علت افتادگی رحم چیست؟ جلوگیری و درمان افتادگی رحم

رحم توسط عضلات و رباط‌های لگن ثابت نگه‌ داشته می‌شود. در صورتی که این عضلات و رباط‌ها دچار کشش و ضعیف شوند و نتوانند به‌خوبی رحم را نگه دارند، رحم دچار افتادگی می‌شود. زمانی که رحم از حالت طبیعی خود خارج شده و آویزان شود یا به داخل واژن بیفتد، اصطلاحاً افتادگی رحم رخ داده است.

افتادگی برای رحم می‌تواند کامل یا ناقص باشد. زمانی که رحم تا حدی در واژن فرو رفته باشد افتادگی از نوع ناقص و زمانی که رحم آن‌قدر آویزان شود که مقداری از بافت آن از واژن نیز بیرون بزند، افتادگی کامل می‌باشد.

مراحل افتادگی رحم

افتادگی درجات مختلفی دارد که با توجه به درجات، درمان آن نیز متفاوت است. در ادامه شما را با این درجات آشنا می‌کنیم.

• درجه‌ی اول: دهانه‌ی رحم به داخل واژن می‌افتد
• درجه‌ی دوم: دهانه‌ی رحم تا دهانه واژن آویزان می‌شود.
• درجه‌ی سوم: دهانه‌ی رحم از واژن خارج می‌شود.
• درجه‌ی چهارم: رحم به طور کلی از واژن خارج می‌شود که به آن پروکیدنتیا نیز گفته می‌شود.

درجات ۱ تا ۴ افتادگی رحم را در تصویر بالا مشاهده می‌کنید.

علائم افتادگی رحم چیست؟

افتادگی جزئی در زنان ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد، اما افتادگی متوسط تا شدید علائمی مانند موارد زیر را به همراه خواهد داشت.

• احساسی شبیه به زمانی که روی یک توپ نشسته‌اید
• خونریزی واژن
• افزایش ترشحات
• مشکلات در رابطه‌ی جنسی
• رحم یا دهانه‌ی رحم که از واژن بیرون زده است.
• احساس کشش یا سنگینی در لگن
• یبوست یا مشکل در دفع مدفوع
• عفونت‌های مکرر مثانه یا مشکل در تخلیه‌ی مثانه
• کمردرد
• ناراحتی در راه رفتن

در صورت بروز این علائم، سریعاً به پزشک مراجعه کرده و باید تحت درمان قرار بگیرید. در صورتی که رسیدگی و توجه کافی به این علائم نداشته باشید، عملکرد روده، مثانه و جنسی شما ممکن است، مختل شود.

علل افتادگی رحم

به چند دلیل عضلات کف لگن می‌توانند ضعیف شده و افتادگی رحم را به دنبال داشته باشند که این دلایل عبارتنداز:

• بارداری
• عوامل مرتبط با زایمان مانند ضربه، زایمان نوزاد بزرگ، زایمان طبیعی
• بالا رفتن سن، خصوصاً بعد از یائسگی
• کاهش یافتن سطح استروژن
• بلند کردن اجسام سنگین
• انقباض عضلات شکم در هنگام دفع مدفوع
• سرفه‌ی مزمن
• سابقه جراحی لگن
• عوامل ژنتیکی که منجر به ضعیف شدن بافت پیوندی شده است.

زنانی که بیش از یک بار زایمان طبیعی کرده و در دوران یائسگی قرار دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به افتادگی رحم قرار دارند. هر فعالیتی که به لگن فشار وارد کند نیز می‌تواند، خطر ابتلا را افزایش دهد.

چگونه افتادگی رحم تشخیص داده می‌شود؟

پزشک با ارزیابی و بررسی علائم و انجام معاینه‌ی لگن می‌تواند افتادگی در رحم را تشخیص دهد. همچنین با استفاده از دستگاهی به نام اسپکولوم می‌توانند داخل واژن را مشاهده کرده و کانال واژن و رحم را بررسی کنند. این معاینه‌ها به‌صورت ایستاده یا دراز کشیده می‌تواند انجام شود. همچنین سونوگرافی یا MRI به تشخیص میزان شدت افتادگی کمک می‌کند. در بعضی مواقع که افتادگی پیشرفته کرده و به درجه ۴ رسیده باشد، رحم از واژن بیرون‌زده و قابل‌رؤیت است.

بالا رفتن سن، کاهش سطح استروژن و بلند کردن اجسام سنگین از مهم‌ترین علل افتادگی رحم است.

پیشگیری از افتادگی رحم

به طور کلی درمان این بیماری به مرحله و شدت آن بستگی دارد. برخی رفتارها و اقدامات خطر ابتلا را می‌تواند کاهش داده یا از پیشرفت آن جلوگیری کند. شاید نتوان از همه‌ی موارد افتادگی جلوگیری کرد، اما روش‌هایی وجود دارد که با آن‌ها می‌توانید خطر ابتلا را کاهش دهید. این موارد شامل:

• تمرینات عضلات لگنی که به‌صورت منظم و صحیح انجام شود.
• پیشگیری و درمان یبوست
• اجتناب از بلند کردن وسایل سنگین و استفاده از تکنیک‌های صحیح برای این کار
• مدیریت و درمان سرفه‌های مزمن
• حفظ وزن سالم از طریق رژیم غذایی و ورزش برای افتادگی رحم
• جایگزین استروژن در دوران یائسگی
• نکشیدن سیگار، با ترک سیگار میزان سرفه و به دنبال آن فشار به عضلات لگن را کاهش می‌دهید.

تکنیک‌های صحیح برای بلند کردن اجسام

چندین نکته برای بلند کردن اجسام سنگین وجود دارد، که به شما در جلوگیری از آسیب‌دیدگی و افتادگی رحم، می‌تواند کمک کند که این نکات شامل موارد زیر می‌باشد:

• اجسامی که بسیار سنگین هستند را به‌تنهایی بلند نکنید، همچنین از بلند کردن اجسام سنگین بالاتر از سطح کمر خود خودداری کنید.
• قبل از اینکه جسمی بلند کنید، مطمئن شوید که جایگاه محکمی دارید.
• برای برداشتن اجسامی که از سطح کمرتان پایین‌تر هستند، کمر را صاف نگه‌داشته و از زانو خم شوید. هیچ‌گاه از کمر درحالی‌که زانوها صاف هستند، خم نشوید.
• کنار جسم موردنظر ایستاده، پاها را محکم کرده، عضلات معده‌ی خود را منقبض کنید و با استفاده از عضلات پا، آن را بلند کنید.
• بدون چرخیدن پاها را صاف کرده و بایستید، توجه داشته باشید که هنگام بلند کردن اجسام پاهای خود را به سمت جلو حرکت دهید.
• اگر جسمی را از روی میز یا سطحی که ارتفاعی دارد بلند می‌کنید، آن را به سمت لبه‌ی میز آورده که تا جای ممکن به بدن شما نزدیک شود.
• برای پایین آوردن یا روی زمین قرار دادن اجسام نیز مانند بلند کردن آن‌ها اقدام کنید.

درمان افتادگی رحم

اگر افتادگی بهبود نیافته و علائم پیشرفت را نشان دهد باید آن را تحت درمان قرار دادآآ. غالباً افتادگی تا درجه‌ی سوم ممکن است بدون نیاز به درمان برطرف شود، اما موارد شدیدتر به درمان پزشکی نیاز دارند که شامل موارد زیر هستند:

• پساری واژنی (Vaginal Pessary): در این روش با کمک وسیله‌ای به نام پساری رحم را در موقعیت خود نگه می‌دارند. حتماً با متخصص برای انتخاب درمان مناسب خود مشورت کنید.
• جراحی: یکی از راه‌های درمان، جراحی است که برای ترمیم افتادگی از طریق واژن یا شکم می‌تواند صورت گیرد. البته در صورتی که فرد قصد بارداری در آینده را داشته باشد، به دلیل از بین رفتن بافت‌های ترمیم شده توسط جراحی، به دنبال بارداری یا زایمان، ممکن است جراحی توصیه نشود.

استفاده پساری برای درمان افتادگی رحم را در تصویر بالا مشاهده می‌کنید.

ورزش برای افتادگی رحم

افتادگی‌های خفیف را می‌توان با تمرینات عضلات لگنی، کنترل وزن و پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین برطرف کرد. نحوه انجام تمرینات عضلات لگنی برای موفقیت در درمان بسیار اهمیت دارد. این تمرینات را می‌توان در هر مکان و هر زمانی انجام داد و عضلات کف لگن خود را تقویت کرد. متخصص یا یک فیزیوتراپیست در مورد نحوه‌ی صحیح این تمرین می‌تواند به شما کمک کند.

مشاوره آنلاین استخوان و ارتوپدی

نحوه‌ی انجام تمرینات لگنی

• ماهیچه‌های کف لگن خود را مانند زمانی که قصد دارید ادرار را متوقف کنید، منقبض کرده و برای ۵ ثانیه نگه دارید.
• ۵ ثانیه به ماهیچه استراحت داده و دوباره تکرار کنید.
• به طور روزانه در ۳ ست، هر ست ۱۰ مرتبه این حرکت را تکرار کنید.

به‌تدریج زمان انقباض را بیشتر کرده تا جایی که در انتها مدت ۱۰ ثانیه بتوانید عضلات کف لگن را منقبض نگه دارید. در صورت وجود هرگونه سؤال برای انجام این تمرین مهم، آن را با متخصص خود در میان بگذارید.

دارو برای درمان افتادگی رحم

یک پماد برای افتادگی رحم که می‌توان استفاده کرد، پماد استروژن است. البته از شیاف‌هایی که به واژن وارد می‌شوند نیز می‌توان کمک گرفت. شیاف‌ها به ترمیم بافت‌های واژن و بازیابی قدرت آن‌ها کمک بزرگی می‌کنند، اما استفاده از استروژن انتخاب مناسبی برای زنانی که در دوران یائسگی هستند مفید است.

رژیم غذایی

از آنجایی که چاقی و اضافه‌وزن خطر ابتلا به این بیماری را افزایش داده و همچنین احتمال افتادگی دوباره را بیشتر می‌کند، بنابراین توصیه می‌کنیم که از یک رژیم غذایی سالم برای مصرف روزانه خود استفاده کنید و در صورتی که اضافه‌وزن دارید، برای کاهش آن اقدام کنید.

از ویتامین‌ها، پروتئین‌های سالم، میوه و سبزیجات به طور روزانه استفاده کنید و سعی کنید مواد مغذی را در رژیم روزانه خود بگنجانید.

درمان افتادگی رحم با طب سنتی

افتادگی در رحم را ممکن است با طب سنتی و دمنوش‌ها نیز بتوان درمان کرد. اما تکیه بر این مورد می‌تواند ریسک بالایی داشته و آسیب‌های جدی‌تری را برای فرد به همراه بیاورد؛ بنابراین توصیه می‌کنم در صورت مشاهده علائم حتماً به یک متخصص مراجعه کرده و تمامی دستورالعمل‌های گفته شده را رعایت کنید.

مقداری پوست بلوط، پوست انار، بومادران و آویشن را می‌توانید در عرق آویشن جوشانده و برای مدتی در آن بنشینید. همچنین می‌توانید کمر و لگن خود را با روغن سیاه‌دانه ماساژ دهید تا افتادگی شما درمان شود. استفاده از این موارد درمان، قطعی نبوده و ممکن است حتی نتیجه‌‌ای برای شما به دنبال نداشته باشد، بنابراین مراجعه به پزشک را در اولویت قرار داده تا از دیگر عوارض آن بتوانید جلوگیری کنید.

افتادگی رحم و بارداری

افتادگی رحم در حین بارداری بسیار نادر بوده و در هر ۱۰ هزار تا ۱۵ هزار بارداری در دنیا ممکن است، اتفاق بیفتد. اما در صورت رخ دادن، می‌توان بسیار خطرناک باشد. برای افرادی که حین بارداری خود دچار این بیماری می‌شوند، زایمان طبیعی امکان‌پذیر خواهد بود، اما سزارین گزینه‌ی بهتر و ایمن‌تری است.

آیا افتادگی رحم باعث نازایی می‌شود؟

هر چند که جراحی برای درمان افتادگی، به زنانی که در آینده قصد بارداری دارند، توصیه نمی‌شود، اما افتادگی به‌تنهایی موجب نازایی نمی‌شود. توجه داشته باشید که هرچه افتادگی را در درجات اولیه درمان کنید، عوارض کمتری را به دنبال خواهد داشت؛ بنابراین در صورت مشاهده‌ی هر گونه علائم به پزشک مراجعه کرده و برای درمان به‌موقع خود اقدام کنید.

افتادگی در رحم، با خونریزی واژن، مشکل در دفع ادرار و مدفوع و رابطه‌ی جنسی دردناک خود را نشان می‌دهد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورتی که انسداد یا مشکل در دفع ادرار یا مدفوع خود دارید و همچنین افتادگی رحم شما از نوع درجه ۴ است، یعنی رحم از واژن خارج شده است، باید سریعاً به پزشک متخصص مراجعه کنید. علاوه بر این در صورتی که هرکدام از علائم زیر را مشاهده کردید آن را فوراً با پزشک خود در میان بگذارید.

• احساس یا مشاهده‌ی دهانه‌ی رحم در نزدیکی دهانه‌ی واژن
• احساس خارج شدن چیزی از واژن
• ناراحتی مداوم هنگام ادرار یا دفع مدفوع
• کمر درد هنگام راه رفتن، ادرار و دفع روده

چه اقداماتی باید برای ملاقات با پزشک انجام دهیم؟

• علائم و نشانه‌هایی را که برای مدت طولانی از آن رنج برده‌اید را با پزشک خود در میان بگذارید.
• تمام داروها، ویتامین‌ها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید، با مقدار دوز آن‌ها ذکر کنید.
• لیستی از سابقه‌ی پزشکی، تغییرات اخیر در زندگی و عوامل استرس‌زایی که درگیر آن بوده‌اید، تهیه کنید.
• لیستی از سؤالاتی که باید از متخصص خود بپرسید، نیز آماده کنید.

برخی سؤالات اساسی که در مورد افتادگی رحم باید از پزشک بپرسید، عبارتنداز:

• برای تسکین علائم و بیماری خود در خانه چه کارهایی می‌توانم انجام دهم؟
• احتمال بدتر شدن و پیشرفت افتادگی وجود دارد؟
• چه روش درمانی متناسب با شرایط من است؟
• اگر برای درمان روش جراحی را انجام دهم، چه میزان احتمال برای ابتلا دوباره وجود دارد؟
• جراحی  چه خطراتی دارد؟

زمانی که با پزشک قرار ملاقات دارید در پرسیدن سؤالات خود تردید نکرده و تمامی نگرانی‌های خود را با متخصص در میان بگذارید. در صورتی که به هر علتی نمیتوانید حضوری به پزشک مراجعه کنید با مشاوران آنلاین مامایی پذیرش ۲۴ می توانید در تماس باشید.

مشاوره آنلاین مامایی

آیا افتادگی رحم چندین مرتبه اتفاق می‌افتد؟

اکثر مواقع درمان افتادگی رحم تأثیرگذار است. با این حال یک افتادگی درمان شده ممکن است، دوباره رخ دهد. افتادگی دوباره‌ی رحم در زنان جوان (زیر ۶۰ سال) و افراد چاق بیشتر رخ می‌دهد. در صورتی که دچار افتادگی شده و تحت درمان قرار گرفته‌اید، با پزشک مشورت کرده و از عواملی که شما را در معرض ابتلا دوباره قرار می‌دهد دوری کنید.

همچنین در صورت مشاهده‌ی علائم سریعاً به پزشک مراجعه کرده تا از پیشرفت آن بتوانید جلوگیری کنید.

جمع‌بندی

افتادگی رحم که به دلایل متعددی مانند برداشتن اجسام سنگین، زایمان طبیعی و… رخ می‌‌دهد، درجات و مراحل مختلفی دارد که با توجه به این درجات می‌توان آن را درمان کرد. جراحی آخرین راه درمان است که معمولاً برای خانم‌هایی که دیگر قصد بارداری ندارند، انجام می‌گیرد. در صورتی که علائم افتادگی دارید یا به آن مشکوک هستید به پزشک مراجعه کرده تا با تشخیص نهایی برای درمان اقدام کنید. اگر به هر دلیل امکان مراجعه‌ی حضوری به پزشک متخصص زنان ندارید، می‌توانید با مشاوران آنلاین زنان و آنلاین پذیرش ۲۴ نیز ارتباط برقرار کنید.

مشاوره آنلاین زنان و زایمان