علت التهاب روده چیست؟آیا التهاب روده خطرناک است؟

بیماری التهابی روده چیست؟

بیماری التهابی روده (IBD) یک اصطلاح کلی است که معمولا برای توصیف اختلالات مربوط به التهاب مزمن اعضای مختلف دستگاه گوارش مانند دهان، مری، معده، روده کوچک و روده بزرگ استفاده می‌شود.

وظیفه اصلی دستگاه گوارش تجزیه غذا، استخراج مواد مغذی و حذف هرگونه مواد غیر قابل استفاده و زائد از بدن است. التهاب در هر نقطه از دستگاه گوارش می‌تواند باعث بروز اختلال در هرکدام از این وظایف شود. به‌همین‌دلیل است که بیماری التهابی روده بسیار دردناک و مخرب است. در موارد نادر حتی ممکن است تهدیدکننده زندگی باشد.

اساسا دو نوع بیماری التهابی روده با عنوان کولیت اولسراتیو (Ulcerative colitis) و بیماری کرون (Crohn’s disease) وجود دارد که هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند.

هنوز علت دقیق بیماری التهابی روده ناشناخته است. اگرچه در گذشته پزشکان به رژیم غذایی و استرس مشکوک بودند اما اکنون معتقدند که این عوامل باید به عنوان تشدیدکننده در نظر گرفته شوند.

مراجعه سریع به پزشک متخصص گوارش می‌تواند مانع از پیشرفت این بیماری شود. پزشک آنلاین گوارش می‌تواند با دارو درمانی و ارائه یک برنامه غذایی منظم، به درمان این بیماری ناتوان‌کننده کمک زیادی کند.

علائم التهاب روده چیست؟

علائم بیماری التهابی روده بسته به شدت التهاب و محل بروز آن متفاوت است و ممکن است از خفیف تا شدید متغیر باشد. بیمار به احتمال زیاد دوره‌های فعال بیماری و دوره‌های بهبودی دارد. معمولا علائم و نشانه‌های مشترک بیماری کرون و کولیت اولسراتیو عبارتند از:

• اسهال (زمانی رخ می‌دهد که قسمت‌های آسیب‌دیده روده نمی‌توانند آب را دوباره جذب کنند)
• خستگی
• درد معده، گرفتگی و نفخ به دلیل انسداد روده
• وجود خون در مدفوع (وضعیتی‌که به آن هماتوکزیا می‌گویند)
• کاهش اشتها و کم‌خونی که می‌تواند باعث تاخیر در رشد یا تکامل جسمانی در کودکان شود
• کاهش وزن بی‌دلیل

افراد مبتلا به بیماری کرون ممکن است در دهان خود دچار زخم شوند. گاهی اوقات زخم و شکاف در اطراف ناحیه تناسلی یا مقعد نیز ظاهر می‌شوند. جالب است بدانید که بیماری التهابی روده می‌تواند با مشکلات خارج از دستگاه گوارش مانند التهاب چشم، اختلالات پوستی و آرتروز نیز همراه شود.

علت التهاب روده چیست و چه کسانی بیشتر دچار این مشکل می‌شوند؟

علت دقیق بیماری التهابی روده ناشناخته است. با این حال، بزرگترین فاکتورهای خطر برای ایجاد بیماری کرون و کولیت اولسراتیو شامل موارد زیر است.

سابقه خانوادگی و ژنتیک

افرادی‌که والدین، ​​خواهر، برادر یا فرزند مبتلا به این بیماری را دارند، خود در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آن هستند. به‌همین‌دلیل، دانشمندان معتقدند که ممکن است علت ژنتیکی نیز داشته باشد.

سیستم ایمنی بدن

وضعیت سیستم ایمنی بدن نیز ممکن است در بروز بیماری التهابی روده نقش داشته باشد. سیستم ایمنی به طور معمول از بدن در برابر عوامل بیماری‌زا که باعث بیماری‌ها و عفونت‌ها می‌شوند، دفاع می‌کند. عفونت باکتریایی یا ویروسی دستگاه گوارش می‌تواند باعث واکنش ایمنی شود. هنگامی‌که بدن سعی می‌کند در برابر مهاجمان واکنش ایمنی ایجاد کند، دستگاه گوارش ملتهب می‌شود. التهاب مزمن گوارشی عامل اصلی بروز این بیماری است.

با این حال، در افراد مبتلا به این بیماری، التهاب دستگاه گوارش حتی در صورت عدم وجود عفونت نیز رخ می‌دهد. در واقع سیستم ایمنی به اشتباه به سلول‌های بدن حمله می‌کند. این مسئله به عنوان پاسخ خودایمنی شناخته می‌شود.

بیماری التهابی روده، همچنین می‌تواند زمانی رخ دهد که التهاب پس از بهبود عفونت برطرف نشود. التهاب ممکن است ماه‎ها یا حتی سال‌ها ادامه یابد.

سیگار کشیدن

سیگار کشیدن یکی از فاکتورهای خطر اصلی در ایجاد بیماری کرون است. سیگار کشیدن همچنین درد و سایر علائم مرتبط با بیماری کرون را تشدید می‌کند. احتمال تشدید عوارض نیز وجود دارد. کولیت اولسراتیو، عمدتا بر افراد غیر سیگاری و سیگاری‌های سابق تأثیر می‌گذارد.

نژاد

طبق تحقیقات، نژادهای خاصی مانند سفیدپوستان و یهودیان بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند. براساس مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۱ انجام شده است، نرخ التهاب روده در بین سیاه پوستان انگلستان نیز در حال افزایش است.

سن

اگرچه بیماری التهابی روده می‌تواند در هر سنی رخ دهد اما در بیشتر موارد، قبل از سن ۳۵ سالگی شروع می‌شود.

فاکتورهای محیطی

بر اساس تحقیقات انجام شده، افرادی‌که در مناطق شهری و کشورهای صنعتی زندگی می‌کنند بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند. زیرا ساکنان کشورهای صنعتی تمایل بیشتری به خوردن غذاهای چرب و فرآوری شده دارند.

همچنین در افرادی‌که در آب و هوای سرد شمالی زندگی می‌کنند، شایع‌تر است. محققان با بررسی تأثیر عوامل محیطی بر بیماری التهابی روده دریافتند که داشتن یک شیوه زندگی بی‌تحرک یا شغل پرخطر احتمال ابتلا به التهاب روده را نیز افزایش می‌دهد.

برخی از مطالعات، از جمله یک مطالعه در سال ۲۰۱۳ نشان داده است که داشتن فعالیت بدنی در دوره قبل از بیماری به کاهش خطر ابتلا به آن کمک می‌کند.

جنسیت

بیماری التهابی روده به طور مساوی بر مردان و زنان تأثیر می‌گذارد. براساس یک مطالعه در سال ۲۰۱۸، کولیت اولسراتیو عموماً در مردان بالای ۴۵ سال شایعتر از زنان در همان محدوده سنی است. از طرف دیگر، بیماری کرون در دختران و زنان بالای ۱۴ سال بیشتر دیده می‌شود.

 انواع بیماری‌های التهابی روده

از انواع بیماری التهاب روده می‌توان به کولیت اولسراتیو و بیماری کرون اشاره کرد. بیماری کولیت اولسراتیو شامل التهاب و زخم در امتداد پوشش سطحی روده بزرگ و راست‌روده است.

در حالی‌که، بیماری کرون می‌تواند باعث التهاب در هر قسمت از دستگاه گوارش شود. اگرچه که بیشتر انتهای روده کوچک را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اغلب می‌تواند لایه‌های عمیق دستگاه گوارش را درگیر کند.

گاهی علائم بیماری کولیت اولسراتیو با علائم عفونت روده بزرگ اشتباه گرفته می‌شود. به‌همین‌دلیل، بهتر است علائم عفونت روده‌ای در کودکان و علائم التهاب روده بزرگ به دقت توسط پزشک متخصص بررسی شوند.

عوارض احتمالی بیماری التهابی روده

کولیت اولسراتیو و بیماری کرون دارای عوارض مشترک هستند که ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• سرطان روده بزرگ. ابتلا به کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون می‌تواند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهد. آزمایش غربالگری سرطان معمولاً حدود ۸ تا ۱۰ سال پس از تشخیص شروع می‌شود. از پزشک خود بپرسید که چه زمان و چند بار باید این آزمایش را انجام دهید.
• التهاب پوست، چشم و مفاصل. برخی اختلالات از جمله آرتریت، ضایعات پوستی و التهاب چشم (یووئیت) ممکن است در طول عود بیماری التهابی روده رخ دهند.
• کلانژیت اسکلروزان اولیه (Primary sclerosing cholangitis). التهاب باعث ایجاد زخم در مجاری صفراوی شده و به تدریج باعث آسیب کبدی می‌شود.
• لخته شدن خون. بیماری التهابی روده خطر لخته شدن خون در وریدها و عروق را افزایش می‌دهد.

برخی از داروهای تجویز شده برای این بیماری، با خطر کمی در زمینه ابتلا به برخی از سرطان‌ها همراه هستند. کورتیکواستروئیدها می‌توانند با خطر پوکی استخوان، فشار خون بالا و سایر شرایط مرتبط باشند.

عوارض بیماری کرون ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• انسداد روده. بیماری کرون بر ضخامت دیواره روده تأثیر می‌گذارد. با گذشت زمان، قسمت‌هایی از روده می‌توانند ضخیم و باریک شوند که ممکن است این مسئله جریان محتویات گوارشی را مسدود کند. به‌همین‌دلیل، گاهی لازم است برای برداشتن قسمت آسیب‌دیده روده جراحی انجام شود.
• سوءتغذیه، اسهال، درد شکمی و گرفتگی. این بیماری ممکن است غذا خوردن را برای شما دشوار کند یا امکان جذب مواد مغذی توسط روده مختل شود. همچنین ایجاد کم‌خونی به دلیل کمبود آهن یا ویتامین B-12 معمول است.
• بروز فیستول‌ها. گاهی اوقات التهاب می‌تواند به طور کامل از طریق دیواره روده گسترش یابد و یک فیستول ایجاد کند. فیستول‌های نزدیک یا اطراف ناحیه مقعد (فیستول پرینال) رایج‌ترین نوع هستند. در برخی موارد، فیستول ممکن است عفونی شده و آبسه ایجاد کند.
• شقاق مقعدی. این عارضه یک پارگی کوچک در بافت پوششی داخل مقعد است و می‌تواند باعث بروز عفونت شود. اغلب با حرکات دردناک روده همراه است و ممکن است منجر به ایجاد فیستول پرینال شود.

عوارض کولیت اولسروز ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• مگاکولون توکسیک. کولیت اولسراتیو ممکن است باعث بزرگ شدن و متورم شدن روده بزرگ شود. یک بیماری جدی که به مگاکولون سمی معروف است.
• بروز سوراخ در روده بزرگ. این مسئله معمولاً توسط مگاکولون سمی ایجاد می‌شود اما ممکن است خودبه‌خود نیز ایجاد شود.
• کم‌آبی شدید. اسهال بیش‌ازحد می‌تواند منجر به کم‌آبی بدن شود.

در موارد نادر، حمله شدید بیماری التهابی روده می‌تواند شما را دچار شوک کند. شوک معمولاً در اثر از دست دادن خون در طول یک دوره طولانی یا بروز ناگهانی اسهال خونی ایجاد می‌شود. این مسئله گاهی تهدیدکننده زندگی بیمار است. بنابراین در پاسخ به سوال آیا التهاب روده خطرناک است؟ می‌توان گفت بله! البته اگر برای درمان به موقع آن اقدام نشود.

آیا امکان پیشگیری از بیماری التهابی روده وجود دارد؟

نمی‌توان از علل ارثی التهاب روده جلوگیری کرد. با این حال، ممکن است بتوان با راهکارهای زیر خطر ابتلا به آن را کاهش داد یا از عود بیماری پیشگیری کرد:

• خوردن غذاهای غنی از مواد مغذی
• ورزش منظم
• ترک سیگار

بنابراین راه‌هایی وجود دارد که می‌توانید بیماری التهابی روده را مدیریت کرده و همچنان یک شیوه زندگی سالم و فعال داشته باشید.

نحوه صحیح تشخیص بیماری التهابی روده

پزشک شما بیماری التهابی روده را تنها پس از رد سایر علل احتمالی، علائم و نشانه‌ها تشخیص می‌دهد. به‌همین‌دلیل برای کمک به تأیید تشخیص، به ترکیبی از آزمایش‌ها و روش‌های زیر نیاز است:

تست‌های آزمایشگاهی

• تست کم‌خونی یا عفونت. ممکن است پزشک انجام آزمایش خون را برای بررسی کم‌خونی (شرایطی‌که در آن گلبول‌های قرمز کافی برای حمل اکسیژن به بافت‌های شما وجود ندارد) یا بررسی علائم عفونت ناشی از باکتری یا ویروس، پیشنهاد کند.
• تست مدفوع. ممکن است لازم باشد نمونه مدفوع ارائه دهید تا آزمایشگاه بتواند وجود خون یا ارگانیسم‌های مخفی (مانند انگل‌ها) را در مدفوع شما بررسی کند.

روش‌های آندوسکوپی

• کولونوسکوپی. این روش به پزشک شما اجازه می‌دهد تا کل روده بزرگ را با استفاده از یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر که دارای دوربین در انتها خود است مشاهده کند. در حین عمل، پزشک همچنین می‌تواند نمونه‌های کوچکی از بافت (بیوپسی) را برای تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی بگیرد. نمونه‌برداری از التهاب روده راه خوبی برای تمایز بیماری التهابی روده در مقایسه با سایر انواع التهاب است. برای نظارت بر سرطان روده بزرگ لازم است که مداوم کولونوسکوپی انجام شود.
• سیگموئیدوسکوپی. پزشک شما از یک لوله باریک، منعطف و دارای دوربین استفاده می‌کند تا راست‌روده و سیگموئید، آخرین قسمت روده بزرگ را بررسی کند. اگر روده بزرگ شما به شدت ملتهب باشد، پزشک شما ممکن است این آزمایش را به جای کولونوسکوپی کامل انجام دهد.
• آندوسکوپی فوقانی. در این روش، پزشک از یک لوله باریک، منعطف و دارای دوربین استفاده می‌کند تا مری، معده و قسمت اول روده کوچک (اثنی‌عشر) را بررسی کند. موارد نادری وجود دارد که این نواحی در بیماری کرون درگیر می‌شوند اما در صورت تهوع و استفراغ، مشکل در غذا خوردن یا درد بالای شکم، ممکن است انجام این آزمایش توصیه شود.
• کپسول آندوسکوپی. این آزمایش گاهی برای کمک به تشخیص بیماری کرون که شامل آسیب به روده کوچک شما می‌شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد. شما یک کپسول را می‌بلعید که در آن دوربین وجود دارد. تصاویر به دستگاه ثبت‌کننده‌ای که بر روی کمربند خود می‌بندید منتقل می‌شود و پس از آن کپسول بدون درد از طریق مدفوع از بدن خارج می‌شود. ممکن است برای تأیید تشخیص بیماری کرون به آندوسکوپی همراه با بیوپسی نیاز داشته باشید. در صورت وجود انسداد روده، آندوسکوپی کپسول نباید انجام شود.
• دابل بالن انتروسکوپی. این آزمایش پزشک را قادر می‌سازد تا به بخشی از روده کوچک، جایی‌که آندوسکوپ‌های استاندارد به آن دسترسی ندارند، نگاه کند. معمولا زمانی مفید است که کپسول آندوسکوپی ناهنجاری‌ها را نشان دهد اما هنوز برای تشخیص قطعی تردید وجود داشته باشد.

روش‌های تصویربرداری

• تصویربرداری با اشعه ایکس. در صورت بروز علائم شدید، پزشک ممکن است به کمک یک عکسبرداری با اشعه ایکس استاندارد از ناحیه شکم شما برای رد عوارض جدی مانند سوراخ شدن روده بزرگ استفاده کند.
• اسکن توموگرافی کامپیوتری (سی‎تی اسکن). یک تکنیک ویژه با اشعه ایکس که جزئیات بیشتری را نسبت به یک تصویربرداری با اشعه ایکس استاندارد ارائه می‌دهد. این آزمایش کل روده و همچنین بافت‌های خارج روده را بررسی می‌کند.
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI). اصولا از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر دقیق از اندام‌ها و بافت‌ها به ویژه برای ارزیابی فیستول در اطراف ناحیه مقعد یا روده کوچک استفاده می‌شود. برخلاف سی‌تی اسکن، هیچگونه تابشی در MRI وجود ندارد.

انواع روش‌های درمان بیماری التهابی روده

هدف از درمان بیماری التهابی روده، کاهش التهاب است. روش‌های درمانی ممکن است نه تنها به تسکین علائم بلکه به بهبودی طولانی‌مدت و کاهش خطرات عوارض کمک کنند. درمان التهاب روده معمولاً شامل دارودرمانی یا جراحی است. در ادامه به جزئیات بیشتر آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

داروهای ضد التهابی

مصرف داروهای ضد التهابی اغلب اولین قدم در درمان بیماری التهابی روده است. داروهای ضد التهابی شامل کورتیکواستروئیدها و آمینوسالیسیلات‌ها مانند مسالامین، بالسالازید و اولسالازین است. اینکه چه دارویی مصرف می‌کنید، بستگی به ناحیه آسیب‌دیده روده بزرگ شما دارد.

داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی بدن

این داروها به طرق مختلف برای سرکوب پاسخ ایمنی که مواد شیمیایی التهابی را در بدن آزاد می‌کند، مناسب هستند. وقتی این مواد شیمیایی آزاد شوند، می‌توانند به لایه داخلی دستگاه گوارش آسیب برسانند. برخی از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی شامل آزاتیوپرین، مرکاپتوپورین و متوترکسات است.

ترکیبات بیولوژیکی

استفاده از ترکیبات بیولوژیکی، نوع جدیدی از روش‌های درمانی است که در آن خنثی‌سازی پروتئین‌های عامل التهاب انجام می‌شود. برخی از ترکیبات از طریق تزریق داخل وریدی (IV) تجویز می‌شوند و برخی دیگر عضلانی باید تجویز شوند. به عنوان مثال، می‌توان به اینفلیکسیماب، آدالیموماب، گللیماب، سرتولیزوماب، ودولیزوماب و اوستکینوماب اشاره کرد.

آنتی‌بیوتیک‌ها

آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است علاوه‌بر داروهای دیگر یا در مواردی‌که عفونت نگران‌کننده وجود دارد، استفاده شوند. به عنوان مثال، در شرایط بیماری کرون پری‌آنال (دور مقعدی) آنتی‌بیوتیک‌های تجویز شده شامل سیپروفلوکساسین و مترونیدازول هستند.

سایر داروها و مکمل‌ها

برخی دیگر از داروها و مکمل‌ها ممکن است به تسکین علائم و نشانه‌های شما کمک کنند. بسته به شدت بیماری، پزشک ممکن است مصرف یک یا چند مورد از موارد زیر را توصیه کند:

• داروهای ضد اسهال
• مسکن‌ها
• ویتامین‌ها و مکمل‌های غذایی برای جبران کمبود جذب غذا

تغییر سبک زندگی و حمایت تغذیه‌ای

نوشیدن مقدار زیادی مایعات، به جبران آب و الکترولیت از دست ‌رفته بدن در اثر اسهال یا استفراغ کمک می‌کند. اجتناب از مصرف محصولات لبنی و شرایط استرس‌‎زا نیز علائم را بهبود می‌بخشد. ورزش و ترک سیگار، می‌تواند به بهبود سلامت شما کمک کند.

هنگام کاهش وزن شدید است، پزشک ممکن است رژیم غذایی خاصی را از طریق لوله تغذیه‌ای یا تزریق وریدی توصیه کند. این مسئله می‌تواند وضعیت تغذیه کلی شما را بهبود بخشد و به روده استراحت دهد. استراحت روده می‌تواند التهاب را در کوتاه‌مدت کاهش دهد.

محققان گمان می‌کنند که افزودن بیشتر باکتری‌های مفید (پروبیوتیک‌ها) که به طور معمول در دستگاه گوارش یافت می‌شوند به رژیم غذایی، می‌تواند به مبارزه با این بیماری کمک کند.

عمل جراحی

گاهی اوقات جراحی برای افراد مبتلا به بیماری التهابی روده ضروری است. مواردی مانند:

• جراحی برای برداشتن کل روده بزرگ یا راست‌روده در بیماران مبتلا به کولیت اولسراتیو شدید
• عمل برای برداشتن فیستول‌ها
• عمل جراحی برای بزرگ کردن روده باریک در شرایط انسداد روده

این بیماری اغلب بعد از جراحی، عود می‌کند. به‌همین‌دلیل، بهترین روش انجام جراحی همراه با دارودرمانی است.

درمان گیاهی بیماری التهابی روده با طب سنتی

مطمئنا مصرف برخی از داروهای گیاهی می‌تواند به کاهش التهاب و درمان سریع‌تر بیماری کمک کند. مواردی مانند:

• روغن شاه‌دانه
• روغن زیتون
• دمنوش ریشه شیرین‌بیان
• دمنوش زردچوبه
• دمنوش دانه اسفرزه
• دمنوش گل همیشه بهار
• دمنوش شنبلیله
• دمنوش ریشه زنجبیل
• دمنوش بابونه

قابل ذکر است، گاهی مصرف داروهای گیاهی با داروهای شیمیایی تداخل دارد. به‌همین‌دلیل، توصیه می‌کنیم با پزشک مشورت شود.

متخصص طب سنتی معتقد است که طب سوزنی می‌تواند به کاهش علائم بیماری کرون کمک کند. علاوه‌براین، ماساژ شکم با روغن‌های ضروری مانند روغن زیتون و کنجد نیز بسیار موثر است.

گفتگوی آنلاین با متخصص طب سنتی

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت مشاهده تغییر مداوم در عادات سیستم گوارش خود به‎خصوص روده بزرگ یا در صورت داشتن علائم و نشانه‌های بیماری التهابی روده، به پزشک مراجعه کنید. اگرچه بیماری التهابی روده معمولاً کشنده نیست اما یک بیماری جدی است که در برخی موارد ممکن است عوارض تهدیدکننده زندگی ایجاد کند. در صورت ابتلا به سرطان روده، می‌توانید به متخصص سرطان روده مراجعه کرده و راهنمایی‌های لازم را دریافت نمایید.

اگر شرایط مراجعه حضوری را ندارید، پیشنهاد می‌کنیم از صدها پزشک آنلاین متخصص پذیرش ۲۴ مشاوره آنلاین تلفنی و متنی بگیرید. مشکلات خود را مطرح کرده و از مشاوره‌های بهترین دکتر آنلاین گوارش برای درمان بیماری التهابی روده استفاده کنید.