هر اطلاعاتی که در مورد فشار بالای مغز لازم است بدانید

فشار بالای مغز یکی از عوارض مغزی است که بواسطه‌ی آن فرد مبتلا در سر احساس فشار می‌کند. زیرا میزان جریان خون و آب در این ناحیه افزایش پیدا کرده است. با توجه به خطرات و عوارض جبران ناپذیر فشار بالای مغزی تصمیم داریم در این مطلب بیان کنیم فشار مغز در اثر چیست و اگر فشار مغز بالا باشد چه میشود و فشار مغز بالا چه علائمی دارد.

پس برای کسب اطلاعات دقیق در این مورد تا پایان این مطلب ما را همراهی کنید.

فشار مغز چیست؟

برای آشنایی با بیماری فشار بالای مغز بهتر است ابتدا با ساختار مغز و جمجمه آشنا شویم. مغز اصلی‌ترین بخش در جمجمه است و تقریبا ۸۰ درصد از فضای آن را اشغال می‌کند. ۲۰ درصد باقی‌مانده را هم خون داخل مغزی و مایع مغزی نخاعی فرا می‌گیرند.

آنچه ‌مسلم است این موضوع است که بخش‌های داخل جمجمه باید همیشه در حالت تعادل با هم قرار داشته باشند تا بتوانند عملکرد صحیحی را نشان دهند وگرنه با بالا یا پایین رفتن حجم یکی از آن‌ها اختلالات بروز می‌کند. در بیماری فشار بالای مغزی میزان مایع مغزی نخاعی بیشتر از حجم ۱۰ درصدی آن می‌شود و چون جمجمه گنجایش لازم را ندارد، به بافت مغز و عصب‌ها فشار وارد می‌شود و مشکلاتی را برای فرد ایجاد می‌کند.

مهم‌ترین اقدام بهترین دکتر مغز و اعصاب این است که از آزمایشات تشخیصی دقیق استفاده کند و تفاوت بین تومور مغزی و فشار بالای مغز را تشخیص می‌دهد.

علت فشار بالای مغز چیست؟

بالارفتن فشار مغز تحت تاثیر یک عامل نیست و چندین عامل آن را تحت تاثیر قرار می‌دهند. بیماری‌ها و شرایط ویژه‌ای که باعث فشار مغز می‌شود شامل موارد زیر است.

فشار مغز به علت خونریزی مغزی

پاره شدن عروق داخل مغز یکی از عواملی است که باعث می‌شود فشار در فضای داخل جمجمه افزایش پیدا کند. خونریزی مغزی به دلایل مختلفی مانند ضربه و آسیب به سر، بالا رفتن فشار خون و کنترل نکردن آن، آنوریسم عروقی یا موارد نظیر آن اتفاق می‌افتد.

فشار بالای مغز به علت تومور مغزی

تومور به توده‌ای از سلول‌ها گفته می‌شود که به طور غیر طبیعی در بافت مغز رشد می‌کنند و به فضای مغز فشار می‌آورند. بزرگ شدن فضای مغز و افزایش حجم آن موجب بالا رفتن فشار داخل جمجمه و بروز علائم مرتبط با آن می‌شود.

به طور مثال برخی از بیماری‌ها مانند بیماری آدیسون، نارسایی‌های مزمن کلیه، کم خونی فقر آهن و بیماری کوشینگ می‌توانند موجب بالارفتن فشار مغز شوند.

بالا رفتن فشار مغز از طریق مصرف دارو

تاثیر فشار بالای بر مغز از طریق مصرف برخی از داروها هم ایجاد می‌شود. تاثیر این داروها بر بدن به شکلی است که در برخی از افراد فشار مغز آن‌ها را بالا می‌برد. این داروها شامل موارد زیر است.

• سیکلوسپورین
• ایزوترتینوئین
• مینوسایکلین
• نالیدیکسیک اسید
• نیتروفورانتوئین
• فنی توئین
• تاموکسیفن
• تتراسایکلین

همچنین درصورتی‌که فردی به صورت خودسرانه و بیش از حد ویتامین A مصرف کند در معرض بالا رفتن فشار مغز قرار می‌گیرد. همچنین مصرف داروهای ضد بارداری در برخی از خانم‌ها فشار داخل جمجمه را بالا می‌برد.

فشار مغز و بارداری

بارداری به خودی خود عامل ایجاد کننده‌ی فشار بالای مغز نیست. اما کسانی که درگیر پرفشاری خون در دوران بارداری یا پره‌اکلامسی می‌شوند احتمال بالارفتن فشار مغز در بارداری بیشتر از سایر خانم‌های باردار است.

مننژیت و فشار بالای مغز

یکی دیگر از عواملی که موجب افزایش فشار داخل مغز می‌شود بیماری مننژیت است. در مننژیت پرده‌های اطراف مغز ملتهب و عفونی می‌شوند و همین امر فشار داخل جمجمه را افزایش می‌دهد.

فشار بالای مغز به علت تشنج و صرع

از بیماری‌های سیستم عصبی که می‌تواند عاملی برای بالابردن فشار مغز تلقی شود می‌توان به تشنج و صرع اشاره کرد. این بیماری‌ها ممکن است به صورت ژنتیکی ایجاد شود یا اینکه در اثر آسیب محیطی ایجاد شود. به هر حال عامل ایجاد کننده تشنج و صرع هر چیزی که باشد در بالارفتن فشار مغز تاثیرگذار است.

فشار بالای مغز به علت پارگی آنوریسم

آنوریسم مغزی یکی از عارضه‌هایی است که موجب بیماری فشار بالای مغز می‌شود. در آنوریسم جداره رگ ضعیف می‌شود و باعث می‌شود جریان خون به آن فشار وارد کند و برآمدگی‌های بادکنگی شکلی را روی آن ایجاد کند. این تغییر شکل موجب ایجاد فشار مضاعف به مغز می‌شود. همچنین درصورتی‌که فشار داخل رگ ضعیف شده زیاد شود خونریزی ایجاد می‌شود و با افزایش حجم خون در مغز علائمی نظیر سرگیجه و سردرد یا عدم تعادل که مربوط به فشار بالای مغز است بروز می‌کند.

فشار بالای مغز به علت سکته مغزی

سکته مغزی از عوامل دیگر است که موجب زیاد شدن فشار در بافت مغز می‌شود. زیرا انسداد و پاره شدن رگ‌های خونی که منجر به سکته مغزی می‌شود گردش خون را در مغز مختل می‌کند و باعث می‌شود فشار اعمال شده روی مغز زیاد شود.

فشار بالای مغز به علت استرس و اضطراب

شاید تصور کنید همیشه بیماری‌های مغز و اعصاب یا داروهای خاص هستند که موجب ایجاد عوارض و بیماری‌ها می‌شوند. اما استرس از عوامل با اهمیتی است که بر سیستم عصبی تاثیر می‌گذارد و سلامتی را مختل می‌کند. به طوری‌که حتی افرادی که در معرض استرس بالا قرار دارند ممکن است درگیر عارضه‌ی بالا رفتن فشار داخل جمجمه و علائم مرتبط با آن شوند.

علائم فشار مغز بالا چیست؟

علائم اصلی فشار مغز شبیه تومور مغزی است و کسی که مبتلا به این عارضه شود سردردهای شدیدی را تجربه می‌کند. فشار مغز و سردرد صبحگاهی هنگام بیدار شدن از خواب ارتباط قوی با هم دارند و تقریبا تمام مبتلایان این درد را تجربه می‌کنند. همچنین باید به تاثیر فشار مغز بر چشم هم اشاره کنیم.

زیرا فشار بالای مغز و تاری دید و دوبینی با هم ارتباط دارند و کسی که فشار مغزی بالایی داشته باشند دچار تاری دید و دوبینی هم می‌شود. در نهایت اینکه از همراه بودن فشار بالای مغز و حالت تهوع هم نباید تعجب کنید، زیرا از بارزترین علائم دیگر فشار مغزی تهوع و استفراغ است که به صورت جهنده بروز می‌کند.

اما علائم فشار بالای مغز محدود به این علائم نیست و شامل موارد زیر نیز می‌شود.

• از دست رفتن تعادل هنگام راه رفتن
• سرگیجه همراه با سردرد و وزوزکردن گوش
• کم شدن سطح هوشیاری
• خشک شدن گردن
• مشکلات و اختلالات عصبی و رفتاری
• اختلال در حافظه
• متورم شدن بافت مغز

به این نکته هم توجه داشته باشید که در برخی از افراد مبتلا به فشار بالای مغز در حالت نشسته یا خوابیده سردرد و سرگیجه بروز نمی‌کند، اما وقتی سرپا می‌ایستند یا ورزش می‌کنند نشانه های فشار بالای مغز بروز می‌کند.

بالا رفتن فشار مغز در نوزادان و کودکان چه علائمی دارد؟

فشار مغز در بزرگسالان و کودکان بروز می‌کند و ارتباطی به سن و سال ندارد. اما فشار مغز در نوزادان علاوه بر نشانه‌های فشار مغز در نوجوانان و بزرگسالان با علائم و نشانه‌های خاصی همراه است. به طور مثال فشار مغز در نوزادان باعث می‌شود فرم سر آن‌ها تغییر کند. حتی ممکن است درزهای جمجمه را از هم جدا کند و پیشانی نوزاد دچار بیرون‌زدگی شود.

تشخیص فشار بالای مغز چگونه است؟

وقتی فردی با علائم سرگیجه و سردرد یا اختلال در بینایی به پزشک مراجعه می‌کند و مشکوک به فشار بالای مغز است، در ابتدا پزشک از معاینه فیزیکی استفاده می‌کند. به این منظور مردمک چشم را بررسی می‌کند و از بیمار می‌خواهد در مورد علائم بالینی توضیحاتی بدهد.

همچنین برای تشخیص فشار مغز لازم است پزشک شرح حالی از بیمار بگیرد و سابقه‌ی بیماری‌ها را بررسی کند تا بتواند تشخیص درستی دهد. اما این موارد برای یک تشخیص دقیق کافی نیست و لازم است از آزمایش‌های تشخیص هم کمک گرفته شود.

فشار بالای مغز تست دارد و به همین دلیل پزشک از موارد زیر هم کمک می‌گیرد تا ارزیابی دقیقی در مورد بیماری داشته باشد.

• ام آر آی
• سی‌تی اسکن
• لومبار پانکچر یا نوار نخاعی
• ارزیابی عملکرد چشم

راههای درمان فشار بالای مغز چگونه است؟

یک از مهم‌ترین مواردی که بر موفق بودن درمان فشار بالای مغز تاثیر می‌گذارد، تشخیص به موقع آن است. چون اگر در زمان مناسب به وجود این بیماری پی ببریم روش‌های مختلف درمانی که به کار می‌رود، اثربخش خواهد بود. درمان فشار بالای مغز به شیوه‌های مختلفی انجام می‌شود که شامل موارد زیر است.

درمان فشار بالای مغز با دارو

پزشک برای کم کردن میزان سردرد و سرگیجه و میزان تورم مغز از داروی فشار بالای مغز استفاده می‌کند. نوع دارویی که پزشک برای بیمار تجویز می‌کند بستگی به شدت عارضه و وضعیت بالینی بیمار دارد. معمول‌ترین داروهای مورد استفاده برای کم کردن فشار داخل مغز شامل موارد زیر است.

• داروهای ضد تشنج
• داروهای کنترل کننده فشار خون
• داروهای ضد میگرن
• دیورتیک‌ها

داروهای دیورتیک موجب کم کردن مایعات بافت‌ها و کاهش فشار مغز می‌شوند.

• داروهای درمان آب سیاه

داروهایی که برای آب سیاه مورد استفاده قرار می‌گیرد می‌تواند تولید مایع مغزی نخاعی را کم کند و از این طریق میزان فشار وارد شده به مغز را کاهش دهد.

• آنتی‌بیوتیک‌ها

آنتی‌بیوتیک‌ها با اثر ضد میکروبی که دارند، موجب از بین بردن باکتری‌های ایجاد کننده بیماری می‌شوند و از این طریق درد و ناراحتی را کاهش می‌دهند. چون می‌توانند عفونت را کم کنند و با کم کردن اثر ان بر مغز فشار داخل جمجمع را کاهش دهند.

• داروهای استروئیدی

پزشک برای کم کردن میزان تورم مغز از داروهای ضد التهاب مانند دگزا متازون استفاده می‌کند تا علاوه بر کم کردن فشار مغز، میزان درد هم تسکین پیدا کند.

• داروهای آرام‌بخش

تجویز داروهای آرام بخش بای کم کردن اضطراب و استرس در بیماران و کنترل پاسخ‌های عصبی تا حد زیادی می‌تواند فشار داخل جمجمه را کم کند و علائم بیماری را بهبود دهد.

درمان فشار بالای مغز در طب سنتی

برخی از افراد که جزو طرفداران درمان بیماری‌های مختلف با طب سنتی هستند می‌پرسند چه چیزی برای فشار مغز خوب است و متخصصان طب سنتی برای درمان این عارضه چه راهی را پیشنهاد می‌کنند.

متخصصان طب سنتی هم مانند پزشکان عقیده دارند اگر فشار مغز نرمال تغییر کند و بالا رود، نشانه‌هایی بروز می‌کند و با توجه به اینکه اولین علت بیماری‌های اعصاب را مصرف غذاهای با طبع سرد می‌دانند به بیماران توصیه می‌کنند از خوردن دوغ و ماست، برنج، ماهی پرهیز کنند. درمان فشار مغز دکتر خیراندیش هم بر این اصل تاکید زیادی دارد.

به همین دلیل برای درمان فشار مغزی در طب سنتی به بیماران توصیه می‌شود ضمن کم کردن سردی، غذاهای با طبع گرم مانند عسل و خرما، مغز گردو، جگرف تخم مرغ جایگزین شود.

اما لازم است بدانید هیچ داروی گیاهی یا عرق گیاهی نمی‌تواند به طور مستقیم فشار مغز را پایین بیاورد. اما برای کم کردن استرس و برای اینکه فشار مغز پایین بیاید، بیمار می‌تواند از دمنوش‌های اسطوخودوس، بادرنجویه و گل گاوزبان استفاده کند. این دمنوش‌ها باعث آرام شدن اعصاب می‌شوند و از طریق هم از بالا رفتن فشار خون و هم از ایجاد فشار بر مغز جلوگیری می‌کنند.

فشار بالای مغز و حجامت

حجامت یکی از روش‌های طب سنتی است که میزان فشار خون مغز را کم می‌کند. به همین دلیل برخی از افراد اعتقاد دارند با حجامت سر می‌توان فشار خون را کنترل کرد و از این طریق فشار مغز در طب سنتی درمان می‌شود. البته باید به این نکته توجه داشت که حجامت حتماً باید در شرایط بهداشتی انجام شود و محدودیت‌های خاص خود را دارد که باعث می‌شود همه افراد نتوانند از این شیوه استفاده کنند. به طور مثال زنان باردار، نوزادان تا ۴ ماهگی، کسانی که پلاکت خون پایین دارند نباید از این شیوه استفاده کنند.

درمان فشار بالای مغز با جراحی

درصورتی‌که میزان فشار مغزی به حدی بالا باشد که با دارو نتوان آن را درمان کرد، لازم است از عمل جراحی استفاده شود. جراحی به عنوان درمان قطعی فشار مغز شناخته می‌شود و می‌تواند وضعیت بیمار را بهبود بخشد. البته نوع جراحی به وضعیت بیمار و میزان درگیری عارضه و نوع بیماری همراه با آن ارتباط دارد.

• جراحی تومور مغزی

به طور مثال ممکن است دلیل فشار مغز تومور مغزی باشد. پزشک در این موارد با توجه به خوش خیم یا بدخیم بودن تومور سعی می‌کند با برداشتن آن میزان فشار به مغز را کاهش دهد. همچنین پزشک می‌تواند به عنوان درمان مکمل از شیمی‌درمانی با پرتودرمانی هم استفاده کند.

• شنت گذاری برای کم کردن فشار مغز

یکی دیگر از شیوه‌های جراحی که برای کم کردن فشار بالای مغز توصیه می‌شود شنت‌گذاری است. در این روش لوله‌ای وارد مغز بیمار می‌شود و مایعات اضافی به سمت شکم تخلیه می‌شود و فشار مغزی را کم می‌کند. اغلب افرادی که با ابتلا به هیدورسفالی یا بالا رفتن میزان مایع مغزی و نخاعی دچار فشار مغز شده باشند با این روش درمان می‌شوند و میزان فشار مغز در آن‌ها کاهش پیدا می‌کند.

• ابتلا به آنوریسم و افزایش فشار مغزی

در افرادی که با ابتلا به آنوریسم مغزی یا خونریزی، فشار مغزی بالا می‌رود لازم است آنوریسم خارج شود و خونریزی متوقف شود تا میزان خونریزی کاهش پیدا کند. زیرا کاهش خونریزی فشار به مغز را کم می‌کند.

• استنت گذاری

یکی از روش‌هایی که می‌تواند فشار مغز را کم کند استنت گذاری سینوسی است. این روش درمانی برای کسانی که مبتلا به تنگی سینوسی وریدی هستند مناسب است. شیوه انجام روش به این صورت است که یک استنت که لوله‌ای توری کوچک است با ایجاد برش‌های کوچک روی کشاله ران قرار می‌گیرد. به این ترتیب با این ابزار پزشکی میزان گرفتگی رگ کم می‌شود و فشار مغز کاهش پیدا می‌کند.

• سوراخ کردن عصب بینایی

در افرادی که با ابتلا به فشار مغزی سردرد دارند و قدرت بینایی خود را از دست می‌دهند، جراح می‌تواند التهاب عصب بینایی را کاهش دهد و عارضه‌های آن را کاهش دهد. در این شیوه جراح عصب بینایی را سوراخ می‌کند یا برشهای ریزی روی آن ایجاد می‌کند تا میزان فشاری که به عصب وارد می‌شود کاهش پیدا کند و قدرت بینایی بهبود پیدا کند.

عوارض فشار بالای مغز چیست؟

یکی از سوالات اغلب مبتلایان به فشار بالای مغز این است که آیا فشار مغز بالا خطرناک است؟ و اینکه در اثر ابتلا به این بیماری ممکن است درگیر چه عوارضی شوند. واقعیت این است که بالا رفتن فشار مغز خطرناک است و اگر به موقع درمان مناسب آن انجام نشود موجب ایجاد عوارض خطرناک و حتی مرگ می‌شود. مشکلات و ناراحتی‌هایی که با افزایش فشار داخل مغز ایجاد می‌شود شامل موارد زیر است:

• آسیب به بافت مغز یا اعصاب مغز
• احتمال بروز بیرون‌زدگی ساقه مغز
• احتمال بروز دیابت را بالا می‌برد.
• ممکن است فشار بالای مغز به دلیل افزایش هورمون آنتی‌دیورتیک حجم ادرار را کاهش دهد.
• موجب بروز سکته مغزی و کما می‌شود.

به همین دلیل توصیه می‌شود علت و درمان بالارفتن فشار مغز(فشار درون جمجمه ای) هر چه زودتر انجام شود تا ایجاد عارضه‌های ناگوارد پیشگیری شود.

چگونه از بالارفتن فشار مغز پیشگیری کنیم؟

همان‌طور که بیان کردیم بیماری فشار بالای مغز در اثر عوامل مختلفی ایجاد می‌شود که برخی از آن‌ها را می‌توان کنترل کرد، درحالی‌که برخی دیگر قابل کنترل و پیشگیری نیستند. به طور مثال اگر بالا رفتن فشار داخل مغز در اثر بیماری‌هایی مانند مننژیت، هیدوروسفالی یا تومور باشد نمی‌توان راهی برای پیشگیری از آن در نظر داشت. همچنین در مواردی که ضربه خوردن به سر یا سوانح موجب خونریزی مغزی و بالا بردن فشار مغز شود نمی‌توان اقدام مناسب پیشگیرانه انجام داد. جز اینکه موارد ایمنی را رعایت کنیم و مراقبت باشیم.

به خصوص هنگامی که قرار است ورزش‌هایی انجام دهید که احتمال آسیب به سر وجود دارد یا هنگام موتور سواری حتما کلاه ایمنی به سر بگذارید. موارد زیر از اقدامات مناسبی است که می‌تواند بالا بردن فشار مغز را کنترل کند.

• زندگی آرامی داشته باشید و میزان استرس و اضطراب زندگی و محیط کار را کنترل کنید.
• رژیم غذایی سالم داشته باشید و از میوه و سبزیجات به قدر کافی استفاده کنید.
• مصرف سیگار و الکل و نوشیدنی‌های حاوی کافئین را محدود کنید.
• به طور دائمی فشار خون را کنترل کنید و در صورت بالا بودن درمان‌های لازم را انجام دهید.
• برای پیشگیری از ابتلا به فشار مغزی دیابت را کنترل کنید.
• با توجه به اینکه افتادن از علت‌های شایع افزایش فشار مغزی است، توصیه می‌شود سالمندانی که در خانه تنها زندگی می‌کنند باید اقدامات لازم برای زمین نخوردن مانند نصب نرده یا کف‌پوش‌های فومی در حمام و سرویس بهداشتی را انجام دهند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر فشار مغز بالا باشد عوارض جبران ناپذیری را برای فرد ایجاد می‌کند، به همین دلیل به تمام افراد توصیه می‌شود درصورت داشتن سرگیجه و سردرد یا اختلال در بینایی و حالت تهوع هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنند تا علت این نشانه‌ها بررسی شود.

درصورتی‌که امکان مراجعه‌ی حضوری به مطب را ندارید و با علائم و نشانه‌های خطرناکی روبرو هستید به شما توصیه می‌کنیم از طریق وب‌سایت یا اپلیکیشن پذیرش۲۴ از ویزیت آنلاین متخصص مغز و اعصاب استفاده کنید. در این روش می‌توانید از پزشک بپرسید علائم و نشانه‌ها و بهترین درمان فشار مغز بالا چیست.

سوالات متداول

• فرق فشار مغز و پانیک چیست؟

حملات پانیک با قرار گرفتن در شرایط اضطراب‌آور ایجاد می‌شود و باعث می‌شود فرد برای نفس کشیدن دچار مشکل شود یا اینکه ضربان قلب افزایش پیدا کند یا اینکه در معرض سکته قرار بگیرد. با اینکه فشار بالا مغز حالت تهوع و سردرد دارد اما با پانیک متفاوت است و لازم است شیوه درمانی متفاوتی برای آن انجام شود.

• بیماری فشار مغز بالا در جنین هم رخ می‌دهد؟

تمام نگرانی برای فشار مغز بالا در بارداری مربوط به مادر باردار نیست و ممکن است میزان فشار مغز جنین هم افزایش پیدا کند و عوارضی را بر سلامتی برجا بگذارد.

• میزان فشار مغز در کودکان و نوزادان چقدر باید باشد؟

فشار بالای مغز در کودکان و نوزادان عوارضی را ایجاد می‌کند. لذا پزشکان میزان استاندارد فشار را برای نوزادان ۵/۱ تا ۶ میلی‌متر جیوه و برای خردسالان در حدود ۳ تا ۷ میلی‌متر جیوه و برای کودکان بزرگتر در حدود ۱۰ تا ۱۵ میلی‌متر برآورد کرده‌اند.