پیچ خوردگی تخمدان یا تورشن تخمدان چیست؟ علائم و درمان

پیچ خوردگی تخمدان

تخمدان یکی از مهمترین عضوهای بدن است که نقش مهمی در باروری زنان دارد. یکی از بیماری‌های تخمدان، پیچ خوردگی یا تورشن تخمدان است که در کنار تخمدان پلی کیستیک، یکی از بیماری‌های شایع در زنان است. پیچ خوردگی تخمدان یا تورشن تخمدان (Ovarian Torsion)  اختلالی است که به دلایل مختلف در خانم‌ها بروز می‌کند. این اتفاق بیشتر در سنین باروری شایع است. پیچ خوردگی تخمدان زمانی رخ می‌دهد که تخمدان، به صورت ناگهانی به دور بافت‌های اطراف خود بپیچد. این اتفاق باعث می‌شود که روند خون‌رسانی به این اندام‌ها مختل شود.

پیچ خوردگی تخمدان عارضه‌ای بسیار دردناک و اورژانسی است و باید فورا به مراکز درمانی مراجعه کرد. عدم مراجعه به موقع به پزشک و رسیدگی سریع، ممکن است باعث از دست دادن تخمدان شود. پیچ خوردگی تخمدان اتفاقی است که برای هر خانمی احتمال وقوع دارد. به همین دلیل خوب است در مورد این مشکل اطلاعات کامل داشته باشید. در این مطلب به بررسی علائم و روش‌های درمان این بیماری خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید تا با این بیماری آشنا شوید.

دلیل پیچ خوردگی تخمدان چیست؟

وقوع تورشن تخمدان ، سن خاصی ندارد. از دختران نوجوان تا زنان یائسه، ممکن است به این عارضه دچار شوند. اما عمده موارد پیچ خوردگی تخمدان، در زنانی که در سنین باروری هستند دیده می‌شود. دلیل مشخصی برای رخ دادن این بیماری وجود ندارد اما پزشکان در مورد شرایطی که فرد را مستعد این عارضه می‌کند، مواردی را ذکر کرده‌اند. یکی از دلایل شایع که باعث تورشن تخمدان می‌شود، وجود کیست یا توده در داخل تخمدان است.

این کیست می‌تواند باعث جابه‌جایی و چرخش ناگهانی تخمدان شود. در واقع ناپایداری تخمدان دلیل اصلی وقوع تورشن تخمدان است. اگر کسی که دارای کیست تخمدان است، حرکات سنگین ورزشی یا هر نوع حرکت سریع و غیرعادی راانجام دهد، احتمال پیچش تخمدان در او، بسیار بالاست. پس کسانی که بیماری تخمدان پلی کیستیک دارند، بیشتر از سایر افراد در معرض این مشکل هستند. از دیگر دلایل بروز پیچ خوردگی تخمدان می‌توان به این موارد نیز اشاره کرد:

1.  بارداری می‌تواند باعث بروز این عارضه شود.
2. بلند بودن لوله‌های رحمی، گاهی باعث پیچیده شدن آن‌ها به دور تخمدان می‌شود.
3. بستن لوله‌های رحم، یکی از مواردی است که در بعضی موارد باعث پیچ خوردن تخمدان شده است.
4. استفاده از داروهای هورمونی که برای ناباروری تجویز می‌شوند، می‌تواند باعث بزرگ شدن تخمدان شده و احتمال پیچ خوردگی را بالا ببرد.

علائم پیچ خوردگی تخمدان

پیچ خوردگی تخمدان معمولا با یک درد بسیار شدید خودش را نشان می‌دهد. همراه با این درد، حالت تهوع، استفراغ و گرفتن عضلات زیر شکم نیز در بیمار دیده می‌شود. این علائم را در بعضی از بیماری‌های دیگر نیز می‌توان مشاهده کرد که ممکن است فرد را به اشتباه بیاندازد و به عارضه‌ای در تخمدان فکر نکند. در مورد تورشن تخمدان، درد یکباره و با شدت زیاد شروع می‌شود.

گاهی بیمار تا چندین هفته، درد رفت و برگشتی را در قسمت پایین شکم حس می‌کند.
این درد به این دلیل است که تخمدان در تلاش برای برگشت به حالت قبلی خود است. تشخیص این مشکل شاید در معاینات اولیه کمی سخت باشد چون علائم آن شباهت زیادی با آپاندیس، سنگ کلیه و حتی عفونت‌های شدید ادراری دارد.
پس به خاطر داشته باشید، حالت تهوع و استفراغ شدید، نمی‌تواند نشانه پیچ خوردن تخمدان باشد. این عارضه همواره با درد شدید همراه است.

تشخیص پیچ خوردگی تخمدان توسط پزشک

در صورت بروز درد شکمی شدید همراه با استفراغ و تهوع شدید، باید فورا به اورژانس مراجعه کرد. پزشک ابتدا شرح حال از بیمار می‌گیرد و سپس شکم و لگن را معاینه می‌کند. به دلیل همپوشانی این بیماری با بسیاری بیماری‌های دیگر، پزشک معمولا در معاینه به دنبال نقطه حساس درد یا لمس یک توده است. سپس درخواست سونوگرافی اولتراسوند واژینال می‌کند تا بتواند به دقت، تخمدان، رحم و لوله فالوپ را بررسی کند.

در کنار این سونوگرافی، درخواست آزمایش خون یا ادرار نیز داده می‌شود. به علاوه ممکن است پزشک برای اطمینان خاطر از تشخیص درست تورشن، درخواست سی تی اسکن یا ام آر آی بدهد. بعد از اطمینان از مشکل پیچ خوردگی تخمدان، حالا باید با یک جراحی اصلاحی، تخمدان به جای خود بازگردد.

درمان پیچ خوردگی تخمدان چگونه است؟

تنها راه درمان پیچ خوردگی تخمدان، جراحی است. تا چند سال قبل، پزشکان به دلیل پیشگیری از تکرار این اتفاق، توصیه به برداشتن تخمدان می‌کردند. اما در سال‌های اخیر و با پیشرفت علم پزشکی، در تمامی بیماری‌ها، پزشکان تلاش می‌کنند که تا حد ممکن، از برداشتن عضو اجتناب کنند.

به خصوص در مورد عضوی مانند تخمدان که نقش مهمی در باروری داشته و در کیفیت زندگی زنان تاثیر بسیار زیادی دارد، برداشتن عضو، خیلی توصیه نمی‌شود. جراحی تورشن تخمدان برای باز کردن پیچ خوردگی انجام می‌شود. این جراحی البته به صورت‌های مختلفی می‌تواند انجام شود و همانند دیگر جراحی‌ها، این درمان هم ممکن است عوارض مختلفی داشته باشد. لخته شدن خون، عفونت و عوارض مختلف بیهوشی، گاهی در برخی بیماران دیده می‌شود اما عمومیت ندارد. بعد از جراحی هم بیمار تا چند هفته باید مراقبت کرده و از فعالیت زیاد و برداشتن اجسام سنگین خودداری کند. جراحی پیچ خوردگی تخمدان به روش‌های زیر انجام می‌شود:

• لاپاراسکوپی (Laparoscopy)

در این روش، پزشک از طریق یک برش کوچک در قسمت پایین شکم، وسیله‌ای را وارد شکم می‌کند که با کمک آن می‌تواند اندام‌های داخلی را بررسی و مشاهده کند. بعد از رسیدن به تخمدان، با کمک ابزاری خاص، تخمدان را به حالت طبیعی خود بازمی‌گرداند. این روش جراحی، به صورت سرپایی انجام می‌شود اما نیاز به بیهوشی عمومی دارد. با این روش جراحی، احتمال چسبندگی بعد از جراحی کاهش می‌یابد. به همین دلیل این روش را برای خانم‌های باردار و دختران مجرد پیشنهاد می‌دهند.

• لاپاراتومی (Laparotomy)

در این روش، پزشک شکاف بزرگی زیر شکم ایجاد می‌کند تا بتواند با دسترسی به تخمدان، آن را چرخانده و به جای خود بازگرداند. این عمل جراحی با بیهوشی کامل انجام شده و نیاز به یک شب استراحت در بیمارستان دارد.

• اوفورکتومی (Oophorectomy)

اوفورکتومی یا جراحی برداشتن تخمدان یکی دیگر از روش‌های درمان تورشن است. ممکن است مدت زمان زیادی از عارضه پیچ خوردن تخمدان گذشته باشد و بافت تخمدان دچار مرگ بافتی شده باشد. در این حالت پزشک با استفاده از این روش، تخمدان را از بدن خارج می‌کند.

• سالپینگو اوفورکتومی (Salpingo-oophorectomy)

اگر علاوه بر از بین رفتن بافت تخمدان،  لوله فالوپ نیز از بین رفته باشد، پزشک با این روش هر دو را از بدن بیمار خارج می‌کند. معمولا وقتی بیماری به این سطح می‎رسد، که بیمار خیلی دیر به دنبال راه درمان برود.

بعد از انجام جراحی پزشک معمولا داروهای مسکن مانند استامینوفن، ناپروکس و ایبوبروفن را برای کمک به کاهش درد تجویز می‌کند. در کنار این داروهای مسکن، ممکن است پزشک داروهای هورمونی نیز برای بیمار تجویز کند. نکته مهم در درمان تورشن تخمدان، سرعت درمان است. هر چه دیرتر به این عارضه رسیدگی شود،  بافت‌های سلولی تخمدان، بیشتر در معرض نکروز (مرگ بافت سلولی) خواهند بود. در صورت آسیب دیدن بافت تخمدان، پزشک سعی می‌کند که بخش آسیب دیده را جدا کند و کل تخمدان را حفظ می‌کند.

آیا می‌توان از پیچ خوردگی تخمدان پیشگیری کرد؟

خیر. تورشن تخمدان اتفاقی است که به یکباره رخ می‌دهد و در بسیاری موارد دلیلی برای آن وجود ندارد. به همین دلیل امکان پیشگیری برای آن وجود ندارد. این مشکل بیشتر در سنین باروری رخ می‌دهد و ممکن است با شروع یائسگی احتمال آن کم شود. با بالا رفتن سن و کم شدن قدرت باروری، اندازه تخمدان‌ها کوچک‌تر شده و احتمال تورشن در آن‌ها کم می‌شود.

اما همانطور که گفتیم احتمال کم می‌شود اما از بین نمی‌رود. در افرادی که به دلایل مختلف مانند داشتن تخمدان پلی کیستیک یا استفاده از داروهای هورمونی برای ناباروری، مستعد تورشن تخمدان هستند، توصیه می‌شود که از ورزش‌های پریدنی و تمرینات ورزشی سخت خودداری کنند. چکاپ مرتب و انجام معاینات دوره‌ای، باعث می‌شود که فرد از وجود کیست در تخمدان آگاه بوده و برای درمان آن اقدام کند. برای پیچ خوردگی تخمدان هیچ درمان سنتی با گیاهان دارویی نیز وجود ندارد. رسیدگی به موقع به این بیماری باعث حفظ یکی از مهمترین اعضای بدن زنان است که در صورت از بین رفتن آن، امکان باروری از بین خواهد رفت.

پیچ خوردگی تخمدان بیماری نیست که بتوان آن را پیش‌بینی کرد. اما با رعایت نکاتی که پزشکان زنان و زایمان به آن تاکید می‌کنند، و انجام معاینات دوره‌ایی، می‌توان از وجود کیست در تخمدان آگاه شده و آن را درمان کرد. در این صورت اصلی‌ترین احتمال وقوع این بیماری از بدن دور خواهد شد. پیچ خوردگی تخمدان یا تورشن، بیماری جدی است که باید خیلی زود با مراجعه به پزشک آن را درمان کرد. در صورت احساس دردهای شدید در زیر شکم که همراه با حالت تهوع و استفراغ است، باید به سرعت به اورژانس مراجعه کرد و به دنبال درمان‌های خانگی نبود.

اقدام به موقع در درمان این بیماری باعث آسیب‌های کمتر خواهد شد. در صورتی که بیمار دیر به دنبال درمان خود برود، احتمال از بین رفتن بافت‌های سلولی تخمدان و در نتیجه از دست دادن تخمدان‌ها زیاد است. اگر مدتی است که دچار دردهای رفت و برگشتی در زیر شکم هستید، و در حال حاضر دسترسی به پزشک خود ندارید، می‌توانید از خدمات مشاوره آنلاین با پزشکان متخصص زنان در پذیرش ۲۴ استفاده کرده، و سپس به دنبال درمان مشکل خود بروید.

مشاوره آنلاین جراح زنان