تغییر رنگ ادرار نشانه چیست؟

تغییر رنگ ادرار نشانه چیست؟

ادرار شامل آب اضافی و مواد زائد است که کلیه‌ها از خون تصفیه می‌کنند. بسته به نسبت آب به مواد زائد، رنگ طبیعی ادرار می‌تواند از زرد کم رنگ تا کهربایی (طلایی) تیره متغیر باشد. معمولا در شرایط کم آبی (دهیدراته) رنگ ادرار به کهربایی تیره متمایل می‌شود. دقت کنید که همیشه باید ظاهر ادرار شفاف باشد. اگر برای چند روز حالت کدر یا ابری پیدا کرد، می‌توانید به وجود عفونت کلیه یا مجاری ادراری شک کنید.

جالب است بدانید که رنگدانه‌ها و سایر ترکیبات موجود در برخی از غذاها و داروها، می‌توانند رنگ ادرار شما را از زرد به رنگ دیگری تغییر دهند. به عنوان مثال، چغندر، انواع توت‌ها و لوبیا فاوا از جمله غذاهایی هستند که بیشترین تأثیر را روی تغییر رنگ طبیعی ادرار دارند. علاوه بر این، مصرف بسیاری از داروهای بدون نسخه و تجویزی نیز ممکن است به‌عنوان عارضه جانبی باعث تغییر رنگ ادرار به قرمز، زرد یا آبی مایل به سبز شود!

از نظر پزشکان، همیشه هم تغییر رنگ ادرار دلایل ساده‌ای ندارد. گاهی رنگ غیر معمول ادرار می‌تواند نشانه ابتلا به یک بیماری باشد. به عنوان مثال، اغلب مشاهده ادرار قرمز تیره یا قهوه‌ای مشخصه شناسایی اختلال پورفیری (یک اختلال نادر و ارثی گلبول‌های قرمز خون) است.

به همین دلیل، توصیه می‌کنیم که اگر رنگ ادرار شما غیر طبیعی است و نمی‌توانید علت آن را مشخص کنید حتما با پزشک خود قرار ملاقات بگذارید. در برخی موارد، تغییر رنگ ادرار ناشی از شرایط پزشکی جدی است که نیاز به درمان فوری دارند. در این مطلب همراه با تصاویر رنگ ادرار، به جزئیات کامل این مشکل اشاره خواهیم کرد.

علائم تغییر رنگ ادرار

معمولا رنگ طبیعی ادرار یا رنگ ادرار زرد، بسته به مقدار آبی که می‌نوشید متفاوت است. خوردن مایعات کمک می‌کند تا رنگدانه‌های زرد رنگ (اوروکروم) موجود در ادرار رقیق شوند. بنابراین هر چه بیشتر بنوشید، ادرار شما روشن‌تر و شفاف‌تر به نظر می‌رسد. وقتی کمتر مایعات می‌نوشید، غلظت ادرار بیشتر و رنگ آن تیره‌تر می‌شود. کم آبی شدید می‌تواند ادرار را به رنگ کهربایی تیره یا حتی قهوه‌ای روشن تغییر دهد.

بنابراین در پاسخ به سوال ادرار بی‌رنگ و شفاف نشانه چیست؟ می‌توان گفت که نشانه مصرف کافی یا بیش‌ازحد آب در روز است. اما ممکن است صبح یک روز عادی از خواب بیدار شده و متوجه شوید که ادرار شما قرمز، قهوه‌ای تیره، سیاه، آبی یا حتی سبز شده است. مطمئنا باعث نگرانی شما خواهد شد. در ادامه به دلایل رایج آن اشاره خواهیم کرد.

علت تغییر رنگ ادرار چیست؟

تغییر رنگ ادرار اغلب به دلیل مصرف داروها، برخی غذاها یا رنگ‌های غذایی ایجاد می‌شود. اگرچه در برخی موارد، تغییرات در رنگ ادرار می‌تواند ناشی از یک آسیب، عفونت یا سایر بیماری‌های زمینه‌ای و مشکلات سلامتی خاص باشد که شما تا الان از آن بی‌اطلاع بوده‌اید. به همین دلیل، توصیه می‌کنیم در هنگام تغییر رنگ ادرار بی‌دلیل نگران نشوید و ابتدا با پزشک عمومی یا پزشک متخصص اورولوژی مشورت کنید.

علت تغییر رنگ ادرار به قرمز یا صورتی

ادرار قرمز نشانه چیست؟ برخلاف ظاهر نگران‌کننده‌اش، همیشه مشاهده ادرار قرمز رنگ جدی نیست. زیرا تغییر رنگ ادرار به قرمز یا صورتی می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:

• وجود خون در ادرار. معمولا عواملی که می‌توانند باعث مشاهده خون در ادرار (هماچوری) شوند عبارتند از عفونت‌های دستگاه ادراری، بزرگ شدن پروستات، تومورهای سرطانی و غیر سرطانی، کیست‌های کلیه، دویدن طولانی‌مدت و آسیب شدید عضلانی، سنگ کلیه یا مثانه و مسمومیت ناشی از سرب یا جیوه.
• مصرف خوراکی‌های خاص. چغندر، شاه توت و ریواس می‌توانند رنگ ادرار را به قرمز یا صورتی تغییر دهند. بنابراین نمی‌توان تغییر رنگ ادرار با مواد غذایی را نادیده گرفت.
• استفاده از داروها. به عنوان مثال، ریفامپین آنتی بیوتیکی است که اغلب برای درمان سل استفاده می‌شود و می‌‎تواند رنگ زرد ادرار را به رنگ نارنجی متمایل به قرمز درآورد. در مورد تغییر رنگ ادرار با فنازوپیریدین، دارویی که ناراحتی دستگاه ادراری را تسکین می‎دهد و مشاهده رنگ غیر طبیعی ادرار پس از مصرف ملین‌های حاوی سنا نیز جای بحث نیست.

در پاسخ به سوال ادرار قرمز در زنان نشانه چیست؟ می‌توان گفت که علاوه بر عوامل ذکر شده در بالا، ممکن است خانم‌ها در دوران قاعدگی چنین شرایطی را تجربه کنند. در واقع خروج همزمان خون قاعدگی و ادرار و ترکیب آن‌ها ممکن است باعث بروز این مسئله شود. به همین دلیل، بهتر است برای آزمایش نمونه ادرار، در دوران قاعدگی اقدام نکنید!

علت تغییر رنگ ادرار به نارنجی

رنگ ادرار نارنجی نشانه چیست؟ رنگ نارنجی ادرار می‌تواند ناشی از یکی از موارد زیر باشد:

• مصرف داروهای خاص. معمولا داروهای ضد التهابی سولفاسالازین و فنازوپیریدین، برخی از ملین‌ها و داروهای شیمی‌درمانی خاص می‌توانند ادرار را نارنجی کنند. در واقع در بعضی از افراد، فنازوپیریدین باعث تغییر رنگ ادرار به قرمز و در برخی باعث تغییر رنگ به نارنجی می‌شود.
• وجود مشکلات پزشکی. در برخی موارد، ادرار نارنجی رنگ می‌تواند نشان‌دهنده وجود مشکل در کبد یا مجرای صفراوی شما باشد، به‌خصوص اگر همزمان مدفوع روشنی نیز داشته باشید. اگر برای بیماری کبدی تحت درمان هستید، با پزشک خود در مورد تغییرات رنگ ادرار خود صحبت کنید. کم آبی یا دهیدراته بودن بدن نیز می‌تواند ادرار شما را نارنجی نشان دهد.

علت تغییر رنگ ادرار به سبز یا آبی

مشاهده رنگ غیر طبیعی ادرار به‌ صورت آبی یا سبز، می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:

• مصرف رنگ‌های غذایی. برخی از مواد موجود در غذاها می‌توانند باعث تغییر رنگ ادرار به فسفری شوند. از طرفی، رنگ‌هایی که برای برخی از آزمایشات به‌منظور بررسی عملکرد کلیه و مثانه استفاده می‌شوند نیز می‌توانند ادرار را آبی رنگ کنند.
• مصرف برخی از داروها. تعدادی از داروها مانند تریپتیلین، ایندومتاسین و پروپوفول ادرار آبی یا سبز تولید می‌کنند.
• ابتلا به بیماری‌ها. شرایط پزشکی هیپرکلسمی خوش‌خیم خانوادگی، یک اختلال ارثی نادر است که گاهی اوقات سندرم پوشک آبی نیز نامیده می‌شود. زیرا کودکان مبتلا به این اختلال اغلب ادرار آبی رنگ دارند. گاهی اوقات ادرار سبز در هنگام عفونت‌های مجاری ادراری ناشی از باکتری سودوموناس ایجاد می‌شود.

علت تغییر رنگ ادرار به قهوه‌ای تیره و سیاه

جالب است بدانید که ادرار قهوه‌ای می‌تواند ناشی از:

• خوردن بعضی از مواد غذایی. خوردن مقدار زیادی لوبیا فاوا، ریواس یا آلوئه ورا می‌تواند باعث تغییر رنگ ادرار به قهوه‌ای تیره شود.
• استفاده از بعضی داروها. داروهای ضد مالاریا مانند کلروکین و پریماکین، آنتی بیوتیک‌های مترونیدازول و نیتروفورانتوئین (فورادانتین)، ملین‌های حاوی کاکارا یا سنا و متوکاربامول (داروی ویژه شل‌کننده عضلانی) می‌توانند ادرار را به رنگ تیره درآورند. مطمئنا پزشک در مورد تغییر رنگ ادرار با قرص مترونیدازول یا تغییر رنگ ادرار با فلوکونازول (داروی ضد قارچ) به شما تذکر خواهد داد. فورازولیدون یک نوع آنتی بیوتیک گوارشی است که مصرف مداوم آن ممکن است باعث تغییر رنگ ادرار یا مدفوع به قهوه‌ای شود. در مورد علت مصرف فورازولیدون و تغییر رنگ ادرار، می‌توانید با یک داروساز مشورت کنید.
• وجود شرایط پزشکی خاص. برخی از اختلالات کبد و کلیه و برخی عفونت‌های مجاری ادراری می‌توانند ادرار را قهوه‌ای تیره کنند. معمولا علت تغییر رنگ ادرار و سوزش در مردان همین مشکلات هستند.
• ورزش شدید و ناگهانی. آسیب عضلانی ناشی از ورزش شدید می‌تواند منجر به آسیب مجاری ادراری و کلیه‌ها شود و احتمالا با ادرار صورتی، قرمز یا قهوه‌ای تیره مواجه شوید.

علت تغییر رنگ ادرار بعد از خوردن مولتی ویتامین

ممکن است با شروع مصرف مولتی ویتامین‌ها متوجه تغییر رنگ ادرار خود به کهربایی یا طلایی روشن شوید. این مسئله جای نگرانی ندارد زیرا جذب گوارشی ویتامین‌های B و کاروتن باعث این مسئله می‌شود. بنابراین، مصرف میزان توصیه شده ویتامین‌ها هیچ ضرری ندارد. البته می‌توانید با افزایش مصرف آب، مانع از تغییر رنگ بیش‌ازحد ادرار شوید.

علت تغییر رنگ ادرار در کودکان

معمولا علت تغییر رنگ ادرار در کودکان، عفونت ادراری است که در شرایط حاد به‌صورت ادرار صورتی و بدبو خود را نشان می‌دهد. اگر در پوشک نوزاد خود به وجود لکه‌های نارنجی رنگ شک کردید، احتمالا به دلیل کم آبی بدن است. درصورتی‌که با افزایش مصرف آب جوش و شیر مادر باز هم این مشکل رفع نشد، حتما به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید.

علت تغییر رنگ ادرار در کرونا

یکی از عوارض جدی که این ویروس برای بدن دارد، بروز مشکلات کلیوی است. به حدی که گاهی نیاز به انجام دیالیز است. از علائم شایع اختلال در فیلتراسیون کلیه در اثر ابتلا به کووید-۱۹ می‌توان به کاهش حجم ادرار، صورتی یا قرمز شدن ادرار به دلیل وجود خون، ادرار کدر و کف آلود و افزایش یا کاهش فشار خون اشاره کرد. در واقع ویروس با ایجاد اختلال در روند انعقاد خون، باعث بروز عوارض کلیوی و تغییر رنگ ادرار می‌شود.

در اوایل همه‌گیری ویروس کرونا مصرف داروهای ضد مالاریا مانند کلروکین توسط مجامع پزشکی مختلف تایید شده بود. درحالی‌که یکی از عوارض بارز آن تغییر رنگ ادرار به قهوه‌ای تیره است.

با انواع تغییر رنگ ادرار بیشتر آشنا شوید

بنابراین ادرار ممکن است به دلایل مختلف به صورتی، قرمز، نارنجی، قهوه‌ای یا حتی سیاه تغییر رنگ دهد. گاهی به دلیل تجمع ادرار قرمز رنگ در مثانه و لیز شدن گلبول‌های قرمز، به صورت ادرار قهوه‌ای خارج می‌شود. به همین دلیل است که انجام آزمایش خون می‌تواند علت اصلی تغییر رنگ را دقیق‌تر نشان دهد. مدت زمان درگیری و شدت رنگ در هرکدام از انواع تغییر رنگ ادرار متغیر است.

گاهی نیز ادرار زرد رنگ است، اما به جای یک ظاهر شفاف، به‌صورت کدر و ابری دیده می‌شود. انگار ذرات ریز خاصی در مایع آن معلق هستند. معمولا عفونت‌های دستگاه ادراری و سنگ کلیه می‌توانند باعث کدر شدن ادرار شوند. در واقع این ذرات معلق همان بقایای باکتری‌ها و دیواره پوششی مجاری ادرار هستند.

فاکتورهای خطر موثر بر تغییر رنگ ادرار

تغییر رنگ ادراری که در نتیجه مصرف غذا یا داروی خاص نیست، م‌تواند ناشی از بروز یک بیماری پزشکی باشد. فاکتورهایی که شما را در معرض خطر شرایط پزشکی قرار می‌دهند که بر رنگ ادرار تأثیرگذار هستند، عبارتند از:

• سن. تومورهای مثانه و کلیه که می‌توانند باعث مشاهده خون در ادرار شوند، در افراد مسن شایع‌تر هستند. مردان بالای ۵۰ سال گاهی اوقات به دلیل بزرگ شدن غده پروستات دفع خون در ادرار دارند.
• سابقه خانوادگی. سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری کلیوی یا سنگ کلیه احتمال ابتلا به این مشکلات را افزایش می‌دهد. هر دو می‌توانند باعث بروز خون در ادرار شوند.
• ورزش سنگین. اگرچه دوندگان مسافت بیشتر در معرض خطر هستند، اما هرکسی که به شدت ورزش می‌کند ممکن است مشاهده خون در ادرار داشته باشد.

نحوه صحیح تشخیص علت تغییر رنگ ادرار

علاوه بر گرفتن تاریخچه پزشکی کامل و انجام معاینه فیزیکی به کمک مطرح کردن سوالاتی مانند چه مدت است که تغییر رنگ وجود دارد؟ آیا متوجه بوی غیرعادی ادرار شده‌اید؟ آیا دفع لخته خونی در ادرار دیده‌اید؟ پزشک ممکن است انجام آزمایش‌های تشخیصی زیر را نیز توصیه کند:

• آزمایش آنالیز و کشت ادرار. پزشک شما از آزمایش ادرار برای بررسی وجود گلبول‌های قرمز، سطوح بالای پروتئین و مواد معدنی دفع شده در ادرار استفاده می‌کند که ممکن است نشان‌دهنده مشکلات کلیوی یا مجاری ادراری باشد. نمونه‌ای از ادرار شما نیز احتمالاً برای برررسی باکتری‌هایی که باعث عفونت می‌شوند کشت می‌شود.
• آزمایشات خون. برخی از آزمایش‌های خون، سطح کراتینین و نیتروژن اوره خون را اندازه‌گیری می‌کنند (مواد زائدی که در جریان آسیب کلیه‌ها و عدم فیلتر شدن مناسب در جریان خون شما تجمع می‌یابند). پزشک شما همچنین ممکن است نمونه خون شما را از نظر سطوح بالای آنزیم‌های کبدی و شرایطی مانند دیابت بررسی کند.
• تصویربرداری. پزشک شما همچنین ممکن است یک سونوگرافی از مثانه یا کلیه‌های شما انجام دهد. این تست تصویربرداری از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از اندام‌های داخلی استفاده می‌کند. در صورت مشکوک بودن به وجود سنگ‌های مجاری ادراری، سی‌تی اسکن شکم و لگن ممکن است انجام شود. مطالعات تصویربرداری می‌توانند به پزشک شما کمک کنند تا نقص‌های ساختاری در دستگاه ادراری شما را بررسی کند.

نحوه درمان مشکل تغییر رنگ ادرار

نوع روند درمان این مشکل، به علت اصلی بروز آن بستگی دارد. اگر به عنوان عارضه جانبی خوردن یک ماده غذایی یا داروی خاص بروز کرده باشد، احتمالا پزشک در این زمینه به شما هشدار می‌دهد یا داروی شما را عوض می‌کند. معمولا اگر رنگ ادرار شما در نتیجه کم آبی غیر طبیعی است، ابتدا می‌توانید مایعات بیشتری بنوشید. اگر رنگ غیرعادی ادرار ناشی از خوردن برخی غذاها باشد، می‌توانید کمتر از آنها بخورید.

 اما در صورت وجود یک بیماری زمینه‌ای باید سریع برای درمان آن اقدام کرد. معمولا در زمان ابتلا به عفونت کلیوی، مصرف آنتی بیوتیک‌ها کمک زیادی به درمان ادرار قرمز رنگ می‌کند.

درمان تغییر رنگ ادرار با طب سنتی

خوشبختانه طب سنتی داروهای گیاهی موثری برای کنترل این مشکل دارد. در واقع یکی از راه‌های تشخیص بیماری‌ها در طب سنتی، بررسی رنگ ادرار است. درصورتی‌که تغییر رنگ ادرار در اثر مشکلات کلیوی باشد، مصرف دمنوش‌های گیاهی گلپر، جیسینگ، زالزالک و قاصدک واقعا موثر است.

اما در صورت تشخیص مشکلات کبدی مانند هپاتیت C باید شروع درمان با دمنوش‌های گیاهی کنگر فرنگی یا خار مریم باشد.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر خون قابل مشاهده در ادرار دارید یا اگر رنگ ادرار شما صورتی روشن یا قرمز تیره است، فورا به پزشک مراجعه کنید. این مسئله می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری جدی مانند عفونت مجاری ادراری یا سنگ کلیه باشد و باید در اسرع وقت تشخیص داده شود. دفع خون از ادرار بدون هیچ‌گونه دردی ممکن است نشانه مشکل جدی‌تری مانند سرطان باشد.

ادرار نارنجی رنگ همچنین می‌تواند نشانه وجود یک بیماری جدی از جمله بیماری کلیه و مثانه باشد. در صورت قهوه‌ای شدن ادرار، به‌خصوص اگر مدفوع کم رنگ و پوست و چشمان شما زرد است، ممکن است کبد شما دچار اختلال در عملکرد شده باشد.

افرادی ‌که علائم کم آبی شدید را نشان می‌دهند باید فوراً به پزشک مراجعه کنند، زیرا این وضعیت می‌تواند عوارض شدیدی ایجاد کند. کسی که فکر می‌کند ممکن است عفونت ادراری داشته باشد باید برای آزمایش و درمان احتمالی با آنتی بیوتیک به پزشک مراجعه کند. بدون درمان، عفونت ممکن است به کلیه‌ها سرایت کند.

گفتگوی آنلاین با متخصص کلیه و مجاری ادراری

فردی که مشکوک به قرار گرفتن در معرض ویروس هپاتیت C است باید با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی در مورد انجام آزمایش صحبت کند. این ویروس در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به آسیب شدید کبدی شود.

درصورتی‌که شرایط مراجعه حضوری را ندارید، پیشنهاد می‌کنیم از دکتر اورولوژیست آنلاین یا متخصص کلیه و مجاری ادراری پذیرش ۲۴ مشاوره آنلاین تلفنی و متنی بگیرید. مشکلات خود را مطرح کرده و از مشاوره‌های بهترین دکتر آنلاین اورولوژی  برای درمان استفاده کنید. در این سامانه، امکان پرسش و پاسخ و مشاهده نظرات در مورد تغییر رنگ ادرار وجود دارد.