میلیت یا التهاب نخاع چیست؟

سیستم عصبی ما از سلول‌های عصبی به نام نورون تشکیل شده است. دور تا دور رشته‌های نورون را غلاف میلین پوشانده‌است که وظیفه پشتیبانی از سلول عصبی را بر عهده دارد. در بیماری میلیت (Myelitis) یا التهاب نخاع، میلین در اطراف سلول‌های عصبی دچار عفونت شده و عملکرد نورون مختل می‌شود. در صورت تشخیص التهاب نخاع توسط دکتر متخصص مغز و اعصاب، باید روند درمان پیگیری شود تا در نهایت از بروز آسیب‌های جدی تری پیشگیری کنیم. در ادامه مطلب ضمن بررسی علت التهاب نخاع، به معرفی انواع روش‌های درمان میلیت نیز می‌پردازیم.

علائم میلیت عرضی

میلیت عرضی (TM) یک اختلال ناشی از التهاب طناب نخاعی است. تشخیص التهاب نخاع از طریق علائم و نشانه‌های اختلال عملکرد عصبی در دستگاه های حرکتی و حسی در دو طرف نخاع امکان پذیر است. دخالت مسیرهای کنترل حرکتی و حسی اغلب باعث تغییر حس، ضعف و گاهی اوقات اختلال در عملکرد مثانه یا روده می‌شود. علائم میلیت عبارتند از:

• بروز ضعف در بازوها و پاها
• بروز اختلالات حسی مانند بی حسی یا گزگز
• ایجاد درد و ناراحتی شدید
• اختلال عملکرد مثانه یا مشکلات روده

بروز این علائم ممکن است به صورت یکنواخت نباشد، به عنوان مثال، این نوع عارضه ممکن است در عملکرد پاها‌، دست‌ها یا هر دو تاثیر بگذارد. همچنین امکان بروز اسپاسم عضلانی و درد در ناحیه پاها و تنه وجود دارد. شدت بروز علائم این بیماری بستگی به میزان التهاب و تخریب غلاف میلین در اطراف نورون‌ها دارد ، هر چه شدت پیش‌روی و تخریب پوشش نورن‌ها بیشتر باشد علائم این بیماری با شدت بیشتری بروز پیدا می‌کنند.

علت بیماری میلیت چیست؟ دلیل التهاب نخاع

میلیت یا التهاب نخاعی در ۶۰ درصد موارد آیدیوپاتیک است؛ اصطلاح آیدیوپاتیک به معنی ناشناخته بودن علت است و برای بیماری‌هایی که نمی‌توان علت آن را تعیین کرد استفاده می‌شود. علت بیماری میلیت را در ۴۰ درصد موارد به اختلالات خود ایمنی ارتباط می‌دهند. شایع‌ترین اختلالات خود ایمنی که باعث بروز میلیت می‌شوند، عبارتند از:

• مولتیپل اسکلروزیس
• نورومیلیت اپتیکا
• لوپوس اریتماتوز سیستمیک
• سندروم شوگران
• سارکوئیدوز

در تشخیص التهاب نخاعی اگر موارد فوق به عنوان عامل بیماری زایی اثبات نشود، علت التهاب نخاع را می‌توان به عوامل بیماری زا از جمله عفونت‌های ویروسی ارتباط داد. با توجه به شیوع ویروس کرونا در سال‌های اخیر، برخی از تحقیقات حاکی از وجود ارتباط میان کووید-۱۹ با میلیت است. این ارتباط هنوز به طور قطع به اثبات نرسیده اما با توجه به ویروسی بودن بیماری کرونا، احتمال ایجاد میلیت عرضی حاد به دنبال درگیری با ویروس کرونا وجود دارد.

روش‌های تشخیص بیماری میلیت یا التهاب نخاع

میلیت یا التهاب نخاع نوعی سندروم با لینی است که همه گروه‌های سنی اعم از کودک تا خردسال را بدون توجه به سابقه بیماری خانوادگی و جنسیت تحت تاثیر قرار می‌دهد. تشخیص التهاب نخاعی در افراد جوان‌تر برای پزشک گمراه کننده است زیرا ممکن است اولین نشانه‌های این بیماری مانند مولتیپل اسکلروزیس یا نورومیلیت اپتیکا بروز پیدا کند.

در معاینات اولیه برای تشخیص التهاب نخاع ممکن است میلیت با سکته مغزی نخاعی یا میلوپاتی عروقی اشتباه گرفته شود. بنابراین استفاده از روش مناسب برای تشخیص التهاب نخاع، بسیار حائز اهمیت است. اگر پزشک در تشخیص التهاب نخاع دچار اشتباه شود، رویکرد‌های درمانی نیز اشتباه شده و در روند بهبودی بیمار تاثیر گذار است. انواع روش‌های تشخیص میلیت به شرح زیر است:

• تصویر برداری تشدید مغناطیسی (MRI)

در این روش برای تشخیص میلیت از امواج رادیویی به همراه میدان مغناطیسی برای ایجاد تصاویر سه بعدی از بافت‌های نرم از جمله رگ‌های خونی و نخاع استفاده می‌شود.

• پونکسیون کمری

در این روش با استفاده از نیدل مخصوص، مقداری از مایع مغزی نخاعی (CSF) برای آزمایش بیرون کشیده می‌شود. مایع نخاعی برای تشخیص انواع عفونت‌های ویروسی و سرطان‌های خاص نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در برخی از افراد مبتلا به میلیت عرضی، CSF ممکن است دارای تعداد غیرطبیعی گلبول های سفید خون پروتئین های سیستم ایمنی باشد که نشان دهنده التهاب است.

• انجام آزمایشات خون برای تشخیص التهاب نخاع یا میلیت

آزمایش خون ممکن است شامل آزمایشی باشد که آنتی بادی های مرتبط با نورومیلیت اپتیکا را بررسی می‌کند، وضعیتی که در آن التهاب هم در نخاع و هم در عصب چشم بروز پیدا می‌کند. افرادی که تست آنتی بادی مثبت دارند در معرض افزایش خطر حملات متعدد میلیت عرضی هستند و برای جلوگیری از عوارض دیگر این بیماری نیاز به درمان دارند. سایر آزمایش‌های خون می‌توانند عفونت‌هایی را که ممکن است در ایجاد میلیت عرضی نقش دارند را شناسایی کنند یا سایر علل علائم را رد کنند.

روش های درمان میلیت یا التهاب نخاع

تا کنون هیچ درمان قطعی برای میلیت در نظر گرفته نشده است، در واقع هدف از درمان میلیت کاهش علائم این بیماری و کنترل آن است. متداول ترین روش‌های کنترل و درمان میلیت عبارتند از:

• استفاده از داروهای استروئیدی وریدی برای میلیت

استروئیدها به کاهش التهاب در ستون فقرات کمک می‌کنند.

• درمان تبادل پلاسما میلیت

افرادی که به استروئیدهای داخل وریدی پاسخ نمی‌دهند ممکن است به درمان تعویض پلاسما نیاز داشته باشند. این نوع درمان شامل برداشتن مایع پلاسما و جایگزینی آن با مایعات خاص است. به طور دقیق مشخص نیست که چگونه این درمان به افراد مبتلا به میلیت عرضی کمک می کند، اما ممکن است تبادل پلاسما آنتی بادی های التهابی را حذف کند.

• داروی ضد ویروسی برای التهاب نخاع

برخی از افرادی که مبتلا به عفونت ویروسی نخاع هستند ممکن است با داروهایی برای درمان ویروس درمان شوند.

• داروهای ضد درد میلیت

درد مزمن از عوارض شایع میلیت عرضی است. داروهایی که ممکن است درد عضلانی را کاهش دهند عبارتند از مسکن‌های رایج مانند استامینوفن، ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم. درد عصبی ممکن است با داروهای ضد افسردگی مانند سرترالین و داروهای ضد تشنج مانند گاباپنتین یا پرگابالین درمان شود.

• داروهایی برای درمان سایر عوارض میلیت

پس از تشخیص التهاب نخاع، پزشک ممکن است داروهای دیگری را در صورت نیاز برای درمان مشکلاتی مانند اسپاسم عضلانی، اختلال عملکرد کلیه یا روده، افسردگی یا سایر عوارض مرتبط با میلیت عرضی تجویز کند.

• داروهایی برای جلوگیری از حملات مکرر میلیت عرضی

افرادی که دارای آنتی بادی های مرتبط با نورومیلیت اپتیکا هستند، به داروهای تنظیم کننده سیستم ایمنی مانند کورتیکواستروئیدها یا سرکوب کننده‌های ایمنی نیاز دارند تا احتمال حملات میلیت عرضی را کاهش دهند.

سایر روش‌های درمانی میلیت

روش‌های دیگری که برای کاهش عوارض میلیت کاربردی هستند، عبارتند از:

• فیزیوتراپی برای بهبود التهاب نخاع

این روش درمانی به بهبود قدرت و هماهنگی میان عضلات کمک می‌کند. فیزیوتراپ آموزش‌های لازم در ارتباط با نحوه استفاده از ویلچر، عصا یا بریس را ارائه می‌دهد.

• کاردرمانی برای میلیت

این روش درمانی به افراد مبتلا به میلیت عرضی کمک می‌کند تا روش‌های جدید انجام فعالیت‌های روزمره مانند حمام کردن، تهیه غذا و نظافت منزل را بیاموزند.

• روان درمانی میلیت

روان درمانگر می‌تواند از گفتار درمانی برای درمان اضطراب، افسردگی، اختلال عملکرد جنسی و سایر مسائل عاطفی یا رفتاری ناشی از مقابله با میلیت عرضی استفاده کند.

پیشگیری از بیماری میلیت یا التهاب نخاع

اگرچه اکثر افراد مبتلا به میلیت عرضی حداقل بهبودی نسبی دارند، ممکن است یک سال یا بیشتر طول بکشد. بیشتر بهبودی در سه ماه اول پس از دوره اتفاق می افتد و به شدت به علت میلیت عرضی بستگی دارد.

حدود یک سوم افراد مبتلا به میلیت عرضی پس از حمله در یکی از سه دسته زیر قرار می‌گیرند:

• ناتوانی جزئی (این افراد تنها حداقل علائم ماندگار را تجربه می کنند.)
• ناتوانی متوسط

این افراد متحرک هستند، اما ممکن است در راه رفتن، بی حسی یا گزگز و مشکلات مثانه و روده مشکل داشته باشند.

• ناتوانی شدید

برخی از افراد ممکن است به طور دائم به ویلچر نیاز داشته باشند و برای انجام کارهای شخصی روزانه مراقبت لازم دارند.

پیش بینی سیر میلیت عرضی دشوار بوده و میزان پاسخ به درمان به شدت پیش روی بیماری میلیت بستگی دارد. به طور کلی، افرادی که شروع سریع علائم و نشانه‌های شدید را تجربه می‌کنند و کسانی که آزمایش آنتی‌بادی خاصی را مثبت می‌کنند، نسبت به افرادی که شروع نسبتاً کندتر، علائم خفیف‌تر و تست آنتی‌بادی منفی دارند، پیش آگهی بدتری دارند.

میلیت حاد و روش‌های درمان آن

ممکن است این سوال برای شما هم پیش آمده باشد که “آیا میلیت حاد درمان دارد؟”

در پاسخ به این سوال باید بگوییم، درمان قطعی برای میلیت حاد وجود ندارد. در واقع استفاده از روش دارو درمان به همراه روش‌های توانبخشی تا حدودی عوارض ناشی از میلیت حاد را کاهش می‌دهد اما به صورت قطعی این بیماری را درمان نمی‌کند.

بنابراین برای درمان میلی حاد یا التهاب نخاع لازم است به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه شود تا با شروع دارو درمانی علائم این سندروم به حداقل برسد. علائم میلیت عرضی در فاصله ۲-۳ روز خود را نشان می‌دهند، بنابراین در صورت احساس علائم بیماری در همان روزهای اولیه به پزشک متخصص مراجعه کنید. اگر امکان مراجعه به پزشک را ندارید، می‌توانید از طریق پذیرش ۲۴ با متخصص مغز و اعصاب آنلاین ارتباط برقرار کنید. در این صورت لازم است علائم خود را به صورت کامل توضیح دهید تا در صورت نیاز روند دارو درمانی برای شما آغاز شود.

جمع بندی

بیماری میلیت به علت بروز التهاب در طناب نخاعی به وجود می‌آید و علائم آن شامل تب، درد و بی قراری است. با بروز این علائم باید به دکتر مغز و اعصاب مراجعه کنید و در صورت تشخیص التهاب نخاع، دارو درمانی و توانبخشی در صورت نیاز تجویز خواهد شد. توجه داشته باشید که هیچ درمان قطعی برای میلیت وجود ندارد و روش‌های دارو درمانی تنها برای کاهش عوارض یا کنترل این بیماری است.

سوالات متداول میلیت یا التهاب نخاع

• آیا میلیت حاد درمان دارد؟

میلیت حاد نوعی سندروم بالینی است که با استفاده از روش‌های درارو درمانی و توانبخشی علائم آن قابل کنترل است. این بیماری دارای درمان قطعی نیست، تنها با مراجعه به متخصص مغز و اعصاب و تشخیص التهاب نخاعی می‌توان این بیماری را کنترل کرد.

• شایع ترین علائم میلیت کدام‌اند؟

علائم میلیت در مدت چند ساعت یا نهایتا ۱-۲ روز خود را نشان می‌دهند. این علائم شامل تب، درد در قسمت تنه و پاها است.

• علت بیماری میلیت چیست؟

علت بیماری میلیت ۶۰ درصد ناشناخته و ۴۰ درصد در ارتباط با اختلالات خود ایمنی و بیماری‌های عفونی است.