همه چیزهایی که لازم است درباره هماتوم تیغه بینی بدانید

هماتوم تیغه بینی (septal hematoma)، مشکلی است که پس از ضربه به بینی و یا جراحی ایجاد می‌شود. در این شرایط خون در سپتوم یا فضای بین دو سوراخ بینی جمع می‌شود. هماتوم تا حدود زیادی شبیه کبودی یا لخته شدن خون است، با این تفاوت که اگر درمان نشود، می‌تواند به بافت بینی آسیب رسانده و منجر به عفونت هماتوم شود.

آسیب به بینی می‌تواند رگ‌های خونی را در داخل و اطراف سپتوم -که در آن استخوان و غضروف وجود دارد- پاره کند. وقتی که خون لخته می شود تا خونریزی را متوقف کند، یک هماتوم تشکیل می‌دهد.

هماتوم در بسیاری از نواحی دیگر بدن ممکن است ایجاد شود و معمولاً با گذشت زمان دوباره جذب می‌شود؛ کبودی ایجاد شده هم به همین شکل برطرف می‌شود. با این حال، هماتوم‌های سپتوم به خودی خود بهبود نمی‌یابند و در بیشتر موارد نیاز به تخلیه فوری توسط جراح بینی دارند.

اطلاعات مهم در مورد انسداد بینی و هماتوم سپتوم:

• در صورت عدم درمان، هماتوم سپتوم می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند.
• هماتوم سپتوم تقریباً همیشه به دنبال آسیب‌دیدگی بینی ایجاد می‌شود.
• هیچ اقدام خاصی نمی‌تواند از هماتوم سپتوم به دنبال آسیب بینی جلوگیری کند.
• در بیشتر موارد، هماتوم تیغه بینی باید تخلیه شود.

هماتوم سپتوم بینی چیست؟

هماتوم (hematoma) حوضچه‌ای از خونِ عمدتا لخته شده است که در اندام، بافت یا فضاهای مختلف بدن تشکیل می‌شود. هماتوم معمولاً در اثر پاره شدن رگ خونی ایجاد می‌شود. جراحی یا جراحت می‌تواند سبب آن شود.

بافت سپتوم می‌تواند به شدت آسیب ببیند و باعث دردناک شدن و تغییر شکل بینی شود. اگر این اتفاق بیفتد و یک هماتوم، جریان خونی که به سپتوم می‌رود را مسدود کند، ممکن است سبب نکروز و مرگ بافت سپتوم شود. به ندرت، و به خصوص اگر همراه با شکستگی بینی باشد، هماتوم تیغه بینی می‌تواند باعث عفونت شدید و بالقوه تهدید کننده زندگی شود.

هماتوم تیغه بینی با چه مکانیزمی ایجاد می‌شود؟

قسمت قدامی تیغه بینی از یک لایه غضروفی نازک با مخاط و پریکندریوم (لایه‌ای نازک که غضروف را می‌پوشاند) (perichondrium ) کاملاً چسبنده تشکیل شده است. تیغه بینی حدود ۳-۴ میلی‌متر ضخامت دارد. هنگامی که غضروف بینی شکسته می‌شود، خون می‌تواند در داخل این فضا پخش شود و هماتوم را ایجاد کند که همان‌طور که گفتیم ممکن است یک‌طرفه باشد و یا دو طرفه.

مکانیسم دقیق تشکیل هماتوم تیغه بینی بحث‌برانگیز است. غضروف سپتوم ساختاری بدون عروق است که مواد مغذی مورد نیاز خود را از پریکندریوم دریافت می‌کند. پزشکان فرض می‌کنند که ضربه منجر به نیروهای شدیدی می‌شود که پریکندریوم را غضروف زیرین جدا می‌کند. این واقعه باعث پارگی عروق زیر مخاطی می‌شود که در نهایت باعث جمع‌شدن خون بین غضروف و پریکندریوم می‌گردد. به این ترتیب هماتوم ایجاد می‌شود. هماتوم سبب می‌شود که خون به طور موثر به عضروف نرسد. این موضوع به همراه فشاری که ایجاد می‌شود می‌تواند سبب از بین رفتن بافت غضروف یا نکروز گردد.

اگر ضربه به اندازه کافی شدید باشد، غضروف سپتوم شکسته می‌شود و خون به طرف مقابل می‌رود و منجر به هماتوم سپتوم دو طرفه می‌شود. این وضعیت خطرناک‌تر از نوع یک‌ظرفه است، زیرا خطر نرسیدن مواد مغذی به غضروف را دو برابر می‌کند و روند نکروز غضروف را تسریع می‌بخشد.

هماتوم به عنوان یک محیط ایده‌آل برای تکثیر باکتری‌ها و جمع شدن آنها عمل می‌کند. اگر درمان نشود، در عرض ۷۲ ساعت عفونی می‌شود و منجر به تشکیل آبسه سپتوم می‌گردد.

هماتوم بینی چند درصد از افراد را درگیر می‎کند؟

هماتوم سپتوم یک اتفاق نادر است که می‌تواند در هر گروه سنی رخ دهد. درصد دقیق ایجاد هماتوم سپتوم ناشناخته باقی مانده است. با این حال، گزارش شده است که ۰.۸٪ تا ۱.۶٪ از بیماران مبتلا به آسیب بینی که به کلینیک گوش، حلق و بینی مراجعه می‌کنند، دچار این عارضه می‌شوند. متأسفانه تعداد زیادی از موارد، به ویژه در کودکان، تا زمانی که عوارض جدی ایجاد نشود، تشخیص داده نمی‌شود.

علائم هماتوم تیغه بینی

افرادی که بینی آنها دچار ضذبه شده است، ممکن است ساعت‌ها، روزها یا گاهی چند هفته پس از ایجاد آسیب دچار هماتوم شوند.

اگر هماتوم بلافاصله پس از آسیب به بینی ایجاد شود، این احتمال وجود دارد که فرد به اشتباه علائم خود را به علت آسیب ببیند نه ایجاد لخته در سپتوم. به همین دلیل، ضروری است که پس از هر آسیب جدی بینی، به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.

هرکسی که بینی او شکسته است، ممکن است دچار هماتوم بینی شود. پس مهم است که علائم شکستگی بینی را بدانید و برای درمان آن به نزد متخصص گوش و حلق و بینی و جراحی سر و گردن بروید. این علائم شامل موارد زیر هستند:

• خونریزی بعد از ضربه به بینی
• تورم اطراف بینی یا زیر چشم
• خونریزی چند ساعت پس از آسیب اولیه
• ترشحات شفاف از بینی
• تغییر در شکل یا اندازه بینی

اولین علامتی که در هماتوم تیغه بینی ایجاد می‌شود، انسداد بینی است. انسداد می‌تواند فقط در یک سوراخ بینی باشد یا هر دو طرف را درگیر کند. همچنین ممکن است در یک سوراخ بینی بدتر از طرف دیگر باشد. این احتمال وجود دارد که وقتی به داخل بینی نگاه می‌کنید، یک توده قرمز صاف و قابل مشاهده در داخل سوراخ بینی قابل مشاهده باشد؛ با این حال هماتوم همیشه قابل دیدن نیست.

ممکن است بینی در اثر ایجاد هماتوم نرم شود و این یک علامت دیگر است که باید به آن توجه کنید.

از آنجایی که نیاز است که در این شرایط به سرعت به دنبال مراقبت پزشکی بروید، افرادی که به دنبال آسیب دچار مشکل در تنفس، تورم قابل توجه، احساس پری یا انسداد در بینی هستند باید علائم خود را ارزیابی کرده و درمان کنند.

اگر هماتوم تیغه بینی دچار عفونت شود، می‌تواند علائم مختلفی از جمله درد شدید، تب، تورم غدد لنفاوی و احساس گرما در بینی و اطراف آن را ایجاد کند. مرگ بافت می‌تواند باعث تغییر شکل بینی شود.

در نوزادان تازه متولد شده و کودکان با سن خیلی کم، که باید از طریق بینی نفس بکشند، هماتوم تیغه بینی می‌تواند باعث درد زیادی شود. به همین دلیل اگر بینی کودک شما به هر دلیلی آسیب خورد باید سریعا به پزشک مراجعه کنید.

اگر نوزاد بدون علت مشخصی گریه می‌کند و آرام هم نمی‌شود، تشخیص هماتوم تیغه بینی یکی از تشخیص‌های احتمالی است.

علت هماتوم تیغه بینی چیست؟

هماتوم سپتوم معمولاً ثانویه به ترومای بینی (ضربه به بینی) رخ می‌دهد. این ضربه می‌تواند به دنبال آسیب‌های ورزشی، تصادفات جاده‌ای، سقوط، حمله یا آسیب‌های شغلی باشد. حتی یک آسیب جزئی می‌تواند منجر به هماتوم تیغه بینی، به ویژه در کودکان شود.

در واقع یک هماتوم تیغه بینی، بدون آسیب قابل ملاحظه، با احتمال کودک‌آزاری به خصوص در نوزادان و کودکان نوپا همراه است.

علاوه بر ضربه‌ها، هماتوم سپتوم ممکن است به عنوان یک عارضه جراحی بینی مانند اصلاح سپتوم، جراحی آندوسکوپی سینوس یا جراحی شاخک (turbinate surgery) ایجاد شود. هماتوم تیغه بینی بعد از عمل به ندرت در بیماران مبتلا به دیاتز خونریزی دهنده (bleeding diathesis) یا به عنوان یک اثر نامطلوب داروهای ضد پلاکت/ضد انعقاد دیده می‌شود.

هماتوم تیغه بینی چگونه درمان می شود؟

هماتوم تیغه بینی باید فوراً تخلیه شود تا از عوارض ناخواسته جلوگیری گردد. این روش تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. با این حال، ممکن است بیهوشی عمومی در بزرگسالان و کودکانی که اضطراب دارند مورد نیاز باشد.

بیمار در حالت درازکش قرار می‌گیرد و دکتر جراحی بینی سر تخت را کمی بالا می‌برد. هماتوم‌های کوچک را می‌توان با سوزن‌های مخصوصی تخلیه کرد. هماتوم‌های بزرگ‌تر با برش مخاط در مناسب‌ترین ناحیه تخلیه می‌شوند. برش موازی با کف بینی انجام می‌شود. در مورد هماتوم دو طرفه، برای جلوگیری از سوراخ شدن سپتوم، یک برش کوچک ایجاد می‌شود. لخته با استفاده از دستگاه ساکشن بیرون کشیده می‌شود و داخل آن با محلول نمکی شستشو می‌شود و در انتها در داخل سوراخ‌های بینی تامپون یا موارد مشابه گذاشته می‌شود که از جمع‌شدن مجدد هماتوم پیشگیری گردد.

آنتی بیوتیک‌های سیستمیک برای جلوگیری از عوارض جدی و عفونی تجویز می‌شوند. تامپون و درن تخلیه معمولاً به مدت ۲ تا ۳ روز در بینی باقی می‌ماند و تنها زمانی که حداقل ۲۴ ساعت ترشحی وجود نداشته باشد برداشته می‌شود. برای جلوگیری از عوارض بعدی، بیماران باید تحت نظر منظم باشند.

اگر هماتوم تیغه بینی به درستی درمان نشود چه می‌شود؟

هماتوم تیغه بینی درمان نشده، ممکن است باعث فرو ریختن یا جدا شدن سپتوم بینی شود که منجر به انحراف تیغه بینی می‌شود. این مسئله می‌تواند باعث مشکل در تنفس و مشکلات مزمن سینوسی گردد.

گاهی اوقات جراحی می‌تواند مشکلات تیغه بینی را اصلاح کند و حتی ممکن است ظاهر بینی را بهبود بخشد. با این حال، همیشه امکان بازگرداندن کامل بینی به ظاهر اولیه آن وجود ندارد.

هنگامی که تکه‌های بزرگ بافت تغییر شکل داده یا مرده‌اند، ممکن است بتوان از پیوند برای جایگزینی غضروف استفاده کرد. برای آن‌که پیوند انجام شود، دکتر گوش و حلق و بینی بافت مرده را با بافتی از جای دیگر در بدن فرد جایگزین می‌کند.

به دنبال تخلیه هماتوم سپتوم، فرد ممکن است دچار درد و تورم گردد. بسته‌های یخ و داروهای ضد درد، مانند ایبوپروفن، ممکن است کمک کنند. اگر درد شدید یا ناگهانی خیلی بدتر شود، باید با پزشک مشورت کنید.

سوالات رایج درباره هماتوم تیغه بینی

در این قسمت از مقاله به سوالات رایج درباره هماتوم تیغه بینی پاسخ می‌دهیم

هماتوم تیغه بینی بارداری چطور درمان می‌شود؟

فرقی نمی‌کند که باردار باشید و یا نه. هماتوم تیغه بینی حتما نیاز به درمان دارد. با این حال پزشک شما احتمالا با دقت بیشتری عمل می‌کند و داروهایی تجویزی به شما هم محدود‌تر خواهند بود. چیزی که مهم است این است که نباید به دلیل این‌که باردار هستید، برای تشخیص هماتوم تیغه بینی و درمان آن تعلل کنید. این کار می‌تواند مشکلات زیادی را برای شما ایجاد کند. اگر ضربه‌ای به بینی شما خورده است، حتما در اسرع وقت برای درمان از پزشک کمک بخواهید.

تشخیص هماتوم بینی چگونه است؟

هماتوم سپتوم معمولاً با بررسی بینی به وسیله اسپکولوم بینی یا اتوسکوپ قابل تشخیص است. عدم تقارن سپتوم یا رنگ مایل به آبی یا قرمز ممکن است نشان دهنده هماتوم باشد. لمس مستقیم نیز ممکن است ضروری باشد، زیرا هماتوم‌های تازه تشکیل شده ممکن است کبود نباشند. در بسیاری از موارد بینی نرم می‌شود و این نیز به تشخیص کمک می‌کند. هنگامی که هماتوم تیغه بینی ایجاد می‌شود، یک سوراخ یا هر دو سوراخ بینی مسدود می‌گردد که با نگاه کردن تا حدود زیادی قابل تشخیص است. با این حال این تشخیص قطعی نیست.

آیا هماتوم تیغه بینی خطرناک است؟

بله. اگرچه این عارضه به ندرت اتفاق می‌افتد، اما می‌تواند خطرناک و در مواقعی تهدید‌کننده زندگی باشد. هماتونم بینی سبب می‌شود که به تیغه بینی خون نرسد و این تیغه در اثر کمبود اکسیژن و مواد غذایی نکروز شده و از بین برود. اگر این اتفاق بیفتند بینی برای همیشه تغییر شکل پیدا می‌کند و احتمالا مجبور می‌شوید جراحی پیوند غضروف انجام دهید. همچنین محیط پر از خونِ ایجاد شده، محل مناسبی برای رشد باکتری‌ها است که می‌تواند به عفونت و حتی شرایط تهدید‌کننده زندگی منجر گردد. اگر بینی شما آسیب دیده است، می‌توانید با متخصص گوش و حلق و بینی آنلاین از طریق سایت پذیرش ۲۴ تماس بگیرید.

سایت پذیرش ۲۴ یکی از سایت‌هایی است که دسترسی آنلاین شما را به پزشکان و سایر متخصصین هموار کرده‌است. ما امکاناتی را فراهم کرده‌ایم که شما بتوانید از هر پزشکی که تمایل دارید وقت بگیرید و مدارک، عکس‌ها و هرچه لازم است را برای او بفرستنید. شما می‌توانید در یک تماس تلفنی یا ویدئوییِ از قبل تعیین شده، با پزشک مشورت کنید و اگر احتمال می‌دهید دچار هماتوم تیغه بینی هستید راهنمایی بخواهید.

سخن آخر

هماتوم تیغه بینی وضعیتی است که معمولا به دنبال ضربه به بینی و در موارد نادرتر به دنبال جراحی بینی ایجاد می‌شود. در این حالت غضروف بینی آسیب می‌بیند و خون‌رسانی به آن مختل می‌شود. در عوض خونی که از رگ‌ها خارج می‌گردد در اطراف تیغه جمع شده و با فشاری که ایجاد می‌کند سبب از بین رفتن بافت غضروف می‌گردد. گاهی هماتوم از داخل بینی قابل مشاهده است. این شرایط می‌تواند یک طرفه یا دو طرفه باشد و تقریبا همیشه باعث انسداد بینی شود. اگرچه هماتوم به ندرت ایجاد می‌شود، اما حتما لازم است آن را درمان کنید، چون در غیر این صورت غضروف بینی از بین می‌رود و بینی تغییر شکل پیدا می‌کند. علاوه بر این، ممکن است مبتلا به عفونت شوید و زندگی شما در خطر قرار گیرد.