آندومتریوز چیست؟

و اما آندومتریوز چیست؟
آندومتریوز یک اختلال رحمی اغلب دردناک است که در طی آن بافتی مشابه بافت داخلی رحم شما (آندومتر)، شروع به رشد در خارج از رحم می‌کند. به‌همین‌دلیل، ممکن است تخمدان‌ها (آندومتریوز تخمدان)، لوله‌های فالوپ و بافت پوشاننده لگن را درگیر کند. پزشکان معتقدند که به ندرت بافتی شبیه به آندومتر در خارج از ناحیه‌ای که اندام‌های لگن در آن قرار دارند، پیدا می‌شود.

جالب است بدانید که در طی آندومتریوز، بافت خارج شده نیز با هر چرخه قاعدگی ضخیم و دچار تجزیه می‌شود. به‌همین‌دلیل است که خانم‌های مبتلا به این بیماری، خونریزی‌های شدیدی را تجربه می‌کنند. ازآنجایی‌که این بافت خارج رحمی راهی برای خروج از بدن شما ندارد، به دام می‌افتد.

وقتی تخمدان‌ها را درگیر می‌کند، ممکن است کیست‌هایی به نام کیست اندومتریوما یا کیست آندومتریوز ایجاد شوند. در ادامه در مورد علائم کیست اندومتریوز، درمان کیست آندومتریوز و درمان گیاهی کیست اندومتریوما صحبت خواهیم کرد.

نفوذ آندومتر به بافت پوشاننده لگن می‌تواند باعث چسبیدن بافت‌ها و اندام‌های لگن به یکدیگر شود. این مسئله معمولا روی کاهش قدرت باروری خانم موثر است. امروزه تحقیقات زیادی روی موضوع آندومتریوز و بارداری صورت گرفته است.

خوشبختانه در حال حاضر درمان‎های موثری برای انواع بیماری اندومتریوز وجود دارد. در ادامه این مطلب می‌توانید پاسخ ابهاماتی مانند ایا اندومتریوز باعث مرگ می‌شود؟ و ایا اندومتریوز سرطان است؟ را دریافت کنید.

علائم آندومتریوز چیست؟

در پاسخ به سوال اندومتریوز چیست چه علائمی دارد؟ باید بدانید که مهمترین علامت اولیه بیماری آندومتریوز درد لگن است که اغلب با دوره‌های قاعدگی همراه است. این درد ممکن است با گذشت زمان افزایش یابد. از دیگر علائم و نشانه‌های شایع اندومتریوز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دوره‌های قاعدگی دردناک (دیسمنوره): درد و گرفتگی لگن ممکن است قبل از قاعدگی شروع شده و تا چندین روز بعد از آن ادامه یابد. همچنین ممکن است احساس درد در ناحیه کمر و شکم نیز داشته باشید (علائم کیست اندومتریوز).
• درد هنگام رابطه جنسی: با وجود اندومتریوز، بروز درد در طول یا بعد از رابطه جنسی شایع است.
• درد هنگام اجابت مزاج یا ادرار کردن (علائم اندومتریوز مثانه): اغلب این علائم را در دوران قاعدگی تجربه می‌کنید.
• خونریزی بیش‌ازحد در دوران قاعدگی: ممکن است حتی خونریزی بین قاعدگی را به‌ صورت لکه‌بینی تجربه کنید (از علائم سرطان آندومتریوز).
• ناباروری: گاهی اوقات آندومتریوز در افرادی‌که به دنبال درمان ناباروری هستند، عامل اصلی تشخیص داده می‌شود.

البته ممکن است علائم خستگی، اسهال، یبوست، نفخ یا حالت تهوع را نیز تجربه کنید (به ویژه در دوران قاعدگی). معمولا این‌ها علائم عود اندومتریوز در نظر گرفته می‌شوند. توصیه می‌کنیم علائم اندومتریوز را نادیده نگیرید چراکه با گذشت زمان مطمئنا شدت عوارض آن افزایش پیدا خواهد کرد.

متاسفانه علائم آندومتریوز گاهی اوقات با علائم سایر شرایطی که می‌توانند باعث درد لگن شوند، مانند بیماری التهابی لگن (PID) یا کیست تخمدان اشتباه گرفته می‌شوند.

حتی ممکن است این بیماری با سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) اشتباه گرفته شود. وضعیتی که باعث حملات اسهال، یبوست و گرفتگی شکم می‌شود. در مواردی IBS می‌تواند با آندومتریوز همراه شود که چنین شرایطی  روند تشخیص را پیچیده‌تر می‌کند. در اینجا می‌توانید تصاویری از اندومتریوز را مشاهده کنید.

علت بروز آندومتریوز چیست؟

اگرچه هنوز علت دقیق ابتلا به این بیماری مشخص نیست اما دلایل احتمالی آن شامل موارد زیر هستند:

• قاعدگی بازگشتی: در این مورد، خون قاعدگی حاوی سلول‌های آندومتر به جای خارج شدن از بدن، از طریق لوله‌های فالوپ به داخل حفره لگن جریان می‌یابد. این سلول‌های آندومتر به دیواره های لگن و سطوح اندام‌های لگن می‌چسبند، در آنجا رشد می‌کنند و در طول هر چرخه قاعدگی ضخیم می‌شوند و خونریزی می‌کنند.
• تغییر شکل سلول‌های صفاقی: طبق «نظریه القایی»، متخصصان پیشنهاد می‌کنند که هورمون‌ها یا عوامل سیستم ایمنی بدن می‌توانند باعث تبدیل سلول‌های صفاقی (سلول‌هایی که در قسمت داخلی شکم شما قرار دارند) به سلول‌های شبه آندومتر شوند.
• دگرگونی سلول‌های جنینی: هورمون‌هایی مانند استروژن ممکن است سلول‌های جنینی (سلول‌هایی که در مراحل اولیه رشد هستند) را در دوران بلوغ به سلول‌های شبیه به آندومتر تبدیل کنند.
• اسکار جراحی: بعد از عمل‌های جراحی مانند هیسترکتومی یا سزارین، سلول‌های آندومتر ممکن است به محل برش جراحی متصل شوند. در نتیجه به فضای خارجی رحم دسترسی پیدا می‌کنند.
• انتقال سلول‌های آندومتر: رگ‌های خونی یا سیستم مایع بافتی (لنفاوی) ممکن است سلول‌های آندومتر را به سایر قسمت‌های دیگر بدن منتقل کنند.
• اختلال سیستم ایمنی بدن: بروز مشکل در سیستم ایمنی بدن ممکن است باعث شود که بدن نتواند بافت شبه آندومتر که در خارج از رحم رشد می‌کند را تشخیص دهد و از بین ببرد.

انواع آندومتریوز

به طور کلی، برحسب محل استقرار سلول‎های آندومتر در خارج از رحم، سه نوع اصلی آندومتریوز وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:

• آندومتریوز صفاقی سطحی: این مورد رایج‌ترین نوع آندومتریوز است که در اثر آن ضایعاتی در صفاق مشاهده می‌شود. صفاق لایه نازکی است که حفره لگن شما را در بر می‌گیرد.
• آندومتریوما (ضایعه تخمدانی): کیست‌های تیره و پر از مایعی که به کیست‌های شکلاتی معروف هستند. معمولا در عمق تخمدان‌های شما ایجاد می‌شوند و به روش‌های درمانی خیلی خوب پاسخ نمی‌دهند. در نتیجه می‌توانند به بافت‌های سالم تخمدان نیز آسیب برسانند. در مطلبی با عنوان کیست آندومتریوما نی نی سایت به نکات جالبی در این زمینه اشاره شده است.
• آندومتریوز صفاقی عمیق: این نوع آندومتریوز در زیر صفاق رشد می‌کند و می‌تواند علاوه بر اندومتریوز رحم اندام‎‌های نزدیک به رحم مانند روده یا مثانه را درگیر کند. حدود ۱ تا ۵ درصد از زنان مبتلا به آندومتریوز، این مورد را تجربه می‌کنند.

بهتر است بدانید که از نظر پزشکان، شدت درد شما ممکن است شاخص قابل اعتمادی برای بررسی وضعیت شما نباشد زیرا ممکن است اندومتریوز خفیف همراه با درد شدید را تجربه کنید یا ممکن است اندومتریوز پیشرفته با درد کم یا بدون درد داشته باشید.

اندومتریوز دارای چهار مرحله حداقلی، خفیف، در حد متوسط و شدید است. عوامل مختلفی مانند محل درگیری، تعداد، اندازه و عمق کاشت سلول‌های آندومتر می توانند باعث بروز یکی از این مراحل شوند.

 در اندومتریوز حداقلی، ضایعات یا زخم‌های کوچک و کاشت‌های سطحی آندومتر روی تخمدان شما وجود دارند. همچنین ممکن است التهاب در حفره لگن یا اطراف آن دیده شود.

آندومتریوز خفیف شامل ضایعات سبک و کاشت‌های سطحی آندومتر روی تخمدان و پوشش لگن است.

در اندومتریوز متوسط کاشت‌های عمیق آندومتر بر روی تخمدان و لگن مشاهده می‌شود. حتی ممکن است ضایعات بیشتری نیز وجود داشته باشند.

شدیدترین مرحله آندومتریوز شامل کاشت‌های عمیق بر روی لگن و تخمدان‌ها است. البته ممکن است ضایعاتی در لوله‌های فالوپ و روده شما نیز وجود داشته باشند.

فاکتورهای خطر شایع بیماری آندومتریوز

عوامل متعددی می‌توانند شما را بیشتر در معرض خطر ابتلا به آندومتریوز قرار دهند. فاکتورهای مانند:

• عدم باروری و زایمان تا آخر عمر
• شروع قاعدگی در سنین پایین
• بروز یائسگی در سنین بالاتر
• داشتن دوره‌های بین قاعدگی کوتاه‌مدت، به عنوان مثال کمتر از ۲۷ روز
• تجربه دوره‌های قاعدگی سنگین که اغلب بیش از هفت روز طول می‌کشند
• داشتن سطح بالاتری از استروژن در بدن
• شاخص توده بدنی (bmi) پایین
• سابقه خانوادگی ابتلا به آندومتریوز (به‌خصوص در مادر، عمه یا خواهر)
• بروز هرگونه بیماری که مانع از خروج خون از بدن در دوران قاعدگی شود
• اختلالات دستگاه تناسلی

آندومتریوز معمولاً چندین سال پس از شروع قاعدگی ایجاد می‌شود. علائم و نشانه‌های آن ممکن است با بارداری به طور موقت بهبود یابند و ممکن است با یائسگی به طور کامل از بین بروند. مگر اینکه در این دوره‌ها داروهای حاوی استروژن مصرف کنید.

عوارض احتمالی بیماری آندومتریوز

شما نباید آندومتریوز را نادیده بگیرید. در مواردی با گذشت زمان و عدم درمان به موقع، این بیماری منجر به ناباروری و سرطان تخمدان یا رحم شده است.

عارضه اصلی اندومتریوز اختلال در باروری است. تقریباً یک سوم تا نیمی از زنان مبتلا به آن برای بارداری مشکل دارند. برای باردار شدن، یک تخمک باید از تخمدان آزاد شود، از طریق لوله فالوپ عبور کند، توسط یک سلول اسپرم بارور شده و خود را به دیواره رحم متصل کند تا شروع به رشد کند. آندومتریوز ممکن است باعث انسداد لوله فالوپ شود و از اتصال تخمک و اسپرم جلوگیری کند.

با این وجود، بسیاری از افراد مبتلا به آندومتریوز خفیف تا متوسط ​​هنوز می‌توانند باردار شده و دوران بارداری را به پایان برسانند. بعضی اوقات پزشکان به افراد مبتلا به اندومتریوز توصیه می‎کنند که بچه‌دار شدن را به تعویق نیندازند زیرا ممکن است با گذشت زمان وضعیت بدتر شود.

متاسفانه سرطان تخمدان در افراد مبتلا به آندومتریوز بیشتر از حد انتظار رخ می‌دهد. اگرچه خطر ابتلا به سرطان تخمدان در ابتدای ابتلا بسیار کم است. به ندرت نوع دیگری از سرطان با نام آدنوکارسینوم مرتبط با آندومتریوز، می‎تواند بعداً در افرادی ‌که اندومتریوز داشته‌اند بروز کند.

نحوه صحیح تشخیص بیماری آندومتریوز

اصولا برای تشخیص اندومتریوز و سایر شرایطی‌که می‌توانند باعث درد لگن شوند، پزشک از شما می‌خواهد علائم خود را از جمله محل درد و زمان بروز آن را شرح دهید. پس از آن، آزمایش‌هایی که برای بررسی دقیق‌تر این بیماری انجام می‌شوند عبارتند از:

• معاینه لگن: در حین معاینه لگن، پزشک با دست خود سعی می‌کند مناطقی را که در لگن ناهنجاری‌هایی مانند کیست یا زخم رحمی دارند را ارزیابی کند. اغلب نمی‌توان مناطق کوچک اندومتریوز را احساس کرد مگر اینکه باعث ایجاد کیست شده باشند.
• سونوگرافی: تشخیص اندومتریوز در سونوگرافی آسان‌تر است. این آزمایش از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصاویری از داخل بدن شما استفاده می‌کند. برای ثبت تصاویر، دستگاهی به نام مبدل بر روی شکم شما فشار داده می‌شود یا داخل واژن شما قرار می‌گیرد (سونوگرافی ترانس واژینال). هر دو نوع سونوگرافی ممکن است برای به دست آوردن بهترین دید از اندام‌های تناسلی انجام شوند. معمولا یک آزمایش تصویربرداری سونوگرافی استاندارد به طور قطعی به پزشک شما نمی‌گوید که آیا شما آندومتریوز دارید یا خیر، اما می‌تواند کیست‌های مرتبط با آندومتریوز (آندومتریوما) را شناسایی کند. به‌همین‌دلیل بهتر است در طی معاینات روتین، در مورد بهترین زمان سونوگرافی برای تشخیص اندومتریوز با پزشک خود صحبت کنید.
• تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI): آزمایشی است که از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر دقیق از اندام‌ها و بافت‌های بدن شما استفاده می‎کند. گاهی MRI می‌تواند به جراح شما اطلاعات دقیقی در مورد محل و اندازه کاشت‌های سلولی آندومتر ارائه دهد.
• لاپاراسکوپی: گاهی پزشک ممکن است شما را به جراح ارجاع دهد تا به کمک روش لاپاراسکوپی، داخل شکم شما دقیق‌تر بررسی شود. در طی این روش در حالی که شما تحت بیهوشی عمومی هستید، جراح شما یک برش کوچک در نزدیکی ناف شما ایجاد می‌کند. به کمک این برش لوله لاپاراسکوپ را وارد کرده و به دنبال علائم بافت آندومتر خارج از رحم همه نواحی را بررسی می‌کند.
  برای اطمینان از اینکه شما مبتلا به اندومتریوز هستید بهتر است با دکتر زنان انلاین تلفنی و یا متنی گفتگو کنید.

اصولا لاپاراسکوپی می‌تواند اطلاعاتی در مورد محل، وسعت و اندازه کاشت‌های سلولی آندومتر ارائه دهد. جراح شما ممکن است در این حین، نمونه‌برداری از بافت (بیوپسی) نیز برای آزمایش آسیب‌شناسی انجام دهد. خبر خوب این است که اغلب جراح می‎تواند ضایعات آندومتریوز را نیز در طول لاپاراسکوپی به طور کامل از بین ببرد.

آیا آندومتریوز درمان دارد؟

روش‎های درمانی اندومتریوز معمولاً شامل دارودرمانی یا جراحی است. رویکردی که شما و پزشکتان انتخاب می‌کنید بستگی به شدت علائم و نشانه‌های شما دارد و اینکه آیا شما باردار هستید یا خیر. اصولا پزشکان توصیه می‌کنند که ابتدا روش‌های درمانی محافظه‌کارانه را امتحان کنید و در صورت شکست درمان‌های اولیه، به سراغ جراحی بروید. در ادامه به روش‌های درمان قطعی آندومتریوز اشاره خواهیم کرد.

هورمون درمانی

داروهای هورمونی مانند قرص‌های ضد بارداری گاهی در کاهش یا از بین بردن درد آندومتریوز موثر هستند. افزایش و سقوط میزان هورمون‌ها در طول چرخه قاعدگی باعث ضخیم شدن، تجزیه و خونریزی کاشت‌های اندومتر می‌شود. داروهای هورمونی (مانند نوعی از امپول درمان اندومتریوز) ممکن است رشد بافت آندومتر را کند کرده و از کاشت جدید بافت آندومتر جلوگیری کنند.

داروهای ضد درد

در صورت عدم تصمیم‌گیری برای بارداری، پزشک ممکن است هورمون درمانی را همراه با مصرف مسکن‌ها توصیه کند. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن برای تسکین دردهای قاعدگی دردناک ناشی از آندومتریوز موثر هستند.

جراحی‌های محافظه‌کارانه

اگر آندومتریوز دارید و در تلاش برای باردار شدن هستید، جراحی برداشتن کاشت‌های سلولی اندومتریوز با حفظ رحم و تخمدان‌ها ممکن است شانس موفقیت شما را افزایش دهد. اگرچه در اغلب موارد با جراحی لاپاراسکوپی (درمان جدید اندومتریوز) مشکل شما حل می‌شود اما اگر نیاز باشد، به جای آن جراحی باز شکمی انجام خواهد شد.

درمان‌های مربوط به باروری

ازآنجایی‌که آندومتریوز می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی در بارداری شود، پزشک ممکن است درمان باروری را تحت نظر متخصص باروری توصیه کند. انواع درمان باروری از تحریک تخمدان‌ها برای تولید تخمک‌گذاری بیشتر تا لقاح آزمایشگاهی متغیر است. اینکه کدام درمان برای شما مناسب است بستگی به شرایط شخصی شما دارد.

هیسترکتومی با برداشتن تخمدان‌ها

اگرچه جراحی‎‌های برداشتن رحم (هیسترکتومی) و تخمدان (اوفورکتومی)، موثرترین روش‌های درمانی آندومتریوز هستند اما پزشکان معمولا ترجیح می‌دهند برای حفظ قدرت باروری خانم‌ها بیشتر روی برداشتن دقیق و کامل تمام بافت‎های اندومتریوز تمرکز کنند.

زیرا برداشتن تخمدان‌ها منجر به کمبود هورمون‌های تولید شده توسط آنها و یائسگی می‌شود. یائسگی زودرس خطر بیماری‌های قلبی و عروقی، برخی شرایط متابولیک و مرگ زودرس را به همراه دارد.

برداشتن رحم گاهی اوقات می‌تواند برای درمان علائم و نشانه‌های مرتبط با اندومتریوز، مانند خونریزی شدید در قاعدگی و قاعدگی‌های دردناک ناشی از گرفتگی رحم، در کسانی‌که نمی‌خواهند باردار شوند استفاده شود.

معمولا یافتن پزشکی که در کنار او احساس راحتی می‌کنید، در مدیریت و درمان آندومتریوز بسیار مهم است. حتما با پزشک خود در مورد روش جدید درمان آندومتریوز و داروی جدید اندومتریوز صحبت کنید. در مبحثی با عنوان درمان آندومتریوز نی نی سایت، به نکات بیشتری در این زمینه اشاره شده است.

انواع درمان‌های گیاهی آندومتریوز

امروزه تحقیقات زیادی بر روی موضوعات درمان اندومتریوز با سیر و دارچین و اندومتریوز انجام شده است. مشخص شده است که مصرف روزانه یک حبه سیر خام و تقریبا ۱۰ میلی‌گرم دارچین کمک زیادی به دفع کاشت‌های سلولی خارج رحمی آندومتر می‌کند. در کنار آن خوردن دمنوش‌های گیاهی زیر نیز بسیار موثر است:

• بابونه
• گیاه پنج انگشت
• پوست کاج
• اسطوخودوس
• چای سبز

درمان آندومتریوز با طب سنتی

طب سنتی برای درمان این بیماری معتقد به مصرف بیشتر غذاهای سودازا مانند میوه و سبزیجات است. در کنار آن می‌توانید هر شب زیر شکم خود را با روغن زنجبیل چرب کنید. بهتر است از سه روز قبل از قاعدگی تا سه روز بعد از آن مصرف دم کرده یک قاشق مرباخوری زنجبیل و بابونه را فراموش نکنید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت داشتن علائم و نشانه‎ هایی که ممکن است نشان‎دهنده آندومتریوز باشند، به پزشک مراجعه کنید. اصولا آندومتریوز یک بیماری چالش‌برانگیز است و تشخیص زودهنگام آن منجر به مدیریت بهتر علائم شما می‌شود. همچنین در صورت نیاز می‌توانید به متخصص انکولوژی زنان مراجعه کرده و راهنمایی‌های لازم را دریافت نمایید.

اگر شرایط مراجعه حضوری را ندارید، پیشنهاد می‌کنیم از دکتر زنان آنلاین پذیرش ۲۴ مشاوره با دکتر آنلاین تلفنی و متنی بگیرید. مشکلات خود را مطرح کرده و از مشاوره‌های بهترین دکتر برای درمان آندومتریوز استفاده کنید.