هر آن‌چه باید درباره گرفتگی رگ‌های مغزی بدانید

گرفتگی رگ مغز و یا انسداد عروق مغزی (Cerebral Artery Stenosis) زمانی رخ می‌دهد که شریان‌های داخل جمجمه توسط پلاک یا بیماری مسدود می‌شود.

عروق مسدود شده در مغز سبب ایجاد چالش های خاصی می‌شود. این شریان‌ها کوچک‌تر از شریان‌های کاروتید هستند و ممکن است در اعماق مغز دفن شوند، جایی که دسترسی به آن‌ها برای جراح سخت‌تر است.

در صورت عدم درمان گرفتگی عروق مغز، این بیماری می‌تواند احتمال حملات ایسکمیک گذرا (TIA)، سکته‌های کوتاه یا سکته مغزی را تا حد زیادی افزایش دهد.

به دلیل این حملات خطرناک، مراجعه به پزشک متخصص مغز و اعصاب در مراحل اولیه بسیار حائز اهمیت است. پذیرش ۲۴ با جمع‌آوری اطلاعات پزشکان متخصص، امکان دریافت نوبت دکتر مغز و اعصاب آنلاین را فراهم کرده است.

علائم بیماری گرفتگی عروق مغز

گرفتگی عروق مغز در مراحل اولیه، ممکن است چیزی را از خود به نمایش نگذارد. علائم گرفتگی عروق مغز ممکن است تا زمانی که به اندازه کافی جدی نشود مغز شما را از خون محروم کرده و باعث سکته مغزی شود.

علائم و نشانه‌های سکته مغزی عبارتند از:

• بی حسی یا ضعف ناگهانی در صورت یا اندام‌ها، اغلب فقط در یک طرف بدن
• مشکل ناگهانی در صحبت کردن و درک
• مشکل دید ناگهانی در یک یا هر دو چشم
• سرگیجه ناگهانی یا از دست دادن تعادل
• سردرد ناگهانی و شدید بدون علت شناخته‌شده

علل ابتلا به گرفتگی عروق مغزی

بیماری شریان کاروتید و یا گرفتگی عروق مغز به دلیل تجمع پلاک‌ها در عروقی که مسئولیت انتقال خون به مغز شما را دارند ایجاد می‌شود. این پلاک‌ها در حقیقت توده‌هایی از کلسترول، کلسیم، بافت فیبری و سایر بقایای سلولی هستند که در محل آسیب میکروسکوپی داخل شریان جمع می‌شوند. این فرآیند جمع‌آوری از توده‌ها آترواسکلروز نامیده می‌شود.

شریان‌های کاروتید که با پلاک‌ها مسدود می‌شوند سفت و باریک هستند. گرفتگی عروق مغز باعث ایجاد مشکل در رساندن اکسیژن و مواد مغذی به ساختارهای حیاتی مغز می‌شود.

عوامل خطر ابتلا به گرفتگی عروق مغز

عواملی که خطر ابتلا به بیماری گرفتگی عروق مغزی را افزایش می‌دهند عبارتند از:

• فشار خون بالا: فشار بیش از حد بر دیواره شریان‌ها می‌تواند آن‌ها را ضعیف می‌کند. این موضوع سبب می‌شود تا آنان آسیب‌پذیرتر باشند.
• مصرف تنباکو: نیکوتین نیز می‌تواند پوشش داخلی رگ‌های شما را تحریک کند. علاوه بر این کشیدن سیگار ضربان قلب و فشار خون شما را نیز افزایش می‌دهد. فشار خون بالا خود یکی از عوامل افزایش گرفتگی عروق مغز به شمار می‌رود.
• دیابت: دیابت توانایی شما برای پردازش موثر چربی‌ها کاهش می‌دهد. خطر قرارگیری بیشتر در معرض فشار خون بالا و تصلب شرایین نیز از دیگر عوارض دیابت است.
• سطح بالای چربی خون: سطوح بالای کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم و سطوح بالای تری‌گلیسیرید و چربی خون، موجب تشویق بیشتر تجمع پلاک‌ها و در نتیجه گرفتگی عروق مغز می‌شود.
• سابقه خانوادگی: اگر یکی از بستگان مبتلا به تصلب شرایین یا بیماری عروق کرونر باشد، خطر ابتلا به بیماری گرفتگی عروق بیشتر است.
• سن: رگ‌ها با افزایش سن انعطاف‌پذیری خود را از دست می‌دهند. این عارضه خطر ایجاد آسیب و گرفتگی عروق مغز را افزایش می‌دهد.
• چاقی: اضافه وزن احتمال ابتلا به فشار خون بالا، گرفتگی عروق و دیابت را افزایش می‌دهد.
• عدم ورزش: ورزش نکردن به ایجاد شرایطی که باعث صدمه به شریان‌ها می‌شود کمک می‌کند. از جمله آن‌ها می‌توان به فشار خون بالا، دیابت و چاقی اشاره کرد.

  

عوارض گرفتگی عروق مغزی

• سکته مغزی ایسکمیک: گرفتگی عروق مغزی می‌تواند باعث ۱۰ تا ۲۰ درصد از سکته‌ها شود. سکته مغزی یک اورژانس پزشکی است که می‌تواند موجب آسیب دائمی به مغز و ضعف عضلانی اندام فرد شود. حتی در موارد شدید، سکته مغزی می تواند کشنده باشد.
• سکته مغزی: گرفتگی عروق باعث سفت شدن رگ‌ها می‌شود. این موضوع می‌تواند چنان رگ‌ها را باریک کند که خون کافی نتواند به بخش‌هایی از مغز شما برسد.
• پلاک‌های پاره‌شده: تکه‌ای از پلاک ممکن است شکسته شود و به شریان‌های کوچک‌تری از مغز جاری شود. قطعه پلاک ممکن است در یکی از این شریان‌های کوچک‌تر گیر کند و انسدادی را ایجاد کند. این انسداد موجب قطع شدن جریان خون بخشی از مغز می‌شود.
• انسداد لخته خون: برخی از پلاک‌ها مستعد ترک خوردن و تشکیل سطوح نامنظم بر روی دیواره عروق هستند. در این مواقع بدن به گونه‌ای واکنش نشان می‌دهد که گویی به آن منطقه آسیب وارد شده است. بر همین اساس سلول‌های خونی را که به فرآیند لخته شدن کمک می‌کنند به آن ناحیه می‌فرستد. نتیجه این فرآیند می‌تواند یک لخته بزرگ باشد که جریان خون به مغز را مسدود یا کند کرده و باعث سکته می‌شود.

چگونه از گرفتگی عروق مغز پیشگیری کنیم؟

برای جلوگیری یا کند کردن پیشرفت بیماری شریان کاروتید، این توصیه‌ها را در نظر بگیرید:

• نکشیدن سیگار: در عرض چند سال پس از ترک سیگار، خطر سکته مغزی در یک سیگاری سابق مشابه افراد غیرسیگاری است.
• حفظ وزن سالم: اضافه وزن به‌علاوه عوامل خطرناک دیگری مانند فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت و آپنه خواب کمک می‌کند.
• محدود کردن کلسترول و چربی: کاهش مصرف چربی‌های اشباع شده، به ویژه، ممکن است تجمع پلاک‌ها را در شریان‌ها کاهش دهد.
• استفاده از میوه‌ و سبزیجات در رژیم غذایی: سبزیجات حاوی مواد مغذی مانند پتاسیم، فولات و آنتی‌اکسیدان هستند. دارا بودن این مواد معدنی فرد را در برابر سکته مغزی محافطت می‌کند.
• محدود کردن نمک: نمک اضافی (سدیم) ممکن است فشار خون را در افرادی که به سدیم حساس هستند افزایش دهد. کارشناسان توصیه می‌کنند که بزرگسالان سالم کمتر از ۱۵۰۰ میلی‌گرم سدیم در روز مصرف کنند.
• ورزش منظم: ورزش می‌تواند فشار خون را کاهش دهد، سطح کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) – کلسترول خوب – را افزایش دهد و سلامت کلی رگ‌های خونی و قلب را بهبود بخشد. همچنین به کاهش وزن، کنترل دیابت و کاهش استرس کمک می‌کند.
• کنترل شرایط مزمن: مدیریت شرایطی مانند دیابت و فشار خون بالا به محافظت از شریان‌ها کمک می‌کند.

انواع راه‌های درمان گرفتگی عروق مغز

دکتر گرفتگی رگ مغز و یا همان دکتر مغز و اعصاب بر اساس میزان پیشرفت بیماری و وضعیت فرد راه‌های متفاوتی را برای انسداد عروق به کار می‌برد.

درمان گرفتگی عروق مغز انسداد خفیف تا متوسط

بیمار سبک زندگی خود را برای کند کردن پیشرفت گرفتگی عروق تغییر دهد. این توصیه‌ها ممکن است شامل ترک سیگار، کاهش وزن، خوردن غذاهای سالم، کاهش نمک و ورزش منظم باشد.

همچنین ممکن است متخصص مغز و اعصاب مصرف روزانه آسپرین یا سایر داروهای رقیق‌کننده خون را برای جلوگیری از لخته شدن خون توصیه کند. این داروها اغلب برای کنترل فشار خون یا کاهش کلسترول که خود باعث پیشرفت گرفتگی عروق مغز هستند را تجویز می‌شود.

درمان گرفتگی عروق مغز انسداد شدید

اگر گرفتگی عروق مغزی شدید باشد و فرد سکته مغزی را تجربه کرده باشد، ممکن است پزشک رفع انسداد شریان را توصیه کند. این گزینه‌ها عبارتند از:

• اندارترکتومی کاروتید: این درمان رایج‌ترین روش برای بیماری شدید گرفتگی عروق است. جراح پس از ایجاد یک برش در امتداد جلوی گردن، عروق آسیب‌دیده را باز کرده و پلاک‌ها را خارج می‌کند. پس از آن شریان بازشده با بخیه یا پیوند ترمیم می‌شود.
• آنژیوپلاستی کاروتید و استنت‌گذاری: در صورتی که دسترسی به انسداد با اندارترکتومی کاروتید خیلی سخت باشد و یا بیمار دارای شرایطی باشد که جراحی گرفتگی عروق مغزی را بسیار خطرناک می‌کند به او بی‌حسی موضعی داده می‌شود. پس از بی‌حسی موضعی یک بالون کوچک توسط کاتتر به ناحیه گرفتگی کشیده می‌شود. بالون باد شده و شریان گشاد می‌شود. یک سیم پیچ سیمی کوچک (استنت) برای جلوگیری از باریک شدن مجدد شریان به آن وارد می‌شوند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر علائم یا نشانه هایی از سکته مغزی را تجربه کردید، به دنبال مراقبت‌های اورژانسی باشید. حتی اگر مدت کوتاهی طول بکشد و پس از آن احساس طبیعی می‌کنید، فوراً به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. ممکن است TIA را تجربه کرده باشید، نشانه مهمی که نشان می‌دهد در معرض خطر سکته کامل هستید. اگر بیمار دچار سکته مغزی شده است، مراجعه به اورژانس برای دریافت درمان فوری پزشکی در عرض سه تا شش ساعت بسیار مهم است.

اگر عوامل خطر بیماری گرفتگی عروق را دارید با متخصص مغز و اعصاب خود صحبت کنید. حتی اگر هیچ علامت یا علامتی نداشته باشید، دکتر گرفتگی رگ مغز ممکن است مدیریت تهاجمی عوامل خطر را برای محافظت از شما در برابر سکته توصیه کند. مراجعه زودهنگام به پزشک احتمال پیدا شدن و درمان بیماری شریان کاروتید را قبل از وقوع سکته ناتوان‌کننده افزایش می‌دهد.

سوالات متداول گرفتگی رگ‌های مغزی

حمله ایسکمیک گذرا (TIA) که در هنگام گرفتگی عروق رخ می‌دهد چیست؟

حمله ایسکمیک گذرا (TIA) یا “سکته مغزی کوچک” به دلیل اختلال موقت در خون‌رسانی به بخشی از مغز ایجاد می‌شود. اختلال در خون‌رسانی منجر به کمبود اکسیژن به مغز می‌شود.

نحوه تشخیص گرفتگی عروق کاروتید چگونه است؟

متخصص مغز و اعصاب شما احتمالاً با یک تاریخچه پزشکی کامل و معاینه فیزیکی شروع می‌کند. این معاینه عموماً شامل گوش دادن (بروت) روی شریان کاروتید در گردن است، صدایی که مشخصه یک شریان باریک است. پس از آن پزشک ممکن است توانایی‌های جسمی و ذهنی شما مانند قدرت، حافظه و گفتار را آزمایش کند.

دریافت تصاویری از شریان‌های کاروتید از دیگر تجویزهای دکتر گرفتگی رگ مغز است. از جملۀ آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سونوگرافی، برای ارزیابی جریان خون و فشار در شریان‌های کاروتید.
• CT یا MRI، برای جستجوی شواهدی از سکته مغزی یا سایر ناهنجاری‌ها.
• CT آنژیوگرافی یا آنژیوگرافی MR که تصاویر بیشتری از جریان خون در شریان‌های کاروتید ارائه می‌دهد. در این نوع عکس گرفتگی عروق مغز یک رنگ کنتراست به رگ خونی تزریق می‌شود و سی‌تی اسکن یا MRI تصاویر گردن و مغز شما را جمع‌آوری می‌کند.

در هنگام مراجعه به متخصص مغز و اعصاب از او چه سوالاتی بپرسیم؟

در هنگام مراجعه به متخصص مغز و اعصاب علائم خود را بنویسید، حتی علائمی که ممکن است در این زمان نامرتبط به نظر برسند. پس از آن فهرستی از تمام داروها، ویتامین‌ها و مکمل‌های خود تهیه کنید. اطلاعات کلیدی پزشکی خود را یادداشت کنید.

نوشتن اطلاعات شخصی کلیدی، از جمله تغییرات اخیر یا عوامل استرس زا در زندگی خود را نیز فراموش نکنید. از دکتر مغز و اعصاب خود این سوالات را داشته باشید:

• محتمل‌ترین علت علائم من چیست؟
• به چه نوع آزمایشاتی نیاز دارم؟
• به چه نوع درمان‌هایی نیاز دارم؟
• آیا باید تغییری در سبک زندگی ایجاد کنم؟

برای دریافت ویزیت بهترین دکتر گرفتگی رگ مغز می‌توانید از پذیرش ۲۴ نوبت دکتر مغز و اعصاب آنلاین را دریافت کنید.