علت آمنوره اولیه یا پریود نشدن چیست؟ راه های تشخیص و درمان

فقدان پریود یا آمنوره اولیه

آمنوره اولیه یا عدم آغاز قاعدگی عارضه شایعی نیست. با این حال، می‌تواند حاکی از وجود برخی مشکلات پزشکی جدی باشد. آمنوره یا فقدان قاعدگی از دو نوع اصلی تشکیل شده است. در این مطلب، قصد داریم نوع نخست آمنوره را بررسی کرده و علائم، عوارض و روش‌های درمان آن را با شما به اشتراک بگذاریم. برای کسب آگاهی بیش‌تر در این زمینه، پیشنهاد می‌کنیم با ما همراه شوید. می توانید با متخصص زنان و زایمان گفت و کو کنید .

گفتگو با پزشک زنان انلاین

اسم انگلیسی آمنوره اولیه

آمنوره اولیه، عدم آغاز قاعدگی یا عدم شروع سیکل قاعدگی، در زبان انگلیسی با عباراتی نظیرprimary amenorrhea، no menstruation، absent menstruation یاabsence of menstrual periods بیان می‌شود.

آمنوره اولیه چیست؟

در تعریف آمنوره اولیه باید گفت، این بیماری یک عارضه نادر است که به عدم شروع سیکل قاعدگی تا سن ۱۶ سالگی یا بیش‌تر اطلاق می‌شود. دختران معمولا در فاصله سنین ۹ تا ۱۸ سالگی بالغ می‌شوند. با این حال، میانگین سن بلوغ در دختران ۱۲ سالگی بوده و اغلب آن‌ها در این زمان پریود شدن را برای نخستین بار تجربه می‌کنند. در حالت عادی، بلوغ دختران با پریود یا خونریزی ماهیانه همراه است.

در شرایط طبیعی، قاعدگی دارای سیکل یا چرخه نسبتا منظمی است و تقریبا هر ۲۸ روز یک‌بار برای خانم‌ها اتفاق می‌اتد و معمولا تا آغاز سن یائسگی ادامه دارد. شروع به‌موقع قاعدگی، به معنای عملکرد صحیح اندام‌های تولید مثلی و غدد ترشح‌کننده هورمون است.

برخی از افراد، primary amenorrhea و نازایی را با یکدیگر مرتبط می‌دانند. این در حالی است که عدم آغاز قاعدگی، علامت ناباروری نبوده و می‌تواند از برخی مشکلات پزشکی ناشی شود. در عین حال، به خاطر داشته باشید، آمنوره اولیه درمان دارد. بنابراین، در صورت اقدام به‌موقع اصلا جای نگرانی نیست. اگر تا ۱۵ سالگی، سیکل قاعدگی آغاز نشود لازم است به پزشک مراجعه کرده یا از طریق خدمات مشاوره آنلاین پذیرش ۲۴ با دکتر زنان آنلاین حاذق مشورت کنید.

علائم آمنوره اولیه

علائم آمنوره اولیه به علت به‌وجود آورنده آن بستگی دارد. با این حال، شایع‌ترین نشانه‌های این بیماری عبارتند از:

• ترشحات نوک سینه
• ریزش مو
• سردرد
• تغییرات بینایی
• موهای زائد صورت
• درد لگن
• آکنه
• خشکی واژن
• گرگرفتگی

علت آمنوره اولیه چیست؟

عدم آغاز قاعدگی به عوامل مختلفی بستگی دارد. با این حال، موارد زیر از شایع‌ترین دلایل شروع نشدن سیکل پریود به حساب می‌آیند:

• مشکلات کروموزومی یا ژنتیکی، نظیر سندروم ترنر
• اختلالات هورمونی ناشی از مشکلات هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز
• سندروم عدم حساسیت به آندروژن (AIS) یا جهش کروموزومی روی گیرنده آندروژن و برخورداری از اندامی شبیه بیضه
• مشکلات مادرزادی و ساختاری در اندام‌های تولید مثل نظیر عدم تکامل لوله فالوپ یا عدم اتصال مناسب این ارگان‌های داخلی به یکدیگر
• سندرم روکی‌تانسکی یا تشکیل نشدن واژن، سرویکس و رحم به‌صورت مادرزادی
• انسداد واژن

نکته:

برخلاف تصور برخی از افراد، آمنوره اولیه و بارداری با یکدیگر مرتبط نیستند.

انواع آمنوره

عارضه فقدان قاعدگی به دو گروه عمده تقسیم می‌شود. این دسته‌بندی عبارت است از:

آمنوره اولیه

آمنوره اولیه به معنای عدم آغاز قاعدگی تا سن ۱۵ سالگی است. اگر در طی ۵ سال پس از ظهور نخستین نشانه‌های بلوغ، اولین پریود خود را تجربه نکرده‌اید، ممکن است به این عارضه دچار شده باشید. در این صورت، لازم است برای تعیین علت بیماری یا به‌منظور اطمینان از ساختار و عملکرد صحیح اندام‌ها، غدد و هورمون‌های مربوطه، به پزشک مراجعه کرده از ایشان سوال کنید.

آمنوره ثانویه

آمنوره ثانویه به معنای قطع قاعدگی برای مدت حداقل سه ماه یا بیش‌تر است. این در حالی است که پیش از پدیدار شدن این عارضه، چرخه پریود شما منظم بوده باشد. توقف قاعدگی ممکن است از بارداری، استرس یا بیماری ناشی شود.

عوارض آمنوره اولیه

عدم آغاز چرخه قاعدگی ممکن است با برخی عوارض جانبی همراه باشد. از این میان، می‌توان موارد زیر را برشمرد:

• استرس روانی ناشی از سپری نکردن دوره‌های رشد و نمو مشابه با سایر همسالان
• احتمال پوکی استخوان ناشی از عدم ترشح استروژن کافی
• احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی
• احتمال تحمل درد مداوم در ناحیه لگن

نکته:

بسته به عوامل موثر در ایجاد عارضه، آمنوره اولیه و نازایی ممکن است با یکدیگر مرتبط باشند. برای اطمینان از این موضوع، لازم است به پزشک مراجعه کرده و با دلایل بروز بیماری آشنایی یابید.

چرخه قاعدگی چگونه کار می کند؟

چرخه قاعدگی توسط یک سیستم هورمونی پیچیده مدیریت می‌شود. این هورمون‌ها به‌صورت ماهیانه ترشح شده و بدن بانوان را برای بارداری آماده می‌کنند. در مرحله بعد، تخمک‌گذاری انجام می‌شود. اگر بارداری روی ندهد، چرخه مذکور با ریزش دیواره رحم و خونریزی به پایان می‌رسد.

هورمون‌های مورد نیاز برای کنترل سیکل قاعدگی، از بخش‌های مختلف بدن ترشح می‌شوند. اختلال در عملکرد هر یک از این بخش‌ها می‌تواند روند پریود را با مشکل مواجه کند. در ادامه، فهرستی از مهم‌ترین قسمت‌های بدن را مشاهده می‌کنید که وظیفه ترشح هورمون‌های مربوط به قاعدگی را برعهده دارند:

• هیپوتالاموس که عملکرد غده هیپوفیز را کنترل می‌کند.
• غده هیپوفیز که از آن با عنوان غده اصلی هم یاد می‌شود و هورمون‌هایی تولید می‌کند که تخمدان‌ها را برای تخمک‌گذاری آماده می‌کنند.
• تخمدان‌ها که عمل تخمک‌گذاری در آن‌ها انجام می‌شود و هورمون‌های استروژن و پروژسترون را تولید می‌کنند.
• رحم که به هورمون‌های مترشحه پاسخ می‌دهد و دیواره خود را برای بارداری و پذیرش نطفه آماده می‌کند.

چه کسانی مستعد ابتلا به بیماری آمنوره اولیه هستند؟

افراد زیر، بیش از سایرین مستعد ابتلا به بیماری عدم شروع قاعدگی هستند:

• افرادی که سابقه عدم آغاز قاعدگی را در پیشینه خانوادگی و ارثی خود دارند.
• افرادی که به برخی بیماری‌های ژنتیکی و کروموزومی مبتلا هستند.
• افراد چاق و دارای اضافه وزن بالا
• افرادی که از اختلالات پرخوری رنج می‌برند.
• افرادی که بیش از اندازه ورزش می‌کنند.
• افرادی که تغذیه ناسالمی دارند.
• افرادی که از استرس و اضطراب رنج می‌برند.
• افرادی که به بیماری‌های مزمن مبتلا هستند.

روش پیشگیری از ابتلا به آمنوره اولیه

همان‌طور که پیش‌تر هم گفته شد، بیماری آمنوره اولیه عمدتا از پیشینه ژنتیکی، سابقه خانوادگی یا اختلالات ساختاری بدن ناشی می‌شود. بنابراین، به‌سختی می‌توان از عوامل یاد شده اجتناب کرد. با این حال، انجام برخی امور می‌تواند در ترشح به‌موقع هورمون‌ها و کنترل استرس تاثیرگذار باشد. از این جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تغذیه سالم
• کنترل وزن
• خواب منظم و کافی
• ورزش منظم
• مدیریت استرس

روش تشخیص بیماری آمنوره اولیه

تشخیص بیماری آمنوره اولیه توسط پزشک متخصص و با توجه به شرایط زیر انجام می‌گیرد:

• عدم مشاهده ویژگی‌های ثانویه جنسی در دختران تا سن ۱۶ سالگی؛ ویژگی‌های ثانویه جنسی معمولا در دوران بلوغ نمایان می‌شوند. از بارزترین صفات ثانویه جنسی دختران می‌توان به روییدن موهای آلت تناسلی، رشد پستان‌ها و بزرگ شدن مفصل ران اشاره کرد. پدیدار نشدن این خصوصیات تا سن ۱۶ سالگی می‌تواند علامت آمنوره اولیه باشد.
• عدم آغاز قاعدگی تا سن ۱۶ سالگی با وجود مشاهده خصوصیات ثانویه جنسی و رشد و نمو طبیعی اندام‌ها؛ در مواردی با وجود نمایان شدن همه ویژگی‌های ثانویه جنسی در دختران و رشد کامل اندام‌هایی نظیر پستان‌ها و مفاصل ران، ممکن است چرخه قاعدگی تا سن ۱۶ سالگی آغاز نشود. این امر می‌تواند به‌عنوان علامت ابتلا به primary amenorrhea برداشت شود.

در صورت مشاهده علائم عدم آغاز قاعدگی، پزشک معالج با انجام برخی آزمایش‌ها و اقدامات می‌تواند این بیماری را تشخیص دهد. از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سونوگرافی برای اطمینان از سلامت رحم و تخمدان‌ها
• معاینه لگن
• آزمایش خون برای بررسی میزان هورمون‌های محرک فولیکول (FSH) و لوتئین (LH) و اختلال در عملکرد غدد درون‌ریز
• آزمایش ژنتیکی برای اطمینان از سلامت کامل کروموزوم‌ها
• آزمایش آندروژن

انواع روش‌های درمان آمنوره اولیه

درمان قطعی آمنوره اولیه بیش از هر چیز به عوامل موثر در ایجاد آن بستگی دارد. در مواردی، ممکن است درمان خاصی برای مقابله با این عارضه تعیین نشود. با این حال، اصلی‌ترین روش‌های درمان عدم آغاز چرخه قاعدگی عبارتند از:

درمان پزشکی و دارویی

روش‌های درمان پزشکی عدم آغاز قاعدگی عبارتند از:

کنترل وزن

اگر عدم آغاز چرخه قاعدگی به چاقی مرتبط باشد، پزشک احتمالا یک برنامه کاهش وزن را به شما پیشنهاد خواهد کرد. از طرف دیگر، اگر دلیل ابتلا به این بیماری کاهش وزن شدید یا ورزش بیش از حد باشد، پزشکان شما را تشویق خواهند کرد وزن خود را افزایش داده یا از انجام تمرینات ورزشی سنگین اجتناب کنید.

مدیریت سلامت روان

در صورتی که این بیماری از استرس بالا ناشی شده باشد، احتمالا به شما توصیه خواهد شد به روان‌درمان‌گر مراجعه کرده و در صورت لزوم و با تجویز پزشک از داروهای مناسب استفاده کنید.

جراحی

اگر بیماری شما از عدم تکامل اندام‌های تناسلی، مشکلات مادرزادی یا اختلالات ژنتیکی ناشی شده باشد، ممکن است پزشک انجام عمل جراحی متناسب با نوع اختلال را پیشنهاد دهد.

کنترل تعادل هورمونی

اگر عدم آغاز پریود از اختلال در عملکرد تیروئید، هیپوفیز یا تخمدان و نامتعادل شدن هورمون‌ها ناشی شده باشد، پزشک متخصص داروهای هورمونی مناسبی را تجویز خواهد کرد. از این جمله، می‌توان به قرص تیروکسین اشاره کرد.

درمان خانگی

تغییر سبک زندگی، تغذیه سالم، ورزش ملایم و پیوسته، اجتناب از شرایط استرس‌زا و مدیریت اضطراب را می‌توان از مهم‌ترین روش‌های درمان خانگی عدم آغاز قاعدگی به حساب آورد.

درمان گیاهی آمنوره اولیه

درمان گیاهی آمنوره اولیه معمولا در شرایطی پیشنهاد می‌شود که بیماری شما از دلایل فیزیکی ناشی نشده و به عدم تکامل اندام‌های تناسلی ارتباطی نداشته باشد. در این صورت، استفاده از دم‌نوش‌ها و برخی خوراکی‌های طبیعی توصیه خواهد شد. از این جمله می‌توان موارد زیر را نام برد:

• ترکیب عسل و دارچین
• دمنوش نعنا
• تخم کتان
• ترکیب زعفران و شیر
• بذر شنبلیله
• آب آلوئه‌ورا
• جوانه گندم
• سبوس برنج
• زنجبیل
• دمنوش بابونه

درمان آمنوره اولیه در طب سنتی

روش‌های زیر، مناسب‌ترین درمان آمنوره اولیه در طب اسلامی به حساب می‌آیند:

دمنوش بومادران

نوشیدن یک فنجان دمنوش بومادران به مدت یک ماه می‌تواند در تنظیم سیکل پریود موثر باشد. برای این منظور، توصیه می‌شود دمنوش بومادران را روزانه به‌صورت ناشتا نوش جان کنید.

دمنوش ریحان

نوشیدن ۲ فنجان دمنوش ریحان در روز ممکن است در درمان آمنوره تاثیرگذار باشد.

توجه داشته باشید، استفاده از دمنوش‌ها و داروهای گیاهی یاد شده، تنها در صورتی موثر است که این بیماری از اختلالات ژنتیکی و ساختاری ناشی نشده باشد.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورتی که بیش‌تر از ۱۵ سال سن دارید و هنوز نخستین نشانه‌های پریود را تجربه نکرده‌اید، یا اگر در این سن هنوز علائم بلوغ و ویژگی‌های ثانویه جنسی، نظیر بزرگ شدن پستان‌ها و رویش مو در ناحیه تناسلی را مشاهده نکرده‌اید، لازم است هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.

برای تعیین علت آمنوره اولیه، لازم است به پزشک مراجعه کرده یا با مشاوره آنلاین دکتر زنان پذیرش ۲۴ مشورت کنید. به خاطر داشته باشید، تغییر سبک زندگی و رعایت دستورات پزشک می‌تواند روند بهبود شما را سریع‌تر کند.

گفت و گو با دکتر آنلاین متخصص زنان