خوردگی و سفت شدن استخوانچه گوش یا اتواسکلروز

اتواسکلروز (otosclerosis) شرایطی است که طی آن رشد غیرطبیعی استخوان در داخل گوش به وجود می‌آید. اتواسکلروز یک علت نسبتاً شایع برای کم شنوایی در بزرگسالان است. افراد زیادی ممکن است به این بیماری مبتلا شوند. به همین دلیل در این مقاله می‌خواهیم در مورد اتواسکلروز گوش صحبت کنیم. اگر شما هم می‌خواهید در مورد این بیماری اطلاعات کاملی کسب کنید،‌ در ادامه مطلب با ما همراه باشید.

ساختار گوش

امواج صوتی، ارتعاشاتی در هوا هستند. وقتی صدایی را می‌شنویم (مانند صدای اطرافمان)، صدا در امتداد مجرای گوش حرکت می‌کند و باعث می‌شود پرده گوش به لرزه درآید. لرزش پرده گوش باعث حرکت ۳ استخوان (مالئوس، اینکوس و رکابی) در گوش میانی می‌شود. این استخوان‌ها در برابر حلزون (ارگان شنوایی) حرکت کرده و ارتعاشات را به هزاران سلول مویی خاص داخل آن منتقل می‌کنند.

سپس سلول‌های مویی، صدا را به عنوان یک سیگنال الکتریکی در طول عصب به مغز می‌فرستند؛ جایی که ما صدا را درک می‌کنیم (مغز ما سیگنال را به عنوان صدا تفسیر می‌کند). اتواسکلروز گوش معمولاً استخوان ریز معروف به رکاب را درگیر می‌کند.

اندام‌های تعادلی بدن، سیستم دهلیزی نیز در گوش داخلی قرار دارند. بخش اصلی سیستم دهلیزی، هزارتو است؛ مجموعه‌ای از کانال‌های پر از مایع که در زوایای مختلف قرار دارند. هر کانال نیم دایره‌ای جهت‌گیری متفاوتی برای تشخیص انواع حرکات سر مانند تکان دادن سر یا چرخش دارد. حرکت مایع در داخل کانال‌ها ناشی از حرکت سر، موهای ریز را تحریک می‌کند که پیام‌ها را از طریق عصب دهلیزی به مغز می‌فرستند. حرکت مایع در داخل این کانال‌ها یکی از راه‌هایی است که بدن در حالت ایستاده باقی می‌ماند و تعادل را حفظ می‌کند.

اگر رشد غیرطبیعی استخوان به گوش داخلی کشیده شده و باعث سرگیجه و حالت تهوع شود، عملکرد طبیعی هزارتو تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.

اتواسکلروز چیست؟

اتواسکلروز به انگلیسی otosclerosis می‌شود و یکی از علل شایع کم شنوایی است. علت آن مشکلی در استخوان‌های کوچک است که ارتعاشات را از طریق گوش میانی منتقل می‌کنند تا بتوانیم صداها را بشنویم. معمولاً در اتواسکلروز گوش، هر دو گوش دچار مشکل می‌شوند؛ اما گاهی اوقات فقط یک گوش درگیر می‌شود.

اتواسکلروز گوش از هر ۱۰۰ نفر ۱ یا ۲ نفر را مبتلا می‌کند.

این بیماری معمولاً بین ۱۵ تا ۳۵ سالگی ایجاد می‌شود؛ اما گاهی اوقات در کودکان کوچک‌تر هم به وجود می‌آید. زنان با احتمال دو برابری به این بیماری مبتلا می‌شوند.

بارداری علت بروز بیماری اتواسکلروز گوش نیست؛ اما ممکن است وضعیت را بدتر کند، بنابراین معمولاً برای اولین بار علائم اتواسکلروز در بارداری مشاهده می‌شوند.

هیچ پزشکی واقعاً نمی‌داند که چرا اتواسکلروز گوش اتفاق می‌افتد. با این حال، مشخص است که اتواسکلروز گوش با گوش دادن به موسیقی با صدای بلند یا کار در یک محیط با صدای بلند، ایجاد یا بدتر نمی‌شود.

اتواسکلروز به این دلیل اتفاق می‌‌افتد که استخوان‌سازی غیرطبیعی در یکی از استخوان‌های ریز گوش میانی به وجود می‌آید. مشخص نیست که چرا این اتفاق می‌افتد؛ اما احتمالاً با ترکیبی از عوامل مختلف ایجاد می‌شود:

• عوامل ارثی (ژنتیکی)
• عوارض ناشی از داشتن ویروس
• اثر احتمالی سطوح پایین فلوراید

علائم اتواسکلروز چیست؟

اکثر افراد مبتلا به اتواسکلروز گوش در دهه ۲۰ یا ۳۰ زندگی خود متوجه مشکلات شنوایی می‌شوند. در این بیماری، یک یا هر دو گوش ممکن است درگیر شوند.

علائم اتواسکلروز عبارت‌اند از:

• سرگیجه (اگر چه نادر است)
• کم شنوایی که به مرور زمان بدتر می‌شود
• مشکل خاص در شنیدن صداها و زمزمه‌های عمیق و ضعیف
• مجبور می‌شوید آرام صحبت کنید، زیرا احساس می‌کنید صدایتان بلند است
• شنیدن صداهایی مانند وزوز یا زمزمه که از داخل بدن شما می‌آید (وزوز گوش)
• صدای پس زمینه را خیلی زیاد می‌شنوید (برخلاف بسیاری از انواع دیگر کم شنوایی)

تشخیص علائم اتواسکلروز از سایر علل کاهش شنوایی دشوار است.

علل ابتلا به بیماری اتواسکلروز

تخمین زده می‌شود که ۲.۵ تا ۱۰ درصد بزرگسالان دچار اتواسکلروز گوش در گوش میانی خود می‌شوند. از دست دادن شنوایی ممکن است در هر زمانی رخ دهد؛ اما اغلب در بزرگسالان، در دهه ۲۰ یا ۳۰ زندگی رخ می‌دهد. این عارضه می‌تواند هم در زنان و هم در مردان ایجاد شود، اگرچه شیوع آن در زنان بیشتر است و با شروع سریع در دوران بارداری مرتبط می‌باشد. اتواسکلروز گوش تقریباً ۷۰ درصد مواقع هر دو گوش را درگیر می‌کند، با این حال، میزان کم شنوایی ممکن است در هر گوش یکسان نباشد.

تقریباً ۶۰ درصد از اتواسکلروز گوش یک علت ژنتیکی دارد. انتقال ژنی که باعث اتواسکلروزیس می‌شود، پیچیده است و همه افرادی که این ژن را دارند به این بیماری مبتلا نمی‌شوند.

از آنجایی که بسیاری از علائمی که در اتواسکلروز مشاهده می‌شود، می‌تواند ناشی از سایر بیماری‌های پزشکی یا مرتبط با گوش باشد، معاینه توسط دکتر گوش و حلق و بینی ضروری است. پس از معاینه، متخصص گوش و حلق و بینی و جراحی سر و گردن ممکن است آزمایش شنوایی یا ادیوگرافی را تجویز کند. یک یافته رایج کاهش شنوایی هدایتی است که در صداهای با فرکانس پایین بدتر می‌شود. بیماران مبتلا به اتواسکلروز همچنین ممکن است دچار کم شنوایی گوش داخلی شوند که به آن کم شنوایی حسی عصبی می‌گویند.

عوامل زیر می‌تواند علت بروز بیماری اتواسکلروز شود:

• سن: بیماری اتواسکلروز گوش معمولاً از جوانی شروع می‌شود. شما ممکن است بین سنین ۱۰ تا ۴۵ سالگی به اتواسکلروز مبتلا شوید؛ اما به احتمال زیاد در دهه ۲۰ زندگی خود به آن مبتلا خواهید شد. علائم بیماری معمولاً در ۳۰ سالگی در بدترین حالت خود هستند.
• ژنتیک: بیماری اتواسکلروز گوش اغلب ژنتیکی است. حدود نیمی از افراد مبتلا به اتواسکلروز دارای ژنی هستند که با این بیماری مرتبط است؛ اما حتی اگر این ژن را داشته باشید، لزوماً به این بیماری مبتلا نخواهید شد.
• جنسیت: هم مردان و هم زنان به اتواسکلروز و درد گوش مبتلا می‌شوند؛ اما زنان بیشتر در معرض خطر قرار دارند. کارشناسان مطمئن نیستند که چرا، اما اگر خانمی در دوران بارداری به اتواسکلروز مبتلا شود، احتمالاً سریع‌تر از آقایان یا خانم‌هایی که باردار نیستند، شنوایی خود را از دست خواهد داد.
• سابقه پزشکی: برخی از مشکلات پزشکی می‌توانند احتمال ابتلا به اتواسکلروز را افزایش دهند. به عنوان مثال، اگر در هر زمانی به سرخک مبتلا شده باشید، ممکن است خطر ابتلا به این بیماری افزایش یابد. شکستگی‌های استرسی در بافت استخوانی اطراف گوش داخلی شما نیز ممکن است احتمال وقوع آن را افزایش دهد. همچنین اختلالات ایمنی که در آن سیستم ایمنی شما به اشتباه به بخش‌هایی از بدن شما حمله می‌کند نیز می‌تواند با این وضعیت مرتبط باشد.

تست شنوایی همچنین می‌تواند به تعیین اینکه آیا رکاب به درستی ارتعاش نمی‌کند یا خیر، کمک ‌کند و دکتر جراحی گوش ممکن است اسکن تصویربرداری از گوش را توصیه کند. بر اساس یافته‌های معاینه و نتایج آزمایش، پزشک شما می‌تواند تشخیص دقیقی بدهد و گزینه‌های درمانی را که برای شما بهتر است، توصیه کند. این روش‌های درمانی را در ادامه بیان خواهیم کرد.

آیا اتواسکلروز خطرناک است؟

اتواسکلروز گوش می‌تواند باعث کاهش شنوایی خفیف تا شدید شود؛ اما به ندرت باعث ناشنوایی کامل می‌شود.

شنوایی شما معمولاً طی چند ماه یا چند سال به تدریج بدتر می‌شود و اگر نادیده گرفته شده و درمان نشود، ممکن است تا جایی پیش برود که دیگر صدایی نشنوید. کم شنوایی به طور معمول می‌تواند با سمعک یا جراحی با موفقیت درمان شود.

شنوایی در حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد افرادی که تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند، بهبود می‌یابد یا بازیابی می‌شود.

گاهی اوقات، اتواسکلروز گوش می‌تواند به گوش داخلی سرایت کند و منجر به کاهش شنوایی بیشتر شود که با جراحی بهبود نمی‌یابد.

نحوه تشخیص اتواسکلروز

اتواسکلروز گوش با استفاده از آزمایشات زیر تشخیص داده می‌شود:

1. تست‌های شنوایی: یک فرد مبتلا به اتواسکلروز معمولاً دچار افت شنوایی است که بر همه فرکانس‌ها (پیچ‌ها) تأثیر می‌گذارد. کم شنوایی ممکن است ماهیت رسانایی یا مختلط داشته باشد. کم شنوایی رسانایی به دلیل وجود مشکل در قسمت‌های میانی یا بیرونی گوش ایجاد می‌شود. کم شنوایی مختلط، افت شنوایی هدایتی را با کم شنوایی که در نتیجه آسیب به گوش داخلی ایجاد می‌شود، ترکیب می‌کند.
2. سی تی اسکن: برای بررسی آسیب به عصب حلزون و هزارتو انجام می‌شود.

پیشگیری از اتواسکلروز گوش

برخلاف سایر مشکلات شنوایی، هیچ فاکتور قابل پیشگیری برای اتواسکلروز (مانند قرار گرفتن در معرض صداهای بلند) وجود ندارد. برخی افراد به سادگی استعداد ژنتیکی برای این بیماری دارند. در نتیجه، هیچ راهی برای جلوگیری از بروز اتواسکلروز گوش وجود ندارد.

انواع راه‌های درمان اتواسکلروز گوش

برای درمان اتواسکلروز گوش چند روش مختلف وجود دارد که به شرح زیر هستند:

استفاده از سمعک

سمعک وسیله‌ای الکترونیکی است که حجم صدای ورودی به گوش را افزایش می‌دهد تا بتوانید صداها را واضح‌تر بشنوید. مزیت استفاده از سمعک این است که برخلاف جراحی هیچ خطری ندارد. سمعک‌های مدرن، کوچک و دقیق هستند و برخی از آن‌ها را می‌توان در داخل گوش قرار داد تا دیده نشوند.

شما می‌توانید از مشاوره آنلاین گوش و حلق و بینی بپرسید که انواع مختلف سمعک کدام‌اند و کدام یک برای شما بهترین است.

عمل اتواسکلروز گوش

جراحی گزینه خوبی برای اتواسکلروز پیشرفته است. عمل جراحی مورد استفاده برای این بیماری، استاپدوتومی یا استاپدکتومی نام دارد. این عمل را می‌توان با بیهوشی عمومی یا بی حسی موضعی انجام داد.

در طی این عمل جراحی، برشی در داخل مجرای گوش یا گاهی در بالا یا جلوی گوش، برای دسترسی به استخوان‌های داخل گوش ایجاد می‌شود. بخشی از استخوان رکابی برداشته شده و یک ایمپلنت پلاستیکی یا فلزی در گوش قرار می‌گیرد تا صدا را از استخوان‌های باقی مانده به گوش داخلی منتقل کند.

بیمار ممکن است همان روز جراحی یا فردای آن روز به خانه برود. عمل اتواسکلروز یک عمل حساس است که معمولاً بسیار موفقیت آمیز می‌باشد؛ اما مانند تمام عمل‌ها، عوارض جراحی اتواسکلروز هم وجود دارند.

عوارض بعد از عمل اتواسکلروز شامل موارد زیر می‌شود:

• سرگیجه (معمولاً موقتی)
• بی حسی صورت (بسیار نادر)
• وزوز گوش جدید یا بدتر شده
• تغییر حس چشایی (معمولاً موقتی)
• از دست دادن بیشتر یا تمام شنوایی خود (در حدود ۱ مورد از ۱۰۰ بیمار)

پیش از انجام عمل جراحی می‌توانید در مورد مزایا و خطرات استفاده از سمعک و عمل جراحی با دکتر جراحی گوش صحبت کنید و بهترین گزینه را انتخاب نمایید.

بهبودی پس از جراحی اتواسکلروز چقدر طول می‌کشد؟

اکثر افرادی که جراحی استاپدکتومی انجام می‌دهند، در عرض یک هفته به روال عادی زندگی خود بازمی‌گردند. با این حال، اگر شغل شما به بلند کردن اجسام سنگین یا فعالیت شدید نیاز دارد، ممکن است لازم باشد تا یک ماه استراحت کنید و از کار دور باشید.

پس از جراحی، محافظت از ساختارهای داخل گوش در برابر عفونت، فشار و صدا برای کاهش عوارض خطرناک بسیار مهم است (به ویژه در مرحله اولیه پس از عمل).

بدین ترتیب مراقبت های بعد از عمل اتواسکلروز گوش که توسط پزشک به شما توصیه خواهند شد، به شرح زیر هستند:

• بیمار بعد از عمل جراحی بهتر است روی گوشی که عمل نشده، دراز بکشد و البته به آرامی این کار را انجام دهد.
• بیمار باید آنتی بیوتیک‌های خوراکی تجویز شده توسط متخصص گوش و حلق و بینی رأس ساعت مصرف کند.
• برخی بیماران ممکن است پس از عمل جراحی به سرگجه مبتلا شوند و چشایی خود را از دست دهند که جای نگرانی نیست و به مرور زمان بهبود خواهد یافت.
• بیمار پس از عمل جراحی باید از باد کردن بینی خود دوری کند.
• بیمار باید تا زمانی که پزشک اجازه نداده، به سراغ شنا کردن یا فعالیت‌های دیگر آبی نرود؛ فعالیت‌هایی که باعث ورود آب به گوش می‌شوند.
• بیمار باید تا دو هفته پس از جراحی گوش، از مسافرت هوایی بپرهیزد.
• بیمار باید تا مدتی پس از عمل جراحی از فین کردن بپرهیزد.
• بیمار تا مدتی پس از عمل جراحی باید از خم شدن و بلند کردن اجسام سنگین خودداری کند.
• افرادی که عمل جراحی گوش انجام داده‌اند باید تا مدتی از افراد مبتلا به عفونت تنفسی دوری کنند.
• بهتر است بیمار دو بالش را زیر سر خود قرار دهد، زیرا بلند بودن سر باعث بهبودی سریع‌تر می‌شود.
• بیمار باید تا مدتی پس از عمل جراحی، از رفتن به حمام خودداری کند.
• بیمار باید در دوران نقاهت و تا زمانی که پزشک اجازه نداده، از فعالیت‌های سنگین خودداری کند.

دارو برای اتواسکلروز: قرص فلوراید

شواهد محدودی وجود دارد مبنی بر اینکه قرص‌های فلوراید ممکن است در برخی موارد، پیشرفت اتواسکلروز را کند کنند. این قرص‌ها ممکن است به حفظ شنوایی کمک کنند و همچنین به کاهش علائم سرگیجه و مشکلات تعادل کمک کنند. با این حال، چنین درمانی به طور گسترده مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.

قرص‌های هورمونی و قرص‌های ضد بارداری

برخی از پزشکان بر این باورند که مصرف قرص‌های ضد بارداری یا درمان جایگزین هورمونی ممکن است اتواسکلروز را بدتر کند؛ اما برخی دیگر این داروها را تجویز می‌کنند. به همین دلیل، اگر مبتلا به اتواسکلروز گوش هستید و به دنبال درمان هورمونی می‌گردید، باید در مورد مزایا و معایب آن به طور کامل با پزشک خود مشورت کنید.

زندگی با اتواسکلروز

اگر مبتلا به اتواسکلروز هستید، شنا، غواصی و مسافرت هوایی به طور معمول اشکالی ندارد؛ اما اگر عفونت گوش میانی دارید، باید مراقب باشید. از پزشک خود در مورد اینکه چه فعالیت‌های بدنی برای شما بی خطر هستند، سؤال بپرسید.

اگر از رژیم غذایی حاوی کلسیم زیاد استفاده کنید، می‌تواند مفید واقع شود. در برخی از خانم‌ها هم قطع مصرف قرص‌های ضد بارداری، می‌تواند شنوایی را بهبود بخشد.

اگر مبتلا به اتواسکلروز هستید، محافظت از شنوایی خود در برابر آسیب‌های صوتی مانند موسیقی بلند یا محیط پر سر و صدا مانند محل ساختمان بسیار مهم است.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر نگران شنوایی خود هستید به دکتر گوش و حلق و بینی مراجعه کنید. پزشک در مورد علائم شما می‌پرسد، گوش‌های شما را معاینه می‌کند، سابقه پزشکی شما را بررسی کرده و ممکن است چند آزمایش ساده شنوایی انجام دهد.

اگر به پزشک عمومی مراجعه کنید و او مشکوک به مشکلی مانند اتواسکلروز باشد، شما را به متخصص گوش، حلق و بینی (ENT) یا متخصص شنوایی ارجاع خواهد داد.

متخصص گوش و حلق و بینی و جراحی سر و گردن آزمایش‌های شنوایی بیشتر و احتمالاً اسکن سر شما را برای کمک به شناسایی مشکل انجام می‌دهد.

اگر بیماری اتواسکلروز گوش برای شما تشخیص داده شده، سؤالات زیر را از پزشک خود بپرسید:

• وضعیت من چقدر جدی است؟
• چه مدت پیش از عمل جراحی زمان دارم؟
• آیا سمعک کمکی می‌کند یا نیاز به جراحی دارم؟
• چه مدت طول می‌کشد تا شنوایی من بدون درمان بدتر شود؟

اگر می‌خواهید به پزشک مراجعه کنید و نمی‌دانید کدام پزشک می‌تواند گزینه خوبی برایتان باشد،‌ پذیرش ۲۴ به کمک شما می‌آید. با پذیرش ۲۴ می‌توانید پزشکان و بیمارستان‌های مورد نظر خود را پیدا کرده و به صورت آنلاین نوبت رزرو کنید. پذیرش ۲۴ یک سامانه آنلاین نوبت دهی پزشکان و بیمارستان‌ها است که به صورت شبانه روزی در دسترس شما قرار دارد. شما می‌توانید با پذیرش ۲۴ از هر مکانی و در هر زمانی، نوبت خود را تنها از طریق دستگاه تلفن همراه یا لپ تاپ خود رزرو کنید. همچنین اگر به مشاوره آنلاین نیاز دارید، پذیرش ۲۴ این امکان را برای شما فراهم آورده است. پس دیگر نیازی نیست که ساعت‌ها در ترافیک بمانید و برای رزرو کردن نوبت پزشک از محل کار خود مرخصی بگیرید. با این سامانه آنلاین خیلی سریع و راحت و حتی از محل کار خود می‌توانید نوبت دکتر جراح گوش را رزرو کنید.

سؤالات متداول

۱. در صورت ابتلا به اتواسکلروز چه انتظاری باید داشته باشم؟

بسته به شدت بیماری، احتمالاً به سمعک یا جراحی نیاز خواهید داشت. در برخی موارد، ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما ممکن است وضعیت شما را تحت نظر داشته باشد و تنها زمانی درمان را توصیه کند که علائم بدتر شوند. در برخی شرایط هم ممکن است پزشک، جراحی را با فوریت توصیه کند.

۲. آیا اتواسکلروز گوش قابل درمان است؟

همان‌طور که گفتیم، علت بیماری اتواسکلروز مشخص نیست و درمان دارویی خاصی ندارد. جراحی می‌تواند تا حد زیادی کاهش شنوایی ناشی از اتواسکلروز را بهبود بخشد. سمعک هم می‌تواند به مقدار زیادی کم شنوایی شما را مدیریت کند.

۳. اتواسکلروز گوش چه افرادی را مبتلا می‌کند؟

اتواسکلروز می‌تواند مردان و زنان را در تمام سنین مبتلا کند؛ اما اغلب در زنان سفید پوست بالای ۴۵ سال رخ می‌دهد. گاهی اوقات اتواسکلروز به علت ژنتیک رخ می‌دهد و ممکن است همه افراد خانواده درگیر آن شوند.

سخن پایانی

همان‌طور که گفتیم بیماری اتواسکلروز می‌تواند کاهش شنوایی خفیف تا شدید را باعث شود؛ اما در بسیاری از موارد با سمعک یا جراحی می‌توان شنوایی را به میزان قابل توجهی بهبود بخشید. در این مقاله سعی کردیم در مورد بیماری اتواسکلروز گوش صحبت کنیم و علائم و علل آن را مورد بررسی قرار دهیم. دریافتیم که داروی خاصی برای درمان این بیماری وجود ندارد؛ اما می‌توان با کمک جراحی یا سمعک، کم شنوایی را بهبود بخشید. از اینکه تا انتهای مقاله با ما همراه بودید، از شما متشکریم. امیدواریم این مقاله برایتان مفید بوده باشد و بتوانید با توجه به اطلاعات ارائه شده، از پیشرفت این بیماری جلوگیری کنید.