مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس چیست؟

MS یک بیماری خود ایمنی می باشد، یعنی سیستم ایمنی، بدن را دشمن دانسته و بر علیه آن می جنگد. در مورد بیماری ام اس، سیستم ایمنی بر علیه سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) عمل می کند.

در واقع در این بیماری التهابی، سیستم ایمنی بدن بر علیه غلاف میلین ( ماده چرب که مانند عایق سیم برق عمل می کند) می باشد و به آن حمله می کند و آن ها را از بین می برد. وظیفه این غلاف در انتقال پیام از سیستم عصبی مرکزی و سرعت انتقال پیام می باشد.

چگونه دچار ام اس می شویم؟

شاید سوال خیلی از مردم این باشد که دلیل ابتلا به بیماری ام اس چیست؟ باوجود پیشرفت های زیاد در علوم بیولوژی و پزشکی، هنوز علت دقیق بیماری ام اس نامعلوم است، فقط احتمال می دهند که علت آن، ترکیبی از ژنتیک و عوامل محیطی نظیر عفونت ویروسی می باشد.

عوامل مستعدکننده بیماری ام اس

سن: در هر سنی ممکن است که فرد علائم ام اس را نشان دهد ولی سن ۵۰ -۲۰ شایع تر می باشد.

جنسیت: زن ها بیشتر از مردها مبتلا می شوند.

ژنتیک: ژنتیک به طور مستقیم بر روی این بیماری تاثیر نمی گذارد، بلکه کسی که سابقه خانوادگی ابتلا به ام اس دارد، مثلا اگر پدر، مادر، خواهر یا برادر مبتلا باشند احتمال ابتلای فرد ۳-۲ درصد می باشد ولی در فردی که سابقه خانوادگی ابتلا ندارد، ۱/۰ درصد احتمال ابتلا وجود دارد.

از آنجایی که در بین دوقلوها اگر یکی مبتلا شود، نفر دوم ۱۰۰% مبتلا نمی شود، پس نتیجه می گیریم که تنها عامل ابتلا ژنتیک نیست.

عفونت ویروسی: بعضی از ویروس ها با اثر گذاشتن روی سیستم ایمنی، احتمال ابتلا را افزایش می دهند، در حال حاضر روی ویروس اپستین بار که باعث افزایش مونوسیت های خون می شود، مطالعه می کنند تا به مکانیسم و علت اثر آن بر ابتلا به بیماری اسکلروزیس متعدد (MS) پی ببرند.

نژاد: سفیدپوستان نژاد اروپای شمالی، بیش ترین آمار ابتلا را دارند و آمریکایی های بومی، آسیایی ها و آفریقایی ها کم تر مبتلا می شوند.

چاقی در دوران نوجوانی: نوجوان هایی که چاق هستند، در بزرگسالی احتمال ابتلای آن ها به بیماری ام اس بیش تر است.

استعمال دخانیات: کسانی که سیگار می کشند، ۲ برابر بیش تر از افرادی که سیگار نمی کشند به ام اس مبتلا می شوند.

قرار نگرفتن در معرض آفتاب و کمبود ویتامین D : مناطقی که نور خورشید کم است و فاصله شان از خط استوا زیاد است و کمبود ویتامین D دارند، احتمال ابتلا به MS بیش تر می باشد.

علائم اولیه بیماری

ام اس یک بیماری، با علائم غیرقابل پیش بینی می باشد که شدتش علائم متغیر است. زمانی که بعضی از مبتلایان احساس خستگی و بی حسی دارند، موارد شدید ام اس می تواند باعث فلجی، از دست دادن بینایی و کاهش عملکرد مغز شود.

علائم اولیه شایع MS شامل:

• مشکلات بینایی: یکی از شایع ترین علامت های MS می باشد. التهاب روی عصب بینایی اثر گذاشته و دید مرکزی را مختل می کند، که این می تواند باعث تاری دید، دوبینی و کاهش بینایی در این بیماران شود.
• احساس گزگز و بی حسی: MS روی اعصاب مغز و طناب نخاعی اثر می گذارد، این بدان معنا است که ممکن است پیام های ناسازگاری به سرتاسر بدن بفرستد. گاهی هیچ پیامی فرستاده نمی شود. این باعث بی حسی می شود.

احساس گزگز کردن و بی حسی، یکی از شایع ترین علائم MS می باشد. بیش ترین قسمت هایی که بی حس می شوند شامل صورت، بازوها ، پاها و انگشتان دست می باشد.

• درد و اسپاسم: درد مزمن و سفتی ماهیچه ها یا اسپاسم عضلات نیز در این بیماران شایع می باشد.
• خستگی و ضعف: خستگی بدون علت و احساس خستگی در ۸۰ درصد از مبتلایان از علائم اولیه می باشد.

خستگی مزمن زمانی که ستون فقرات تخریب شود اتفاق می افتد. معمولا خستگی به صورت ناگهانی ظاهر شده و هفته ها طول می کشد قبل از پیشرفت. ضعف ابتدا در پاها بیش تر قابل توجه است.

• مشکلات تعادل و سرگیجه: سرگیجه و مشکلات ناهماهنگی و تعادل می تواند تحرک مبتلایان این بیماری را کم کند. پزشک شما که در مورد این بیماری متخصص مغز و اعصاب می باشد، از راه رفتن شما متوجه این مشکل می شود.
• اختلال عملکرد مثانه و روده: اختلال عملکرد مثانه علامت دیگری است که در ۸۰ درصد مبتلایان رخ می دهد. که شامل تکرر ادرار، احساس اضطرار شدید در ادرار کردن و عدم توانایی در نگه داشتن ادرار.

علائم مرتبط با دستگاه ادراری معمولا قابل مدیریت می باشد. تعداد کمی از مبتلایان ام اس، یبوست، اسهال و بی اختیاری مدفوع را تجربه می کنند.

• اختلال عملکرد جنسی: مبتلایان به این بیماری در تحریک شدن جنسی مشکل دارند، زیرا این اتفاق باید در سیستم عصبی مرکزی شروع شود که در این بیماری مورد حمله قرار گرفته است.

توجه داشته باشید که در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر نگران نشوید، فقط در اولین فرصت با دکتر مغز و اعصاب آنلاین مشورت کنید.

چگونه از ام اس پیشگیری می شود؟

از آنجا که علت بیماری هنوز مشخص نشده است ، هیچ راهی شناخته شده برای جلوگیری از مولتیپل اسکلروزیس وجود ندارد. در صورت عدم وجود روش مطمئنی برای جلوگیری از بیماری ، بهتر است از عوامل خطری که به طور مثبتی با مولتیپل اسکلروز ارتباط دارند ، خودداری کنید.
این گونه مشکلات بهتر است به صورت اصولی و توسط پزشک متخصص مغز و اعصاب شناسایی و برطرف شود. اما ما برای اینکه حس کنجکاوی شما را درک می کنیم در زیر برخی از راه های پیشگیری که ممکن است به شما کمک کندو برای شما مفید باشد، را مورد بررسی قرار می دهیم.

مکمل ها را برای حفظ سطح کافی ویتامین D در بدن مصرف کنید:
محققان در حال بررسی این موضوع هستند که آیا ویتامین D می تواند از ابتلا به مولتیپل اسکلروزیس جلوگیری کند. یک مطالعه بزرگ فنلاندی نشان داد که کودکان زنانی که در اوایل بارداری کمبود ویتامین D داشتند ، در بزرگسالی ۹۰٪ خطر ابتلا به مولتیپل اسکلروزیس را داشتند.
سیگار کشیدن را ترک کن:
مطالعات نشان داده است که سیگار کشیدن می تواند خطر ابتلا به مولتیپل اسکلروزیس را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.
لاغر شدن چاقی احتمال ابتلا به مولتیپل اسکلروزیس را افزایش می دهد.
ورزش پیشرفت بیماری مولتیپل اسکلروزیس را کند می کند. نتایج اولیه امیدوار کننده نشان می دهد که تمرین مقاومتی ممکن است پیشرفت مولتیپل اسکلروزیس را نیز کند کند.
به نظر می رسد روغن های امگا ۳ فعالیت و پیشرفت بیماری را کاهش می دهند. ولی اطلاعاتی از این که حتما بتواند ان را درمان کند وجود ندارد.

درمان بیماری ام اس

تا به حال درمان قطعی این بیماری پیدا نشده است. پزشکان پس از تشخیص بیماری، از یک برنامه چند جانبه درمانی شامل درمان دارویی، درمان توان بخشی، تغذیه و… برای مداوا استفاده می کنند.

داروها را متخصص مغز و اعصاب پس از بررسی وضعیت بیمار و با توجه به نیاز بیمار تجویز می کند.

توان بخشی نیز شامل گفتار درمانی، فیزیوتراپی، کاردرمانی و ارتز و پروتز می باشد، که با توجه به شرایط و نیازهای بیمار از هرکدام از آن ها استفاده می شود.

تغذیه بیماران مبتلا

تغذیه این بیماران، تغذیه سالم می باشد.رژیمی حاوی مایعات سالم، سبزیجات و میوه های تازه، آجیل ها، پروتئین بدون چربی، غلات حاوی فیبر، لبنیات کم چرب، حبوبات و… .هم چنین شما باید مصرف مواد غذایی حاوی چربی های اشباع، گوشت قرمز، قندها ، سدیم بالا و غذاهای فرآوری شده را محدود کنید.

عمر بیماران ام اس

پیش بینی این که ام اس در هر فرد مبتلا چگونه پیشرفت می کند، تقریبا محال است.

۱۰-۱۵ درصد افراد مبتلا به ندرت دچار حمله شده و تا ۱۰ سال پس از تشخیص دچار ناتوانی زیادی نشده اند.

افراد مبتلا به نوع عود کننده-بهبود شونده، ممکن است سال ها در دوره بهبودی خود باشند. اگر ۵ سال بعد از شروع بیماری، فرد دچار معلولیت یا ناتوانی نشود، معمولا می توان آن را علامت خوبی برای آینده بیمار مبتلا دانست.

مسئله مهم در مورد باور غلط عموم مردم این است که، این بیماری با وجود غیر قابل پیش بینی بودن، به ندرت کشنده است. اغلب مبتلایان به این بیماری، دچار ناتوانی شدید نشده و مثل بقیه مردم، زندگی عادی دارند.
در شرایط فعلی کرونا که باید از رفتن به مراکز درمانی پر خطر پرهیز کرد، برای کسب اطلاعات بیشتر شما می‌توانید در هر زمان از شبانه روز در هرکجای ایران که هستید با متخصص مغز و اعصاب آنلاین تلفنی ومتنی صحبت کنید و از ایشان غیرحضوری مشاوره بگیرید.