز و اعصاب هستند برای حل درمان این مشکل راه‌های مختلفی اندیشیده‌اند که یکی از بهترین و پرکاربردترین آن، پرتودرمانی تومور مغزی و استفاده از رادیوتراپی است.

در پذیرش ۲۴ به شرح کامل و جامعی از پرتو درمانی در تومور مغزی پرداخته و جنبه‌های مختلف آن را مورد بررسی قرار دادیم. پس در ادامه با ما همراه باشید.

پرتو درمانی چیست؟

پرتو درمانی برای تومور مغزی یک روش درمانی است که با کمک آن سلول‌های تومور مغزی را از بین برده علائم ناشی از آن را کاهش می‌دهند. افرادی که متخصص پرتو درمانی هستند، در این روش بیمار و ویژگی‌های آن را بررسی کرده و با در نظر گرفتن همه شرایط، دوز و دقت تابش را برای یک تومور مغزی را تعیین می‌کنند. البته نا گفته نماند که این روش به بافت‌های سالم اطراف تومور آسیب نیز وارد می‌کند هرچند که میزان آن کم است. از پرتو درمانی برای دو حالت استفاده می‌شود:

1. رادیوتراپی بعد از جراحی تومور مغزی و برای بهبود کامل بیمار و از بین رفتن قطعی و بی برگشت تومور
2. شرایطی که تومورهای مغزی غیر قابل جراحی باشند

البته شایان ذکر است که برخی از تومورهای مغزی قابل برداشتن و از بین بردن نیستند و برای اینگونه از تومورها می‌توان با استفاده از پرتو درمانی، درد و رنج ناشی از آن را کم کرد.

درمان تومور مغزی با پرتو درمانی

تومور مغزی به دلیل نزدیکی به مغز بسیار حساس و خطرناک است. از این رو به طور کلی افرادی که متخصص مغز و اعصاب هستند، دو روش را برای درمان مورد استفاده قرار می‌دهند. روش اول جراحی تومور مغزی است. جراحی دارای مشکلات و سختی‌های فراوانی بوده و گاهی اوقات برای برخی از افراد مناسب نیست. از این رو متخصص پرتودرمانی از روش دیگری نیز برای درمان تومور مغزی استفاده می‌کنند. این روش پرتو درمانی یا رادیوتراپی نام دارد که به صورت غیرمستقیم به درمان تومور مغزی مشغول است.

انواع روش‌های رادیوتراپی و پرتو درمانی

رادیوتراپی و پرتودرمانی برای تومور مغزی، خود چند نوع مختلف دارد که عبارت‌اند از:

پرتو درمانی به روش IMRT برای درمان تومور مغزی

IMRT یک روش پرتودرمانی سه بعدی بوده و نسبتاً توسعه یافته است. با استفاده از این روش، شخص متخصص با بهره گیری از کامپیوتر امواج پرتو درمانی را در اطراف بیمار انتشار می‌دهد. از جمله از مزایای این روش، هدفمند کردن پرتوها، تعیین زاویه تابش، تعیین نوع پرتوها و شدت پرتوها است که کمک بسیار شایانی به روند درمانی می‌کند. امروزه روش IMRT را یکی از مؤثرترین روش‌ها برای درمان تومور مغزی می‌دانند.

پرتو درمانی به روش STREOTACTIK برای درمان تومور مغزی

روش STREOTACTIK به دو صورت قابل انجام است. در نوع اول یک دوز قوی از پرتو مد نظر به ناحیه تومور تابانده می‌شود. این کادر تنها در یک جلسه انجام شده و به آن جراحی پرتویی نیز گویند. در نوع دوم همان دوز زیاد به ناحیه تومور تابانده می‌شود ولی تفاوت اصلی در آن است که این کار در چند جلسه انجام می‌شود نه یکباره. به نوع دوک از درمان نیز پرتو درمانی گویند. توجه داشته باشید که روش STREOTACTIK نسبت به دیگر روش‌ها دقیق‌تر بوده و آسیب بسیار کم‌تری به بافت‌ها سالم مغزی وارد می‌کند.

پرتو درمانی با پروتون برای درمان تومور مغزی

در این روش پرتو پروتون به جای اشعه ایکس مورد استفاده قرار می‌گیرد. پروتون نسبت به پرتو ایکس، آسیب کم‌تری به بافت‌های سالم وارد می‌کند. در واقع عوارض پرتو درمانی مغز بسیار محدود است و این مزیت این روش درمانی نسبت به روش­هایی همچون جراحی است. پرتو درمانی با پروتون توسط دکتر تومور مغزی توصیه می‌شود.

شایان ذکر است که ممکن است انواع روش‌های دیگری نیز برای درمان تومور مغزی با رادیوتراپی وجود داشته باشد. رادیوتراپی برای تومور مغزی مزیت ها و معایب مخصوص به خود را دارد. ما در این مقاله تنها به بررسی مهم‌ترین و بهترین روش‌های درمانی پرداختیم. طبیعتاً انتخاب نوع روش درمانی بر عهده پزشک متخصص بوده و پس از معاینه و انجام آزمایش‌های مختلف، مشخص می‌شود.

مشکلات ناشی از پرتودرمانی و رادیوتراپی تومور مغزی

با اینکه روش پرتودرمانی بسیار مفید و کارآمد است، اما با هم عوارض خود را دارد که برخی اوقات دردسر ساز می‌شوند. این مشکلات در پرتو درمانی تومور مغزی بدخیم نسبت به پرتو درمانی تومور مغزی خوش خیم افزایش پیدا می­کنند. از جمله از مشکلات ناشی از این روش درمان عبارت‌اند از:

• سرعت درمان کند و آهسته است. در نتیجه کنترل تومور و مهار رشد آن ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول می‌کشد. از این رو این درمان را می‌توان یک راه پر پیچ‌وخمی دانست که نیازمند صرف وقت و صبر بسیار زیادی است.
• سلامت بافت‌های سالم اطراف هیپوفیز را به خطر می‌اندازد. اکثرا همه روش‌های پرتو درمانی به بافت‌های سالم اطراف تومور مغزی آسیب می‌رسانند و فقط شدت این آسیب در روش‌های مختلف، متفاوت است.
• این روش ممکن است در عصب بینایی فرد اختلالاتی به وجود آورده و حتی فرد تحت درمان را نابینا کند.
• و…

در این بخش تنها سعی کردیم مهم‌ترین و رایج‌ترین مشکلات رادیوتراپی را برای شما شرح دهیم. برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر و دقیق‌تر می‌توانید از یک دکتر مغز و اعصاب آنلاین کمک بگیرید.

عوارض رادیوتراپی تومور مغزی

پرتودرمانی تومور مغزی نیز مانند هر چیز دیگری علاوه بر فوایدی که برای بیمار به همراه دارد، باعث ایجاد عوارضی نیز در آن‌ها می‌شود. از جمله عوارض پرتو درمانی تومور مغزی عبارت‌اند از:

• ضعف و بی حالی بعد از پرتودرمانی

بسیاری از افرادی که پرتودرمانی انجام می‌دهند، پس از چند روز از انجام آن نیز دچار ضعف و بی حالی هستند. حتی در ادامه روند درمان نیز، شدت آن بیشتر می‌شود. این ضعف و بی حالی دائمی نبوده و رفته‌رفته بهبود می‌یابد. توجه به رژیم تغذیه یکی از مهم‌ترین نکات در هر چه بهتر شدن فرد است.

• ریزش و نازک شدن مو در پرتودرمانی یا رادیوتراپی

ریزش مو در رادیوتراپی مغز از دیگر مشکلات رایجی است که بسیاری از افرادی که پرتو درمانی می‌کنند، از آن رنج می‌برند. این مشکل به دلیل به خاطر عبور اشعه‌های رادیوتراپی از ناحیه مو ایجاد می‌شود. رشد مجدد مو در آن نواحی به نوع پرتودرمانی و میزان شدت پرتوها بستگی دارد.

• احساس مریضی در رادیوتراپی

احساس مریضی پس از جلسات پرتودرمانی یک امر رایج و بسیار طبیعی بوده و با مصرف قرص و دارو به راحتی قابل کنترل است.

• بدتر شدن علائم تومور مغزی

در برخی از اوقات ما مشاهده می‌کنیم که پرتودرمانی برای تومور مغزی جواب عکس داده و تومور مغزی به‌جای بهبود یافتن، بدتر نیز شده است. دلیل اصلی این کار ورم مغز ناشی از رادیوتراپی است که حتی باعث سردرد شدید و تشنج در فرد نیز می‌شود.

• اثرگذاری پرتودرمانی روی عملکرد مغز

اثرگذاری رو عملکرد مغز یکی از عوارض نادر و طولانی مدت رادیوتراپی است. این عارضه بسیار نادر و کمیاب است اما باز هم احتمال رخ دادن آن وجود دارد. طی این عارضه فرد دچار سرگیجه‌های مداوم شده، حافظه‌اش تحلیل رفته و انجام دادن برخی امور راحت، برایش بسیار سخت می‌شود.

• تغییر سطح هورمونی با رادیوتراپی و پرتودرمانی

در برخی اوقات نیز رادیوتراپی باعث ایجاد تغییراتی در هورمون‌ها می‌شود، این عامل بخصوص وقتی بیشتر به چشم می‌خورد که پرتو درمانی در نزدیکی غده هیپوفیز انجام شود.

• لاغر شدن بدن در پرتودرمانی

افرادی که پرتودرمانی می‌کنند، در روند درمانشان، لاغر می‌شوند. دلیل اصلی این عامل نیز تابش اشعه ایکس به بدن فرد بیمار است.

در این بخش تأثیر پرتودرمانی بر تومور مغزی را دانسته و با انواع مختلفی از عوارض پرتودرمانی آشنا شدیم. شایان ذکر است که برخی از عارضه‌ها شایع بوده و نگران کننده نیستند. اما برخی دیگر از عارضه‌ها می‌توانند مشکلات جدی در روند زندگی روزمره فرد ایجاد کنند.

عوارض پرتو درمانی برای اطرافیان بیمار تومور مغزی

بسیاری از افراد معتقد هستند که رادیوتراپی علاوه بر عوارضی که برای فرد دارد، اطرافیان وی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. در حقیقت این باور درست نیست. با این که فرد تحت اثر پرتوهای ایکس قرار گرفته است اما با این همه حال بدن وی نشده و از خود پرتو منتشر نمی‌کند. از این رو اگر شخصی اطراف شما رادیوتراپی انجام می‌دهد، با خیال آسوده و راحت می‌توانید در کنار او بنشینید و همراه او شوید چرا که تحت هیچ خطری نیستید. البته پزشکان برای اطمینان خاطر و محکم کاری توصیه می‌کنند، برای سلامت جنین بهتر است زنان باردار، ۲۴ الی ۴۸ ساعت در کنار این افراد نباشند.

درصد موفقیت درمان در روش پرتودرمانی مغز

پرتودرمانی سال‌های بسیار زیادی است که به عنوان یک روش تخصصی برای مهار و از بین بردن تومور مغزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. حتی هر ساله روش‌های جدیدتر و بهتری ابداً می‌شوند. در نتیجه می‌توان گفت اگر این روش درصد بالایی در موفقیت درمانی نداشت، این همه سال مورد استفاده قرار نمی‌گرفت.

اگر پزشکی که پرتودرمانی را انجام می‌دهد یک فرد خبره و ماهر باشد، رادیوتراپی تأثیرات بسیار مثبتی را از خود نشان خواهد داد. البته بایستی خاطر نشان کر که پرتودرمانی یک روش قدرتمند نبوده و به همین خاطر است که اغلب در کنار جراحی و به عنوان یک روش مکمل مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما برای تومورهای کوچک یا خوش‌خیم به تنهایی نیز مؤثر است.

به عنوان یک جمع بندی می‌توان گفت درصد موفقیت روش رادیوتراپی در فرایند درمان هر فرد متفاوت بوده و به عواملی نظیر مهارت پزشک، شرایط فرد، مقدار بزرگی تومور و … بستگی دارد.

هزینه پرتو درمانی تومور مغزی چقدر است؟

به طور کلی می‌توان گفت پرتودرمانی و رادیوتراپی یک فرایند درمانی پرهزینه و پر خرج است. اما اگر بخواهیم دقیق‌تر در مورد هزینه پرتودرمانی تومور مغزی حرف بزنیم، بایتی بگوییم که این هزینه‌ها به عوامل بسیار زیادی بستگی داشته و برای همه یکسان نیستند.

به‌عنوان‌مثال، دکتر بیماری‌های مغز و اعصاب، کلینیک، تحت پوشش بیمه بودن یا نبودن، شهر، میزان رشد تومور، میزان بزرگی تومور، ناحیه‌ای که تومور قرار دارد، تعداد جلسات و … همه از عوامل تأثیر گذار بر روی هزینه‌های پرتودرمانی هستند.

از این رو اگر شما هم قصد انجام رادیوتراپی دارید و هزینه‌های آن نیز برایتان مهم است، بهتر است پس از انجام آزمایش‌های مربوطه و معاینه شدن توسط چند پزشک مختلف، هزینه‌های پرتودرمانی را از آن‌ها پرسیده و مطابق با بودجه و شرایط اقتصادی‌تان به انتخاب بهترین پزشک اقدام کنید.

پرتو درمانی در ایران

این روش درمانی چندین و چند سال است که توسط پزشکان متخصص کشورمان در شهرهای مختلف انجام می‌شود. از این رو اگر تومور مغزی دارید، احتیاج نیست که برای پرتودرمانی به خارج سفر کنید چرا که همین کار با پیشرفته‌ترین دستگاه‌ها و توسط پزشکان ماهر در خود ایران نیز انجام می‌شود.

سخن پایانی

پرتودرمانی یکی از روش‌ها بسیار مناسب برای کنترل و درمان تومور مغزی است. این روش برای تومورهای کوچک و خوش‌خیم به تنهایی بکار گرفته می‌شود و برای تومورهایی که بزرگ هستند، در کنار جراحی به عنوان یک روش درمانی مکمل کاربرد دارد.

درصد موفقیت پرتو درمانی مغز در بیماران مختلف و نسبت به شرایط و مرحله بیماری متفاوت است. بد نیست بدانید که روش درمانی رادیوتراپی طی چندین ماه تا چندین سال طول می‌کشد از این رو فرد تحت درمان بایستی صبر و حوصله زیادی داشته باشد./ امیدواریم از خواندن این مقاله نهایت لذت را برده و اطلاعات کاملی از پرتودرمانی و رادیوتراپی تومور مغزی به دست آورده باشید.

سؤالات متداول پرتودرمانی و رادیوتراپی تومور مغزی

عوارض پرتودرمانی تومور مغزی چیست؟

از آنجایی که پرتودرمانی یک فرایند بسیار سخت و حساس است از این رو عوارض زیادی نیز دارد. از جمله از این عوارض می‌توان به ضعف و بی حالی، ریزش مو، لاغری، تغییر سطح هورمونی، احساس بیماری، تورم مغز و… اشاره کرد. برای هر فردی ممکن است یک یا چند مورد از این عوارض دیده شود. البته ضعف و بی حالی، لاغری بدن و ریزش مو از جمله از شایع‌ترین عارضه‌های این بیماری شناخته شده است.

درصد موفقیت پرتو درمانی چقدر است؟

درصد موفقیت پرتودرمانی بسیار بالا است البته نمی‌توان یک عدد مشخص برای درصد موفقیت بیان کرد. چراکه درصد موفقیت برای هر فردی متفاوت بوده و به عوامل زیادی بستگی دارد.

پرتو درمانی تومور مغزی چند جلسه است؟

تعداد جلسات پرتودرمانی تومور مغزی به مرحله و میزان پیشرفت بیماری بستگی دارد و تعداد جلسات مورد نیاز را پزشک مشخص می­کند.

پرتو درمانی تومور مغزی چند مرحله است؟

پرتو درمانی بنا به نوع تومور و اندازه بزرگی آن تعیین می‌شود. برای برخی از افراد تنها در یک جلسه انجام شده و برای افراد دیگری ممکن است ۲ الی چندین جلسه ادامه داشته باشد. اما اغلب پرتودرمانی را یک روند درمانی طولانی دانسته‌اند که ممکن است چند ماه یا حتی چند سال طول بکشد از این رو تعداد جلسات آن زیاد است.