ضعف در بارداری نشانه چیست؟ علل و درمان

هر آنچه که باید درباره ضعف دوران بارداری بدانید

یکی از اولین نشانه‌های بارداری احساس ضعف و گرسنگی است. چراکه هورمون‌های بدن با شروع بارداری و لانه‌گزینی جنین فوراً بر خلق‌وخو، متابولیسم، مغز، ظاهر فیزیکی و الگوی خواب شما تأثیر می‌گذارند.

معمولا در سه ماهه دوم که از هفته ۱۳ ام شروع می‌شود، بسیاری از زنان یک موج تازه از انرژی را دریافت می‌کنند. پس زمان بسیار خوبی برای پرداختن به کارهای مهم قبل از تولد نوزاد است، زیرا با ورود به سه ماهه سوم بارداری که از هفته ۲۸ ام شروع می‌شود، آن خستگی و ضعف شدید دوباره باز می‌گردد.

از نظر پزشکان، ضعف در بارداری در اغلب موارد طبیعی است. اما گاهی می‌تواند به‌دلیل دیابت بارداری، کم‌خونی یا مشکلات جسمی دیگر بروز کند. به‌همین دلیل، مهم است که با انجام آزمایشات دوره‌ای علت اصلی آن مشخص شود.

در این مطلب به نکات بیشتری در مورد ضعف در بارداری و تعیین جنسیت، علت ضعف شدید در بارداری و درمان ضعف در بارداری اشاره خواهیم کرد.

علت ضعف در بارداری

علاوه‌بر تغییرات هورمونی، تغییرات فیزیکی و احساسی نیز سطح انرژی شما را کاهش می‌دهند و باعث می‌شوند در بارداری احساس خستگی، ضعف و لرزش بدن کنید. در ادامه به دلایل طبیعی احساس ضعف در بارداری در ماه‌های مختلف اشاره خواهیم کرد.

علت ضعف در سه ماه اول بارداری

در سه ماهه اول، تعدادی از عوامل مانند موارد زیر ممکن است در بروز این مسئله دخیل باشند:

• ایجاد جفت در طول سه ماهه اول بارداری: جفت اندامی است که می‌تواند مواد مغذی و اکسیژن لازم برای رشد و شکوفایی نوزاد را تامین کند. مطمئنا ایجاد جفت انرژی زیادی از بدن شما می‌گیرد و به‌همین‌دلیل با دل‌ضعفه در روزهای اول بارداری مواجه می‌شوید.
• تغییرات هورمونی: خستگی و ضعف در بارداری تا حد زیادی به‌دلیل افزایش تولید هورمون پروژسترون است که از بارداری شما حمایت می‌کند و تولید غدد شیر مورد نیاز برای شیردهی در آینده را افزایش می‌دهد. تغییرات هورمونی همچنین می‌تواند باعث آشفتگی خلق‌وخو مادر شود.
• افزایش خون‌رسانی: پمپاژ خون اضافی برای تامین مواد مغذی و اکسیژن کودک می‌تواند باعث ایجاد احساس ضعف و خستگی در شما شود.
• سایر تغییرات فیزیکی: از ماه‌های اول باردرای متابولیسم بدن و ضربان قلب شما بالا می‌رود و در مقابل قند خون و فشار خون شما کاهش می‌یابد. به‌همین‌دلیل تمایل دارید که از مواد مغذی و آب بیشتری استفاده کنید تا گرسنگی و ضعف شدید در دوران بارداری کنترل شود.

در پایان سه ماهه اول، بدن شما کمی بیشتر به تغییرات هورمونی و احساسی رخ داده عادت می‌کند. این مسئله به این معنی است که در سه ماهه دوم ممکن است کمتر با ضعف معده در بارداری یا ضعف پا در بارداری مواجه شوید.

علل ضعف و خستگی در سه ماهه سوم بارداری

معمولا ضعف در بارداری با شروع ماه هفتم به بعد ناشی از موارد زیر است:

• افزایش سرعت رشد ارگان‌های بدن نوزاد: مطمئنا در این شرایط وزن بیشتری نسبت به ماه‌های قبل حمل می‌کنید و بدن شما انرژی بیشتری صرف می‌کند.
• بی‌خوابی بارداری: معمولا عوارضی مانند سوزش سر دل بارداری، کمردرد در بارداری و سندرم پای بی‌قرار در سه ماهه سوم بارداری به‌سراغ شما می‌آیند و مانع از تجربه یک خواب راحت می‌شوند. به‌همین‌دلیل، ممکن است هر روز احساس ضعف بدنی، خستگی و بی‌قراری کنید.
• استرس و اضطراب: نزدیک‌تر شدن به زمان زایمان و افزایش مسئولیت‌هایی مانند شغل و نگهداری از فرزندان دیگر، می‌تواند باعث افزایش نگرانی‌های شما شود. اصولا اضطراب مزمن با خستگی و ضعف بدنی همراه است.

درحالی‌که ضعف و خستگی یک علامت رایج بارداری است، احساس ضعف شدید در بارداری طبیعی نیست و ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای باشد. به‌خصوص اگر با تب، درد قفسه سینه، مشکل در تنفس یا ناتوانی در انجام فعالیت‌های معمول روزانه همراه شود. برخی از دلایل بالقوه برای خستگی و ضعف در دوران بارداری عبارتند از:

• دیابت بارداری: بدن شما ممکن است در دوران بارداری به هورمون انسولین مقاوم شود که می‌تواند باعث احساس ضعف و خستگی شدید شود. از علائم دیگر دیابت بارداری می‌توان به تشنگی شدید و تکرر ادرار اشاره کرد.
• کم‌خونی: کمبود آهن می‌تواند باعث شود که تعداد گلبول‌های قرمز کافی برای انتقال اکسیژن به بافت‌های خود و جنین نداشته باشید و در نتیجه احساس خستگی، سبکی سر و ضعف کنید.
• عفونت‌ها (ویروسی، باکتریایی یا قارچی): باردار بودن می‌تواند شما را در برابر عفونت‌هایی مانند عفونت مجاری ادرار یا واژینال آسیب‌پذیرتر کند. در این شرایط بدن برای مبارزه با عفونت نیاز به انرژی بیشتری دارد و به‌همین‌دلیل احساس ضعف در بارداری می‌کنید.
• مشکلات تیروئید: کاهش یا افزایش هورمون تیروئید می‌تواند باعث ضعف بدن، خستگی، نوسانات وزن، تحریک‌پذیری و افسردگی شود.
• افسردگی پیش از تولد: احساس ضعف و خستگی دائم می‌تواند از عوارض افسردگی باشد. از علائم دیگر آن می‌توان به غم و اندوه، احساس ناامیدی و ناتوانی در انجام وظایف یا فعالیت‌های روزانه اشاره کرد.
• سندرم خستگی مزمن: در موارد نادرتر، خستگی شدید ممکن است نشانه‌ای از سندرم خستگی مزمن باشد. درحالی‌که این شرایط معمولاً برای جنین مضر نیست، اما ممکن است با شکل جدی‌تری از تهوع صبحگاهی به نام هایپرامسیس گراویداروم (hyperemesis gravidarum) مرتبط باشد.

بنابراین، مهم است که به‌دنبال علت ضعف و گرسنگی در بارداری باشید و حتما در این زمینه با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید.

از نظر علمی، نظریه ضعف در بارداری و جنسیت جنین خیلی مورد قبول نیست و نمی‌توان از روی نوع ویار، میزان خستگی و ضعف بدن نوع جنسیت جنین را تشخیص داد. بهتر است برای انجام سونوگرافی اقدام شود.

آیا ضعف در بارداری به جنین آسیب می‌رساند؟

اغلب ضعف بدنی در دوران بارداری کاملا طبیعی است و به شما و کودکتان آسیبی نمی‌رساند. چراکه بدن شما وظیفه بزرگ رشد یک انسان دیگر را بر عهده دارد و نباید از اینکه احساس خستگی بیشتری می‌کنید نگران شوید.

با این حال، اگر در هر مقطعی از بارداری ضعف شما شدید و مداوم بود یا اگر در تمام دوران بارداری ادامه داشت، با پزشک خود صحبت کنید. گاهی اوقات خستگی و ضعف شدید بارداری می‌تواند نشانه وجود بیماری جدی‌تری باشد که نیاز به درمان دارد. در بخش قبلی به جزئیات این مسئله اشاره کردیم.

برای درمان ضعف در بارداری و کنترل آن چه می‌توان کرد؟

بدیهی است که رشد یک نوزاد به بدن شما آسیب وارد می‌کند. سیگنال‌هایی مانند ضعف و خستگی را که بدنتان برای شما ارسال می‌کند نادیده نگیرید و از شریک زندگی خود کمک بخواهید.

مهم این است که به‌صورت خودسرانه به‌سراغ مصرف داروهای بدون نسخه حتی انواع مکمل‌های گیاهی نروید. از راهکارهای موثر برای درمان ضعف در بارداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

از دیگران برای انجام کارهای منزل کمک بگیرید

اگر بتوانید کسی را استخدام کنید تا کارهای خانه را برای شما انجام دهد، خیلی بهتر است. درصورتی‌که فرزند دیگری دارید، اکنون زمان آن نیست که خود را در قالب یک مادر خیلی قوی نشان دهید بلکه سعی کنید نگران تمیز کردن مداوم منزل نباشید و اگر برای شما راحت‌تر است، خواربار خود را آنلاین سفارش دهید.

گاهی اوقات از شریک زندگی خود بخواهید که وظیفه آشپزخانه را برعهده بگیرد و آشپزی کند. از اینکه مسئله ضعف در بارداری را با شریک زندگی، خانواده و دوستان خود مطرح کنید، نترسید!

به میزان کافی بخوابید

اکثر زنان باردار باید حداقل ۸ ساعت را در رختخواب بگذرانند و هدفشان حداقل ۷ ساعت خواب در طول شب باشد. در صورت امکان سعی کنید کمی زودتر از حد معمول بخوابید. حتی یک ساعت خواب بیشتر در شب تفاوت زیادی در سطح انرژی شما در طول روز ایجاد می‌کند.

اگر تمام روز سر کار هستید، چرت زدن در زمان ناهار ممکن است کمک زیادی به رفع ضعف بدنی شما کند. احتمالاً متوجه خواهید شد که دراز کردن پاها پشت میز ممکن است به شما انرژی مضاعفی بدهد. البته این کار به رفع تورم پاها در ماه آخر بارداری نیز کمک می‌کند.

قبل از خواب شبانه فضای مناسبی را برای استراحت مطلوب ایجاد کنید. برای اینکه بدن شما به خواب عمیقی برود، پنجره‌‌ها را با پرده بپوشانید، ساعت‌های دیجیتال و چراغ ها را کاملا خاموش کنید و دمای اتاق خواب را کمی خنک‌تر از بقیه خانه تنظیم کنید.

غذاهای سالم بخورید و هیدراته بمانید

اگرچه آغاز بارداری می‌تواند با کاهش فشار خون و قند خون همراه شود اما کمبود خواب می‌تواند باعث افزایش سطح قند خون شود و خطر ابتلا به دیابت بارداری را افزایش دهد. پس بهتر است سطح قند خون و انرژی خود را با خوردن مکرر، مانند شش وعده غذایی کوچک در روز، متعادل نگه‌دارید.

مصرف مکرر وعده‌های غذایی که سرشار از مواد مغذی، کربوهیدرات‌های پیچیده و پروتئین هستند به مبارزه با خستگی و ضعف کمک می‌کند. پیشنهاد ما به شما یک میان‌وعده شامل یک قاشق غذاخوری کره بادام زمینی روی نان تست گندم به‌همراه انواع توت‌های مخلوط شده با ماست یونانی است. می‌توانید برای افزایش فشار خون خود از مصرف همزمان غذاهای شور و شیرین بهره‌مند شوید.

اطمینان حاصل کنید که کالری کافی دریافت می‌کنید. یک رژیم غذایی متعادل و سالم کلید یک بارداری سالم است. برای جلوگیری از گرفتگی عضلات پا در شب، با نوشیدن آب و مایعات کافی در طول روز هیدراته بمانید.

کارشناسان توصیه می‌کنند که زنان باردار مصرف کافئین خود را به دو فنجان قهوه یا کمتر از ۲۰۰ میلی‌گرم در روز محدود کنند. زیرا کافئین ممکن است شما را تا مدت‌ها در شب بیدار نگه‌دارد یا باعث شود مکرراً بیدار شوید.

فعالیت بدنی آرامی داشته باشید

مطمئنا در کنار استراحت کردن، فعالیت بدنی نیز در کاهش ضعف در باداری و خستگی موثر است. حتما پیاده‌روی در جنگل، دویدن آهسته در اطراف پارک، شرکت در یک کلاس یوگای دوران بارداری یا حتی یک پیاده‌روی سریع  و کوتاه تا فروشگاه مواد غذایی داشته باشید. نه تنها احساس شادابی بیشتری خواهید داشت (به‌لطف ترشح هورمون‌های تقویت‌کننده خلق‌وخو و اندورفین ها) بلکه شب‌ها بهتر می‌خوابید. علاوه بر این، ورزش هم برای شما و هم برای کودکتان مفید است.

از طب سوزنی استفاده کنید

اگر ضعف در بارداری شما علت طبیعی دارد و واقعا شما را اذیت می‌کند، به‌سراغ طب سوزنی بروید. محققان دریافته‌اند که قرار دادن سوزن‌ها در نقاطی که با اعصاب خاصی مطابقت دارند، منجر به ترشح اندورفین می‌شود که ممکن است به کاهش ضعف و خستگی بارداری و همچنین سایر علائم بارداری مانند سردرد، حالت تهوع و کمردرد کمک کند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

توصیه می‌کنیم با وجود طبیعی بودن احساس ضعف در بارداری، برای تشخیص علت اصلی آن به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید. ممکن است به کم‌خونی، دیابت بارداری، مشکلات تیروئید یا افسردگی مبتلا شده باشید و خودتان از این مسئله مطلع نباشید. معمولا پزشک با تجویز داروهای مکمل حاوی ویتامین و مواد معدنی و داروهای ایمن برای بارداری مشکل شما را رفع می‎کند.

گفتگوی آنلاین با متخصص زنان برای رفع ضغف در بارداری

درصورتی‌که شرایط مراجعه حضوری را ندارید، پیشنهاد می‌کنیم از صدها پزشک آنلاین زنان و زایمان پذیرش ۲۴ مشاوره آنلاین تلفنی و متنی بگیرید. مشکلات خود را مطرح کرده و از مشاوره‌های بهترین دکتر آنلاین زنان برای درمان استفاده کنید. در این سامانه، امکان پرسش و پاسخ و مشاهده نظرات در مورد ضعف در بارداری وجود دارد.