زایمان زودرس چیست؟ جلوگیری از زایمان زودرس

زایمان زودرس چیست؟

به هر زایمانی که پیش از هفته ۳۷ بارداری رخ دهد، زایمان زودرس (preterm labor) گفته می‌شود. اکثر کودکانی که پیش از هفته ۲۴ حاملی متولد می‌شوند، زنده نمی‌مانند ولی کودکانی که در هفته‌ی ۲۴ تا ۳۷ متولد می‌شوند، تحت مراقبت‌های پزشکی شانس زیادی برای زنده ماندن دارند ولی هرگز همانند کودکی که در زمان مناسب و طبیعی به دنیا آمده باشد، سالم نیستند.

در این مقاله‌ی کامل می‌خواهیم دررابطه‌با زایمان زودرس و مشکلات آن، روش‌های پیشگیری از زایمان زودرس و علائم این نوع زایمان صحبت کنیم. با ما همراه باشید.

علائم زایمان زودرس

حدود ۸۰ درصد از زنانی که علائم زایمان زودرس را نشان می‌دهند، زایمان زودرس را تجربه نخواهند کرد. با اینکه ممکن دانستن یا علائم هرگز به کار شما نیاید ولی بد نیست که با علائم زایمان زودرس آشنا باشید. هر چه زودتر احساس کنید که زمان زایمان شما فرارسیده است، زودتر می‌توانید به دنبال پیشگیری یا درمان باشید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورتی که هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید:

• انقباضات منظم: در صورتی که هر ۱۰ دقیقه (یا با فراوانی بیشتر) انقباضات رحمی را که با تغییر موقعیت بدنی شما (درازکشیدن به بغل) فروکش نمی‌کنند، تجربه کردید، احتمال دارد که در معرض زایمان زودرس باشید. در صورتی که قبلاً انقباضات براکستون هیکس (Braxton Hicks) را تجربه کرده باشید، آن‌ها را با انقباضات زایمان اشتباه نخواهید گرفت اما اگر آن‌ها را تجربه نکرده‌اید، باید بدانید که این انقباضات، نامنظم هستند، تشدید نمی‌شوند و وقتی که به بغل دراز می‌کشید، فروکش می‌کنند. در صورتی که در این باره مطمئن نیستید، با مشاوره آنلاین زنان و زایمان تماس بگیرید.
• تغییر در ترشحات واژنی: در صورتی که در ترشحات واژنی خود خون مشاهده کنید یا دچار خون‌ریزی واژنی شوید، احتمال زایمان زودرس وجود دارد و باید به پزشک مراجعه کنید.
• خروج مایع زیاد از واژن: در صورتی که در مدت‌زمان کوتاهی، حجم زیادی از مایع از واژن شما خارج شود، ممکن است به علت پاره شدن کیسه آب شما باشد. آن را بو کنید؛ در صورتی که بوی ادرار بدهد، مشکلی نیست و فقط ادرار است اما اگر بوی ادرار ندهد، مایع آمنیوتیک است و باید سریعاً خود را به اولین مرکز درمانی برسانید.
• گرفتگی‌های عضلانی مشابه با پریودی: در صورتی که گرفتگی‌های عضلانی مشابه با پریودی در قسمت تحتانی شکم یا قسمت تحتانی پشت کمر خود احساس کنید باید به پزشک مراجعه نمایید.
• درد مداوم پشت: درد پیوسته در پشت و کمر می‌تواند نشانه‌ای از زایمان زودرس باشد.
• افزایش فشار لگنی: در صورتی که احساس افزایش فشار در ناحیه‌ی لگنی دارید، به پزشک مراجعه کنید.

دلایل زایمان زودرس

عواملی که در زیر به آن‌ها اشاره کرده‌ایم از مهم‌ترین دلایل زایمان زودرس هستند:

• سابقه‌ی قبلی زایمان زودرس
• حاملگی به دوقلو، سه‌قلو یا بیشتر
• کوتاه‌شدگی دهانه‌ی رحم
• اختلالات رحمی یا مشکلات جفت
• عفونت‌های خاص، به ویژه عفونت‌های مایع آمنیوتیک و بخش‌های تحتانی مجرای تناسلی
• سیگار کشیدن یا مصرف دارو بدون نسخه‌ی پزشک
• بعضی از بیماری‌های مزمن مثل فشار خون بالا، دیابت، بیماری‌های خودایمنی و حتی افسردگی
• رویدادهای استرس‌زا در زندگی مثل مرگ عزیزان
• تجمع بیش از حد مایع آمنیوتیک
• خون‌ریزی واژنی
• مرگ جنین
• فاصله‌ی کمتر از یک سال بین زایمان قبلی تا حاملگی مجدد
• سن پایین مادر یا بارداری در سن بالا
• عوامل نژادی و ژنتیکی

رایج‌ترین انواع زایمان زودرس

زایمان در هفته ۲۴

بیش از نیمی از نوزادان حاصل از زایمان در هفته ۲۴ حاملگی زنده باقی می‌مانند. این نوزادان میکروپریم (micro preemie) نامید می‌شوند. وزن آن‌ها کمی بیش از ۴۵۰ گرم است و قد آن‌ها به بیش از ۲۰ سانتی‌متر می‌رسد. از آن‌جایی که چربی قهوه‌ای (نوع خاصی از چربی که با متابولیسم بالای خود سبب گرم‌شدن می‌شود) هنوز در این نوزادان ایجاد نشده است، باید در یک پوشش گرم قرار بگیرند.

پوست نوزادان حاصل از زایمان زودرس در هفته ۲۴ حاملگی بسیار لطیف و نازک است. با اینکه ممکن است چشمان این نوزادان هنوز به طور کامل باز نشده باشد ولی مژه‌ها و ابروهای آن‌ها به طور کامل تکوین یافته است. مجاری هوایی تحتانی در نوزادان ۲۴ ماهه تازه در حال شکل‌گیری است و بنابراین، این نوزادان مدتی طولانی به کمک تنفسی نیاز دارند.

خطرات هفته ۲۸ بارداری

وقتی که جنین شما ۲۸ هفته‌ای و در شروع سه‌ماهه‌ی سوم است، اندام‌های او به طور کامل ایجاد شده‌اند و با سونوگرافی قابل‌مشاهده هستند. با این حال، ممکن است عملکرد این اندام‌ها برای زندگی خارج از رحم مادر، آماده نشده باشد. تکوین کاملاً مغز جنین و دیگر اندام‌های حیاتی مثل شش‌ها، چشم‌ها، قلب، دستگاه ایمنی، دستگاه گوارشی و کلیه‌ها در هفته‌ی ۲۸ بارداری شروع می‌شود.

یکی از خطرات هفته ۲۸ بارداری و سه‌ماه‌ی سوم دیابت حاملگی است که هم می‌تواند روی سلامت شما و هم روی سلامت جنین اثرگذار باشد. با ورزش‌کردن، رژیم غذایی و داروها، می‌توان از دیابت بارداری پیشگیری کرد. اگر مادر در این مرحله دچار دیابت حاملگی شود، خطر ابتلای او به دیابت نوع ۲ در آینده، بیشتر خواهد شد.

یکی دیگر از خطرات هفته ۲۸ بارداری و سه‌ماهه‌ی سوم، پره‌اکلامپسی (preeclampsia) است. در این حالت، فشار خون بالا می‌رود و ممکن است به اندام‌هایی مثل کبد و کلیه‌های مادر آسیب وارد شود. تنها درمان این حالت، زایمان زودرس است و اگر این کار انجام نشود ممکن است آسیب‌هایی جدی به مادر و جنین وارد آید.

از هفته ۲۸ به بعد ممکن است غشای آمنیوتیک پیش از هفته‌ی ۳۷ پاره شود و اگر این اتفاق بیافتد، ممکن است زایمان زودرس یا عفونت ایجاد شود.

از دیگر خطرات هفته ۲۸ بارداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پلسنتا پرویا (placenta previa): ابتدا جفت خارج می‌شود و ممکن است خروجی دهانه‌ی رحم را مسدود کند. سابقه‌ی سزارین یا جراحی رحم، احتمال این حالت را خیلی زیاد می‌کند.
• محدودیت رشد درون رحمی: در این سرعت رشد جدید کم شده و در هنگام تولد، اندازه‌ای کوچکتر از حالت طبیعی خواهد داشت.

اگر بچه هفته ۳۵ به دنیا بیاید چه می‌شود؟

بعضی از مادران می‌پرسند که اگر بچه هفته ۳۵ به دنیا بیاید چه می‌شود؟ هر زایمانی پیش از هفته ۳۷، زایمان زودرس حساب می‌شود؛ بنابراین ممکن است با مشکلات زیر همراه باشد:

• زردی: در بچه‌هایی که در هفته‌ی ۳۵ به دنیا می‌آیند، بعضی از اندام‌ها به طور کامل تکوین نیافته‌اند. یکی از این اندام‌ها، طحال است و نمی‌تواند آن‌طور که باید، گلوبول‌های قرمز فرسوده را به‌خوبی شناسایی کرده و از جریان خون حذف کند. این موضوع موجب بیماری زردی می‌شود. اگر به این وضعیت رسیدگی نشود، به مغز نوزاد، آسیب وارد می‌شود.
• عفونت: بچه‌های زودرس از مادرشان آنتی‌بادی دریافت نمی‌کنند. این موضوع سبب می‌شود تا در مقابله با باکتری‌ها و ویروس‌ها، ضعیف باشند. به‌علاوه، وزن بدن آن‌ها نیز پایین‌تر است و در نتیجه این موضوع نیز به افزایش خطر عفونت دامن می‌زند.
• مشکلات تنفسی: در نوزادانی که در هفته ۳۵ به دنیا می‌آیند، ریه‌ها هنوز به طور کامل تکوین نیافته و فاقد مایع سورفاکتانتی هستند که سطح داخلی مخاط ریه‌ی آن‌ها را می‌پوشاند و مانع از چسبیدن دیواره‌های مخاطی به هم دیگر می‌شود؛ بنابراین، تنفس این نوزادان بسیار دشوار است و ممکن است نیاز به کمک تنفسی داشته باشند
• مشکلات تغذیه‌ای: با اینکه مکیدن پستان مادر و بلعیدن شیر کارهایی غیرارادی و رفلکسی هستند ولی ممکن است کودکی که پیش از هفته ۳۷ به دنیا می‌آید، در انجام آن‌ها مشکل داشته باشد.
• مشکلات مرتبط با وزن کم: کودکانی که در هفته‌ی ۳۵ به دنیا می‌آیند معمولاً کمتر از ۲ کیلوگرم وزن دارند. وزن پایین و مشکلات تغذیه‌ای می‌توانند منجر به مشکلات متعددی شوند.
• ناپایداری دمای بدن: وزن ایده‌آل و درصد چربی بدن برای حفظ ثبات دمای بدن نوزاد، ضروری‌اند. فقدان چربی‌هایی که پیش از هفته‌ی ۳۷ هنوز کامل ساخته نشده‌اند، می‌تواند منجر به از دست رفتن دمای بدن شود و ممکن است نیاز باشد از تشک‌های الکتریکی گرم‌کن برای نوزاد حاصل از زایمان زودرس استفاده شود.

عوارض زایمان در هفته ۳۷

با اینکه زایمان در هفته‌ی ۳۷ به بعد، زایمان زودرس محسوب نمی‌شود، ولی ممکن است با مشکلاتی همراه باشد. بعضی از عوارض زایمان در هفته ۳۷ عبارتند از:

• نوزادانی که در هفته‌ی ۳۷ متولد می‌شوند، در مقایسه با نوزادانی که در هفته‌ای ۳۹ تا ۴۱ به دنیا می‌آیند، ۱۰‌٪ بیشتر در معرض خطر بیماری‌های مزمن قرار دارند و احتمال ابتلای آن‌ها به آسم، ۱۰٪ بیشتر است.
• احتمال اینکه کودکانی که در هفته‌ی ۳۷ متولد می‌شوند، در پنج سالگی اسپری آسم دریافت کنند، حدود ۴۰ درصد بیشتر از نوزادانی است که در هفته‌ای ۳۹ تا ۴۱ به دنیا می‌آیند.

حاملگی در هفته‌ی ۳۷ نیز با عوارض زیر همراه است:

• سوزش سر معده: از هفته‌ی ۳۷ به بعد فشار جنین به دستگاه گوارشی شما بیشتر می‌شود. غذاهای تند نخورید و آب زیادی بنوشید تا دچار سوزش سر معده نشوید.
• لکه‌بینی: کمی لکه بینی در هفته ۳۷ بارداری طبیعی است. در این مرحله، دهانه‌ی رحم بسیار حساس شده است و مقاربت جنسی می‌تواند سبب خون‌ریزی شود. اگر مقدار خون‌ریزی بیشتر از چند قطره بود با مشاوره آنلاین زنان و زایمان تماس بگیرید. خون‌ریزی‌های واژنی می‌تواند نشانه‌ی پارگی جفت باشد و باید سریعا به آن رسیدگی شود.
• ایجاد خطوط روی پوست شکم: از هفته‌ی ۳۷ به بعد ممکن است به دلیل بزرگ‌شدن زیاد شکم، خطوطی روی پوست شکم شما ایجاد شود. برای پیشگیری از این موضوع و کاهش شدت آن، پوست شکمتان را چرب نگه‌دارید.
• مشکل در خواب: بی‌خوابی یکی از عوارض هفته ۳۷ بارداری است.

جلوگیری از زایمان زودرس

با اینکه پیشرفت‌های پزشکی امکان رسیدگی موفق به نوزادان زودرس و زنده نگه‌داشتن زودرس‌ترین نوزادان را فراهم آورده‌اند، مداخلات پزشکی زیادی برای جلوگیری از زایمان زودرس وجود ندارد. دلیل اصلی این موضوع، این است که پزشکان هنوز دلایل زایمان زودرس را به‌خوبی درک نکرده‌اند که بتوانند روش‌هایی برای جلوگیری از زایمان زودرس پیدا کنند. بااین‌حال، این گفته به این معنی نیست که مادران نمی‌توانند هیچ کاری جهت پیشگیری از این مشکل انجام دهند. حتی اگر در معرض خطر زایمان زودرس نیستید، روش‌های متعددی وجود دارد که می‌توانند فرزند شما را تا زمان مناسب برای تولد، در رحم شما نگه دارند:

• کمتر از ۱۸ ماه بعد از یک زایمان، باردار نشوید: درصورتی‌که بعد از یک زایمان، یک سال یا در حالت ایده‌آل، ۱۸ ماه برای حاملگی بعدی صبر کنید، احتمال زایمان زودرس به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.
• به طور منظم با پزشک خود دیدار کنید: ملاقات منظم با پزشک باید انجام شود تا در صورتی که هر نشانه‌ای از حاملگی زودرس دیده شد، سریع‌ترین اقدامات انجام شود. همچنین، پزشک دررابطه‌ با عواملی که می‌توانند خطر زایمان زودرس را بیشتر کنند، به شما آگاهی می‌دهد.
• عوامل خطرآفرینی را که می‌توانید، کنترل نمایید: سیگار، نوشیدنی‌های الکلی و مصرف دارو بدون نسخه‌ی پزشک یا دیابت می‌تواند سبب زایمان زودرس شود.
• مراقب وزن خود باشید: یکی از بهترین روش‌ها برای جلوگیری از زایمان زودرس و کاهش احتمال آن، پایین نگه‌داشتن وزن است. بالارفتن بیش از حد وزن در طول حاملگی می‌تواند سبب دیابت حاملگی شود که از عوامل خطر زایمان زودرس است. در مقابل، وزن بسیار پایین نیز خطر حاملگی زودرس را بالا می‌برد؛ بنابراین، وزن خود را در ایده‌آل‌ترین حالت ممکن حفظ کنید.
• مصرف مکمل‌های ویتامینی با تجویز پزشک: مصرف روزانه‌ی مکمل‌های ویتامینی با تجویز پزشک، سلامت عمومی شما را افزایش می‌دهد شانس زایمان زودرس را پایین می‌آورد. در واقع، پژوهش‌ها نشان داده‌اند که داروی اسید فولیک، نقش مهمی در جلوگیری از زایمان زودرس دارد.
• تغذیه‌ی مناسب در بارداری: تغذیه‌ی مناسب با مواد غذایی سالم و دارای ترکیباتی که بدن شما به آن‌ها نیاز دارد، نه‌تنها در سلامت خود شما و بچه‌ی شما، بلکه در جلوگیری از زایمان زودرس نیز تأثیر دارد. نشان داده شده است که دریافت مقدار مناسب چربی‌های امگا-۳ (بهترین منبع آن‌ها، خشکبار و زیتون است)، خطر رخداد این مشکل را پایین می‌آورد. مطالعات دیگر نشان داده‌اند که کلسیم (موجود در لبنیات) ویتامین C (موجود در مرکبات) در کاهش خطر زایمان زودرس مفید هستند.
• افزایش تعداد وعده‌های غذایی: زنان باردار باید حداقل پنج وعده‌ی غذایی در طول شبانه‌روز داشته باشند.
• نوشیدن زیاد آب: همیشه در حال نوشیدن آب باشید (حداقل هر یک ساعت یک‌بار) و هرگز برای اینکه مجبور به ادرار کردن نشوید، به بدن خود بی‌آبی وارد نکنید. کم‌آبی بدن می‌تواند انقباضات رحمی زودرس شود.
• رعایت بهداشت دهان و دندان: تا جایی که می‌توانید بهداشت دهان و دندان خود را رعایت کرده و از لثه‌های خود به‌خوبی مراقبت کنید.
• ادرار خود را نگه ندارید: نگه‌داشتن ادرار مشکلات زیادی برای یک زن باردار ایجاد می‌کند و می‌تواند منجر به زایمان زودرس شود؛ بنابراین، هرگز ادرار خود را نگه ندارید.

اگر می‌خواهید تجربیات خود را با دیگران در رابطه با زایمان زودرس به اشتراک بگذارید یا از تجربیات دیگران استفاده کنید، یکی از جاهای خوب برای این کار، تاپیک زایمان زودرس نی نی سایت است. برای کسب کامل‌ترین و دقیق‌ترین اطلاعات در رابطه با زایمان زودرس می‌توانید از مشاوره‌ی آنلاین زایمان استفاده کنید.

دریافت مشاوره آنلاین زایمان