۱۳ علت آنوریسم مغزی +روش‌های پیشگیری از عوارض و درمان آنوریسم

اصطلاح پزشکی که برای آنوریسمی که داخل مغز ایجاد می‌شود، آنوریسم داخل جمجمه یا مغزی(Cerebral aneurysm)   است.

بیشتر آنوریسم‌های مغزی تنها در صورت ترکیدن (پارگی) علائم قابل‌توجهی ایجاد می‌کنند.

انوریسم مغزی منجر به یک بیماری بسیار جدی می‌شود که به‌عنوان خونریزی زیر عنکبوتیه شناخته می‌شود، تا جایی که خونریزی ناشی از پارگی آنوریسم می‌تواند باعث آسیب و علائم مغزی گسترده شود.

آنوریسم مغزی زمانی اتفاق می‌افتد که یک برآمدگی در رگ خونی مغز ایجاد شود و این رگ خونی پر از خون شود. آنوریسم اغلب هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند مگر اینکه باز شود یا خون نشت کند. پارگی آنوریسم باعث سردرد شدید می‌شود و می‌تواند منجر به سکته مغزی کشنده شود.

آنوریسم‌ها معمولا در قاعده مغز درست در داخل جمجمه، در ناحیه‌ای به نام فضای زیر عنکبوتیه یافت می‌شوند.

اندازه آنوریسم‌ها از کوچک (حدود ۸/۱ اینچ) تا تقریبا یک اینچ متغیر است. آنوریسم‌های بزرگ‌تر از یک اینچ را آنوریسم غول‌پیکر می‌گویند، این آنوریسم‌ها  خطر بالایی دارند و درمان آن دشوار است. مکانیسم دقیق ایجاد، رشد و پارگی آنوریسم‌های مغزی ناشناخته است.

آنوریسم مغزی در هر فردی و هر سنی ممکن است رخ دهد. بیشتر در بزرگسالان بین ۳۰ تا ۶۰ سال دیده می‌شود و در زنان شایع‌تر از مردان هستند. افراد مبتلا به برخی اختلالات ارثی نیز در معرض خطر بیشتری قرار دارند.

علائم بیماری آنوریسم مغزی (Cerebral aneurysm) چگونه است؟

آنوریسم مغزی به‌ندرت علائم ایجاد می‌کند مگر اینکه پاره شود. آنوریسم‌های پاره نشده مغز اگر به‌خصوص بزرگ باشند با فشارآوردن به بافت‌ها یا اعصاب داخل مغز، گاهی اوقات علائمی ایجاد می‌کنند. چیزی که آن‌ها را خطرناک می‌کند، این است که آنوریسم‌های مغزی می‌توانند به حدی رشد کنند که بدون بروز علائمی پاره شوند. هنگامی که علائم ظاهر می‌شوند، اغلب با سایر بیماری‌های خوش‌خیم اشتباه گرفته می‌شوند.

علائم آنوریسم مغزی پاره نشده می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• اختلالات بینایی، مانند ازدست‌دادن بینایی یا دوبینی
• درد بالای چشم یا اطراف چشم
• بی‌حسی یا ضعف در یک طرف صورت شما
• مشکل در صحبت‌کردن
• سردرد
• ازدست‌دادن تعادل
• مشکل در تمرکز یا مشکلات حافظه کوتاه‌مدت

اگر علائم آنوریسم مغزی پاره نشده را تجربه کردید، باید دراسرع وقت به دکتر مغز و اعصاب مراجعه کنید. اگرچه بیشتر آنوریسم‌ها پاره نمی‌شوند، اما بررسی آن برای اطمینان پیدا کردن، ضروری است.

پارگی آنوریسم مغزی چه علائمی ایجاد می‌کند؟

علائم پارگی آنوریسم مغزی معمولا با سردرد دردناک ناگهانی شروع می‌شود.

سایر علائم پارگی آنوریسم مغزی نیز به طور ناگهانی ظاهر می‌شود و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سفتی گردن یا درد گردن
• حساسیت به نور
• تاری یا دوبینی
• سردرگمی ناگهانی
• ازدست‌دادن هوشیاری
• تشنج
• ضعف در یک طرف بدن یا در هر اندام

۱۳ علت ابتلا به آنوریسم مغزی

۱. ژنیتک و آنوریسم مغزی

برخی از شرایط ژنتیکی با افزایش خطر ابتلا به آنوریسم مغزی مرتبط است. این علل می‌تواند شامل برخی اختلالات ژنتیکی باشد که بر رشد عروق خونی تأثیر می‌گذارد و فشارخون را افزایش می‌دهد.

۲. ضعف در دیواره رگ‌های خونی مغز

آنوریسم مغزی به دلیل ضعف در دیواره رگ‌های خونی مغز ایجاد می‌شود. دلایل متعددی وجود دارد که چرا ممکن است این اتفاق بیفتد، اگرچه علت دقیق آن همیشه مشخص نیست.

مغز به مقدار زیادی خون نیاز دارد که از طریق رگ‌های خونی اصلی که از گردن تا مغز عبور می‌کنند، تحویل داده شود. این رگ‌های خونی، به همان روشی که تنه درخت به شاخه‌ها و شاخه‌ها تقسیم می‌شود، به رگ‌های کوچک‌تر و کوچک‌تر تقسیم می‌شوند.

بیشتر آنوریسم‌ها در نقاطی ایجاد می‌شوند که رگ‌های خونی تقسیم و منشعب می‌شوند؛ زیرا این مناطق اغلب ضعیف‌تر هستند.

عوامل دیگری که می‌توانند خطر آنوریسم را افزایش دهند عبارت‌اند از:

۳. خطر آنوریسم مغزی با سیگارکشیدن

سیگارکشیدن می‌تواند به طور قابل‌توجهی خطر ابتلا به آنوریسم مغزی را افزایش دهد. مطالعات نشان می‌دهد که اکثر افراد مبتلا به آنوریسم مغزی سیگاری بوده‌اند.

اینکه دقیقا چرا سیگار خطر ابتلا به آنوریسم مغزی را افزایش می‌دهد، مشخص نیست. ممکن است مواد مضر موجود در دود تنباکو به دیواره رگ‌های خونی شما آسیب برساند.

۴. فشارخون بالا و خطر آنوریسم

فشارخون بالا می‌تواند باعث افزایش فشار بر روی دیواره رگ‌های خونی داخل مغز شود و به طور بالقوه احتمال ابتلا به آنوریسم را افزایش دهد.

۵. سابقه خانوادگی

داشتن یک خویشاوند درجه یک، مانند والدین، برادر یا خواهر، با سابقه آنوریسم مغزی ممکن است احتمال ابتلا به آنوریسم مغزی در شما را بیشتر از فردی بدون سابقه خانوادگی این بیماری کند. اما بسیار نادر است.

۶. تاثیر خطر آنوریسم سن

خطر ابتلا به آنوریسم مغزی با افزایش سن افزایش می‌یابد و بیشتر موارد در افراد بالای ۴۰ سال تشخیص داده می‌شود.ممکن است به این دلیل باشد که دیواره‌های رگ‌های خونی در طول زمان به دلیل فشار ثابت خونی که در آن‌ها جریان دارد ضعیف می‌شوند.

۷. جنسیت فرد

زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به آنوریسم مغزی هستند. این ممکن است به این دلیل باشد که سطح هورمونی به نام استروژن پس از یائسگی به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌یابد. تصور می‌شود استروژن به حفظ خاصیت ارتجاعی رگ‌های خونی کمک می‌کند.

۸. ضعف از قبل در رگ‌های خونی

در برخی موارد، آنوریسم مغزی ناشی از ضعف در رگ‌های خونی است که از بدو تولد وجود دارد.

۹. آسیب شدید سر

اگر رگ‌های خونی مغز آسیب ببینند، آنوریسم مغزی می‌تواند پس از آسیب شدید به سر ایجاد شود، اگرچه بسیار نادر است.

۱۰. سوءمصرف کوکائین

سوءمصرف کوکائین یکی دیگر از عوامل خطر برای آنوریسم مغزی در نظر گرفته می‌شود. کوکائین می‌تواند دیواره رگ‌های خونی را ملتهب کند و فشارخون شما را افزایش دهد. ترکیب این عوامل خطر ابتلا به آنوریسم مغزی را افزایش می‌دهد.

۱۱. بیماری کلیه پلی‌کیستیک اتوزومال غالب

بیماری کلیه پلی‌کیستیک اتوزومال غالب (ADPKD) یک بیماری ژنتیکی است که باعث ایجاد کیست‌های متعدد بر روی کلیه‌ها می‌شود. کیست‌ها کیسه‌های کوچک پر از مایع هستند. آنوریسم مغزی می‌تواند در افراد مبتلا به ADPKD شایع‌تر باشد، زیرا فشارخون بالا بر دیواره‌های رگ‌های خونی ضعیف تأثیر می‌گذارد.

۱۲. اختلالات بافت بدن

در صورت داشتن شرایطی که بر بافت‌های بدن شما تأثیر می‌گذارد، مانند سندرم اهلرز یا سندرم مارفان، خطر ابتلا به آنوریسم مغزی می‌تواند بیشتر باشد.

این موضوع به این دلیل است که این شرایط گاهی اوقات می‌تواند باعث ضعف در دیواره رگ‌های خونی شما شود.

۱۳. کوآرکتاسیون آئورت Coarctation of the Aorta

افراد مبتلا به کوآرکتاسیون آئورت نیز ممکن است کمی افزایش خطر ابتلا به آنوریسم مغزی داشته باشند. کوآرکتاسیون آئورت اصطلاحی است که برای توصیف تنگ شدن شریان اصلی بدن (آئورت) که از بدو تولد وجود دارد (مادرزادی) استفاده می‌شود. این یک نوع شایع از بیماری مادرزادی قلبی است.

انواع بیماری آنوریسم

سه نوع آنوریسم وجود دارد: آئورت شکمی، آئورت توراسیک و مغزی.

• آنوریسم آئورت شکمی

آنوریسم‌های آئورت شکمی که گاهی اوقات به‌عنوان “Triple A” شناخته می‌شوند، شایع‌ترین آنوریسم آئورت هستند.

باتوجه به دسترسی و اندازه آئورت (در جاهایی که تقریبا یک اینچ عرض دارد)، خونریزی داخلی قابل‌توجهی رخ می‌دهد ،که فشارخون در برابر دیواره‌های آئورت افزایش می‌یابد و باعث پارگی آن می‌شود. گاهی اوقات این بیماری با حمله قلبی اشتباه می‌شود، پارگی آئورت شکمی می‌تواند با درد قفسه سینه و فک، درد شدید در شکم یا کمر، غش، مشکل در تنفس و ضعف در یک طرف بدن مشخص شود.

• آنوریسم آئورت توراسیک Aortic aneurysm

آنوریسم آئورت قفسه سینه در بخشی از آئورت که از قفسه سینه عبور می‌کند ایجاد می‌شود. همچنین مانند آنوریسم آئورت شکمی، آنوریسم آئورت قفسه سینه تا حد زیادی بدون علامت هستند؛ بنابراین بعید است بدانید که در کمین است. بااین‌حال، برخی از علائمی که باید به آن‌ها توجه کرد عبارت‌اند از درد کمر، گرفتگی صدا، تنگی نفس، یا حساسیت یا درد در قفسه سینه قبل از پارگی آنوریسم قفسه سینه.

• آنوریسم مغزی

آنوریسم‌های مغزی، عروق ضعیف و برآمده بالای آئورت در مغز هستند. این موارد در افراد ۳۰ تا ۶۰ساله شایع‌تر است. درحالی‌که آنوریسم‌های مغزی می‌توانند کوچک باشند و مشکلی ایجاد نکنند، آنوریسم‌های بزرگ‌تر می‌توانند پاره شوند و باعث خونریزی در مغز شوند و به طور بالقوه کشنده شوند.

چگونه می‌توان از بیماری آنوریسم مغزی پیشگیری کرد؟

شما همیشه نمی‌توانید از آنوریسم مغزی جلوگیری کنید، اما می‌توانید با سیگار نکشیدن و با کاهش فشارخون بالا، خطر ابتلا به آن را کاهش دهید.

• اگر سیگار می‌کشید، ترک سیگار می‌تواند به طور قابل‌توجهی خطر ابتلا به آنوریسم مغزی را کاهش دهد.
• داشتن فشارخون بالا همچنین می‌تواند به طور قابل‌توجهی شانس ابتلا به آنوریسم مغزی را افزایش دهد.
• خوردن یک رژیم غذایی سالم: به‌ویژه، کاهش نمک و خوردن مقدار زیادی میوه و سبزی‌ها
• مصرف الکل را تعدیل کنید: به مردان و زنان توصیه می‌شود که به طور منظم بیش از ۱۴ واحد در هفته مصرف نکنند.
• حفظ وزن سالم: حتی ازدست‌دادن تنها چند کیلو تفاوت بزرگی در فشارخون و سلامت کلی شما ایجاد می‌کند.
• ورزش منظم: فعال‌بودن و ورزش منظم با حفظ سلامت قلب و عروق، فشارخون را کاهش می‌دهد.
• کاهش مصرف کافئین: نوشیدن چای، قهوه و سایر نوشیدنی‌های غنی از کافئین به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی متعادل خوب است، اما مهم است که این نوشیدنی‌ها تنها منبع مایعات شما نیستند.

انواع راه‌های درمان آنوریسم مغزی

دو گزینه درمانی رایج برای آنوریسم پارگی مغز وجود دارد که در ادامه به توضیح هر دو مورد می‌پردازیم.

1. برش جراحی روشی برای بستن آنوریسم است. جراح مغز و اعصاب بخشی از جمجمه شما را برای دسترسی به آنوریسم برمی‌دارد و رگ خونی تغذیه‌کننده آنوریسم را تعیین می‌کند. سپس جراح مغز و اعصاب یک گیره فلزی کوچک روی گردن آنوریسم قرار می‌دهد تا جریان خون را به داخل آن متوقف کند.
2. درمان اندوواسکولار روشی کمتر تهاجمی نسبت به برش جراحی است. جراح یک کاتتر را در شریان، معمولا در مچ دست یا کشاله ران، وارد می‌کند و آن را از طریق بدن شما به آنوریسم می‌کشد. سپس جراح از یک دستگاه منحرف‌کننده جریان، یک مختل‌کننده جریان داخل مجرای، یک استنت یا سیم‌پیچ یا ترکیب‌های مختلف دستگاه‌های مختلف برای ازبین‌بردن آنوریسم از داخل رگ خونی استفاده می‌کند.

سایر درمان‌های آنوریسم پارگی مغز باهدف تسکین علائم و مدیریت عوارض است. این روش‌ها شامل موارد زیر است:

دارویی به نام گشادکننده عروق نیز ممکن است برای گسترش عروق خونی در ناحیه آسیب‌دیده استفاده شود. داروهای ضدتشنج ممکن است برای درمان تشنج‌های مربوط به پارگی آنوریسم استفاده شود. این داروها شامل لوتیراستام (Levetiracetam)، فنی توئین (Phenytoin)، والپروئیک اسید (Valproic acid) و… است.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

 آنوریسم‌های مغزی در نتیجه نازک شدن دیواره سرخرگ‌ها ایجاد می‌شوند. اگرچه آنوریسم‌ها می‌توانند در هر نقطه‌ای از مغز ظاهر شوند، اما به دلیل ضعیف بودن بیشتر در شریان‌های قاعده مغز دیده می‌شوند. در صورت بروز علائمی مثل سردرد ناگهانی و بسیار شدید، ازدست‌دادن هوشیاری و تشنج، فورا با اورژانس تماس گرفته شود. در این زمینه بهتر است به دکتر آنوریسم مغزی مراجعه کنید.

سایت پذیرش ۲۴ علاوه بر داشتن مطالب پزشکی و علمی، با تعدادی دکتر آنلاین مغز و اعصاب همکاری دارد و شما می توانید در صورت داشتن هرگونه علائمی، از طریق ویزیت آنلاین تشخیص اولیه بیماری را توسط فوق تخصص مغز و اعصاب و سایر متخصصان انجام دهید.

سوالات متداول آنوریسم مغزی

1. چه چیزی باعث آنوریسم مغزی می شود؟

آنوریسم‌های مغزی در نتیجه نازک شدن دیواره سرخرگ‌ها ایجاد می‌شوند. آنوریسم‌ها اغلب در انشعابات شریان‌ها ایجاد می‌شوند؛ زیرا آن نواحی از عروق ضعیف‌تر هستند. اگرچه آنوریسم‌ها می‌توانند در هر جایی از مغز ظاهر شوند، اما بیشتر در شریان‌های قاعده مغز دیده می‌شوند.

2. آیا آنوریسم مغزی قابل درمان است؟

حدود ۷۵ درصد از افراد مبتلا به پارگی آنوریسم مغزی بیش از ۲۴ ساعت زنده می‌مانند. با این حال، یک چهارم از بازماندگان ممکن است در عرض شش ماه دچار عوارض پایان دهنده زندگی شوند. اگر فکر می‌کنید علائم آنوریسم مغزی یا پارگی آنوریسم را دارید با ۹۱۱ تماس بگیرید یا به اورژانس بروید.

3. چه کسانی مستعد ابتلا به آنوریسم مغزی هستند؟

آنوریسم مغزی در هر فردی و در هر سنی ممکن است رخ دهد. آن‌ها بیشتر در بزرگسالان بین ۳۰ تا ۶۰ سال دیده می‌شوند و در زنان شایع‌تر از مردان هستند. افراد مبتلا به برخی اختلالات ارثی نیز در معرض خطر بیشتری قرار دارند.