علت وجود خون در مدفوع | علل و راه های درمان

رگه خون در مدفوع

وجود خون در مدفوع (به انگلیسی Hematochezia) یکی از مسائل نگران‌کننده‌ای است که معمولا خبر از وجود یک بیماری در سیستم گوارشی فرد می‌دهد.

گاهی دیدن خون تازه در مدفوع به دلیل وجود یک مشکل حاد نیست اما در هر صورت فرد با دیدن چنین عارضه‌ای نباید ساده از کنار آن بگذرد و باید حتما مشکل را ریشه‌یابی و حل کند.

سوال اصلی که در ذهن بسیاری از افراد نقش می‌بندد، علت وجود خون در مدفوع است؟ به‌طور کلی این مشکل را به چه شکل‌هایی ممکن است تجربه کید؟ در این مطلب قصد داریم علل و علائم این مشکل را بررسی کنیم و به معرفی راه‌‌‌‌‌‌‌‌های درمان آن بپردازیم. پس تا پایان مطلب همراه ما باشید.

دکتر آنلاین گوارش

خون در مدفوع چیست؟

اجابت مزاج یا دفع مدفوع یکی از عملکردهای طبیعی بدن است و اختلال در روند عادی آن، از وجود یک مشکل در بدن فرد خبر می‌دهد. یکی از مشکلاتی که ممکن است افراد با آن روبه‌رو شوند، دیدن خون در مدفوع است.

این عارضه به تنهایی یک بیماری محسوب نمی‌شود، بلکه نشان‌دهنده وجود اختلال در یکی از سیستم‌های اصلی بدن به‌ویژه سیستم گوارشی است. لزوما رخ دادن این مشکل با درد همراه نیست و در مواردی ممکن است فرد بدون هیچ نشانه یا دردی در مدفوع خود لکه‌های خون را ببیند.

دیدن خون در هنگام اجابت مزاج ممکن است به سه شکل دیده شود که هر سه نوع آن خطرناک هستند و یافتن ریشه آن‌ها اهمیت بسیار زیادی دارد. انواع خون در مدفوع عبارتند از:

• ممکن است خون دیده شده، تازه و روشن باشد که این مورد بیشتر پس از اجابت مزاج و هنگام پاک کردن مقعد با دستمال توالت دیده می‌شود. همچنین ممکن است این خود داخل یا روی مدفوع دیده شود اما با مدفوع قاطی نشده باشد. به این نوع خونریزی مقعدی، هماتوشیزی گفته می‌شود.
• در حالت دیگر خون در مدفوع مخفی است و با انجام آزمایش‌ها و بررسی‌های لازم تشخیص داده می‌شود.
• در بعضی از موارد مدفوع فرد سیاه رنگ می‌شود و بوی بسیار بدی از خود متصاعد می‌کند. این نوع مدفوع خونی که ملنا نام دارد، بیشتر در میان افراد دارای مشکل معده دیده می‌شود.

علائم خون در مدفوع

معمولا افرادی که دچار مدفوع خونی می‌شوند، از همه یا بعضی از نشانه‌های زیر برخوردار هستند:

• نفخ شکم
• سوء هاضمه
• حالت تهوع
• باد معده
• بی‌اشتهایی
• آروغ زدن
• خستگی بیش از حد
• کاهش وزن
• درد شکم
• یبوست
• اسهال
• احساس درد در مقعد
• سوزش مقعد
• التهاب مقعد
• اجابت مزاج همراه با درد

در مواردی ممکن است فرد بدون داشتن علائم ذکر شده، شاهد وجود رگه‌های خون در مدفوع خود باشد یا مدفوع تیره رنگ و قیری دفع کند. اما خون در مدفوع بدون درد نشانه چیست؟ آیا تنها با دیدن مدفوع خونی بدون داشتن هیچ علائم دیگری لازم است در صدد تشخیص و درمان این عارضه برآییم؟

در جواب این سوال‌ها باید گفت باید به محض دیدن هر نوع خونی در مدفوع یا پس از اجابت مزاج، باید به پزشک متخصص عفونی مراجعه کنید یا با مشاوران متخصص معده و گوارش آنلاین پذیرش ۲۴ در هر ساعت از شبانه‌روز تماس بگیرید و با ذکر جزئیات، دلیل اصلی این عارضه را پیدا کنید.

خون در مدفوع نشانه چیست؟

همان‌طور که گفته شد خون در مدفوع ممکن است به سه شکل دیده شود. مورد اول که به آن هماتوشیزی یا خون رقیق و قرمز رنگ در مدفوع گفته می‌شود، نشان‌دهنده وجود یک مشکل در دستگاه گوارش تحتانی یعنی راست روده یا روده بزرگ است. همچنین وجود یک مشکل در مقعد نیز می‌تواند دلیل هماتوشیزی باشد.

در مورد ملنا یا مدفوع تیره رنگ باید گفت که در این مورد دستگاه گوارش فوقانی یعنی دهان، مری، معده یا روده کوچک دچار مشکل شده‌اند. به دلیل قاطی شدن خون در این قسمت‌ها با غذای در حال هضم و ماندن آن برای مدتی نسبتا طولانی در سیستم گوارشی، رنگ خون تیره شده است و در نتیجه آن مدفوع نیز تیره می‌شود.

اما خون مخفی در مدفوع نشانه چیست؟ گاهی خون در مدفوع فرد مخفی می‌شود و جز با روش‌های پزشکی، تشخیص آن امکان‌پذیر نخواهد بود.

به همین دلیل به افراد مختلف به‌ویژه افراد بالای ۵۰ سال توصیه می‌شود هر ۶ ماه یک مرتبه، آزمایش خون مخفی در مدفوع را انجام دهند تا در صورت وجود یک مشکل در بدن آن‌ها، به موقع برای درمان اقدام کنند.

خون مخفی معمولا به دلایلی مانند زخم در نواحی مختلف دستگاه گوارشی، پولیپ روده، دیسپلازی عروقی، التهاب دیواره روده یا حتی وجود سرطان در دستگاه گوارشی دیده می‌شود.

همچنین برخی افراد ممکن است به دنبال ارتباط بین خون در مدفوع و کرونا باشند. در واقع زمان ابتلا به کرونا ممکن است فرد دچار مشکلاتی مانند اسهال یا مشکلات گوارشی دیگری شود.

دیدن خون در مدفوع این افراد رایج نیست اما اگر اسهال شما پس از ۵ تا ۷ روز خوب نمی‌شود یا خون در آن مشاهده می‌کنید، بهتر است سریعا به پیش پزشک بروید.

علل مدفوع خونی

در بالا اشاره کردیم که وجود خون در مدفوع نشان‌دهنده وجود یک مشکل در قسمت‌های مختلف دستگاه گوارش از دهان تا مقعد است. در این قسمت قصد داریم به‌طور دقیق علت‌های بروز این عارضه را مورد بحث و بررسی قرار دهیم. وجود خون و رگه‌های خونی در مدفوع معلول یکی از علت‌های زیر است:

واریس مری

گاهی مری انسان دچار بیماری واریس می‌شود که در این بیماری عروق آن ناحیه متورم و درهم پیچیده خواهند شد. ابتلا به واریس مری یا در موارد نادری پارگی مری می‌تواند باعث آغشته شدن مدفوع به خون شود.

زخم مری یا معده

یکی از اصلی‌ترین دلایل وجود خون در مدفوع به‌ویژه در مورد مدفوع تیره رنگ یا خون مخفی، خونریزی قسمت فوقانی دستگاه گوارش است. این موضوع در تاپیک خون مخفی در مدفوع نی نی سایت نیز مطرح شده است.

در بسیاری از موارد ممکن است ابتلا به زخم مری، زخم معده یا زخم اثنی‌عشر خونریزی این قسمت‌ها را نیز به دنبال داشته باشد. خون ناشی از خونریزی، با مواد غذایی در حال هضم ترکیب می‌شود و در نهایت سبب خونی شدن مدفوع خواهد شد.

زخم روده

قسمت‌های مختلف روده نیز ممکن است به زخم مبتلا شوند در این صورت اگر زخم ایجاد شده در روده کوچک باشد، مدفوع تیره رنگ است. اما در صورت وجود خون روشن و تازه در مدفوع می‌توان به وجود یک زخم در راست روده یا روده بزرگ پی برد.

پولیپ روده

یکی از بیماری‌های رایج در بین افراد بالای ۵۰ سال، پولیپ روده است. پولیپ‌ها زائده‌هایی هستند که بر دیواره روده بزرگ تشکیل می‌شوند و در بیشتر موارد خطری برای فرد به وجود نمی‌آورند.

گاهی پولیپ‌های روده تبدیل به غده‌های سرطانی می‌شوند که در این موارد شدت خطرناک بودن آن‌ها بسیار زیاد است.

پولیپ روده اغلب هیچ علائم و نشانه‌ای ندارد و به‌طور اتفاقی و طی بررسی روده برای سایر مشکلات تشخیص داده می‌شود. پولیپ‌های خوش خیم و همچنین پولیپ‌های بدخیم سرطانی می‌توانند علتی برای خونی شدن مدفوع فرد باشند.

سندروم روده تحریک‌پذیر

در بسیاری از موارد سندروم روده تحریک پذیر و خون در مدفوع با یکدیگر رابطه مستقیم دارند. سندروم روده تحریک‌پذیر یا IBS یک نوع مشکل روده‌ای رایج است که اغلب با اسهال شدید یا یبوست همراه است. این بیماری که در اثر حساسیت بیش از حد روده‌ها یا واکنش به ورود عفونت و استرس به بدن ایجاد می‌شود، می‌تواند دلیلی برای وجود خون در مدفوع باشد.

اگر به این بیماری یا هر کدام از موارد زیر مبتلا هستید می‌توانید با مشاوران فوق تخصص گوارش آنلاین پذیرش ۲۴ در هر ساعت از شبانه‌روز صحبت کنید و کمک بگیرید.

بیماری التهاب روده

یکی دیگر از دلایل اصلی و رایج برای مشاهده خون در مدفوع، بیماری التهابی روده یا IBD است. در این بیماری قسمت داخلی روده ملتهب می‌شود و در موارد حاد، این التهاب به لایه‌های درونی روده نیز سرایت می‌کند. IBD معمولا در روده‌ها ایجاد می‌شود اما در بعضی از موارد می‌تواند تمام دستگاه گوارشی فرد مبتلا را درگیر کند.
در برخی از افراد التهاب روده سبب خونریزی داخلی روده و در نتیجه آغشته شدن مدفوع به خون می‌شود.

دیورتیکولیت

این بیماری که بیشتر روده بزرگ را درگیر می‌کند، موجب به وجود آمدن کیسه‌های کوچکی در دیواره داخلی روده بزرگ می‌شود.

در مواردی که فرد مبتلا مواد غذایی تیزی مانند تخمه را با پوست بخورد، این کیسه‌ها آسیب می‌بینند و خونریزی آن‌ها سبب پیدایش خون در مدفوع می‌شود.

سرطان روده بزرگ

یکی از بیماری‌های حاد و خطرناکی که می‌تواند دلیلی برای خونریزی و خونی شدن مدفوع باشد، سرطان روده بزرگ است.

در این سرطان دیواره روده بزرگ را تومورهای سرطانی در برمی‌گیرند و در بیشتر موارد تا زمان پیشرفت بیماری هیچ علامت و نشانه‌ای از خود به جای نمی‌گذارند.

آنژیو دیسپلازی

سراسر دستگاه گوارش‌ را رگ‌های خونی ظریفی تشکیل داده‌اند‌ که وظیفه آن‌ها رساندن خون به سلول‌های تشکیل‌دهنده قسمت‌های مختلف سیستم گوارشی است.

در مواردی ممکن است این رگ‌ها بزرگ و متورم شوند و حتی متورم شدن آن‌ها سبب خونریزی شود. خونریزی ناشی از متورم شدن رگ‌ها با مواد غذایی در حال هضم ترکیب می‌شود که نتیجه آن مشاهده خون در مدفوع خواهد بود.

آبسه پری آنال

آبسه پری آنال یا مقعدی یک بیماری در دستگاه گوارشی و مقعد فرد است که خطرات زیادی به دنبال دارد. در حالت عادی مقعد هر فرد غده‌های کوچکی دارد که این غده‌ها با ترشح موادی به دفع راحت‌تر مدفوع کمک می‌کنند.

این غده‌ها به دلیل تجمع عفونت و چرک مسدود شوند و ایجاد آبسه می‌کنند. در صورت درمان نشدن به موقع، آبسه باز شده و سبب خونی شدن مدفوع می‌شود.

فیستول

فیستول که در ادامه حاد شدن آبسه اتفاق می‌افتد، سبب اتصال دیواره روده با معقد می‌شود. این بیماری بسیار دردناک است و در موارد زیادی همراه با عفونت رخ می‌دهد. کسانی که به فیستول مقعدی مبتلا هستند، زخم آن‌ها در حین اجابت مزاج خونریزی می‌کند که این خونریزی باعث پیدا شدن خون تازه در مدفوع می‌شود.

شقاق

شقاق یکی دیگر از بیماری‌های رایج در دستگاه گوارش است و ابتلا به آن دلیلی برای آغشته شدن مدفوع به خون است. در این بیماری دیواره مقعد خراش بر می‌دارد یا به شکل یک خط طولی پاره می‌شود. ابتلا به شقاق علاوه بر درد بسیار زیاد، وجود خون در مدفوع را برای فرد به دنبال دارد.

هموروئید

هموروئید یا بواسیر یک بیماری رایج در ناحیه مقعد است که در آن رگ‌های وریدی این ناحیه متورم و واریسی می‌شوند و گاهی از مقعد بیرون می‌آیند.

این بیماری در بسیاری از موارد به‌راحتی قابل درمان است ولی می‌تواند دلیل عمده‌ای برای مشاهده خون در مدفوع از نوع هماتوشیزی باشد.

خوراک

در بعضی از موارد خوردن خوراکی‌هایی به رنگ قرمز مانند لبو، می‌تواند در تغییر رنگ مدفوع تاثیر بگذارد و همچنین مصرف مکمل‌هایی مانند قرص آهن نیز سبب تیره شدن رنگ مدفوع می‌شود. در این موارد نباید تیره بودن رنگ ماده دفعی را با وجود خون در آن اشتباه گرفت.

تشخیص خون در مدفوع

با یک مرتبه مشاهده تغییر رنگ مدفوع نمی‌توان به وجود خون در مدفوع پی برد. همچنین تشخیص این عارضه بدون استفاده از روش‌های طبی مختلف امکان‌پذیر نیست. در بسیاری از موارد دکتر خون در مدفوع یکی از روش‌های زیر را برای تشخیص وجود خون در مدفوع انتخاب می‌کند.

معاینه ساده

معمولا در مرحله اول پس از شرح جزئیات وجود خون در مدفوع به‌ویژه در موارد هماتوشیزی، پزشک به معاینه مقعد بیمار می‌پردازد تا در صورت مشاهده علائم بواسیر یا بیماری‌هایی مانند فیستول، به درمان آن‌ها بپردازد.

آندوسکپی

آندوسکپی یکی دیگر از روش‌هایی است که برای یافتن ریشه خونریزی دستگاه گوارش فوقانی یعنی مری، معده و اثنی‌عشر مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش یک لوله باریک به درون معده فرستاده می‌شود و با دوربینی که به سر این لوله متصل است، قسمت‌های داخلی مری، معده و اثنی‌عشر مورد بررسی قرار می‌گیرد.

کولونسکپی

در این روش نیز مانند آندوسکپی به معاینه قسمت‌های داخلی دستگاه گوارش پرداخته می‌شود اما لوله کولونسکپی از طریق مقعد وارد دستگاه گوارش شده و کولون فردن را مورد معاینه قرار می‌دهد.

انتروسکپی

در مواردی که احتمال وجود یک مشکل در روده باریک داده شود، پزشک متخصص از روش انتروسکپی استفاده می‌کند. این روش نیز به کمک یک دوربین کوچک قسمت‌های داخلی روده کوچک را نشان می‌دهد. برای وارد کردن این دوربین به داخل روده از روش‌های مختلفی مانند کپسول‌های مخصوص یا یک لوله ویژه با طول ۸ متر استفاده می‌شود که از طریق دهان یا مقعد به روده کوچک فرستاده خواهد شد.

آنژیوگرافی

در این روش یک ماده رنگی به خون تزریق می‌شود و پس از آن با استفاده از اشعه ایکس به بررسی دستگاه گوارش می‌پردازند. در قسمت‌هایی از این سیستم که رگ‌ها آسیب دیده‌اند ماده رنگی نشت می‌کند و از این طریق محل خونریزی شناخته می‌شود.

تصویربرداری رادیونوکلوئید

در این روش مقدار کمی ماده رادیو اکتیو به دورن رگ‌ها تزریق می‌شود و سپس با استفاده از یک دوربین ویژه، محل عبور خون در رگ‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد تا محل نشت خون در یکی از قسمت‌ها سیستم گوارشی تشخیص داده شود.

لاپاراتومی

این روش تشخیص معمولا آخرین مرحله برای تشخیص علت خون در مدفوع است. در مواردی که با استفاده از روش‌های نام برده، علت و مکان دقیق خونریزی مشخص نشود، پزشک متخصص با استفاده از یک عمل جراحی به نان لاپاراتومی، به بررسی دقیق دستگاه گوارش می‌پردازد.

آزمایش خون غربالگری

این آزمایش برای تشخیص اولیه وجود خون در مدفوع مورد استفاده قرار می‌گیرد که اگر نتیجه آن مثبت باشد باید پزشک از یکی روش‌های ذکر شده برای تشخیص علت خونریزی استفاده کند.

وجود خون در مدفوع نوزادان

در مواردی ممکن است والدین متوجه وجود خون در مدفوع نوزاد خود شوند که معمولا علت آن یکی از موارد زیر است:

• شقاق مقعد
• یبوست
• زخم در سینه مادر
• حساسیت به شیر
• کولیت

درمان خون در مدفوع

نخستین گام برای درمان این عارضه یافتن ریشه و منشاء بروز آن است. پس از استفاده از روش‌های تشخیص طبی، منشاء خونریزی نیز مشخص خواهد شد که در این صورت بسته به دلیل خونریزی، درمان‌های مختلفی برای این عارضه تجویز خواهند شد.

رایج‌ترین درمان‌هایی که برای جلوگیری از خونریزی دستگاه گوارش به کار برده می‌شود عبارتند از:

• درمان گیاهی خون در مدفوع، در این روش با استفاده از ملین‌های گیاهی مانند آلو یا خاکشیر، عملکرد روده‌ها تقویت می‎‎‎‎‌شود و با درمان مشکل یبوست افراد، خونریزی نیز قطع خواهد شد.
• از دیگر درمان‌های رایج برای حل این مشکل، تغییر سبک زندگی است. بیشتر بیماری‌های دستگاه گوارش در اثر سبک زندگی ناسالم و مصرف نکردن فیبر کافی به وجود می‌آیند.

به همین علت معمولا پزشکان متخصص در مرحله اول به بیمار توصیه می‌کنند که سبک زندگی خود را تغییر دهد و با مصرف فیبر بیشتر و افزایش فعالیت بدنی خود، به عملکرد درست دستگاه گوارش کمک کند.

• سوزاندن عروق خونی آسیب‌دیده یا پولیپ سیستم گوارشی با استفاده از کولونسکپی. در این درمان با استفاده از لوله کولونسکپی و با هدایت دوربین نصب شده بر سر آن، عروق آسیب دیده یا پولیپ‌ها شناسایی شده و سپس سوزانده می‌شوند.
• در آنژیوگرافی احشایی پس از تشخیص محل خونریزی، از راه کاتتر آنژیوگرافی داروهای ویژه‌ای به رگ‌ها تزریق می‌شوند تا از خونریزی محل مورد نظر جلوگیری کنند.
• استفاده از قرص‌ها و داروهای ملین نیز یکی دیگر از درمان‌های موثر برای درمان منشاء خون در مدفوع هستند.
• در بسیاری از موارد پزشک متخصص ، استفاده از پمادهای نرم‌کننده و درمان‌کننده را به بیمار مبتلا به بواسیر تجویز می‌کند.
• نشستن در لگن آب گرم نیز یکی دیگر از درمان‌های موثر برای جلوگیری از مشاهده خون در مدفوع بیماران مبتلا به بواسیر است.
• لیزر درمانی نیز یک روش جدید برای از بین بردن بواسیر و قطع خونریزی ناشی از آن است.
• در مواردی که روش‌های ذکر شده در قطع خونریزی دستگاه گوارشی تاثیری نداشته باشند، باید با روش جراحی روی قسمت‌های درگیر از خونریزی این ناحیه جلوگیری کرد.
• استفاده از روش‌های شیمی‌ درمانی یا پرتو درمانی نیز در مورد خونریزی ناشی از سرطان روده موثر هستند.
• 

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

مشاهده خون در مدفوع یک عارضه نگران‌کننده است که نشان از وجود یک مشکل در دستگاه گوارش فرد دارد. خون مشاهده شده در مدفوع به سه شکل قابل تشخیص است که بررای تشخیص دقیق آن باید از روش‌های دقیق پزشکی استفاده شود.
برخی از افراد توجهی به مدفوع خود ندارند به همین دلیل متوجه وجود خون در آن نمی‌شوند. همین مساله سبب حاد شدن مشکلات گوارشی در افراد شده است.

بهتر است با دیدن مدفوع تیره رنگ یا مشاهده لکه‌های تازه خون در مدفوع، به‌سرعت به پزشک مراجعه نکنید و مدفوع خود را در دو الی سه مرتبه اجابت مزاج بررسی کنید.

اگر برای دومین و سومین مرتبه در مدفوع شما خون مشاهده شود یا رنگ آن بسیار تیره باشد، در سریع‌ترین زمان ممکن به پزشک متخصص گوارش مراجعه کنید.در صورت ابتلا به سرطان روده، می‌توانید به متخصص سرطان روده مراجعه کرده و راهنمایی‌های لازم را دریافت نمایید.

اگر به هر دلیل از مراجعه حضوری به پزشک اجتناب می‌ورزید، می‌توانید با روش‌های مختلفی از جمله تماس تلفنی یا به‌صورت متنی و آنلاین جزئیات مشاهده خون در مدفوع خود را برای مشاوران آنلاین متخصص معده و گوارش پذیرش ۲۴ شرح دهید و از راه‌‌های تشخیص و درمان توصیه شده توسط آن‌ها استفاده کنید.

ویزیت آنلاین فوق تخصص گوارش