آپنه خواب یا تنگی نفس در خواب | علائم، علل، عوارض، نحوه پیشگیری، تشخیص و انواع راه‌های درمان آن

هر آنچه که باید درباره آپنه خواب بدانید

هنگامی‌که فرد دچار آپنه خواب می‌شود، تنفس او به طور مکرر در طول خواب متوقف و دوباره آغاز می‌شود. به‌همین‎دلیل علائم آن معمولا شامل خواب‎آلودگی در روز، خروپف با صدای بلند و خواب ناآرام است. آپنه خواب انواع مختلفی دارد.

اکثر افراد مبتلا به آپنه خواب دارای آپنه خواب انسدادی (OSA) هستند. این مشکل زمانی بروز می‌کند که یک انسداد فیزیکی در مجرای هوایی فوقانی وجود داشته باشد. نوع دیگر، آپنه خواب مرکزی (CSA) است که به دلیل وجود یک مشکل سیگنالینگ در سیستم عصبی بروز می‌کند.

با بسته شدن راه هوایی یا نرسیدن سیگنال، فرد فرآیند تنفس خود را متوقف می‌کند. این امر به طور موقت اما مکرر در هنگام خواب اتفاق خواهد افتاد. وقتی فرد می‎خواهد دوباره نفس بکشد، ممکن است با احساس نفس ‎نفس زدن یک نفس عمیق بکشد و بیدار شود.

بهتر است بدانید که آپنه خواب درمان نشده ممکن است منجر به عوارضی مانند بیماری قلبی و افسردگی شود. همچنین می‎تواند باعث خواب‎ آلودگی در فرد شود و خطر تصادفات هنگام رانندگی یا کار را افزایش دهد. پس به محض مشاهده علائم آن باید به دکتر انلاین قلب یا ویزیت آنلاین متخصص ریه مراجعه کنید تا زندگی روزمره شما تحت تاثیر قرار نگیرد.

مشاوره آنلاین متخصص قلب و عروق

علائم آپنه خواب چیست؟

علائم و نشانه‌های آپنه خواب انسدادی و مرکزی با هم تداخل دارند و گاهی اوقات تعیین نوع آن برای پزشک نیز دشوار می‌شود. به طور کلی، علائم متداول آپنه خواب شامل موارد زیر است:

• برای مدتی تنفس متوقف می‌شود و به دنبال آن یک روند تنفسی همراه با سروصدا آغاز می‌شود
• خروپف با صدای بلند
• نفس‌نفس زدن در هنگام خواب
• بیدار شدن با دهان خشک یا گلو درد
• چندین بار در شب بیدار شدن برای ادرار کردن
• سردرد صبحگاهی
• مشکلات خواب (بی‌خوابی)
• خواب‌آلودگی و خستگی بیش‌ازحد روزانه
• مشکل تمرکز در هنگام بیداری
• تحریک‌پذیری
• سردرد
• سوزش سردل
• کاهش میل جنسی و اختلال نعوظ

یک فرد مبتلا به آپنه خواب ممکن است از علائم خود بی اطلاع باشد اما فرد دیگری متوجه علائم او هنگام خواب شود.

علت آپنه خواب چیست و چه کسانی بیشتر دچار این مشکل می‌شوند؟

ممکن است این سوال برای شما مطرح شود که علت نتوانستن نفس عمیق کشیدن یا علت تنگی نفس در شب چیست؟ فاکتورهای مختلفی می‌توانند در انسداد یا کلاپس راه هوایی نقش داشته باشند که معمولا شامل موارد زیر هستند:

• شل شدن عضلات و سایر بافت‌های دهان و گلو
• گرفتگی بینی
• بافت‌های ضخیم شده مثلا در اثر ذخیره چربی اضافی در اطراف راه هوایی
• یک مشکل اساسی عصبی

این فاکتورها می‎توانند به دلایل زیر بروز کنند:

• عوامل ژنتیکی
• سرماخوردگی و آلرژی
• چاقی
• مشکلات تیروئید
• نارسایی قلب یا کلیه
• لوزه‌های بزرگ یا متورم

اگرچه نوزادانی که نارس به دنیا می‌آیند ممکن است دچار بیماری آپنه خواب شوند اما معمولاً این مسئله با افزایش سن برطرف می‌شود.

انواع سندرم آپنه خواب

انواع اصلی آپنه خواب عبارتند از:

• آپنه خواب انسدادی. نوع متداولی که هنگام شل شدن عضلات گلو اتفاق میافتد. این عضلات از کام نرم، لوزه‌ها، دیواره‎های جانبی گلو و زبان پشتیبانی می‌کنند. هنگامی‌که عضلات شل می‌شوند با هر تنفس راه هوایی شما باریک یا بسته می‌شود. در نتیجه شما نمی‌توانید هوای کافی دریافت کنید که می‎تواند سطح اکسیژن خون را کاهش دهد. مغز شما ناتوانی در نفس کشیدن را حس می‎کند و شما را برای مدت کوتاهی از خواب دور می‌کند تا بتوانید راه هوایی خود را دوباره باز کنید. این بیداری معمولاً آنقدر مختصر است که شما آن را به خاطر نمی‌آورید. البته ممکن است خرخر یا احساس خفگی کنید یا نفس‌نفس بزنید. این الگو می‌تواند در هر ساعت به تعداد ۵ تا ۳۰ بار یا بیشتر تکرار شود و در تمام مدت توانایی شما برای رسیدن به مراحل عمیق و آرام خواب را مختل کند.
• آپنه خواب مرکزی. این نوع کمتر شایع آپنه خواب هنگامی اتفاق میافتد که مغز شما سیگنال‌های مناسبی را به عضلات کنترل‌کننده تنفس ارسال نمی‌کند. این بدان معناست که شما ممکن است برای مدت کوتاهی هیچ تلاشی برای نفس کشیدن نکنید. در نتیجه با تنگی نفس از خواب بیدار می‌شوید و یا خوابیدن برای شما دشوار می‌شود.
• سندرم آپنه خواب پیچیده. این نوع سندرم وقتی کسی هم دچار آپنه خواب انسدادی و هم آپنه خواب مرکزی می‎شود، رخ می‌دهد.

فاکتورهای خطر بروز بیماری آپنه خواب

آپنه خواب می‎تواند بر روی همه افراد حتی کودکان تأثیر بگذارد زیرا برخی فاکتورها خطر بروز آن را در همه سنین افزایش می‌دهند. اصولا فاکتورهایی که خطر ابتلا به آپنه خواب انسدادی را افزایش می‌دهند عبارتند از:

• چاقی خطر ابتلا به آپنه خواب را بسیار افزایش می‌دهد زیرا رسوبات چربی در اطراف راه هوایی فوقانی می‎تواند راه تنفس شما را مسدود کند.
• افرادی که گردن ضخیم‎تری دارند ممکن است مجاری تنفسی باریک‌تری داشته باشند.
• ممکن است راه هوایی باریک را به ارث برده باشید. در این شرایط لوزه‎ها یا آدنوئیدها می‌توانند مجرای تنفسی را مسدود کنند (خصوصاً در کودکان).
• مردان دو تا سه برابر بیشتر از زنان دچار آپنه خواب می‌شوند. بااین‎حال، زنان در صورت داشتن اضافه وزن خطر خود را افزایش می‎دهند و به نظر می‌رسد درصد خطر آنها پس از یائسگی نیز افزایش می‎یابد.
• آپنه خواب در بزرگسالان مسن به طور قابل توجهی بیشتر اتفاق میافتد.
• داشتن اعضای خانواده با آپنه خواب ممکن است خطر شما را افزایش دهد.
• استفاده از الکل و آرامبخش‌ها باعث شل شدن عضلات گلو می‌شوند که می‎تواند آپنه خواب را بدتر کند.
• افراد سیگاری سه برابر بیشتر از افرادی‎که هرگز سیگار نکشیده‎اند دچار آپنه انسدادی خواب می‎شوند زیرا سیگار کشیدن می‎تواند میزان التهاب و احتباس مایعات را در مجاری هوایی فوقانی افزایش دهد.
• اگر در تنفس از طریق بینی خود مشکل دارید، به احتمال زیاد دچار آپنه انسدادی خواب شده‎اید.
• شرایط پزشکی نارسایی احتقانی قلب، فشار خون بالا، دیابت نوع ۲ و بیماری پارکینسون از جمله مواردی هستند که ممکن است خطر آپنه انسدادی خواب را افزایش دهند. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، اختلالات هورمونی، سکته قبلی و بیماری‌های مزمن ریوی مانند آسم نیز می‎توانند این خطر را افزایش دهند.

اصولا فاکتورهای خطر ابتلا به آپنه خواب مرکزی عبارتند از:

• افراد میانسال و مسن بیشتر در معرض آپنه خواب مرکزی هستند.
• آپنه خواب مرکزی در مردان بیشتر از زنان است.
• داشتن نارسایی احتقانی قلب خطر آپنه خواب را افزایش می‌دهد.
• استفاده از داروهای ضد درد، داروهای افیونی به ویژه در طولانی‎مدت مانند متادون، خطر آپنه خواب مرکزی را افزایش می‌دهد.
• سکته مغزی خطر آپنه خواب مرکزی یا پیچیده را افزایش می‌دهد.

با عوارض آپنه خواب بیشتر آشنا شوید

آپنه خواب یک بیماری جدی است و عوارض آن می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

خستگی روزانه

بیداری‌های مکرر مرتبط با آپنه خواب، روند خواب طبیعی را غیرممکن می‌کند و باعث خواب‎آلودگی شدید در روز، خستگی و تحریک‎پذیری می‌شود. ممکن است در تمرکز مشکل داشته باشید و خود را به هنگام کار، تماشای تلویزیون یا حتی رانندگی در حالت خواب بیابید. به‎همین‌دلیل، افراد مبتلا به آپنه خواب در معرض خطر تصادفات با وسایل نقلیه هستند. همچنین ممکن است احساس زودرنجی، بدخلقی یا افسردگی داشته باشید. کودکان و نوجوانان مبتلا به آپنه خواب ممکن است در مدرسه عملکرد ضعیفی داشته باشند یا دارای مشکلات رفتاری شوند.

فشار خون بالا یا مشکلات قلبی

افت ناگهانی سطح اکسیژن خون که در هنگام آپنه خواب رخ می‌دهد فشار خون را افزایش داده و سیستم قلبی عروقی را تحت فشار قرار می‎دهد. آپنه انسدادی خواب همچنین ممکن است خطر حمله قلبی مکرر، سکته مغزی و ضربان‎های غیر طبیعی قلب مانند فیبریلاسیون دهلیزی را افزایش دهد. اگر به بیماری قلبی مبتلا هستید، چندین بار آپنه خواب و بروز افت سطح اکسیژن خون می‌تواند منجر به مرگ ناگهانی در اثر ضربان نامنظم قلب شود.

دیابت نوع ۲

داشتن آپنه خواب خطر ابتلا به شرایط مقاومت به انسولین و دیابت نوع ۲ را افزایش می‌دهد.

سندرم متابولیک

این اختلال که شامل فشار خون بالا، سطح غیر طبیعی کلسترول، قند خون بالا و افزایش دور کمر است، با خطر بالاتر بیماری قلبی در ارتباط است.

عوارض ناشی از داروها و جراحی

آپنه انسدادی خواب همچنین میزان نگرانی نسبت به برخی از داروها و بیهوشی عمومی را افزایش می‌دهد. افراد مبتلا به آپنه خواب ممکن است بعد از جراحی دچار عوارض شوند زیرا مستعد مشکلات تنفسی به‌خصوص در حالت آرام و خوابیده به پشت هستند. پس قبل از جراحی، در مورد آپنه خواب و نحوه درمان آن به پزشک خود بگویید.

مشکلات کبدی

در افراد مبتلا به آپنه خواب به احتمال زیاد نتایج غیر طبیعی در آزمایشات عملکرد کبدی مشاهده می‌شود و کبد آنها علائم بیماری کبد چرب غیرالکلی را نشان می‌دهد.

خروپف‌

خروپف‌های بلند شما می‌تواند هرکسی را که در نزدیکی شما می‌خوابد از استراحت خوب باز دارد. بنابراین غیر معمول نیست که شریک زندگی شما مجبور است به اتاق دیگری یا حتی به طبقه دیگر خانه برود تا بتواند بخوابد.

آیا امکان پیشگیری از عارضه آپنه خواب وجود دارد؟

در مواردی‌که آپنه خواب ناشی از اضافه وزن، مصرف دخانیات و مواد مخدر، بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا و دیگر شرایط پزشکی باشد، مطمئنا قابل پیشگیری است زیرا با پیشگیری از ابتلا به این بیماری‎ها به واسطه داشتن سبک زندگی سالم و فعالیت بدنی منظم، خبری از آپنه خواب و مشکلات تنفسی در خواب نخواهد بود.

اما در مورد آپنه خواب ارثی راه‎ حلی وجود ندارد و هر آن ممکن است این مشکل بروز کند. بهتر است برای تاخیر آن با پزشک متخصص صحبت کنید.

نحوه صحیح تشخیص آپنه خواب

پزشک ممکن است بر اساس علائم، نشانه‎ ها و وضعیت خواب شما ارزیابی کند که به این بیماری مبتلا هستید یا خیر. معمولا آزمایش‎های تشخیص آپنه خواب شامل موارد زیر هستند:

آزمایش چندگانه خواب یا پلی‌سومنوگرافی

در طول این آزمایش شما درگیر تجهیزات کنترل‎کننده قلب، ریه و مغز، الگوی تنفسی، حرکات بازو و پا و میزان اکسیژن خون در هنگام خواب هستید.

تست خواب در منزل

پزشک شما ممکن است آزمایشات ساده‌ای را در اختیار شما قرار دهد تا در خانه برای تشخیص آپنه خواب از آنها استفاده کنید. این آزمایشات معمولاً ضربان قلب، میزان اکسیژن خون، جریان هوا و الگوی تنفسی شما را اندازه‌گیری می‌کنند.

پزشک براساس نتایج این آزمایش‌ها روش درمانی شما را تشخیص می‌دهد.  اگر دچار آپنه خواب انسدادی هستید، ممکن است به پزشک گوش، حلق و بینی معرفی شوید تا انسداد بینی یا گلو را رفع کند. برای یافتن دلایل بروز آپنه خواب مرکزی ممکن است ارزیابی نهایی توسط پزشک متخصص قلب و عروق ضروری باشد.

مشاوره آنلاین متخصص مغز و اعصاب

انواع راه‌های درمان آپنه خواب که باید بدانید

هدف از درمان تنگی نفس در خواب یا درمان تنگی نفس عصبی، عادی‌سازی تنفس در هنگام خواب و رفع هرگونه مشکل اساسی سلامتی است. گزینه‎های درمانی معمولا به علت و شدت علائم بستگی دارند که در ادامه به جزئیات آنها اشاره خواهیم کرد.

تغییر در سبک زندگی

اصلاح سبک زندگی برای عادی‎سازی تنفس و رفع وقفه تنفسی در بیداری ضروری است و به‎عنوان اولین گام اساسی در درمان فلج خواب محسوب می‎شود. مواردی مانند:

• پیروی از یک رژیم غذایی سالم برای حفظ سلامت قلب
• ایجاد عادات خواب سالم
• محدود کردن مصرف الکل
• ترک سیگار
• مدیریت وزن
• خوابیدن به پهلوها

درمان با فشار هوایی مثبت مداوم (CPAP)

این مورد روش اصلی درمان آپنه خواب است که با تأمین آرام جریان مداوم فشار مثبت هوا از طریق ماسک، راه هوایی شما را باز نگه می‎دارد. برخی از افراد در استفاده از CPAP مشکل دارند و مجبورند روند درمان را متوقف کنند. بااین‌حال، معمولا کمی تغییر تنظیمات دستگاه می‎تواند باعث رفع این مشکل شود. افزودن رطوبت به هوا هنگام عبور از ماسک می‎تواند علائم خشکی بینی را تسکین دهد.

عمل جراحی

روش‎های مختلف جراحی می‎توانند راه تنفسی را در افراد مبتلا به آپنه خواب باز کنند. با جراحی می‎توان بافت انسدادی را کوچک کرد یا بافت اضافی یا لوزه‎های بزرگ را برداشت. بسته به نوع جراحی، ممکن است در مطب پزشک یا بیمارستان انجام شود.

استفاده از دستگاه تغییر موقعیت فک پایین (MRD)

این یک وسیله دهانی ساخته شده به‎صورت سفارشی است که برای افراد با آپنه خواب انسدادی خفیف یا متوسط ​​مناسب است. دهان در هنگام خواب فک را در حالت جلو نگه می‎دارد تا فضای پشت زبان را گسترش دهد. این وسیله کمک می‎کند تا راه هوایی فوقانی باز بماند و از آپنه و خروپف جلوگیری می‎کند. عوارض جانبی آن ممکن است شامل درد فک یا دندان و تشدید احتمالی بیماری مفصل گیجگاهی فکی باشد.

دارو درمانی

برخی از داروها مانند استازولامید، زولپیدم و تریازولام ممکن است به رفع آپنه خواب کمک کنند. البته فقط پس از مشورت با یک متخصص باید استفاده شوند زیرا ممکن است عوارض جانبی شدیدی داشته باشند و برای همه افراد مناسب نیستند.

درمان آپنه خواب با داروهای گیاهی

احتمال درمان احساس خفگی در خواب با داروهای گیاهی به‌عنوان یک درمان مکمل وجود دارد. تجربه نشان داده است که قرقره روزانه گلو با روغن گیاهان زیر بسیار موثر است:

• سیر
• زنجبیل
• دارچین
• رازیانه
• سنبل
• نعنا

البته با توجه به احتمال تداخل داروهای گیاهی و شیمیایی، بهتر است این مورد را به پزشک اطلاع دهید.

درمان آپنه خواب در طب سنتی

متخصصان طب سنتی معتقدند که مصرف روزانه عسل، دمنوش بابونه، دمنوش گیاه اسطوخودوس، دمنوش سنبل الطیب، روغن گیاه بنفشه، عصاره تخم کدو حلوایی، دمنوش بهارنارنج، ترکیب شیرگرم و زردچوبه کمک زیادی به بیماران با تنگی نفس خواهد کرد زیرا خاصیت ضد التهابی دارند و به رفع انسداد هوایی منجر خواهند شد.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

خروپف بلند در شب ممکن است نشان‌دهنده یک مشکل بالقوه جدی باشد اما همه کسانی‎که دچار آپنه خواب هستند خروپف نمی‎کنند. در صورت مشاهده علائم و نشانه‎های آپنه خواب با پزشک خود مشورت کنید. از پزشک خود در مورد هرگونه مشکل خواب که باعث خستگی، خواب‎آلودگی و تحریک‏پذیری شما می‏شود سوال کنید زیرا بین آپنه خواب و مسائل مختلف سلامتی مانند مشکل در تمرکز، افسردگی، حمله قلبی و سکته ارتباط وجود دارد. همچنین ممکن است خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش دهد.

گاهی ممکن است فرد نداند که دچار آپنه خواب شده است اما یکی از اعضای خانه متوجه آن شود و می‎تواند پزشک را در جریان بگذارد. درصورتی‌که شرایط مراجعه حضوری ندارید، از صدها پزشک آنلاین متخصص پذیرش ۲۴، مشاوره آنلاین تلفنی و متنی بگیرید و مشکلات خود را مطرح کرده و از مشاوره‌های ایشان استفاده کنید.

مشاوره آنلاین متخصص ریه و دستگاه تنفسی