انواع حرکات جنین در نه ماه بارداری تا زایمان

با انواع حرکات جنین در بارداری بیشتر آشنا شوید

بسیاری از خانم‌ها در زمان بارداری به‌دنبال دریافت پاسخ سوالاتی مانند حرکات جنین از چند هفتگی احساس می‌شود؟ واقعا تکان خوردن جنین شبیه چیست؟ آیا هر روز باید حرکات جنین حس شود؟ چه حرکات از جنین خطرناک است؟ هستند.

یکی از هیجان‌انگیزترین لحظات بارداری زمانی است که برای اولین بار حرکات ریز جنین را در داخل رحم خود احساس می‌کنید. این حرکات نشان می‌دهند که کودک شما زنده است و به‌خوبی در حال رشد است.

پس از اتمام خستگی‌های سه ماهه اول بارداری (در اثر احساس مداوم حالت تهوع، یبوست و نیاز مکرر به ادرار کردن)، مطمئنا احساس اولین حرکات کودک در سه ماهه دوم بارداری یک تسکین خوشایند است. البته گاهی احساس حرکات جنین برای شما به یک عامل استرس‌زا تبدیل می‌شود. زیرا نمی‌دانید هرگونه تغییری در این روند طبیعی است یا خیر!

ازآنجایی‌که ویژگی‌های هر نوزادی منحصربه‌فرد است، باید برای شما مهم باشد که الگوی حرکتی کودک خود را ارزیابی کنید. اگر فکر می‌کنید در حال حاضر قدرت یا تعداد حرکات کودک شما کاهش یافته است، فوراً با ماما یا پزشک خود تماس بگیرید و تا روز بعد منتظر نمانید.

روند تکامل انواع حرکات جنین در هفته به هفته بارداری

حرکت جنین در شکم مادر از نوزادی به نوزاد دیگر متفاوت است. برخی از نوزادان دائماً محدودیت‌های فضای دنج خود را آزمایش می‌کنند، درحالی‌که برخی دیگر تا زمان شروع زندگی خود در بیرون از رحم آرام می‌نشینند.

از طرفی، همه حرکات جنین در رحم شبیه به هم نیستند. در ابتدا مادر ممکن است حرکاتی شبیه به بال بال زدن را احساس کند که بعداً به لگدهای قوی‌تری تبدیل می‌شود. سپس متوجه می‌شود که کودک در حال چرخیدن، غلت زدن یا تکان خوردن است.

جالب است بدانید که نشانه‌هایی از سکسکه جنین نیز وجود دارد. معمولا ذکر می‌شود که علت حرکت جنین مثل نبض، ممکن است سکسکه باشد.

اگرچه اغلب پزشکان معتقد هستند که از هفته ۱۴ تا ۲۰ ام بارداری حرکات جنین احساس می‌شوند، اما نمی‌توان مسائل زیر را نادیده گرفت:

• از هفته ۷ ام تا ۹ ام تمام اندام‌های جنین همزمان حرکت می‌کنند، بدون آنکه مادر متوجه شود. زیرا اعصاب جنین در حال تکامل هستند. معمولا در این شرایط جنین ظاهری قوس مانند به خود داده است.
• به کمک سونوگرافی در هفته ۹ ام می‌توان حرکت جنین سه ماهه مانند خمیازه کشیدن یا کشش بدن را مشاهده کرد.
• از هفته ۱۰ ام به بعد جنین می‌تواند دهان خود را باز کند و حتی انگشت بمکد.
• بلعیدن مایع آمنیوتیک با شروع هفته ۱۲ ام آغاز می‌شود.
• معمولا از هفته ۱۳ ام به بعد اگر مادر ضربه آرامی به شکم خود بزند یا پوست آن را لمس کند، ممکن است کودک دست‌ها و پاهای خود را تکان دهد و این مسئله احساس شود.
• از هفته ۱۴ یا ۲۰ ام به بعد دیگر نیازی به محرک نیست و حرکات شدید جنین به‌راحتی برای مادر قابل تشخیص هستند. البته مادرانی که قبلا تجربه بارداری نداشته‌اند و اولین فرزند خود را حمل می‌کنند، ممکن است با تاخیر و در حوالی هفته‌های ۲۰ تا ۲۲ ام چنین تجربه‌ای داشته باشند.

بنابراین، اگرچه اولین حرکات جنین از هفته ۷ ام بارداری آغاز می‌شوند اما برای مادر قابل تشخیص نیستند. زمانی مادر انواع حرکت جنین را احساس می‌کند که سه ماهه اول به پایان رسیده باشد.

معمولا حرکات جنین در سه ماهه دوم کمی غیر قابل پیش‌بینی هستند. همانطورکه نوزاد بزرگتر می‌شود، شدت حرکات او نیز بیشتر شده و مادر می‌تواند متوجه حرکات کششی و مشت و لگد زدن جنین شود. به‌همین‌دلیل:

• در ۲۰ تا ۳۶ هفتگی انواع حرکات ضعیف، قوی و چرخشی جنین قابل تشخیص هستند (حرکات جنین در ماه ششم بارداری). چراکه نوزاد دیگر می‌تواند تمام مفاصل و ستون فقرات خود را حرکت ‌دهد.
• در ۲۸ هفتگی معمولا نوزاد در اثر احساس یک صدای بلند می‌تواند به‌صورت ناگهانی دست و پای خود را به سمت قفسه سینه آورده و بدن خود را جمع کند.
• در سه ماهه سوم، نوزاد حرکاتی مانند دوچرخه‌سواری برای وارونه شدن نشان می‌دهد. زیرا باید برای زایمان طبیعی آماده شود.

قابل ذکر است که الگوی حرکات جنین در طی ۲۴ ساعت تغییر می‌کند. معمولا حرکات ضعیف به‌تدریج کاهش می‌یابند و حرکات قوی و چرخشی مدام تکرار می‌شوند.

اصولا با نزدیک شدن به زمان زایمان، به‌دلیل بزرگ‌تر شدن کودک و کاهش فضای رحم، حرکات قوی و چرخشی اندکی محدود می‌شوند و حرکات ضعیف افزایش می‌یابند. هرگونه تغییر در این روند طبیعی، باعث بروز حرکات غیرعادی جنین می‌شود.

از نظر نوع حرکات، تفاوتی در حرکت جنین پسر یا حرکت جنین دختر مشاهده نمی‌شود. فقط اینکه ممکن است جنین پسر حرکات شبانه بیشتری داشته باشد.

جزئیات بیشتری از حرکات جنین در سه ماهه دوم و سوم بارداری

هنگامی‌که اولین تکان‌های جنین را احساس می‌کنید (معمولاً در ماه پنجم یا هفته‌های ۱۸ تا ۲۲ بارداری)، ممکن است چیزی مانند حرکت پروانه یا بال بال زدن به نظر برسند. به‌تدریج حرکات به طور فزاینده‌ای آکروباتیک می‌شوند و ضربات مشت‌های او با قوی‌تر شدن عضلاتش قوی‌تر می‌شوند. تا زمانی‌که شما شش ماهه باردار هستید، حرکات پا مدام تکرار می‌شوند و گاهی الگوی قلاب مانند بودن آن‌ها را احساس می‌کنید.

در ماه  هفتم بارداری، کودک شما هنوز فضای کافی برای پرتاب کردن مشت و لگد را دارد و هر روز قوی‌تر می‌شود. همانطورکه کودک شما در ماه هشتم وزن زیاد می‌کند، آن آپارتمان جادار سابق به نام رحم بیشتر شبیه به یک کمد کوچک می‌شود. در نتیجه احتمال مشاهده غلت زدن‌های آکروباتیک او کمتر است. اگرچه همچنان احساس خم شدن و چرخش‌های جنین را خواهید داشت.

در ماه نهم دیگر فضای رحم به‌حدی کوچک است که جنین نمی‌تواند سریع ضربات کوبنده خود را بزند. بنابراین، حرکات جنین اندکی محدود می‌شود.

از حدود هفته ۲۸ ام، پزشک یا ماما ممکن است به شما توصیه کند که ضربات و تعداد حرکات جنین خود را تا زمان زایمان هر روز بشمارید. بهتر است این کار را یکبار صبح و یکبار شب انجام دهید. اصولا در عرض یک ساعت باید ۱۰ مورد از انواع حرکات جنین را احساس کنید.

اگر در عرض یک ساعت به ۱۰ ضربه نرسیدید، یک میان‌وعده شیرین بخورید و در حالت دراز کشیده به پهلوی چپ دوباره امتحان کنید. حال اگر دوباره بعد از گذشت یک ساعت با حرکات اندک جنین مواجه شدید، با پزشک خود تماس بگیرید. کم تحرکی مداوم جنین در سه ماهه سوم بارداری خطرناک است و می‌تواند نشانه مرده‌زایی باشد.

تکان خوردن جنین شبیه چیست؟

اصولا نوع حرکاتی که احساس می‌کنید به کاری که کودک شما انجام می‌دهد و مرحله رشد و تکامل او بستگی دارد. میزان حرکات جنین در هر نوزاد متفاوت است و برخی از نوزادان فعال‌تر از بقیه هستند.

معمولا اولین حرکات جنین به‎صورت حرکت یک پروانه در شکم، غلت خوردن یا ضربه یک لگد کوچک قابل تشخیص هستند. همانطورکه بارداری شما پیشرفت می‌کند، حرکات به طور معمول مشخص‌تر و تکراری‌تر می‌شوند.

هنگامی‌که کودک شما بزرگتر و قوی‌تر می‌شود و پوست روی شکم شما محکم‌تر کشیده می‌شود، شکل لگدها و مشت‌ها را راحت‌تر مشاهده خواهید کرد. در اواخر بارداری، لگد زدن جنین به قفسه سینه، دنده‌ها و شکم شما ممکن است باعث احساس درد شود (حرکت جنین همراه با درد).

حرکت جنین در کدام قسمت شکم حس می‌شود؟

ازآنجایی‌که بالاترین نقطه رحم (فوندال‌ هایت) در حدود دو سانتی‌متر بالاتر از ناف قرار دارد، نباید انتظار داشت که اولین حرکت جنین را در وسط شکم احساس کرد. با توجه به اینکه در این زمان، هنوز بیشتر بدنه رحم درون استخوان لگن است. به‌همین‌دلیل، معمولا مادران اولین حرکت جنین را در درون لگن و در نواحی پایین شکم خود حس خواهند کرد. با بزرگتر شدن جنین و رسیدن به سه ماه سوم، رحم و جنین درون آن از لگن مادر خارج شده و ممکن است در هر ناحیه‌ای از شکم حرکات جنین احساس شوند.

حرکت جنین در پایین شکم و جنسیت

برخلاف باور عموم مردم، حرکت جنین در قسمت پایین شکم هیچ ارتباطی به دختر یا پسر بودن او ندارد. شما نباید تصور کنید که با حرکت جنین در پهلوها احتمال دختر بودن آن زیاد است. هیچ دلیل علمی برای این تصورات وجود ندارد و بهتر است تعیین جنسیت را به عهده نتایج تست سونوگرافی بگذارید.

آیا هرروز باید حرکات جنین حس شود؟

گاهی ممکن است حرکات نوزاد خود را احساس نکنید، به‌خصوص اگر مشغول هستید و توجهی به این مسئله ندارید. معمولا نوزادان در ساعات معینی از روز بیشتر حرکت می‌کنند.

ممکن است جنین در هنگام خوابیدن شما فعال‌ باشد و درحالی‌که شما بیدار هستید بخوابد. معمولاً نوزادان متولد نشده هر بار ۲۰ تا ۴۰ دقیقه (گاهی تا ۹۰ دقیقه) می‌خوابند و وقتی خواب هستند حرکت نمی‌کنند.

ممکن است در حالت نشسته یا ایستاده به‌راحتی متوجه حرکات کودک خود نشوید اما وقتی دراز می‌کشید و روی آن تمرکز می‌کنید، متوجه چرخش جنین بشوید.

میزان حرکات نوزادان با رشد و تکامل آن‌ها تغییر می‌کند و باید در سه ماهه سوم بیشتر شود. در اواخر بارداری (پس از ۳۶ هفتگی)، فضای کمتری برای حرکت کودک شما وجود دارد. به‌همین‌دلیل، نوع حرکاتی که متوجه می‌شوید و احساس می‌کنید ممکن است تغییر کند.

هنگامی‌که شما در حال زایمان هستید، یک نوزاد سالم به حرکت خود ادامه می‌دهد. بنابراین، تا پایان ماه نهم بارداری و لحظه زایمان، باید هر روز حرکات جنین را احساس کنید. سعی کنید الگوی حرکتی کودک خود را تشخیص بدهید.

دلایل کاهش حرکت جنین در بارداری

منظور از حرکات خطرناک جنین، کاهش یا افزایش تعداد حرکات جنین است. از علل بی‌خطر کاهش حرکات جنین در طول روز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• فعالیت بیش‌ازحد مادر. حرکت ملایم روزانه بدن مادران باعث خوابیدن نوزادان می‌شود.
• برقرار کردن رابطه جنسی. درحالی‌که برخی از نوزادان پس از رابطه جنسی کاملاً فعال می‌شوند، برخی دیگر با انقباضات ریتمیک رحم که همراه با ارگاسم است، به خواب می‌روند. هر دو پاسخ کاملا طبیعی هستند.
• کوچک بودن بیش‌از‌حد نوزاد که مانع از احساس مداوم آن می‌شود. به‌همین‌دلیل است که معمولا توصیه می‌شود از هفته ۲۸ ام به بعد، شمارش حرکات جنین در منزل آغاز شود.
• کاهش ضربه زدن نوزاد در اواخر سه ماهه سوم بارداری. با کاهش ظرفیت رحم حرکاتی مانند پیچ و تاب، تکان دادن، کشش و چرخش بیشتر احساس می‌شوند.
• خوابیدن جنین. جنین‌ مانند نوزاد تازه متولد شده در زمان‌هایی از روز به خواب عمیقی می‌رود.

 زمانی باید نگران کم تحرکی جنین و کاهش حرکات او شوید که اثراتی از کاهش خون‌رسانی به جنین، پیچیدن بند ناف به دور گردن جنین و اختلالات رحم و جفت مشاهده شوند.

دلایل افزایش حرکات جنین در بارداری

اصولا فعالیت مناسب یک جنین نشان‌دهنده سلامت او است. زیرا جنین در حال رشد نیز برای تکامل سیستم اسکلتی-عضلانی خود نیاز به ورزش کردن دارد. به طور متوسط نوزادان در شکم مادر، روزانه چیزی حدود ۱۰۰ بار انواع حرکات انجام می‌دهند و برخی از نوزادان فعال‌تر از بقیه هستند. از دلایل رایج افزایش حرکات جنین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• غذا خوردن مادر، زیرا باعث حجیم شدن معده و تحریک حرکات جنین می‌شود.
• افزایش اضطراب روانی مادر که توسط جنین نیز حس می‌شود.
• استراحت کردن و دراز کشیدن مادر
• انجام ورزش‌های ملایم توسط مادر

بنابراین، خیلی نباید نگران افزایش حرکات جنین باشد. مگر اینکه دلیل این مساله مقابله جنین با استرس‌های محیطی مانند خفگی یا عفونت، درهم‌تنیدگی بند ناف یا ورود مواد سمی از طریق جفت باشد. بنابراین، در صورت مشاهده هرکدام از حرکات غیرعادی جنین، باید با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید.

علل خطرناک مشاهده حرکات غیرعادی جنین در بارداری

در موارد نادر، کاهش یا افزایش ناگهانی و قابل توجه فعالیت جنین می‌تواند به دلایل زیر باشد:

• کاهش میزان مایع آمنیوتیک: حدود ۴ درصد از زنان باردار در اواخر سه ماهه سوم این مشکل را تجربه می‌کنند. درحالی‌که اکثر مادران در این شرایط علائم قابل توجهی ندارند و بارداری کاملاً سالمی دارند، برخی ممکن است متوجه کاهش ناگهانی فعالیت جنین شوند. در این شرایط پزشک ممکن است بخواهد شما را تحت نظر داشته باشد و احتمالاً زایمان زودرس را انتخاب کند.
• افزایش میزان مایع آمنیوتیک: حدود ۱ درصد از بارداری‌ها با این شرایط مواجه می‌شوند. این مسئله در مادرانی که چند قلو حامله هستند یا دیابت کنترل نشده دارند شایع‌تر است. ممکن است حرکات جنین را سخت‌تر کند یا در شکم و قفسه سینه ناراحتی ایجاد کند. در این شرایط پزشک ممکن است بخواهد شما را تحت نظر داشته باشد.
• سندرم دیسترس جنینی: تامین اکسیژن جنین ممکن است قبل یا در حین زایمان مختل و باعث کندی قابل توجه و ناگهانی حرکات او شود. معمولا کمبود مداوم اکسیژن نیاز به زایمان فوری از طریق سزارین دارد.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر تا هفته ۲۴ ام هیچ حرکتی از کودک خود احساس نکردید، به پزشک یا ماما مراجعه کنید. اگر در طول سه ماهه سوم بارداری در عرض دو ساعت حداقل ۱۰ حرکت جنین را احساس نکردید، فوراً با پزشک خود مشورت کنید. معمولا نوع حرکتی که تجربه می‌کنید اهمیت کمتری دارد. پزشک شما احتمالاً بخواهد با انجام آزمایش سونوگرافی، نگاه بهتری به آنچه در داخل می‌گذرد داشته باشد.

با توجه به اینکه در شرایط بارداری مراجعه حضوری برای شما دشوار است، پیشنهاد می‌کنیم از صدها پزشک آنلاین زنان و زایمان پذیرش ۲۴ مشاوره آنلاین تلفنی و متنی بگیرید. مشکلات خود را مطرح کرده و از مشاوره‌های بهترین دکتر آنلاین زنان و زایمان برای درمان استفاده کنید. در این سامانه، امکان پرسش و پاسخ و مشاهده نظرات در مورد حرکت زیاد جنین وجود دارد.